Συζήτηση γιά ὅλα τά σύγχρονα θέματα

Ἀπομαγνητοφωνημένη συνέντευξη τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου καί Τοποτηρητή τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας

στήν ἐκπομπή «Δεύτερη Ματιά» καί στόν δημοσιογράφο Παντελῆ Κούτσικο, AXELOOS TV, 25 Μαρτίου 2022

Δεῖτε τὴν συνέντευξη ἀπὸ τὸ κανάλι τῆς «Ἐκκλησιαστικῆς Παρέμβασης»

 

1. Γιά τόν μακαριστό Κοσμᾶ

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, θά ἤθελα νά ξεκινήσουμε τήν συζήτησή μας ἀπό τό πένθιμο γεγονός τῆς κοίμησης τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου κυροῦ Κοσμᾶ, ἑνός ἐκλεκτοῦ ποιμένα, ὁ ὁποῖος μέ τό ἀπαράμιλλο ἦθος του καί τό ἱεραποστολικό του ἔργο ἄφησε ἀνεξίτηλο στίγμα καί στό ποίμνιό του καί συνολικά στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Πράγματι, ὁ μακαριστός Μητροπολίτης Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας Κοσμᾶς, ἦταν ἕνας ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος ἦταν σάρκα ἐκ τῆς σαρκός σας καί ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων σας, ὅπως συνήθως λέμε. Στό Ἀγρίνιο μεγάλωσε, ἐδῶ ἔμαθε τά πρώτα γράμματα, ἐδῶ ἔζησε, ἐδῶ ἦταν ὁ πατέρας του Ἱερεύς, ἐδῶ ἦταν ἡ οἰκογένειά του, τά ἀδέλφια του, ἄρα ἦταν ἕνας δικός σας ἄνθρωπος.

Βεβαίως γνώριζα καί ἐγώ τόν μακαριστό Κοσμᾶ, γιατί πηγαίναμε μαζί στό Γυμνάσιο, στά λεγόμενα «Παπαστράτεια Γυμνάσια», στό Ἀγρίνιο. Ἐκεῖνος παρέμεινε ἐδῶ γιά πολλά χρόνια, ἐργάστηκε ποιμαντικά, ἀλλά καί ὡς λαϊκός. Ἐγώ τόν θυμᾶμαι τό 1966 στίς Κατασκηνώσεις τοῦ Ἁγίου Βλασίου, ἐκεῖνος ἦταν ἀρχηγός καί ἐγώ ὑπαρχηγός. Ἀπό τότε ἐργάστηκε στίς κατασκηνώσεις μέ τά παιδιά, μέ τούς νέους. Καί φυσικά ἀπό τότε πού ἔγινε κληρικός ἐργάστηκε ποιμαντικά, κυρίως μέ τήν νεολαία.

Αὐτό τί σημαίνει; Αὐτό σημαίνει ὅτι ἀνέδειξε πάρα πολλούς, σχεδόν πολλές γενιές πέρασαν ἀπό τά χέρια του. Τόν ἄκουσαν, τόν εἶδαν, ὠφελήθηκαν. Πολλοί ἀπό αὐτούς ἔγιναν κληρικοί• καί αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό. Πολλοί ἔγιναν κληρικοί καί ἐδῶ στήν Μητρόπολη Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας, ἀλλά καί ἐγώ ἔχω ἕνα δικό του πνευματικό παιδί στήν Μητρόπολη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου, τόν π. Πολύκαρπο, πού εἶναι Ἡγούμενος στήν Ἱερά Μονή Ἀμπελακιωτίσσης. Ἔβγαλε πολλούς κληρικούς. Πολλοί ἀκόμη σήμερα πού ἔχουν ἡγετικές καί πολιτικές θέσεις στόν Νομό μας, πέρασαν μέσα ἀπό τίς Κατασκηνώσεις.

Ἐπίσης, περιόδευε τήν Μητρόπολη ὅλα τά χρόνια καί ὡς ἱεροκῆρυξ, Ἱερεύς ἐδῶ στήν Μητρόπολη καί ὡς Ἀρχιερεύς ἐπί 15 χρόνια, ἄρα ἦταν γνωστός σέ ὅλους μέ ἕνα εὐρύτατο ποιμαντικό ἔργο πού ἔχει κάνει.

Ἑπομένως, ἕνας ἄνθρωπος σάν τόν Κοσμᾶ, ἀλλά καί κάθε ἄνθρωπος, πρέπει νά κριθῆ στό σύνολό του. Πρέπει νά τόν δοῦμε σέ ὁλόκληρο τό ἔργο πού ἐπετέλεσε.

2. Μαθητής στό Ἀγρίνιο

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, θά θέλαμε νά μάθουμε κάποια πράγματα γιά ἐσᾶς. Πότε πήρατε τήν ἀπόφαση νά ἀφιερώσετε τήν ζωή σας στήν Ἐκκλησία; Κάτω ἀπό ποιές ἐπιρροές, ἐκείνη τήν ἐποχή; Τότε πού πήρατε τήν ἀπόφαση νά ἀφιερώσετε την ζωή σας στην Εκκλησία, εἴχατε σκεφθῆ ὅτι θά φθάνατε σέ αὐτήν τήν βαθμίδα τῆς Ἱερωσύνης;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ὅταν κανείς ξεκινάη ἀπό μικρός ἔχει κάποια ὄνειρα, ἀλλά ποτέ δέν μπορεῖ νά καταλάβη ποῦ θά φθάση. Ὅποιον καί νά ρωτήσετε αὐτό θά σᾶς ἀπαντήση. Ἀκόμα καί αὐτούς πού ἔχουν μιά ὑπεύθυνη θέση μέσα στήν κοινωνία θά σᾶς ποῦν ὅτι «δέν περίμενα νά φθάσω ἐδῶ». Ἂν κάποιος εἶναι γιός ἑνός ὑπουργοῦ ἤ τοῦ πρωθυπουργοῦ, μπορεῖ νά ἔχη τήν ἐλπίδα ὅτι μπορεῖ κάποτε νά γίνη καί αὐτός βουλευτής, ὑπουργός, πρωθυπουργός. Ἐμεῖς, οἱ περισσότεροι, γεννηθήκαμε ἀπό φτωχές οἰκογένειες καί εἴχαμε μιά ὄρεξη καί μιά ἀγάπη γιά τόν Θεό, τήν Ἐκκλησία καί τήν κοινωνία.

Γεννήθηκα καί μεγάλωσα στά Γιάννενα μέχρι 13-14 χρονῶν, ἀλλά εἶχα ταυτόχρονα καί μία ἐπικοινωνία μέ τό Ἀγρίνιο, γιατί εἶχα συγγενεῖς ἐδῶ. Ἡ θεία μου, ἡ ἀδελφή τῆς μητέρας μου, ἦταν προϊσταμένη στό Θεραπευτήριο τῶν «Ἁγίων Ἀναργύρων» καί ἐρχόμουν συχνά στό Ἀγρίνιο καί γνώριζα τό παλιό Ἀγρίνιο. Ἀπό 6-7 ἐτῶν ἐρχόμουν, κυρίως Πάσχα καί καλοκαίρι, καί μέ φιλοξενοῦσαν στό Θεραπευτήριο. Καί ἀπό τήν ἡλικία τῆς τρίτης Γυμνασίου ἦρθα στό Ἀγρίνιο καί τελείωσα τό Γυμνάσιο στό Ἀγρίνιο. Τό Ἀγρίνιο ἔπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στήν ζωή μου.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Γι’ αὐτό ἄλλωστε κάνετε συχνές ἀναφορές στό Ἀγρίνιο.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Κάνω συχνές ἀναφορές γιατί θέλω νά καταλάβουν οἱ Ἀγρινιῶτες, ἰδίως οἱ νέοι, ὅτι δέν εἶμαι ἄσχετος μέ τήν περιοχή.

Ἐπειδή μέ ρωτήσατε πότε πῆρα τήν ἀπόφαση νά ἀφιερωθῶ στήν Ἐκκλησία, θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι ἐδῶ στό Ἀγρίνιο πῆρα τήν ἀπόφαση νά γίνω θεολόγος. Βέβαια, εἶχα μέσα μου τήν ἔφεση νά γίνω κληρικός. Στό Ἀγρίνιο ἐπίσης γνώρισα τόν τότε Πρωτοσύγκελλο, Ἀρχιμ. Καλλίνικο Ποῦλο, ὁ ὁποῖος μέ ἀγάπησε. Ἐρχόταν στό Οἰκοτροφεῖο πού μέναμε καί τόν φιλοξενούσαμε. Πήγαινα μαζί του στίς περιοδεῖες του στά χωριά καί τόν γνώρισα πολύ, καί ὅταν ἔγινε Μητροπολίτης Ἐδέσσης, πῆγα στήν Ἔδεσσα νά τόν συγχαρῶ καί μοῦ ἔκανε τήν πρόταση νά γίνω κληρικός ἐκεῖ καί ἔμεινα μαζί του.

Ἡ ἐξέλιξή μου ἦταν φυσική, γιατί ὁ ἅγιος αὐτός Ἐπίσκοπος, ὁ ὁποῖος ἁγιοκατατάχθηκε πρόσφατα, μέ πῆρε μαζί του καί μέ χειροτόνησε. Ἔμεινα μαζί του 15 χρόνια στήν Ἱερά Μητρόπολη, τοῦ ἔκλεισα τά μάτια, περιέγραψα τήν ζωή του σέ βιβλία καί συνετέλεσα στό νά γίνη ἡ ἁγιοκατάταξή του.

Ἑπομένως, ὀφείλω πάρα πολλά στόν τόπο αὐτόν, γιατί ἐδῶ ἔλαβα τήν ἀπόφαση νά ἀφιερωθῶ στήν Ἐκκλησία, ἀλλά σημαντικό ρόλο ἔπαιξε ὁ Γέροντάς μου, ὁ ἅγιος Καλλίνικος, τόν ὁποῖο γνώρισα στά μέρη αὐτά.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τί θυμᾶστε περισσότερο ἀπό τό παλαιό Ἀγρίνιο;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Πρῶτα, πρῶτα ἔχω πολλούς συμμαθητές. Μερικοί ζοῦν, μερικοί δέν ζοῦν. Μέ μερικούς ἔχουμε ἐπικοινωνία. Θυμᾶμαι τά «Παπαστράτεια» μέ τό πάρκο δίπλα. Μερικοί ἔκαναν σκασιαρχεῖο καί πήγαιναν στό πάρκο. Θυμᾶμαι τούς καθηγητές οἱ ὁποῖοι μᾶς ἀγαποῦσαν καί τούς ἀγαπούσαμε.

Ἐκεῖνο πού ἐγώ αἰσθάνθηκα ἔντονα καί μοῦ ἔκανε ἐντύπωση ὅταν ἦρθα ἀπό τά Γιάννενα, ὅπου οἱ ἄνθρωποι εἶναι πιό φιλήσυχοι καί ἤρεμοι, ἦταν ἡ ζωντάνια, ἡ ζωηράδα πού βρῆκα ἐδῶ ἀπό τά παιδιά, πολύ μεγάλη ζωντάνια καί παραξενεύτηκα τόν πρῶτο καιρό. Ἐκ τῶν ὑστέρων κατάλαβα ὅτι αὐτό εἶναι γνώρισμα τῶν Ρουμελιωτῶν. Οἱ Ρουμελιῶτες εἶναι ζωντανοί ἄνθρωποι. Ἔχουν μιά εἰλικρίνεια, τήν ὁποία διατυπώνουν μέ καθαρότητα καί ἴσως μερικές φορές μέ ὑπερβολικό τρόπο. Δέν ἔχουν πονηριά, ὅπως ἔχουν οἱ ἄνθρωποι σέ ἄλλες περιοχές.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ἔχουμε στενούς κοινωνικούς δεσμούς καί μέ τήν Ἤπειρο καί πάρα πολλοί Ἠπειρῶτες ἀναπτύχθηκαν ἐπαγγελματικά στήν Αἰτωλοακαρνανία.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Πράγματι, ἔχουμε πολύ μεγάλη σχέση μέ τήν Ἤπειρο. Οἱ Σουλιῶτες κατέβηκαν κάτω καί συμμετεῖχαν στήν Ἔξοδο τοῦ Μεσολογγίου. Μετά τήν Ἔξοδο πῆγαν πρός τήν Ναύπακτο πού ἦταν τουρκοκρατούμενη πόλη καί ὅταν, τό 1829, ἐπί Καποδίστρια ἔφυγαν οἱ Τοῦρκοι καί ἄδειασε ἡ πόλη, ὁ Καποδίστριας ἔβαλε σέ αὐτήν τούς Σουλιῶτες. Ὁπότε καί ἡ Ναύπακτος γέμισε μέ Σουλιῶτες. Πράγματι, ἔχουμε πολύ μεγάλη σχέση μέ τήν Ἤπειρο.

3. Συγγραφική δραστηριότητα

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, γνωρίζουμε γιά τό πλούσιο συγγραφικό σας ἔργο. Τά βιβλία σας μποροῦν νά γεμίσουν μία ὁλόκληρη βιβλιοθήκη, 120 βιβλία, ἐκ τῶν ὁποίων τά 95 ἔχουν μεταφρασθῆ σέ 25 ξένες γλῶσσες. Ἔχετε βραβευθῆ ἀπό τήν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν. Πότε προλαβαίνετε καί γράφετε ὅλα αὐτά τά βιβλία;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Δέν ἐπεδίωξα νά εἶμαι συγγραφέας. Αὐτό προέκυψε. Ἀγάπησα πολύ τά θεολογικά γράμματα, ἀγάπησα τήν θεολογία. Ὡς φοιτητής στήν Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης συμμετεῖχα σέ ἐρευνητικές ἐργασίες. Ὁ μακαριστός καθηγητής μας, Παναγιώτης Χρήστου, πού ἦταν πατρολόγος, μᾶς πῆρε μία ὁμάδα φοιτητῶν καί πήγαμε στό Ἅγιον Ὄρος, στίς βιβλιοθῆκες, νά μελετήσουμε τά χειρόγραφα τῶν Μονῶν καί κυρίως τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Ἔτσι μπῆκα σέ αὐτήν τήν διερευνητική ἐργασία. Οἱ καθηγητές μου ἤθελαν νά μέ προωθήσουν γιά ἀκαδημαϊκή ἐξέλιξη. Ἤμουν ἀπό τούς πρώτους φοιτητές στίς ἐπιδόσεις. Ἐγώ ὅμως ἐπέλεξα τήν ποιμαντική διακονία μέσα στήν Ἐκκλησία. Ἀγάπησα πολύ τόν Γέροντά μου, τόν Ἅγιο Καλλίνικο.

Αὐτό τό χάρισμα πού ὑπῆρχε μέσα μου ἐκδηλώθηκε. Κατ’ ἀρχάς ἐκδηλώθηκε ποιμαντικά. Ἔκανα ὁμιλίες, ἔκανα κηρύγματα. Χρειάστηκε νά τά γράψω ὅλα αὐτά καί ἔπειτα σιγά-σιγά προῆλθε ὅλη αὐτή ἡ συγγραφική παραγωγή. Μέ καλοῦσαν σέ διάφορα συνέδρια, καί στήν Ἑλλάδα καί στό ἐξωτερικό. Ἔχω μιλήσει σέ 600 περίπου συνέδρια στήν Ἑλλάδα καί στό ἐξωτερικό ὡς Μητροπολίτης.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ἡ θεματολογία πολλῶν βιβλίων εἶναι ἐπίκαιρη.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ἡ ὀρθόδοξη θεολογία εἶναι ἐπίκαιρη. Μπορεῖ νά μιλήση γιά τά πάντα. Συμμετεῖχα ὡς Μητροπολίτης περίπου σέ 600 συνέδρια, ἐντός καί κυρίως ἐκτός τῆς Ἑλλάδος σέ πολλές χῶρες τοῦ κόσμου, ἀναπτύσσοντας διάφορα θέματα. Καί ἐκεῖνο τό ὁποῖο μοῦ κάνει ἐμένα ἐντύπωση εἶναι τί βρῆκαν σέ αὐτά ὅλοι αὐτοί οἱ ξένοι πού τά μετέφρασαν. Δηλαδή διάβαζαν ἔνα βιβλίο μου, ἕνας Κορεάτης, γιά παράδειγμα, διάβασε ἕνα βιβλίο μου καί τό μετέφρασε στά Κορεάτικα καί μοῦ ζήτησε τήν ἄδεια καί ἔγινε best seller στήν Κορέα. Τό ἴδιο ἔκανε ὁ Ρῶσος, ὁ Ἀμερικανός, ὁ Εὐρωπαῖος, ὁ Ἄραβας, ὁ Ἀφρικανός. Τί εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο τούς προκαλεῖ νά τό μεταφράσουν στήν γλώσσα τους; Καί κατάλαβα ὅτι πραγματικά ἡ ὀρθόδοξη θεολογία ἔχει πολύ μεγάλη ἐπικαιρότητα. Μπορεῖ ὁ ὀρθόδοξος θεολόγος νά μιλήση μέ τόν φιλόσοφο, μέ τόν κοινωνιολόγο, μέ τόν ψυχολόγο, μέ ὅλους τούς συγχρόνους ἀνθρώπους πού ἐκφράζουν διάφορα ρεύματα.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, ἄν ἀπό τά 120 βιβλία σας σᾶς ζητοῦσα νά ἐπιλέξετε ἕνα βιβλίο σας, ποιό θά ἐπιλέγατε;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Δέν μπορῶ νά ἐπιλέξω. Εἶναι σάν νά ρωτήσετε μιά μάνα μέ πολλά παιδιά, ποιό ἀγαπάει περισσότερο. Θά πῆ, «ὅλα τά παιδιά τά ἀγαπῶ, κάθε ἕνα ἔχει τόν χαρακτήρα του». Ἔτσι, κάθε βιβλίο ἔχει τόν χαρακτήρα του καί τήν ἱστορία του. Τό πρῶτο βιβλίο πού ἔγραψα ἔχει τίτλο: «Μιά βραδιά στήν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Συζήτηση μέ ἕναν ἐρημίτη γιά τήν εὐχή». Αὐτό ἔχει μεταφρασθῆ σέ 25 ξένες γλῶσσες καί στήν Ἑλλάδα ἔγιναν 24 ἐκδόσεις.

Ἕνας ἄλλος τομέας πού ἀσχολήθηκα εἶναι ἡ ψυχοθεραπεία. Μέ ἀπασχόλησε πάρα πολύ τί εἶναι ἡ ψυχοθεραπεία καί πῶς ἡ Ἐκκλησία θεραπεύει τόν ἄνθρωπο. Ἕνας ἄλλος τομέας πού ἀσχολήθηκα εἶναι ἡ φιλοσοφία. Προσπάθησα νά μελετήσω τήν σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη πού ἐπικρατεῖ στόν δυτικό κόσμο καί τί μπορεῖ νά πῆ σχετικά ἡ ὀρθόδοξη θεολογία. Ἀντίστοιχα καί μέ τήν κοινωνιολογία.

Ἐπειδή εἶμαι ποιμένας καί συναντῶ πολλές προκλήσεις καί ἐπειδή γνώρισα τήν ὀρθόδοξη θεολογία, καί σέ κάθε πρόκληση πού ἐδημιουργεῖτο, γιά τό πρόσωπο παράδειγμα, ἔλεγα: «Τί λέει ἤ τί μπορεῖ νά πῆ σχετικά ἡ ὀρθόδοξη θεολογία, ἡ θεολογία τῶν Πατέρων;». Ἔτσι προῆλθαν τά βιβλία αὐτά καί ἀνήκουν σέ διάφορες κατηγορίες, εἶναι ἡσυχαστικά, θεολογικά, ἐκκλησιολογικά, φιλοσοφικά, ἱστορικά, κοινωνικά, ψυχοθεραπευτικά, ποιμαντικά. Κάθε ἕνα ἔχει τήν δική του ἱστορία καί δυναμική.

4. Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί θεολογία στήν σύγχρονη ἐποχή

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, θά ἤθελα νά μᾶς δώσετε κάποια χαρακτηριστικά τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας, γιατί στίς μέρες μας διακινοῦνται πολλά θεολογικά ρεύματα.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Τό πρῶτο πού μπορῶ νά πῶ εἶναι ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν εἶναι θρησκεία. Πρέπει νά κάνουμε σαφέστατη τήν διαφορά ὅτι ἄλλο ἡ θρησκεία, ἄλλο ἡ Ἐκκλησία. Ἡ θρησκεία ἔχει μέσα της διάφορα στοιχεῖα. Τό πρῶτο εἶναι ἡ μαγεία. Θεωρεῖ τόν Θεό ὅτι εἶναι στούς οὐρανούς, ὅτι εἶναι ὀργισμένος, ὅτι ὑπάρχει ἕνα τεῖχος μεταξύ ἡμῶν καί τοῦ Θεοῦ καί πρέπει νά ὑπερβοῦμε τό τεῖχος καί νά ἐξιλεώσουμε τόν Θεό, κάνοντας μερικές μαγικές πράξεις. Δεύτερο γνώρισμα εἶναι ἡ δεισιδαιμονία πού ταυτίζει τό κτιστό μέ τό ἄκτιστο, τόν Θεό μέ τόν διάβολο γιά παράδειγμα Καί τό τρίτο εἶναι ὁ μυστικισμός. Ὅταν λέμε μυστικισμό τί ἐννοοῦμε; Εἶναι ἡ θεωρία τοῦ Πλάτωνος ὅτι ἡ ψυχή ὑπῆρχε στόν κόσμο τῶν ἰδεῶν, κινήθηκε ἀπό τήν εὐδαιμονία στήν ὁποία ὑπῆρχε, τήν τιμώρησε ὁ Θεός καί τήν ἔκλεισε μέσα στό σῶμα. Τό σῶμα εἶναι ἡ φυλακή τῆς ψυχῆς, ὁπότε πρέπει ἡ ψυχή νά ἀπομακρυνθῆ ἀπό τό σῶμα, καί αὐτό λέγεται μυστικισμός, καί νά ἐπανέλθη στόν κόσμο τῶν ἰδεῶν. Αὐτά τά στοιχεῖα δέν ὑπάρχουν στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Χριστός δέν εἶναι τό ἀνώτατον ὄν, ὁ κόσμος τῶν ἰδεῶν τοῦ Πλάτωνα, τό πρῶτον ἀκίνητο κινοῦν τοῦ Ἀριστοτέλη, γιά παράδειγμα, ἀλλά εἶναι ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση• ἄρα λοιπόν, ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα Του καί ὁ Χριστός εἶναι ἡ κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας. Καί μέ αὐτήν τήν ἔννοια, ὅπως ἔλεγε καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ὁ Χριστός προσέλαβε ὁλόκληρη τήν ἀνθρώπινη φύση, διότι «τό ἀπρόσληπτον καί ἀθεράπευτον», πού σημαίνει ὅτι τήν προσέλαβε γιά νά τήν θεραπεύση. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι θεραπευτήριο, εἶναι νοσοκομεῖο. Αὐτό εἶναι τό βασικό γνώρισμα τῆς Ἐκκλησίας.

Θά μπορούσαμε δέ νά ποῦμε, αὐτό πού ἔλεγε ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ὁ μεγαλύτερος δογματικός θεολόγος γιά ἐμένα, ὅτι, ἄν ὁ Χριστός ἐμφανιζόταν τόν 20ό αἰώνα, ἔλεγε ἐκεῖνος, ἐγώ θά ἔλεγα τόν 21ο αἰώνα, δέν θά καταλαβαίναμε τό ἔργο του ὡς θρησκευτικό, κοινωνικό, φιλοσοφικό, ἀλλά κυρίως ὡς ψυχοθεραπευτικό πού ἔχει καί συνέπειες στό σῶμα. Καί τήν Ἐκκλησία θά τήν αἰσθανόμασταν σάν ἕνα νοσοκομεῖο πού θεραπεύει τόν ἄνθρωπο ἀπό τίς πνευματικές του ἀσθένειες.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποιά πρόταση ζωῆς προσφέρει στόν σύγχρονο ἄνθρωπο ἡ Ἐκκλησία;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Δίνει νόημα ζωῆς. Δηλαδή, τοῦ λέει τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Εἶναι προϊόν τῆς τύχης; Ἦλθε ἀπό τήν ἀνυπαρξία στήν ὕπαρξη; Εἶναι ἕνα μηχάνημα; Εἶναι ἕνας μηχανισμός, εἶναι ἁπλῶς ἕνα σῶμα; Εἶναι ἕνα ὄν, τό ὁποῖο ἦρθε στήν ὕπαρξη χωρίς νά ξέρη κανένας ἀπό τί καί ἀπό ποῦ προῆλθε καί ὅτι θά φθάση στήν ἀνυπαρξία; Θά φθάση ὁ ἄνθρωπος μέ τόν θάνατο στό ἀπόλυτο μηδέν; Ὄχι!

Τό βασικό νόημα πού δίνει ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωση τοῦ Θεοῦ, εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ . Ἑπομένως, ἔχει Θεό δημιουργό καί Πατέρα. Καί βεβαίως τό ἄλλο σημαντικό εἶναι ὅτι, ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος ἀπομακρύνθηκε ἀπό τόν Θεό -ἑπομένως θεωροῦμε τήν ἁμαρτία ὡς ἀπομάκρυνση ἀπό τόν Θεό, ὄχι μέ νομικές ἔννοιες, ἀλλά μέ ἰατρικούς οὐσιαστικά ὅρους- ἔρχεται ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, γίνεται ἄνθρωπος, προσλαμβάνει τήν ἀνθρώπινη φύση, ὥστε νά τήν θεραπεύση καί νά τόν ἐπαναφέρη πάλι στόν Θεό. Αὐτό εἶναι τό βασικό νόημα. Καί βεβαίως αὐτό εἶναι τό βασικό νόημα τῆς ὕπαρξης τοῦ ἀνθρώπου. Γιατί υπάρχω; Ὅταν, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος ἔχη αὐτό τό βασικό νόημα, τότε λύνονται ὅλα τά προβλήματα.

Ὑπάρχουν σήμερα προβλήματα φιλοσοφικά, κοινωνικά, οἰκογενειακά. Θά ἔλεγα τά μεγαλύτερα προβλήματα πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος εἶναι τά λεγόμενα ὀντολογικά. Τί εἶναι ὁ Θεός καί γιατί ὑπάρχει ὁ Θεός; Τί εἶμαι ἐγώ; Γιατί ὑπάρχω; Ποιός μέ δημιούργησε; Καί αὐτά εἶναι τά λεγόμενα ὑπαρξιακά προβλήματα. Τί εἶμαι, γιατί ζῶ; Τί εἶναι ὁ θάνατος; Ποιό εἶναι τό νόημα τῆς ὑπαρξης; Ὅταν πεθάνω ποῦ πηγαίνω; Πηγαίνω στό ἀπόλυτο μηδέν; Εἶναι θέματα πού ἀπασχολοῦν τόν ἄνθρωπο. Τί εἶναι ὁ θάνατος, γιατί πεθαίνω καί πῶς ὑπερβαίνεται ὁ θάνατος; Σέ αὐτά βοηθάει ἡ Ἐκκλησία τόν σύγχρονο ἄνθρωπο.

5. Σταυρός καί Ἀνάσταση

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Προλάβατε καί τό ἑπόμενο ἐρώτημά μου. Διανύουμε τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ὁδεύουμε πρός τό Πάσχα, πρός τήν Ἀνάσταση, γι’ αὐτήν τήν μεγάλη γιορτή. Στόν φόβο τοῦ θανάτου τί εἶναι αὐτό πού κομίζει ἡ Ἐκκλησία;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ὁ Χριστός σταυρώθηκε, πέθανε καί ἀναστήθηκε. Αὐτό εἶναι τό βασικό θέμα. Δέν μιλᾶμε μόνο γιά Σταύρωση. Μιλᾶμε καί γιά Ἀνάσταση. Εἶναι τό λεγόμενο σταυροαναστάσιμο Πάσχα. Λέει ὁ Ἀπ. Παῦλος «Τό Πάσχα ὑπέρ ἡμῶν ἐτύθη Χριστός» (Α΄ Κορ. ε΄, 7), ἑπομένως συνδέεται ὁ Σταυρός μέ τήν Ἀνάσταση. Εἶναι πολύ σημαντικό αὐτό. Τονίζουμε Σταυρός καί Ἀνάσταση.

Γιατί τό λέω αὐτό; Τό λέω γιατί ἡ δυτική θεολογία ἔχει ἐπηρεασθῆ ἀπό ἄλλες παραδόσεις καί λέει ὅτι τό ἀνώτατον εἶναι ἡ Σταύρωση τοῦ Χριστοῦ, ἡ ἐξιλέωση τῆς θείας δικαιοσύνης. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ὁ Καζαντζάκης στό βιβλίο του «Ὁ φτωχούλης τοῦ Θεοῦ» παρουσιάζει τόν ἅγιο Φραγκίσκο τῆς Ἀσίζης στόν ὕψιστο βαθμό ὅτι σταυρώθηκε μέ τόν Χριστό, σταυρώθηκε καί αἰσθάνεται πάνω στό σῶμα τίς οὐλές καί τό αἷμα ἀπό τόν Σταυρό. Καί ἐκεῖ τόν ἀφήνει τόν ἄνθρωπο. Εἶδε ὁ Φραγκίστος τῆς Ἀσίζης ὅτι μαζί μέ τόν Χριστό σταυρώθηκε καί αὐτός καί ἐκεῖ τόν ἀφήνει. Χωρίς Ἀνάσταση. Ἀπό τήν ἄλλη μεριά ἔχουμε τόν ἅγιο Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ, ἕναν Ρῶσο ἀσκητή, πού ἐκφράζει τήν ὀρθόδοξη ἡσυχαστική παράδοση, ὁ ὁποῖος ἔλεγε: «Χριστός ἀνέστη, χαρά μου». Βλέπετε τήν διαφορά;

Θά ἔλεγα ἀκόμη ὅτι καί ἡ δυτική προβληματική μιλάει περισσότερο γιά τόν θάνατο. Ἄς ποῦμε, ὁ Σάρτρ, ἕνας ὑπαρξιστής φιλόσοφος, τό βασικό του θέμα ἦταν, «οἱ ἄλλοι εἶναι ἡ κόλασή μου». Οἱ ἄλλοι εἶναι ἡ δική μου κόλαση, οἱ ἄλλοι μέ καταδικάζουν. Ὁ ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ ἔλεγε, «Χριστός ἀνέστη, χαρά μου», οἱ ἄλλοι δέν εἶναι ἡ κόλασή μου, ἀλλά εἶναι ἡ χαρά μου. Ὁ θάνατος ὑπερβαίνεται ἐν Χριστῷ μέσα στήν Ἐκκλησία.

Αὐτό εἶναι τό μεγάλο μήνυμα πού κομίζει ἡ Ἐκκλησία λόγῳ τῶν ἑορτῶν τῶν ἡμερῶν αὐτῶν, τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Ζοῦμε καί μιλᾶμε γιά τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι ἁπλῶς γιά τόν Σταυρό. Καί ὁ Σταυρός εἶναι ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό οἱ ἁγιογράφοι ἀντικατέστησαν τήν ἐπιγραφή τοῦ Σταυροῦ «Ἰησοῦς Ναζωραῖος, ὁ Βασιλεύς τῶν Ἰουδαίων» μέ τήν ἐπιγραφή «ὁ Βασιλεύς τῆς Δόξης». Ὁ Χριστός εἶναι ἐπάνω στόν Σταυρό καί δείχνει τήν ἀγάπη. Δέν εἶναι ἁπλῶς σταυρώνεται ἀπό τούς ἄλλους, ἀλλά δείχνει ὅτι ἡ ἀγάπη εἶναι σταυρός καί ὁ Σταυρός εἶναι ἀγάπη.

Ἡ ἀγάπη δέν ἑρμηνεύεται μέσα ἀπό πλαίσια συναισθηματικά, ἐρωτικά ἁπλῶς, διανοητικά, ἀλλά ἐρμηνεύεται μέσα ἀπό τήν κένωση καί τήν σταύρωση. Αὐτό σημαίνει: Σέ ἀγαπῶ καί σοῦ προσφέρομαι, καί σταυρώνομαι ἐγώ γιά ἐσένα καί ὑποφέρω ἐγώ γιά ἐσένα. Σέ ἀγαπῶ καί σοῦ δίνω καί σοῦ δίνομαι. Ὄχι σέ ἀγαπῶ, δῶσε μου, πού εἶναι ἡ νοοτροπία τοῦ σημερινοῦ κόσμου. Σε ἀγαπῶ, δός μου, καί ἄν δέν μοῦ τό δώσης, τότε αὐτή ἡ ἀγάπη μετατρέπεται σέ μίσος.

6. Πόλεμος στήν Οὐκρανία

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, μαζί μέ τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή διανύουμε καί τήν περίοδο τοῦ πολέμου στήν Οὐκρανία. Στήν παρουσία σας πρόσφατα στόν Ἱερό Ναό τῆς Ἁγίας Τριάδος Ἀγρινίου εἴπατε στό κήρυγμά σας ὅτι ὑπάρχει ἐξήγηση γιατί οἱ Ὀρθόδοξοι πολεμοῦν Ὀρθοδόξους. Θά θέλατε νά ἀναφερθῆτε σέ αὐτό τό ζήτημα καί ποιά εἶναι αὐτή ἡ ἐξήγηση;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Γενικά ὁ πόλεμος εἶναι μιά τραγωδία. Ἐμεῖς δέν μπορεῖ ποτέ νά εἴμαστε ὑπέρ τοῦ πολέμου. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ποτέ δέν δέχεται τόν πόλεμο ἀπό ὁπουδήποτε καί ἄν προέρχεται. Εἴτε ἀπό Ὀρθοδόξους, εἴτε ἀπό Ρωμαιοκαθολικούς, παπικούς δηλαδή, εἴτε ἀπό Προτεστάντες. Δέν δεχόμαστε τόν πόλεμο. Ἔχουμε τό ἐκπληκτικό παράδειγμα τοῦ Χριστοῦ, πού, ὅταν ἦταν στόν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ καί πῆγαν νά τόν συλλάβουν, τότε ὁ Ἀπόστολος Πέτρος μέσα στόν ζῆλο του ἔβγαλε τό μαχαίρι καί ἔκοψε τό αὐτί ἑνός ὑπηρἐτου, τοῦ Μάλχου, καί ὁ Χριστός τοῦ εἶπε «βάλε τήν μάχαιραν εἰς τήν θήκην» (Ἰω. ιη΄, 11), «πάντες οἱ λαβόντες μάχαιραν ἐν μαχαίρᾳ ἀποθανοῦνται» (Ματθ. κστ΄, 52). Τοῦ ἔδειξε ὅτι δέν πρέπει νά ἀσκῆται βία. Δέν εἴμαστε ὑπέρ τῆς βίας. Εἴμαστε ὑπέρ τῆς ἀγάπης. Καί ὁ Χριστός ἐπάνω στόν Σταυρό θά μποροῦσε νά κονιορτοποιήση ὅλους τούς ἐχθρούς.. Ἤ ὅταν τοῦ εἶπε ὁ ἐξ ἀριστερῶν ληστής, «εἰ σύ εἶ ὁ Χριστός, σῶσον σεαυτόν καί ἡμᾶς» (Ματθ. κγ΄, 39), ἐκεῖνος δέν κατέβηκε ἀπό τόν σταυρό. Γιατί; Θέλησε νά σταυρωθῆ, ὥστε διά τοῦ Σταυροῦ νά ἐκφράση τήν ἀγάπη καί νά νικήση τόν θάνατο. Ἑπομένως, ἐμεῖς δέν εἴμαστε ὑπέρ τοῦ πολέμου.

Στό θέμα τῆς Οὐκρανίας πού μέ ρωτᾶτε, εἶναι ἕνα σημαντικό θέμα. Ἔχω μελετήσει διάφορα θέματα γύρω ἀπό τήν Οὐκρανία., Οἱ Οὐκρανοί δέν εἶναι Ρῶσοι. Ἔχουν διαφορετική παράδοση, ἔχουν διαφορετική γλώσσα, διαφορετικά ἤθη καί ἔθιμα. Ξέρουμε ἀπό τήν ἱστορία ὅτι στόν χῶρο πού τώρα εἶναι ἡ Οὐκρανία, γύρω ἀπό τόν Δνείπερο ποταμό, ὑπῆρχαν πρίν ἀπό τόν 6ο αἰώνα ἄλλες φυλές καί ἀπό τόν 6ο αἰώνα οἱ Σλαῦοι. Μετά ἄρχισαν νά κατεβαίνουν οἱ Σκανδιναυοί, οἱ λεγόμενοι Ρώς. Οἱ δυτικοί τούς λένε Βίκιγκς, ἐμεῖς οἱ Ρωμαῖοι τούς ξέρουμε ὡς Βαράγκους. Κατέβηκαν κάτω καί ἄρχισε νά γίνεται ἡ ἀνάμειξη μεταξύ τῶν Σλαύων καί τῶν Ρώσων, τῶν Νορβηγῶν ἀπό τήν Σκανδιναυία καί σιγά σιγά σχηματίστηκε τό κράτος τοῦ Κιέβου. Ἀπό τόν 9ο μέχρι τόν 13ο αἰώνα ἔχουμε τό κράτος τοῦ Κιέβου, πού εἶχε ὅλες τίς φυλές. Σλαῦοι, Ρώς, Πολωνοί, Λιθουανοί. Τέλος τοῦ 13ου αἰώνα κατεβαίνουν οἱ Μογγόλοι καί οἱ Τάταροι καί τούς σκορπίζουν, ὁπότε οἱ Ρώς πηγαίνουν πρός τήν Μόσχα, τό Νόβγκοροντ καί τήν Λευκορωσία. Οἱ ἄλλοι Σλαῦοι παρέμειναν ἐκεῖ μέχρι τόν 14ο αἰώνα. Τέλος τοῦ 15ου αἰῶνος ἐμφανίσθηκαν οἱ Κοζάκοι οἱ ὁποῖοι εἶναι Τουρκοταταρικῆς φυλῆς, (αὐτό σημαίνει ἡ λέξη Κοζάκοι), οἱ ὁποῖοι ἐξεγέρθηκαν τόν 17ο αἰώνα, ἐξεδίωξαν τούς Πολωνούς καί ἔγινε ἀνεξάρτητο κρατικό μόρφωμα. Στήν συνέχεια, ὅταν οἱ Κοζάκοι δήλωσαν ὑποταγή στούς Ρώσους, κατέβηκαν οἱ Ρῶσοι πού εἶχαν πάει στήν Μόσχα καί ἔτσι τήν ὀνόμασαν Μικρά Ρωσία.

Ἡ λέξη «Οὐκρανία» εἶναι σκανδιναβική λέξη, πού σημαίνει «ἡ ἄκρα περιοχή». Ξέρουμε ὅτι στό ἐνδιάμεσο, κάπου τόν 15ο αἰώνα, τήν μισή Οὐκρανία τήν εἶχαν καταλάβει οἱ Πολωνοί καί οἱ Λιθουανοί. Μετά ἦρθαν καί οἱ Ρῶσοι, καί πάντοτε οἱ Οὐκρανοί, καί αὐτό θέλω νά σᾶς πῶ, εἶναι ἕνας ἰδιαίτερος λαός, ἔχει ἰδιαίτερη γλώσσα, δέν εἶναι ἡ ρωσική γλώσσα, ἔχει ἰδιαίτερα ἤθη καί ἔθιμα.

Οἱ Ρῶσοι, ἀπό τήν ἐποχή τῶν Τσάρων ἀκόμα, ἐπεδίωκαν νά ἐκρωσίσουν τούς Οὐκρανούς μέ διαφόρους τρόπους, νά μήν μιλᾶνε τήν δική τους γλώσσα. Γιά νά πάη κάποιος στό Πανεπιστήμιο ἔπρεπε νά μάθη ρωσικά, ἀλλιῶς δέν ἔπαιρνε πτυχίο. Παρέμεναν ὑπανάπτυκτοι οἱ Οὐκρανοί. Ὅταν ἦρθαν μετά οἱ Μπολσεβίκοι καί αὐτοί ἐπεδίωξαν νά τούς ἐνσωματώσουν καί εἶναι γνωστός ὁ «κόκκινος λιμός», ἐπί Στάλιν, πού τούς ἐξαφάνισαν ἀπό τήν πείνα, τότε περίπου 4 μέ 5 ἑκατομμύρια Οὐκρανοί χάθηκαν, γιατί ἤθελαν νά τούς ἐκρωσίσουν.

Δυό-τρεῖς αἰῶνες δηλαδή, οἱ Οὐκρανοί θέλουν τήν αὐτονομία τους. Αὐτό πρέπει νά τό καταλάβη ὁ κόσμος. Οἱ Οὐκρανοί δέν εἶναι Ρῶσοι. Οἱ Ρῶσοι κακῶς τούς θεωροῦν δικούς τους. Αὐτοί ὅμως θεωροῦν ὅτι εἶναι ἀνεξάρτητος λαός. Ἔχει τήν δική του γλώσσα, τά δικά του ἤθη καί ἔθιμα. Καί αὐτό φαίνεται καί τώρα μέ τό μίσος πού ἔχουν καί τήν ἐπιθετικότητα. Δέν τούς δέχονται ὡς ἀδελφούς τους. Θά μποροῦσαν νά ποῦν εἶναι ἕνας ἀδελφικός λαός; Ἂν ἐμεῖς πηγαίναμε στήν Κύπρο, θά μᾶς δέχονταν ὡς Ἕλληνες, ὡς ἀδελφικό λαό. Ἐδῶ, ὅμως, ὑπάρχει μίσος. Πῶς ἐκδηλώνεται καί πῶς ἐξηγεῖται αὐτό τό μίσος;

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Γιά τίς σχέσεις Φαναρίου - Μόσχας, Σεβασμιώτατε, μέ ἀφορμή τήν ἀπόφαση...

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Εἶναι τραγικό καί αὐτό τό γεγονός. Βέβαια παρακολούθησα ὅλο τό θέμα αὐτό. Δέν θέλω νά μπῶ στήν ἐκκλησιαστική αὐτή ὑπόθεση

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Εἶναι θρησκευτικό αὐτό τό ζήτημα ἤ ἔχει καί πολιτικές προεκτάσεις πού συνδέονται;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ἔχει καί πολιτικές προεκτάσεις, μέ ποιά ἔννοια. Ἤδη ἀπό τίς ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰῶνος, τότε πού οἱ Μπολσεβίκοι κυριάρχησαν στήν Ρωσία, οἱ Οὐκρανοί ἤθελαν ἀνεξαρτησία, ἤθελαν αὐτονομία. Ἤξεραν ὅτι εἶναι διαφορετικοί καί ἤθελαν δικό τους κράτος. Μέσα στά πλαίσια αὐτά, ὅταν ἔγινε ἀνεξάρτητο κράτος τό 1990, μέ τήν σύμφωνη γνώμη καί τῆς Ρωσίας, ἁπλῶς πῆραν τά πυρηνικά, συμφώνησαν, γι’ αὐτό κατά τό διεθνές δίκαιο εἶναι ἀνεξάρτητο κράτος, καί ἤθελαν νά στηρίξουν αὐτό τό κράτος τους μιά μεγάλη πλειοψηφία τῶν Οὐκρανῶν, καί γιά νά τό στηρίξουν ὅτι εἶναι ἀνεξάρτητο κράτος, ἤθελαν καί ἀνεξάρτητη Ἐκκλησία. Ἐπειδή πάντα ὑπῆρχαν κόντρες μεταξύ αὐτῶν καί τῶν Ρώσων, δέν ἤθελαν, ἐνῶ εἶναι ἀνεξάρτητο κράτος, νά ἔχουν ἐξάρτηση ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς Μόσχας καί νά μνημονεύουν τόν Πατριάρχη τῆς Μόσχας.

Γιά παράδειγμα. Τώρα γίνεται πόλεμος, ἀλλά καί τά προηγούμενα χρόνια, ἀπό τό 2014 στήν ἀνατολική Οὐκρανία γίνεται πόλεμος. Ἐκεῖ στήν Οὐκρανία ἐπικρατεῖ ἡ παράδοση, πού ἐδῶ δέν ἔχουμε στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, σέ κάθε Ναό πού γίνεται θεία Λειτουργία, ὁ Ἱερέας μνημονεύει τόν Πατριάρχη Μόσχας, ἐνῶ ἐμεῖς μνημονεύουμε τόν Μητροπολίτη τοῦ τόπου, ὄχι τόν Πατριάρχη. Τόν Πατριάρχη τόν μνημονεύουν στίς Νέες Χῶρες οἱ Μητροπολῖτες. Ἐμεῖς μνημονεύουμε τήν Ἱερά Σύνοδο. Δέν μπόρεσαν ποτέ νά καταλάβουν οἱ Οὐκρανοί, ὅταν γίνεται πόλεμος καί οἱ Ρῶσοι σκοτώνουν Οὐκρανούς, νά πηγαίνουν στήν ἐκκλησία καί νά άκοῦν μνημόνευση τοῦ Πατριάρχου Μόσχας, ὁ ὁποῖος συμφωνεῖ κατά βάσιν μέ τόν Πούτιν γιά τά θέματα αὐτά. Καταλαβαίνετε καί ἐσεῖς, ἐνῶ εἶναι ἕνα ἀνεξάρτητο Κράτος καί ἔχουν αὐτήν τήν παράδοση πού οἱ Ρῶσοι ἤθελαν νά τούς ἐκρωσίσουν τελείως, νά τούς ἐξαφανίσουν, δέν ἤθελαν νά ἔχουν ἐκκλησιαστική ἐξάρτηση ἀπό τήν Ρωσία.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Δέν ἔχει ἐπιβεβαιωθῆ πάντως ἡ ἐκτίμηση ὅτι θά ἀναγνωρίζονταν ὡς αὐτοκέφαλη ἡ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ἀπό πολλές ἄλλες χῶρες μέχρι στιγμῆς.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Αὐτό εἶναι μιά ὁλόκληρη ἱστορία πού θέλει πολλή ὥρα νά τήν ἀναπτύξω. Διότι ἦταν μιά παράδοση κατά τήν ὁποία τήν Αὐτοκεφαλία τήν ἔδινε ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης, καί γιά τήν ὁποία ὁ Πατριάρχης, τοὐλάχιστον ἀπό τό 1990 καί νωρίτερα, θέλησε νά ὁδηγηθῆ σέ ἕνα ἄλλο σύστημα, ὥστε ἡ Αὐτοκεφαλία νά δίνεται μέ τήν συγκατάθεση ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης τό δέχθηκε αὐτό, ἀλλά τελικά τήν νέα αὐτή παράδοση τήν ὑπονόμευσε ἡ Μόσχα. Διάβασα ὅλα τά Πρακτικά, 1500 σελίδες, καί κατάλαβα γιατί τό ὑπονόμευσε. Δέχθηκαν νά δοθῆ ἡ Αὐτοκεφαλία μέ τήν συγκατάθεση ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἀλλά ποιός θά ὑπογράφη; Δέν ἤθελαν νά ὑπογράφη μόνο ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης, ἀλλά νά ὑπογράφουν ὅλοι μαζί σάν νά μήν ὑπάρχη Πρῶτος στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἐκεῖ εἶναι τό πρόβλημα. Ὑπονόμευαν τήν θέση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου.

Νά φέρω ἕνα παράδειγμα. Σέ ἕνα Γυμνάσιο γίνεται μιά συνέλευση τῶν καθηγητῶν. Γιά νά στείλουν τίς ἀποφάσεις τους στόν προϊστάμενό τους ποιός θά ὑπογράψη; Θά ὑπογράψη ὁ διευθυντής.

Οἱ Ρῶσοι δέν τό ἤθελαν αὐτό. Καί ἐπειδή δημιουργήθηκαν διάφορα προβλήματα, ὁ Πατριάρχης εἶπε ὅτι εἶναι Πρῶτος, εἶναι πρόεδρος τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν μέ ὁρισμένες εὐθῦνες καί προνόμια, πράγμα πού τό ἀμφισβητοῦσαν οἱ Ρῶσοι, καί μέ αὐτήν τήν προοπτική, ἐφ’ ὅσον ὑπονόμευσαν τό κείμενο τό ὁποῖο εἶχε γραφῆ ὥστε νά δίνεται ἡ Αυτοκεφαλία μετά ἀπό σύμφωνη γνώμη ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, συνέχισε τήν παράδοση νά τήν δίνη ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης. Εἶναι ἕνα εὐρύτερο θέμα...

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αὐτή ἡ ἀπόφαση γιά τήν Αὐτοκεφαλία τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας πιστεύετε ὅτι μπορεῖ νά ἐπηρέασε τό μυαλό τῶν πολιτικῶν στήν Ρωσία;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Δέν ξέρω πῶς λειτουργοῦν καί πῶς σκέφτονται. Ἐγώ, βλέποντας τά πράγματα, σᾶς λέω ὅτι οἱ Οὐκρανοί μέ τήν Αὐτοκεφαλία τήν ὁποία ζητοῦσαν ἤθελαν περισσότερο νά στερεωθοῦν ὡς ἰδιαίτερο Κράτος.

Ὅπως ἔγινε ἐδῶ στήν Ἑλλάδα. Ἔτσι μπορεῖτε νά τό καταλάβετε αὐτό. Ὅταν ἔγινε ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821 καί ἔγινε ἐλεύθερο κράτος, τότε εἶπαν μερικοί ὅτι δέν θά μπορεῖ νά μᾶς καθοδηγῆ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο πού ἦταν κάτω ἀπό τήν πίεση τῶν Τούρκων, οἱ ὁποῖοι δέν ἤθελαν τήν Ἐπανάσταση, καί ἔκαναν αὐτόγνωμη ἀνακήρυξη τοῦ Αὐτοκεφάλου. Βέβαια, κακῶς τό σκέφτηκαν αὐτό. Θά μποροῦσαν νά ἔρθουν σέ ἐπικοινωνία μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί νά μήν κάνουν αὐτόγνωμη αὐτοκήρυξη τοῦ Αὐτοκεφάλου. Καί τό Πατριαρχεῖο ἀργότερα, τό 1850, χορήγησε τήν Αὐτοκεφαλία, ἀφοῦ εἶναι ἕνα ἰδιαίτερο κράτος θά δοθῆ καί ἡ Αὐτοκεφαλία. Περίπου τό ἴδιο γίνεται καί στήν Οὑκρανία. Λένε οἱ Οὐκρανοί «εἴμαστε ἀνεξάρτητο Κράτος καί θέλουμε δική μας Ἐκκλησία, νά ἔχουμε δικό μας Ἀρχιεπίσκοπο».

7. Θεολογία καί Ἐπιστήμη

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, νά συνεχίσουμε τήν συζήτησή μας μέ τό μεγάλο πρόβλημα τῆς πανδημίας πού ἀπασχολεῖ τά τελευταῖα δύο χρόνια καί τήν χώρα μας, τίς ἄλλες χῶρες τῆς Εὐρώπης καί ὁλόκληρο τόν κόσμο. Θά θέλαμε νά μᾶς πῆτε, θεολογία καί ἐπιστήμη συγκρούονται ἤ μποροῦν νά συμπορευθοῦν μαζί;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Τό ἔχω γράψει ὅτι δέν συγκρούονται ἡ θεολογία μέ τήν ἐπιστήμη, ἀλλά συμπορεύονται.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Γι’ αὐτό καί στό πρῶτο μέρος τῆς ἐκπομῆς, ὅταν ἀναφέρθηκα στό συγγραφικό σας ἔργο, εἶπα ὅτι τά βιβλία σας εἶναι ἐπίκαιρα ὅσο ποτέ τήν σημερινή ἐποχή.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ναί, γιατί ἀσχολήθηκα πολύ μέ τό θέμα τῆς βιοηθικῆς καί ἐξέδωσα τό βιβλίο «Βιοηθική καί Βιοθεολογία». Ἐπειδή δίδαξα καί στό Πανεπιστήμιο τοῦ Λιβάνου τήν Βιοηθική, καί μετά μέ καλοῦσαν σέ διάφορα συνέδρια, ἀλλά καί στήν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἔκανα διάφορες εἰσηγήσεις πάνω σέ θέματα βιοηθικά, γιά τίς μεταμοσχεύσεις, γιά τήν ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή, γιά τήν εὐθανασία, ἐπί Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, χρειάστηκε νά ἀσχοληθῶ ἀκόμη περισσότερο καί νά γράψω εἰδικό βιβλίο γιά τά θέματα τῆς Βιοηθικῆς.

Ἐκεῖ, μετά ἀπό τήν μεγάλη μελέτη πού ἔκανα, γιατί κάθε θέμα μέ τό ὁποῖο ἀσχολοῦμαι θέλω νά τό μελετήσω σέ βάθος, εἶδα ὅτι ἄλλο εἶναι ἡ θεολογία καί ἄλλο εἶναι ἡ ἐπιστήμη. Ἂν ἔχουν ἕνα κοινό σημεῖο, εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει ψυχή καί σῶμα. Ἡ ψυχή ἔχει κοινωνία μέ τόν Θεό, καί πρέπει νά ἔχη κοινωνία μέ τόν Θεό. Τό σῶμα ἔχει φυσικές ἀνάγκες, διότι μετά τήν πτώση καί τήν ἀπομάκρυνση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό εἰσῆλθε μέσα του ὁ θάνατος, ἡ θνητότητα, ἡ φθαρτότητα καί ἡ παθητότητα.

Γιά παράδειγμα, ὅταν τό πρῶτο ὠάριο τῆς γυναικός γονιμοποιῆται εἶναι 3 μέ 5 χιλιοστά τοῦ χιλιοστομέτρου, δηλαδή, ἄν πάρουμε ἕνα χιλιοστό καί τό διαιρέσουμε σέ χίλια κομμάτια, τά 3-4 εἶναι τό πρῶτο κύτταρο τό ὁποῖο γονιμοποιεῖται. Ἀμέσως ἔχουμε ψυχή, ἐξ ἄκρας συλλήψεως. Τό ἕνα κύτταρο διπλασιάζεται καί γίνονται δύο. Τά δύο γίνονται τέσσερα. Τά τέσσερα ὀκτώ, κλπ. Ὑπάρχουν τά ἐμβρυϊκά βλαστοκύτταρα. Ἀπό τήν πρώτη στιγμή, τό πρῶτο κύτταρο ἔχει περίπου 25.000 γονίδια, ὅπως τά ἔχουν μετρήσει τελευταῖα. Ἀπό αὐτά, ἕνα μέρος τῶν γονιδίων εἶναι τά γονίδια τῶν ἀσθενειῶν καί ἕνα ἄλλο μέρος εἶναι τά γονίδια τοῦ θανάτου, δηλαδή τῆς γηράνσεως. Πρίν διαφοροποιηθοῦν τά ἐμβρυϊκά βλαστοκύτταρα, δηλαδή τί θά γίνη τό καθένα, πρίν γίνουν οἱ ἱστοί, πρίν γίνουν τά ὄργανα, πρίν χτυπήσει ἡ καρδιά, πρίν ἀρχίσει νά λειτουργῆ ὁ ἐγκέφαλος, πρίν σχηματιστεῖ τό σῶμα, ὑπάρχουν τά γονίδια τοῦ θανάτου, δηλαδή, ὑπάρχει ἡ παθητότητα, ἡ φθαρτότητα καί ἡ θνητότητα. Μέ αὐτά θά ἀσχοληθῆ ἡ ἐπιστήμη.

Ἡ θεολογία θά ἀσχοληθῆ μέ τόν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου ἔχει ἀπομακρυνθῆ ἀπό τόν Θεό, ἔχει σκοτισθῆ. Ἔχουμε τόν σκοτασμό τοῦ νοῦ. Πῶς θά ἔρθουμε σέ ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό; Τά θέματα τῶν ἀσθενειῶν ποιός θά τά ἀντιμετωπίση; Ἡ ἐπιστήμη. Γι’ αὐτό καί δέν συγκρούονται ἡ ἐπιστήμη μέ τήν θεολογία.

Ἡ σύγκρουση μεταξύ ἐπιστήμης καί θεολογίας ἔγινε στόν δυτικό χῶρο. Ἐκεῖ ἐμφανίσθηκε ἡ Ἱερά Ἐξέταση. Γιατί; Διότι ἡ δυτική θεολογία, κυρίως ἡ σχολαστική θεολογία, πού ἀναπτύχθηκε μεταξύ τοῦ 11ου καί τοῦ 13ου αἰώνα, ἦταν μεταφυσική. Ταύτιζε τόν Θεό μέ τόν ἄνθρωπο καί θεωροῦσε κυρίως ὅτι ἡ ψυχή κλείστηκε μέσα στό σῶμα καί τό σῶμα εἶναι φυλακή τῆς ψυχῆς• καί ἡ μεταφυσική ταύτιζε τήν θεολογία μέ τήν φιλοσοφία. Τό κεντρικό νόημα τῆς δυτικῆς μεταφυσικῆς εἶναι ὅτι ἡ φιλοσοφία ταυτίζεται μέ τήν θεολογία, ὅτι ἔχουμε ἑνιαία μέθοδο γνωσιολογίας, πού σημαίνει ὅτι μέ τήν λογική μελετοῦμε τά κτίσματα καί μέ τήν λογική μελετοῦμε τόν Θεό.

Ἐδῶ, στήν δική μας παράδοση, δέν ἔχουμε αὐτήν τήν ἑνιαία μέθοδο γνώσεως, ἀλλά τήν διπλῆ μέθοδο. Ἄλλη εἶναι ἡ μέθοδος γνώσεως τοῦ Θεοῦ πού γίνεται μέ τό νοῦ καί τήν καρδιά, «μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται» (Ματθ. ε΄, 8), καί ἄλλη εἶναι ἡ μέθοδος γνώσεως τῆς ἐπιστήμης καί τοῦ κτιστοῦ κόσμου πού γίνεται μέ τήν λογική. Δέν ταυτίζεται ὁ νοῦς μέ τήν λογική. Γι’ αὐτό καί ἡ λογική ἀσχολεῖται μέ τήν ἐπιστήμη, γιά παράδειγμα γίνεται λογική ἔρευνα, καί ἡ θεολογία ἀσχολεῖται μέ τό πῶς θά θεραπεύση τόν ἄνθρωπο, ὥστε νά γνωρίση τόν Θεό διά τοῦ νοῦ. «Μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται».

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ἀπό τήν δοκιμασία τῆς πανδημίας προέκυψε ὅμως σύγκρουση ἐπιστήμης καί θεολογίας;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Γιατί προέκυψε; Γιατί, δυστυχῶς, ἔχουν περάσει μέσα στόν δικό μας χῶρο δυτικά ρεύματα καί δυτικές ἀπόψεις. Ἐνδεχομένως δέν γνωρίζουμε καλά καί τήν ὀρθόδοξη θεολογία. Γιά παράδειγμα, ὁ Μέγας Βασίλειος τόν 4ο αἰώνα ἔγραψε ἕνα βιβλίο μέ ὁμιλίες στήν «Ἑξαήμερο», δηλαδή στήν δημιουργία τοῦ κόσμου. Ἐκεῖ θά δῆ κανείς καθαρά ὅτι χρησιμοποιεῖ ὅλες τίς γνώσεις τῆς ἐποχῆς του γιά νά ἑρμηνεύση τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο δημιούργησε ὁ Θεός τόν κόσμο. Ἦταν πανεπιστήμων ὁ Μέγας Βασίλειος. Γνώριζε φιλοσοφία, μαθηματικά, ἰατρική, γεωμετρία, δέκα ἐπιστῆμες συνολικά. Καί χρησιμοποιεῖ τίς γνώσεις τῆς ἐπιστήμης γιά νά μελετήση τόν ἄνθρωπο καί τά προβλήματά του.

Ἡ θεολογία ὅμως τί εἶναι; Εἶναι ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ἀποκτοῦμε γνώση τοῦ Θεοῦ. Ἀκριβῶς ἐπειδή ὑπάρχουν καί ἐδῶ καί παντοῦ ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι ταυτίζουν τίς δυό μεθόδους γνωσιολογίας -δέν ἔχουν πραγματική γνώση τῆς θεολογίας- γι’ αὐτό συγκρούεται ἡ ἐπιστήμη μέ τήν θεολογία.

Γιά παράδειγμα, ὅταν ἔχουμε ἕνα πρόβλημα ὑγείας ποῦ θά πᾶμε; Στόν πνευματικό θά πᾶμε; Στόν πνευματικό θά ποῦμε, «πάτερ, ἔχω ἕνα πρόβλημα ὑγείας, σᾶς παρακαλῶ προσευχηθεῖτε», ἀλλά θά πᾶμε στόν γιατρό.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αὐτήν τήν περίοδο, Σεβασμιώτατε, ἀκούστηκε πολύ ἡ φράση «δέν μέ ἀφήνει ὁ πνευματικός μου νά ἐμβολιαστῶ».

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Αὐτό εἶναι πολύ μεγάλο λάθος. Καί ἐδῶ εἶναι ἡ σύγχυση. Ποιό εἶναι τό ἔργο τοῦ πνευματικοῦ; Τό ἔργο τοῦ πνευματικοῦ στήν ὀρθόδοξη θεολογία, ὅπως φαίνεται στά κείμενα τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, καί κυρίως τῶν ἡσυχαστῶν Πατέρων, εἶναι νά πάρη τόν ἄνθρωπο πού εἶναι ἀπομακρυσμένος ἀπό τόν Θεό καί νά γίνη ἡ κάθαρση, ὁ φωτισμός καί νά τόν ὁδηγήση στήν θέωση. Αὐτό εἶναι τό ἔργο τοῦ πνευματικοῦ. Νά τόν βοηθήση πῶς θά ὑπερβῆ τά πάθη, πῶς θά ἀποκτήση νοερά καρδιακή προσευχή καί πῶς θά γνωρίση τόν Θεό. Αὐτό εἶναι τό ἔργο τοῦ πνευματικοῦ.

Τό ἔργο τοῦ ἐπιστήμονος καί τοῦ ἰατροῦ ποιό εἶναι; Νά θεραπεύη τό ἀνθρώπινο σῶμα.

Τώρα, ὅταν ὁ πνευματικός ἀναμειγνύεται στό ἔργο τοῦ γιατροῦ, κάνει λάθος. Ὅταν ὁ γιατρός ἀναμειγνύεται στό ἔργο τοῦ πνευματικοῦ, ἐπίσης κάνει λάθος.

Τό ἔργο τοῦ πνευματικοῦ δέν εἶναι νά λέη στόν Χριστιανό τί θά ἀγοράση, τί ἐργασία θά κάνη, ἄν θά ἀγοράση τό σπίτι του, τί ροῦχα θά φορέση. Δέν εἶναι αὐτό τό ἔργο τοῦ πνευματικοῦ. Τό ἔργο τοῦ πνευματικοῦ εἶναι νά ἑνώση τόν ἄνθρωπο μέ τόν Θεό. Καί θά κάνη ὑπακοή στόν πνευματικό πατέρα γιατί; Γιά νά μάθη ποιό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί νά ἔλθη σέ ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό. «Μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται» (Ματθ. ε΄, 8). Θά ἀσχοληθῆ μέ τό πῶς θά καθαρισθῆ ἡ καρδιά γιά νά δοῦμε τήν δόξα τοῦ Θεοῦ. Αὐτό εἶναι τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, ἀκρογωνιαῖος λίθος τῆς ὀρθόδοξης πίστης δέν εἶναι ἡ ἐλευθερία; Τό ρωτῶ αὐτό σέ σχέση μέ τόν ἐμβολιασμό.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Βεβαίως, εἶναι ἡ ἐλευθερία, ἀλλά ὄχι ἡ ἀσυδοσία. Ἔχουμε ἐλευθερία, ἀλλά καί ἐν ὀνόματι τῆς ἐλευθερίας δέν σημαίνει ὅτι κάνουμε ὅ,τι θέλουμε. Δηλαδή, ἐν ὀνόματι τῆς ἐλευθερίας δέν πᾶμε στήν ἀναρχία. Πρέπει νά λειτουργῆ ἡ ἐλευθερία ἐν τῇ ἑνότητι καί ἡ ἑνότητα ἐν τῇ ἐλευθερίᾳ. Ἐάν ἐξ ὀνόματος τῆς ἑνότητος καταργοῦμε τήν ἐλευθερία, ἔχουμε δικτατορία. Ἐάν ἐν ὀνόματι τῆς ἐλευθερίας, καταργοῦμε τήν ἑνότητα τοῦ συνόλου καί τῆς Ἐκκλησίας, τότε ἔχουμε ἀναρχία. Ἑπομένως, ἡ δικτατορία καί ἡ ἀναρχία εἶναι τά δυό ἄκρα.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Καί ὅπως ἔχετε πεῖ πολλές φορές στόν δημόσιο λόγο σας, δέν πρέπει νά πηγαίνουμε στά ἄκρα.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Οἱ ἀκρότητες εἶναι ἰσότητες. Ὅταν βλέπετε ἄκρα ἀπό δεξιά, ἄκρα ἀπό ἀριστερά, αὐτά ἑνώνονται μεταξύ τους. Καί φαίνεται αὐτό καί ἐκδηλώνεται σέ πολλά γεγονότα καί σέ κοινωνικά γεγονότα. Δέν πρέπει νά εἴμαστε τῶν ἄκρων.

Οὐσιαστικά αὐτό πού θέλω νά πῶ εἶναι ὅτι πρέπει νά μάθουμε ποιός εἶναι ὁ σκοπός τῆς Ἐκκλησίας, ποιός εἶναι ὁ σκοπός τῆς θεολογίας, ποιός εἶναι ὁ σκοπός τῆς πνευματικῆς πατρότητος.

Πρίν λίγο καιρό ἦρθε κάποιος καί μοῦ λέει: «Σεβασμιώτατε, κάντε μιά προσευχή, γιατί ἡ συζυγός μου θά μπῆ σήμερα νά γεννήση μέ καισαρική τομή». Τό θεωροῦμε κάτι τό ἀπαραίτητο, τό δεδομένο. Τοῦ λέω ἀμέσως, ἐπειδή ἤξερα τό θέμα: «Ποιός σᾶς τό εἶπε; Ρωτήσατε τόν πνευματικό σας;» Μοῦ λέει: «Γιατί νά ρωτήσω τόν πνευματικό μου; καισαρική τομή θά κάνη. Δέν μπορεῖ νά γεννήση μέ διαφορετικό τρόπο». «Ὄχι, τοῦ λέω, - προφασιζόμενος ἐννοεῖται - ἐδῶ καταργεῖτε τόν νόμο τοῦ Θεοῦ. Ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ ἔδωσε οἱ γυναῖκες νά γεννᾶνε μέ πόνο καί μέ ἕναν ὁρισμένο τρόπο. Πῶς ἐσεῖς θά πᾶτε νά κάνετε καισαρική τομή;» Τόν εἶδα ὅτι σοβαρεύτηκε καί τοῦ λέω τότε: «Μά φυσικά θά ρωτήσουμε τόν γιατρό γι’ αὐτό. Δέν καταργεῖται ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ». Ποιά γυναίκα, γιά νά κάνη καισαρική τομή θά πῆ: «Πάτερ, πάω νά γεννήσω και ἐπειδή ὑπάρχει πρόβλημα θά κάνω καισαρική τομή, νά πάω ἤ νά μήν πάω;». Θά πάρη βέβαια τήν εὐχή τοῦ πνευματικοῦ, θά ζητήση τίς προσευχές του, ἀλλά ἄλλο τό ἕνα καί ἄλλο τό ἄλλο. Ποιός θά πῆ, «Δέν κάνω χημειοθεραπεία γιατί μαζί μέ τά ἄρρωστα καρκινικά κύτταρα θά σκοτώσω καί τά ὑγιῆ κύτταρα»;

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, ἀπό τήν δοκιμασία τῆς πανδημίας θεωρεῖτε ὅτι ἡ Ἐκκλησία βγῆκε ἐνισχυμένη ἤ ὅτι τραυματίστηκε;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ἡ Ἐκκλησία, στό σύνολό της, καί θεσμικά νομίζω ὅτι τό χειρίστηκε πάρα πολύ καλά τό θέμα. Ἐπιμέρους λάθη μπορεῖ νά ἔγιναν, ἀλλά στό σύνολό της τό χειρίστηκε πάρα πολύ καλά τό θέμα. Εἶπε ἄλλο εἶναι τό ἰατρικό, ἄλλο εἶναι τό πνευματικό. Τώρα, μερικοί Χριστιανοί ἐπηρεάστηκαν ἀπό διάφορα ἄλλα ρεύματα, τά ὁποῖα δέν εἶναι μόνο ντόπια, ἀλλά ἔρχονται ἀπό τό ἐξωτερικό. Εἶναι οἱ Προτεστάντες.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στήν ἀρχή ὑπῆρξε καί πολύ μεγάλη συζήτηση γιά τά μέτρα στήν Ἐκκλησία. Ἐκεῖ χειριστήκατε τήν κατάσταση ὡς ἐκπρόσωπος τῆς Συνόδου.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ἄν δῆτε αὐτό πού ἔγινε καί ἐδῶ μέ ὅλη αὐτήν τήν συζήτηση, ἄν θά κάνουμε τά ἐμβόλια, ἄν θά χρησιμοποιήσουμε τίς μάσκες, εἶναι θέμα πού φάνηκε καί στό ἐξωτερικό.

Ἐπειδή ἔχω ἐπικοινωνία μέ τήν Ἀμερική, μέ πολλούς Ἀμερικανούς, διότι διδάσκω ἐκεῖ σέ ἕνα πρόγραμμα Ὀρθοδόξων διδακτορικῶν Σπουδῶν, παρατηρῶ ὅτι ἐκεῖ εἶναι πιό μαχητικοί οἱ Προτεστάντες καί μάλιστα οἱ πιό ἀκραῖοι Προτεστάντες. Οἱ ἀπόψεις τῶν Προτεσταντῶν ἀπό τήν Ἀμερική ἔρχονται καί στήν Ἑλλάδα. Αὐτό εἶναι ἕνα τεράστιο πρόβλημα. Ἑπομένως, δέν εἶναι ἐγχώρια παραγωγή. Ἡ ἴδια νοοτροπία ὑπάρχει σέ προτεσταντικούς κύκλους στήν Ἀμερική. Καί ἐδῶ εἶναι τό ἐρώτημα γιά μένα. Πῶς σέ μερικά θέματα ταυτίζονται οἱ κατά τά ἄλλα γνήσιοι, ζηλωτές Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί μέ τούς ζηλωτές Προτεστάντες; Νομίζω ἰσχύει αὐτό πού εἶπα γιά τά ἄκρα.

8. Ἡ προσφορά τῆς Ἐκκλησίας στίς κοινωνικές κρίσεις

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, εἴχατε ἀναφερθῆ σέ μία πρόσφατη συνέντευξη Τύπου στίς διαδοχικές κρίσεις πού βιώνει ἡ χώρα μας, στήν οἰκονομική κρίση, στό μεταναστευτικό-προσφυγικό, στήν ὑγειονομική κρίση. Τώρα, βέβαια, μᾶς πρόλαβαν τά γεγονότα καί ἔχουμε καί τήν ἐνεργειακή κρίση σέ συνδυασμό μέ τόν πόλεμο. Ἤθελα νά σᾶς ρωτήσω: Ἡ Ἐκκλησία σέ αὐτή τήν δύσκολη περίοδο πού διανύει ἡ χώρα μας, ἐκτός ἀπό τόν πνευματικό λόγο, πῶς μπορεῖ νά βοηθήση τούς πολίτες;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Εἶναι σωστό αὐτό πού εἴπατε, «ἐκτός ἀπό τόν πνευματικό λόγο». Γιατί τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νά δίνη κουράγιο, νά δίνη ὑπομονή, νά προσεύχεται στόν Θεό γιά τήν εἰρήνη τοῦ σύμπαντος κόσμου. Εἶναι πολύ σημαντικό αὐτό. Ἕνας μοναχός πού προσεύχεται στό Ἅγιον Ὄρος γιά ὅλον τόν κόσμο, ἡ προσευχή αὐτή πού κάνει εἶναι μία πολύ δυνατή βόμβα, πυρηνική βόμβα εἰρήνης μεγαλύτερης ἰσχύος ἀπό τήν βόμβα τοῦ πολέμου. Γιατί, πραγματικά, στόν πόλεμο αὐτόν κυριαρχοῦν τά ἄρρωστα μυαλά καί οἱ ἄρρωστες καρδιές. Ὁπότε ἡ Ἐκκλησία ἔχει τήν προσευχή. Τό ἕνα εἶναι αὐτό.

Τό δεύτερο εἶναι ὅτι πρέπει νά δίνη κουράγιο, νά προσφέρη ὑπομονή, νά βοηθᾶ τούς ἀνθρώπους νά ὑπομένουν. Ἀλλά καί στά ἄλλα, ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος δέν ἀποτελεῖται μόνο ἀπό ψυχή, ἔχει καί σῶμα, ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου δέν εἶναι ὁ ἄνθρωπος καί τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου δέν εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά ὁ ἄνθρωπος εἶναι τό συναμφότερο, δηλαδή ἀποτελεῖται ἀπό ψυχή καί σῶμα. Ἡ Ἐκκλησία βοηθάει σέ ὅλα αὐτά. Πάντοτε βοηθοῦσε σέ ὅλες τίς κρίσεις.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ὑπάρχει μία αἴσθηση σέ ὁρισμένους ὅτι θά μποροῦσε νά βοηθήση καί ἄλλο.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Μά, βοηθάει ἡ Ἐκκλησία. Συνηθίζω νά λέω ὅτι δέν πρέπει νά ζητᾶμε ἀπό τήν Ἐκκλησία αὐτά πού πρέπει νά ζητᾶμε ἀπό τό Κράτος καί δέν πρέπει νά ζητᾶμε ἀπό τό Κράτος αὐτά πού πρέπει νά ἀναζητᾶμε ἀπό τήν Ἐκκλησία.

Ἡ Ἐκκλησία, βασικά, εἶναι ἕνας πνευματικός ὀργανισμός. Εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί βοηθάει τούς ἀνθρώπους νά γνωρίσουν τόν Χριστό. Φυσικά θά βοηθήση καί στά ἄλλα, ἀλλά δέν μπορεῖ νά ἀναπληρώση τό Κράτος. Γιατί, μέχρι τώρα, στά θέματα τῆς φιλανθρωπίας ἔχει ἀναπληρώσει τό Κράτος. Τό Κράτος ἔπρεπε νά ἔχη σέ μεγάλο βαθμό κοινωνική πρόνοια, ἔπρεπε νά ἔχη γηροκομεῖα, οἰκοτροφεῖα, ὀρφανοτροφεῖα. Ὅμως, ὅλα αὐτά γίνονται μέ ἰδιωτικές πρόνοιες. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἔχει περίπου 800 ἱδρύματα. Αὐτά γιατί νά εἶναι τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος; Μπορεῖτε νά μοῦ πῆτε ἕνα Κρατικό Ἵδρυμα ἤ ἕνα Κόμμα πού νά ἀσκῆ μιά ἀντίστοιχη κοινωνική πολιτική; Ἑπομένως, αὐτό εἶναι τό ἔργο τοῦ Κράτους.

Ὅμως ἡ Ἐκκλησία ἔρχεται νά ἀναπληρώση τά κενά τοῦ Κράτους. Καί τό κάνει αὐτό. Μέ τά γηροκομεῖα της, τά οἰκοτροφεῖα της, κλπ. Καί τώρα ἤδη ἔχει λάβει ἀπόφαση ἡ Σύνοδος νά προσφέρη δομές καί νά φιλοξενήση πρόσφυγες ἀπό τήν Οὐκρανία. Καί ρώτησαν καί ἐμᾶς τί μποροῦμε νά διαθέσουμε γιά νά μείνουν, ὅταν ἔρθουν πρόσφυγες. Καί εἴπαμε καί ἐμεῖς στήν Μητρόπολη Ναυπάκτου καί ἐδῶ στήν Μητρόπολη Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας ὅτι ἔχουμε τίς κατασκηνώσεις καί μποροῦμε νά τίς διαθέσουμε, σέ περίοδο πού δέν φιλοξενοῦμε παιδιά, νά μείνουν γιά ἕνα διάστημα καί οἱ πρόσφυγες ἀπό τήν Οὐκρανία. Εἴμαστε πάντα ἕτοιμοι. Ἔχουμε δομές τίς ὁποῖες δέν ἔχει τό Κράτος. Αὐτό πρέπει νά γίνη κατανοητό. Εἶναι ἔργο τοῦ Κράτους καί ἐμεῖς ὡς Ἐκκλησία ἀναπληρώνουμε τά κενά τοῦ Κράτους.

9. Ποιμαντική τῶν Κληρικῶν στήν σύγχρονη ἐποχή

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, ὁ ρόλος τοῦ Ἱερέα σέ μία κοινωνία πού διακατέχεται ἀπό καταναλωτισμό, ἀπό εὐμάρεια, πού κυριαρχεῖ ἡ ἐξέλιξη τῆς τεχνολογίας ποιός εἶναι; Καί νά τό θέσω καί διαφορετικά, ἐπειδή ἔχετε χρόνια Ἀρχιερεύς στήν Μητρόπολη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου καί τώρα Τοποτηρητής στήν Μητρόπολη Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας, θεωρεῖτε ὅτι πρέπει νά ἀναθεωρήσετε, ἄν μπορῶ νά χρησιμοποιήσω αὐτόν τόν ὅρο, τό πνευματικό σας ἔργο μέ βάση τά δεδομένα τῆς ἐποχῆς;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Σᾶς εἶπα καί πρίν ὅτι τό πνευματικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νά φέρη τόν ἄνθρωπο σέ κοινωνία μέ τόν Θεό. Νά τοῦ δώση νόημα ζωῆς. Γιατί ὑπάρχει καί ποιός εἶναι ὁ σκοπός τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτό εἶναι τό πιό βασικό.

Ἀπό κεῖ καί πέρα φυσικά θά χρησιμοποιήση ὅλους τούς τρόπους, θά χρησιμοποιήση καί τήν τεχνολογία, ἀλλά μέ μέτρο. Ὅλα μέ μέτρο. Καί αὐτά θά τά χρησιμοποιήση γιά νά ἔχη ἐπικοινωνία μέ τούς ἀνθρώπους. Καί ἐμεῖς χρησιμοποιοῦμε τήν τεχνολογία ὅμως, δέν πρέπει νά γίνουμε ἐξαρτήματά της. Ἐδῶ εἶναι τό πρόβλημα. Νά χρησιμοποιοῦμε τά πάντα στήν κοινωνία χωρίς νά γίνουμε δοῦλοι τῶν πραγμάτων. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἐλεύθερος. Καί ὡς ἐλεύθερος εἶναι ἐκεῖνος πού ἐξουσιάζει τά πράγματα. Δέν πρέπει νά εἶναι δοῦλος τῶν πραγμάτων.

Ὁ ρόλος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νά ἑνώση τόν ἄνθρωπο μέ τόν Θεό, νά τοῦ δώση τήν μέθοδο γνώσεως τοῦ Θεοῦ, ὅπως γιά νά γίνη κάποιος ἐπιστήμονας πρέπει νά μάθη κυρίως τήν μέθοδο γνώσεως τῆς ἐπιστήμης. Καί, βεβαίως, νά βοηθήση τόν ἄνθρωπο νά εἶναι κύριος τῶν πραγμάτων καί κύριος τοῦ κόσμου καί νά μήν εἶναι δοῦλος, ἐξάρτημα ἤ μιά μηχανή τοῦ κόσμου αὐτοῦ. Νά χρησιμοποιῆ τόν κόσμο χωρίς ὁ ἴδιος νά γίνεται ἐξάρτημα τοῦ κόσμου.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θέλω νά σᾶς ρωτήσω καί γιά τόν ρόλο τοῦ Ἱερέα στήν Ἐνορία στήν σημερινή ἐποχή. Θά πρέπει νά παρεμβαίνη στήν πνευματική καί κοινωνική ζωή κάθε τοπικῆς κοινωνίας ἤ θά πρέπει νά περιορίζεται μόνο στά ἐκκλησιαστικά του καθήκοντα;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ἐξαρτᾶται πῶς τήν ἐννοεῖ κανείς τήν παρέμβαση. Πρῶτα πρῶτα ἡ ἴδια ἡ ὕπαρξη τῆς Ἐνορίας εἶναι μία παρέμβαση. Ἐμεῖς στήν Ἐκκλησία ἔχουμε τό σύστημα τῶν ἀρχαίων πόλεων, τό ὁποῖο ἔχει καταργηθῆ. Ἐδῶ ὑπάρχει τό Κράτος πού ἦρθε ἀπό τήν Δύση. Ἐμεῖς ἔχουμε τό σύστημα τῶν πόλεων. Εἶναι μικρές Μητροπόλεις, μικρές Ἐνορίες. Ἔχουμε μία Ἐνορία. Ἡ Ἐνορία εἶναι μιά κοινότητα ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι προσεύχονται, ἀλλά ἀντιμετωπίζουν καί τά προβλήματα τῆς ζωῆς. Ὁ Ἱερέας εἶναι πνευματικός πατέρας, ὁ ὁποῖος λειτουργεῖ, -ἡ θεία Λειτουργία εἶναι τό βασικό ἔργο- βαπτίζει τά παιδιά, ἐξομολογεῖ. Καί σᾶς εἶπα πρίν ὅτι ἡ ἐξομολόγηση δέν εἶναι νά δίνης συμβουλές γιά τό κάθε τί, ἀλλά ὁ σκοπός της εἶναι νά βοηθήση τόν ἄνθρωπο νά ἀπαλλαγῆ ἀπό τά πάθη, νά ἐλευθερωθῆ καί νά ἑνωθῆ μέ τόν Θεό. Καί ἀπό ἐκεῖ καί πέρα ὑπάρχουν καί ἄλλες παρεμβάσεις.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Περιορίζεται ὅμως μόνο στά καθήκοντά του τά ἐκκλησιαστικά ἤ ἔχει ἀκούσματα πνευματικά, κοινωνικά;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Σίγουρα, ὁ Ἱερέας δέν θά πρέπει νά κάνη πολιτική. Δέν θά πρέπει νά ταυτίζεται μέ τά Κόμματα. Ἡ πολιτική, ὡς οὐσιαστικό, εἶναι ἡ κομματική δραστηριότητα, ὡς ἐπίθετο εἶναι ἡ ζωή τῆς πόλης. Θά ἀσχολῆται μέ τήν ζωή τῆς πόλης, ἀλλά μέχρις ἑνός σημείου, νά βοηθήση τούς ἀνθρώπους στά κενά πού ἀφήνει ἡ Πολιτεία.
Ἐάν κάποιος ἐπεμβαίνη σέ κρίσεις ἤ ἀντιδράσεις γιά ἀποφάσεις πού πῆρε ἕνας Δήμαρχος, φέρ’ εἰπεῖν, εἶναι λάθος. Καί ἐκεῖ μπορεῖ νά ἐπεμβαίνη, ἀλλά μέ ἕναν ἄλλον τρόπο.
Βασικά θεωρῶ ὅτι τό κήρυγμα στόν Ἱερό Ναό ὅτι πρέπει νά εἶναι θεολογικό. Ἀσχολεῖται μέ τήν θεολογία, νά βοηθήση τούς ἀνθρώπους νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τίς διάφορες ἐξαρτήσεις καί ἀπό τά πάθη. Δέν εἶναι νά ἀνεβάζουμε τό πεζοδρόμιο στόν ἄμβωνα.

Ἂν ἔχη καί μιά διαφορετική ἄποψη, θά βρῆ τόν Δήμαρχο, τόν ὑπεύθυνο, νά τό συζητήση, νά μεταφέρη τίς ἀπόψεις τοῦ κόσμου, ὥστε νά διορθώνονται ἔτσι τά πράγματα καί νά μήν γίνονται συγκρούσεις.

10. Ἐκκλησία καί οἰκογένεια

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, σέ αὐτήν τήν δύσκολη περίοδο πού διανύουμε ὁ θεσμός τῆς οἰκογένειας περνάει κρίση;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Βεβαίως. Ἡ κρίση εἶναι γενικά κρίση τῶν ἀξιῶν καί τῶν θεσμῶν. Καί αὐτή ἡ κρίση φθάνει καί στήν οἰκογένεια. Ἡ οἰκογένεια εἶναι τό κύτταρο τῆς κοινωνικῆς ζωῆς. Ὅταν τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἄρρωστο, φυσικά θά ἀρρωστήσουν ὅλα τά κύτταρα καί ὅλο τό σῶμα θά αἰσθανθῆ τόν πόνο ἀπό μιά ἀσθένεια.

Πράγματι, στήν σημερινή ἐποχή ὑπάρχει μιά κρίση στήν οἰκογένεια. Ποῦ βλέπω τήν κρίση; Ἐκτός τοῦ ὅτι δέν ζοῦν ἐν Θεῷ, τήν ἐντοπίζω σέ τρία πράγματα. Πρῶτον, εἶναι μιά οἰκολογική συρρίκνωση. Μαζεύονται σέ δυό δωμάτια πέντε-δέκα ἄνθρωποι. Ὅταν παλαιότερα ὑπῆρχε ἡ γειτονιά, τό χωράφι, ἡ αὐλή, τώρα, ἰδίως στίς μεγαλουπόλεις, κλείνονται σέ ἕνα διαμέρισμα. Τό δεύτερο εἶναι τό συναισθηματικό διαζύγιο. Εἶναι καί τά διαζύγια, καί λυπᾶμαι πάρα πολύ κάθε φορά πού ἔρχονται καί ὑπογράφω διαζύγια.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ἔχουν αὐξηθῆ, Σεβασμιώτατε;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ἔχουν αὐξηθῆ. Ἕνας πρός ἕνα σχεδόν πηγαίνουν.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ἕνας γάμος, ἕνα διαζύγιο; Στήν περιοχή ἤ συνολικά;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Γενικά σέ μεγάλες πόλεις, ἐδῶ εἶναι ἕνα πρός τρία περίπου. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού δέν ἔχουν πάρει διαζύγιο, ἀλλά εἶναι τό συναισθηματικό διαζύγιο. Ζοῦν στό ἴδιο σπίτι, ἀλλά εἶναι δυό διαφορετικοί ἄνθρωποι μέσα στό σπίτι. Καί τό τρίτο θέμα εἶναι ἡ πνευματική ὀρφάνια. Αἰσθάνεται ὁ καθένας ὅτι εἶναι ὀρφανός. Ἔχει πατέρα καί δέν ἔχει πατέρα. Ἔχει μάνα καί δέν ἔχει μάνα. Καί κυρίως στήν Ἀμερική φάνηκε αὐτό, ὅπου βγαίνουν παιδιά καί πηγαίνουν στά τρένα καί σταματᾶνε τούς ἀνθρώπους καί λένε: «Θέλεις νά γίνης πατέρας μου;». Ἀναζητᾶνε πατέρα. Τά τρία αὐτά θεωρῶ ὡς βάση τῆς οἰκογενειακῆς κρίσης, Δηλαδή τήν οἰκολογική συρρίκνωση, τό συναισθηματικό διαζύγιο καί τήν πνευματική ὀρφάνια, τήν ὁποία περνοῦν καί οἱ γονεῖς καί τά παιδιά.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Οἱ νέοι, Σεβασμιώτατε, εἶναι κοντά στήν Ἐκκλησία;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Θά ἔπρεπε νά εἶναι κοντά στήν Ἐκκλησία. Καί λέω θά ἔπρεπε, γιατί ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὅ,τι πιό ζωντανό καί πιό νεανικό ἔχει νά δώση στόν ἄνθρωπο. Ἡ Ἐκκλησία καί ἡ θεολογία, ἐννοῶ ἡ ὀρθόδοξη θεολογία καί ὄχι ἡ θεολογία πού μπορεῖ νά ἐκφράζη κάποιος Ἱερέας μέ ἔναν διαφορετικό τρόπο, εἶναι ἡ ἐπανάσταση ἐνάντια σέ κάθε τί τό κατεστημένο. Ὁπότε, ἡ ἐκκλησιαστική ζωή εἶναι τό πιό ἐπαναστατικό κίνημα καί ταιριάζει περισσότερο στούς νέους. Ἀλλά γιά διαφόρους λόγους, εἴτε ἐπειδή ὑπάρχει μιά προπαγάνδα, ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἔχει μόνο στέρηση, οἱ νέοι δέν τήν πλησιάζουν. Ἡ Ἐκκλησία δέν ἔχει στέρηση. Προσπαθεῖ νά δείξη στόν ἄνθρωπο τήν χαρά, τήν ἀγάπη, τόν ἔρωτα, ὥστε νά ἀγαπᾶ, νά ἐρωτεύεται μέ προϋποθέσεις καί ὄχι αὐτό νά μετατρέπεται σέ μίσος.

Φταῖμε ἐμεῖς οἱ Ἐπίσκοποι, οἱ Κληρικοί πού δέν δίνουμε τό καθαρό μήνυμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Διαφορετικά ἡ ὀρθόδοξη θεολογία εἶναι πολύ μοντέρνα, χωρίς νά ἀποδεσμεύεται ἀπό τήν παράδοσή της.

Ἐπειδή πηγαίνω σέ ὅλον τόν κόσμο, λόγῳ τῶν μεταφράσεων τῶν βιβλίων μου, βλέπω πόσο μοντέρνος εἶναι ὁ ὀρθόδοξος λόγος. Μπορῶ νά μιλήσω μέ ἀθέους, μέ θρησκευομένους, μέ ἀλλοδόξους, μέ ἀναρχικούς. Ὅταν λέη ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι «οὐ γάρ ἔχομεν ὧδε μένουσαν πόλιν, ἀλλά τήν μέλλουσαν ἐπιζητοῦμεν» (Ἑβρ. ιγ΄, 14) δέν εἶναι μία ἀναρχία; Καλῶς ἐννοούμενη ἀναρχία.

Ὅταν λέη ἡ πρός Διόγνητον Ἐπιστολή, ἑνός ἀγνώστου συγγραφέως τοῦ 2ου αἰῶνος, ὅτι «οἱ Χριστιανοί πατρίδας οἰκοῦσιν, ἀλλ’ ὡς πάροικοι», δηλαδή ζοῦν σέ διάφορες πατρίδες, ἀλλά ζοῦν σάν νά εἶναι πάροικοι, γιατί «ἐν οὐρανῷ πολιτεύονται. Πείθονται τοῖς ὁρισμένοις νόμοις καί τοῖς βίοις αὐτῶν νικῶσι τούς νόμους». Δηλαδή, ὑπακοῦν στούς νόμους, ἀλλά μέ τόν βίο πού ζοῦν εἶναι σάν μήν ὑπάρχουν νόμοι, δέν χρειάζεται νά τούς συλλαμβάνη ἡ ἀστυνομία.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί ἡ ὀρθόδοξη θεολογία εἶναι τό πιό ἐπαναστατικό πού ἔχει νά προσφέρη σήμερα ὁ κόσμος, ἀλλά, δυστυχῶς, δέν τήν ξέρουν οἱ νέοι. Τήν θεωροῦν ὡς κάτι πού εἶναι ταμπού πού μόνο ἀπαγορεύει καί, δυστυχῶς, καί ἐμεῖς δέν δίνουμε καθαρό μήνυμα τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας, δέν τό προσλαμβάνουμε καλῶς καί δέν τό μεταδίδουμε καλῶς. Αὐτό εἶναι βασικό θέμα.

11. Ἐκκλησία καί κοινωνία

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, πρίν μπῶ σέ ὁρισμένες ἐρωτήσεις σχετικά μέ τόν ἐκκλησιαστικό χάρτη, ἤθελα νά σᾶς ρωτήσω σχετικά μέ τά κοινά πού ἀναφερθήκαμε πρίν καί γιά τό ποιός εἶναι ὁ ρόλος τοῦ Ἱερέα στά κοινωνικά θέματα. Ἐσεῖς ἐκτός ἀπό τά ἐκκλησιαστικά σας καθήκοντα ἀσχολεῖστε μέ τά ὑπόλοιπα θέματα τῆς περιοχῆς σας;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Εἶμαι εἴκοσι ἑπτά χρόνια Μητροπολίτης στήν Μητρόπολη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου. Εἶναι μιά πολύ μικρή Μητρόπολη. Ἔχουμε περίπου 20.000 ἀνθρώπους. Ἐνῶ ἐσεῖς στήν Μητρόπολη Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας ἔχετε κάπου 210.000 ἀνθρώπους.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Εἴχατε πεῖ μάλιστα ὅτι δέν εἶναι βιώσιμη ἡ Μητρόπολη Ναυπάκτου.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Δέν εἶναι, ἀλλά γίνεται βιώσιμη διότι ὑπάρχουν, φίλοι μου καί γνωστοί μου, οἱ ὁποῖοι δίνουν χρήματα καί μποροῦμε νά κινούμαστε. Ἔχουμε ἕνα ταμεῖο εὐποιΐας, ὅπου μπαίνουν τά χρήματα αὐτά καί καταθέτω καί ἕνα μέρος τοῦ μισθοῦ μου καί κινούμαστε μέ αὐτά.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ἔχει νά κάνη καί μέ τό δημογραφικό, ἐξίσου σημαντικό πρόβλημα και κυρίως μέ τήν περιοχή τῶν Παρακαμπυλίων.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Θεωρῶ τιμή, πού εἶμαι στήν Μητρόπολη Ναυπάκτου, γιατί εἶναι ἱστορική Μητρόπολη. Καί παρ’ ὅτι μοῦ δόθηκε ἡ δυνατότητα νά πάω καί σέ ἄλλες Μητροπόλεις δέν πῆγα. Μέ πίεσαν νά πάω στήν Κηφισιά, στήν Νέα Σμύρνη, στά Γιάννενα.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ἐπιμένετε στό ἀμετάθετο;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Βεβαίως, ἐπιμένω στό ἀμετάθετο. Θεωρῶ καί βάσει τῶν ἱερῶν κανόνων ὅτι ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι πατέρας καί ὁ πατέρας δέν μετατίθεται, δέν ἀλλάζει. Εἶμαι Μητροπολίτης ἐκεῖ στήν Ναύπακτο. Μέ πίεσαν, σᾶς εἶπα, γιά τήν Νέα Σμύρνη, ἐπί Χριστοδούλου. Μέ πίεσαν γιά τήν Κηφισιά, ὅταν ἀνέλαβε Ἀρχιεπίσκοπος ὁ Ἱερώνυμος καί εἶπα, ὄχι.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μεγάλες Μητροπόλεις.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Μέ πίεσαν γιά τά Γιάννενα, πού εἶμαι καί Γιαννιώτης, καί μάλιστα ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἔβαλε καί τόν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας, τόν Κάρολο Παπούλια, πού ἦταν Γιαννιώτης, νά μέ πείση καί μέ κάλεσε στήν Προεδρία τῆς Δημοκρατίας. Συζητήσαμε ἐπί μία ὥρα καί εἶπα: «Κύριε Πρόεδρε, σᾶς εὐχαριστῶ πάρα πολύ. Εἴμαστε πατριῶτες, ἀλλά δέν ἐπιθυμῶ». Καί εἶπα τούς λόγους γιά τούς ὁποίους δέν ἐπιθυμῶ.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Γιά τό ἀμετάθετο ἐπιμένετε στήν ἄποψή σας, γιά τά ὅρια τῶν ἡλικιῶν στούς Μητροπολίτες;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Εἶναι ἕνα ἄλλο θέμα πού ἀφήσαμε.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ναί θά ἐπανέλθω, δέν τό ἔχω ξεχάσει...

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Νά ἐπανέλθω στό προηγούμενο ἐρώτημα ὅμως. Ὅταν πῆγα στήν Ναύπακτο, εἶδα ὅτι ὁ Μητροπολίτης εἶναι προέδρος τῶν 12 Ἱδρυμάτων καί εἶπα: «Νά, τό ἔργο τό ὁποῖο θά κάνω. Ὡς Μητρόπολη δέν μπορῶ νά κάνω κοινωνικό ἔργο ἐπειδή εἶναι πτωχή Μητρόπολη, ἀλλά ἐφ’ ὅσον οἱ εὐεργέτες ἀνέθεσαν στόν Μητροπολίτη νά εἶναι πρόεδρος τῶν ἱδρυμάτων πού ἐκεῖνοι τά ἵδρυσαν, θά ἀσχοληθῶ μέ αὐτό τό θέμα». Μερικά Ἱδρύματα λειτουργοῦσαν, μερικά ὑπολειτουργοῦσαν, μερικά δέν λειτουργοῦσαν καθόλου. Ἔκανα ἀγώνα καί τά ἔφερα ὅλα σέ καλή λειτουργία. Τά τελευταῖα χρόνια πού ἄρχισαν νά ἀποδίδουν, δώσαμε 1.300.000 εὐρώ γιά ὑποτροφίες σέ φοιτητές καί μαθητές.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σημαντικό ἔργο καί δέν τό γνωρίζει καί ἡ κοινωνία.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Καί ἐξέδωσα ἕνα βιβλίο γιά τά ἱδρύματα τῆς πόλεως γιά τό πῶς τά βρῆκα καί πῶς τά τακτοποίησα. Νά, ἕνα σημαντικό ἔργο πού μπορεῖ νά κάνη ἕνας Μητροπολίτης χωρίς νά προσφέρη ἀπό τήν Μητρόπολη πού δέν ἔχει τήν δυνατότητα.

Διάβασα γιά τούς εὐεργέτες. Μεγάλοι εὐεργέτες. Ὅ,τι ἔχουμε στήν Ναύπακτο, τό ἔχουμε ἀπό τούς εὐεργέτες. Ἔχουμε τόν μεγάλο εὐεργέτη, τόν Δημήτριο Παπαχαραλάμπους, πού ἄφησε βιβλιοθήκη, ἵδρυμα, αἴθουσα, γήπεδο καί ἄφησε τόν ἑκάστοτε Μητροπολίτη νά εἶναι πρόεδρος τοῦ ἱδρύματος. Λοιπόν, πρέπει νά τά ἀξιοποιήσουμε αὐτά τά ἱδρύματα. Αὐτό εἶναι μιά παρέμβαση μέσα στά ὅρια καί στά πλαίσια τῆς κοινωνίας, χωρίς νά ὑπερβαίνω τά ὅριά μου. Δέν πρέπει νά ὑπερβαίνουμε τά ὅρια.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τί θεωρεῖτε ὅτι μπορεῖ νά ὑπερβῆ τά ὅρια; Τό Πανεπιστήμιο πού ἀπασχολεῖ καί ἀπασχολοῦσε πάντα τήν Αἰτωλοακαρνανία θεωρεῖτε ὅτι πρέπει νά τό συζητήσετε μέ τούς Αὐτοδιοικητικούς, μέ τούς Βουλευτές τῆς περιοχῆς;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Νά σᾶς πῶ τί ἔγινε στήν Ναύπακτο. Θέλαμε νά φέρουμε ἕνα Τμῆμα τοῦ Τ.Ε.Ι. στήν Ναύπακτο καί τό ἴδιο τό Δημοτικό Συμβούλιο εἶπε «θά κάνουμε μία ἐπιτροπή καί θά βάλουμε πρόεδρο τόν Μητροπολίτη». Δέν τό ἐπεδίωξα ἐγώ.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Συμμετέχετε, δηλαδή, στά κοινά.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Συνεργαστήκαμε ἄψογα καί ἔκανα τά πάντα καί τό ἔφερα. Καί ἐπειδή ἀκριβῶς γνώριζα τόν Ὑπουργό, τότε ἦρθε τό Τμῆμα αὐτό καί παρέμεινε παρ’ ὅτι πῆγε νά διαλυθῆ κάποια στιγμή. Νά τά ὅρια τῆς συνεργασίας. Καλή συνεργασία τοῦ Μητροπολίτου μέ τίς Δημοτικές Ἀρχές. Δέν ἔχουμε τίποτα νά χωρίσουμε. Δέν πρέπει νά μαλώνουμε καί νά διαφοροποιούμαστε καί νά εἴμαστε σέ μιά ἀνταγωνιστικότητα ποιός θά κάνη τά περισσότερα, ἀλλά νά εἴμαστε σέ συνεργασία. Καί ἐγώ συνεργάζομαι πάντα μέ τίς δημοτικές ἀρχές καί μέ τήν νῦν δημοτική ἀρχή στήν Ναύπακτο ἔχουμε στενή συνεργασία γιά ὅλα τά θέματα. Τά συζητᾶμε ὅλα. Ὅταν ἀναφύεται ἕνα θέμα, παίρνω τηλέφωνο: «Δήμαρχε, ὑπάρχει αὐτό τό θέμα, ποιά εἶναι ἡ ἄποψή σας»;

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Δέν εἶναι κακό νά ὑπάρχη καί μία διαφορετική ἄποψη.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ναί, ἀλλά δέν πρέπει νά βγαίνη ὡς σύγκρουση. Θά δῶ ὅτι ἐδῶ πραγματικά ἔχει δίκιο ὁ Δήμαρχος καί ὑποχωρῶ. Καί ὁ νῦν Δήμαρχος Ναυπάκτου, ὁ κ. Γκίζας, ὅταν ἔχη κάποιο θέμα, μέ παίρνει τηλέφωνο καί λέει: «Τί ἄποψη ἔχετε ἐπί τοῦ θέματος αὐτοῦ» καί τά συζητᾶμε. Αὐτό εἶναι ὡραῖο καί πολιτισμένο.

12. Τό ἔργο τῶν Μητροπολιτῶν

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τί γνώμη ἔχετε γιά τό ὅριο ἡλικίας τῶν Μητροπολιτῶν;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Στούς ἱερούς κανόνες δέν ὑπάρχει ὅριο ἡλικίας. Εἶναι ἰσόβιος ὁ Μητροπολίτης. Ὁ πατέρας ἔχει ὅρια νά μήν εἶναι πατέρας; Πρέπει νά καταλάβουμε ποιά εἶναι ἡ ἔννοια τοῦ Μητροπολίτου. Ὁ Μητροπολίτης εἶναι ὁ πνευματικός πατέρας. Ὁ πατέρας στό σπίτι μπορεῖ νά γεράση, ἀλλά δέν παύει νά εἶναι πατέρας. Δέν μπορεῖ νά πῆ, τώρα σταμάτησα νά εἶμαι πατέρας.

Φυσικά, ὑπάρχουν προβλήματα, ὅταν κάποιος Μητροπολίτης δέν μπορεῖ νά ἀσκήση τό ἔργο του. Ὅταν τό μυαλό του δέν λειτουργῆ καλά ἤ δέν μπορεῖ νά κινηθῆ. Σέ αὐτές τίς περιπτώσεις ἡ Ἐκκλησία ἐνεργεῖ. Ὑπάρχει Νόμος πού λέει ὅτι, ὅταν ὁ Μητροπολίτης δέν μπορεῖ νά ἀσκήση τό ἔργο του, τότε ἡ Ἱερά Σύνοδος λαμβάνει διάφορα μηνύματα καί μπορεῖ νά ἀποστείλη τούς γιατρούς, οἱ ὁποῖοι ἀποφαίνονται ἄν μπορεῖ ἤ δέν μπορεῖ νά ἀσκήση διοίκηση. Ὁπότε μετά γίνεται ἡ ἐκθρόνιση θά λέγαμε, ἀπομακρύνεται τοῦ θρόνου καί ἐκλέγεται νέος Μητροπολίτης.

Ὅμως, αὐτά τά πράγματα πρέπει νά γίνονται μέ ἕναν τρόπο, ὥστε νά ἐκτιμᾶται τό ὅλο ἔργο τοῦ Μητροπολίτου μέσα στήν Ἐκκλησία. Δηλαδή, εἶναι ἕνας Μητροπολίτης 40 χρόνια καί ἐπετέλεσε ἕνα μεγάλο ἔργο καί τά τελευταῖα 2-3 χρόνια εἶναι ἄρρωστος. Ἔ, νομίζω δικαιοῦται νά εἶναι καί ἄρρωστος. Ἐργάστηκε τόσο πολύ καί δικαιοῦται καί νά ἀρρωστήση, ἀρκεῖ νά ἔχη καταρτίσει ἕνα καλό ἐπιτελεῖο συνεργατῶν.

Σᾶς εἶπα στήν ἀρχή γιά τόν μακαριστό Κοσμᾶ, ἀλλά καί γιά κάθε Μητροπολίτη, ὅτι πρέπει νά τόν δῆ κανείς στήν ὁλότητά του. Ὄχι σέ ἕνα χρόνο, δυό χρόνια, ἀπό μιά λέξη πού εἶπε, ἀπό ἕναν λόγο πού ἐκφώνησε. Πρέπει νά τόν δῆ στήν ὁλότητά του. Γι’ αὐτό κι ἐγώ λέω πολλές φορές ὅτι εἶμαι χαρούμενος καί χαίρομαι γιατί στήν Δευτέρα Παρουσία θά μέ κρίνη ὁ Χριστός καί ὄχι ἄνθρωπος, γιατί ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι πολλές φορές εἴμαστε σκληροί. Βλέπουμε ἕνα λάθος καί ἀμέσως ἐπιτιθέμεθα καί δέν βλέπουμε ὅλη τήν ζωή τοῦ ἄλλου ἀνθρώπου, ἐνῶ ὁ Θεός βλέπει τό βάθος τῆς καρδιᾶς τοῦ ἀνθρώπου.

Ἔχω γράψει 120 βιβλία μέσα στήν ὀρθόδοξη παράδοση καί μπορεῖ νά ἔχω κάνει καί κάποιο λάθος. Τότε μερικοί ἀμέσως διαγράφουν ὅλη τήν προσφορά μου. Ἔ, αὐτό εἶναι, ὄχι ἀνοησία, ἀλλά σχιζοφρένεια.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τί χαρακτηριστικά θεωρεῖτε ὅτι θά πρέπει νά ἔχη ὁ διάδοχος τοῦ μακαριστοῦ Κοσμᾶ;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Νά ἔχη τά χαρακτηριστικά τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ὁ καθένας δέν ἔχει δικά του χαρακτηριστικά. Νά ἔχη ὀρθόδοξη πίστη, νά πιστεύη στό Θεό, νά σέβεται τήν Ἐκκλησία καί νά ἀγαπᾶ τούς ἀνθρώπους, τά βασικά.

Πρίν γίνει ἡ χειροτονία ἑνός Ἐπισκόπου ὁ ἐκλεγμένος στέκεται στήν Ὡραία Πύλη καί λέει: «Στέργομαι καί ἀποδέχομαι τάς ἁγίας ἑπτά Οἰκουμενικάς Συνόδους» καί τά δόγματα, κλπ. «Πείσομαι δέ ἐσαεί ἐν τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς καί τῇ Ἱερᾷ Συνόδῳ τῇ ἀνωτάτῃ ἐκκλησιαστικῇ ἀρχῇ» κλπ. Αὐτό εἶναι ἡ ὁμολογία πίστεως καί ἐφ’ ὅσον δίνει τήν ὁμολογία τῆς πίστεως, ἀκολουθεῖ ἡ χειροτονία.

Ἑπομένως, αὐτά εἶναι τά βασικά χαρακτηριστικά: Πρῶτον, πίστη στόν Θεό, ὅπως ἐκφράζεται μέσα ἀπό τίς Οἰκουμενικές Συνόδους, ὄχι ἀφηρημένη πίστη, ὅπως πιστεύει ὁ καθένας. Ἔτσι, δέχεται ὅλα τά δόγματα καί ὅλους τούς ὅρους τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Δεύτερον, σεβασμός στήν Ἐκκλησία καί στήν Ἱερά Σύνοδο πού τόν ἐξέλεξε. Ποιός μέ ἐξέλεξε ἐμένα; Μέ ἐξέλεξαν οἱ Ἱεράρχες, ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, δέν μέ ἐξέλεξε μόνος ὁ Ἀρχιεπίσκοπος. Ἄρα, σεβασμό στό συνοδικό σύστημα. Καί τρίτον ἀγάπη πρός τόν λαό.

Τώρα ὁ κάθε ἕνας ἔχει καί τά ἰδιαίτερα γνωρίσματά του. Ὁ ἕνας εἶναι πιό ἔξυπνος, ὁ ἄλλος λιγότερο ἔξυπνος. Ὁ ἕνας εἶναι φιλόλογος, ὁ ἄλλος ξέρει περισσότερο τήν τεχνολογία, ὁ ἄλλος δέν ξέρει τεχνολογία, ξέρει ἱστορία.

13. Χωρισμός τῆς Μητροπόλεως Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, ἔχουμε τήν πρόταση τῆς Δ.Ι.Σ. σχετικά μέ τόν ἐκκλησιαστικό χάρτη στήν Αἰτωλοακαρνανία. Ἡ πρόταση αὐτή προβλέπει Μητρόπολη Ναυπάκτου καί Θέρμου‧ Μητρόπολη Μεσολογγίου, Ξηρομέρου καί Βονίτσης‧ καί Μητρόπολη Ἀγρινίου, Ἀμφιλοχίας καί Ἁγίου Βλασίου. Θεωρεῖτε ὅτι αὐτή εἶναι μιά ρεαλιστική πρόταση ἤ μιά λύση συμβιβασμοῦ ὅλων τῶν πλευρῶν;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ἐγώ ἀπό τήν ἀρχή ἐπέλεξα, ἐφ’ ὅσον εἶμαι Τοποτηρητής τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας, νά μήν ἀναμειχθῶ στό θέμα αὐτό. Καί εἶπα καί στόν Ἀρχιεπίσκοπο ὅτι δέν θέλω νά ἀναμειχθῶ στό θέμα αὐτό. Μπορεῖ νά ἔχω τίς δικές μου ἀπόψεις, ἀλλά εἶναι ὅπως καί στά θέματα τά πολιτικά. Μπορεῖ νά ἔχη ἕνας Ἱεράρχης τίς ἀπόψεις του ἤ νά ψηφίζη ὅ,τι θέλει, ἀλλά δέν μπορεῖ νά ἐκφράζεται δημοσίως. Καί ὁ Ἀρχιεπίσκοπος δέν μέ ρώτησε, γιατί θέλησε νά μέ προφυλάξη.

Εἶμαι Τοποτηρητής τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας καί δέν ἤθελα νά συμμετέχω στόν διαχωρισμό τῶν Μητροπόλεων. Ἔτσι, ἀπό τήν ἀρχή, καίτοι εἶμαι γνώστης τῶν πραγμάτων, ἐπέλεξα νά μήν ἀναμειχθῶ καί νά μήν ἐκφράσω τήν ὁποιαδήποτε γνώμη ἔχω, καί αὐτό τό εἶπα καί δημοσίως.

Καί στήν συνέντευξη πού ἔδωσα φαίνεται τό ὅτι δέν ἀναμείχθηκα, ἐπειδή εἶπα δυό σημεῖα πού ἦταν διαφορετικά ἀπό αὐτά πού ἔγιναν.

Πρῶτον, εἶπα ὅτι δέν συζητιέται τό θέμα στά ἁρμόδια συνοδικά ὄργανα. Πράγματι, τότε δέν συζητιόταν τό θέμα, ἀλλά δέν ἤξερα ὅτι μετά ἀπό εἴκοσι περίπου μέρες θά συζητηθῆ.

Δεύτερον, γνώριζα ὅτι ἄλλα παρόμοια θέματα χωρισμοῦ Μητροπόλεων ἔρχονταν στήν Ἱεραρχία. Εἶπα ὅτι αὐτό τό θέμα θά ἔρθη στήν Ἱεραρχία. Ὅμως, δέν ἤξερα ὅτι ὑπάρχει ἀπόφαση τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας γιά ἄλλη ὑπόθεση πού λέει ὅτι αὐτά εἶναι θέματα πού ἀνήκουν στήν Διαρκῆ Ἱερά Σύνοδο. Ἑπομένως ἀσχολήθηκε ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος καί ἀρχάς Φεβρουαρίου ἔλαβε αὐτήν τήν ἀπόφαση.

Ὅταν ἤθελε ἡ Σύνοδος νά συζητήση τό θέμα, ὅρισε εἰσηγητή τόν Μητροπολίτη Πειραιῶς, γιατί τό 2004-2005 ἦταν Ἀρχιγραμματεύς τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Πρίν ἐκλεγεῖ ὁ Μητροπολίτης Κοσμᾶς, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ἤθελε νά κάνη τρίτη Μητρόπολη ἤ νά γίνη ἀναδιάρθρωση τῶν ὁρίων τῶν δυό Μητροπόλεων στήν Αἰτωλοακαρνανία. Ὁ Μητροπολίτης Πειραιῶς ἐγνώριζε ὅλες τίς εἰσηγήσεις καί τίς συζητήσεις πού γίνονταν τότε στήν Σύνοδο. Γι’ αὐτό τοῦ ἀνέθεσαν νά κάνη αὐτός τήν εἰσήγηση, νά δῆ ἡ Σύνοδος ποιές ἦταν καί οἱ ἀπόψεις τοῦ μακαριστοῦ Χριστοδούλου. Καί πῆγε καί πρότεινε αὐτήν τήν λύση καί ἔγινε ἀποδεκτή.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θεωρεῖτε ὅτι εἶναι ἡ ἐνδεδειγμένη λύση;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Δέν θέλω νά ἐκφραστῶ, δέν θέλω νά ἀναμειχθῶ στήν ὅλη συζήτηση πού γίνεται. Ἐγώ ἐκείνη τήν ἡμέρα πού ἡ Σύνοδος ἔλαβε τήν ἀπόφαση ἤμουν στό Ἀγρίνιο καί κόβαμε τήν πίτα τοῦ Δήμου Ἀγρινίου. Φεύγοντας ἀπό τό Δημαρχεῖο, μοῦ τηλεφώνησε ὁ Μητροπολίτης Πειραιῶς καί μοῦ εἶπε ὅτι μόλις βγῆκε ἀπό τήν Σύνοδο καί ἔκανε αὐτήν τήν εἰσήγηση. Καί στήν διαδρομή πρός Ναύπακτο μοῦ τηλεφώνησε ὁ Ἀρχιγραμματεύς καί μοῦ εἶπε ὅτι θέλουμε τήν συγκατάθεσή σας ὡς πρός τήν περιοχή τοῦ Ἁγίου Βλασίου διά τήν Μητρόπολη Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας, δέν εἶχα λόγο, τόν λόγο τόν ἔχει ἡ Σύνοδος. Αλλά δέν μποροῦσε νά γίνη ὁποιαδήποτε ἀλλαγή ὡς πρός τόν Ἅγιο Βλάσιο, ἄν δέν εἶχε τήν συγκατάθεσή μου. Μοῦ εἶπε: Θά σᾶς στείλουμε ἕνα ἔγγραφο νά μᾶς πῆτε ἄν δίνετε τήν συγκατάθεση γιά ἀλλαγή τῶν ὁρίων τῆς Μητροπόλεως Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου.

Προφορικά εἶπα ὅτι, ἄν θέλετε νά κάνετε Μητρόπολη στό Ἀγρίνιο, θεωρῶ λογικό ὁ Ἅγιος Βλάσιος νά πάη στό Ἀγρίνιο, ἀλλά δέν θέλω νά συρρικνωθῆ ἀκόμα περισσότερο ἡ Μητρόπολη Ναυπάκτου. Διότι ἡ Μητρόπολη Ναυπάκτου εἶναι μιά ἀρχαία Μητρόπολη καί ὡς Μητρόπολη καί ὡς πόλη, πρίν ἀπό τό Ἀγρίνιο καί πρίν ἀπό τό Μεσολόγγι. Ἦταν μιά Μητρόπολη, ἡ ὁποία εἶχε δέκα Ἐπισκοπές, πού ξεκινοῦσε ἀπό τήν Ναύπακτο καί ἔφθανε μέχρι τήν Χειμάρα. Δέν μπορεῖ νά συρρικνωθῆ ἀκόμα περισσότερο. Καί στό ἔγγραφο πού μοῦ ἔστειλαν μοῦ ἔγραφαν «ἄν συγκατατίθεσθε στήν ἀλλαγή τῶν ὁρίων ἐπ’ ὠφελείᾳ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως». Ἐγώ ἀπάντησα «ναί, συγκατατίθεμαι πρός ὄφελος καί ὄχι πρός βλάβη τῆς Μητροπόλεως Ναυπάκτου».

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ὁρισμένοι φορεῖς, κυρίως ἀπό τήν περιοχή τοῦ Μεσολογγίου, σχετικά μέ τήν διχοτόμηση τῆς Μητροπόλεως Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας, προτάσσουν ἐπιχειρήματα ἱστορικά καί ὄχι σύγχρονα καί θεολογικά.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ὁ καθένας μπορεῖ νά χρησιμοποιήση ὅποια ἐπιχειρήματα θέλει. Αὐτή εἶναι ἡ ἀποψή μου. Τό θέμα ἔφυγε ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο καί πῆγε στό Ὑπουργεῖο Παιδείας. Τό Ὑπουργεῖο Παιδείας, ὅταν πρόκειται νά ἔχη κάποιο νομοσχέδιο, θά τό προωθήση στό Ἐθνικό Κοινοβούλιο. Ἑπομένως, μπορεῖ νά χρησιμοποιήση κανείς ὅποια ἐπιχειρήματα θέλει, ἀλλά μέ εὐπρέπεια, χωρίς νά κρίνη. Ἐκεῖ ἐγώ εἶμαι λίγο στενοχωρημένος. Διότι, ἐφ’ ὅσον δέν ἀσχολήθηκα μέ τό θέμα, δέν μπορεῖ νά ἀποδίδουν εὐθύνες ἀπό δεξιά καί ἀριστερά. Δημοκρατία ἔχουμε. Ὁ καθένας νά πῆ τήν ἀποψή του, χωρίς νά βρίζη τόν ἄλλον. Αὐτό δέν τό δέχομαι ἐγώ.

Τά ἱστορικά ἐπιχειρήματα θά μποροῦσα ἐγώ νά τά ἐπικαλεστῶ. Ἡ πόλη τῆς Ναυπάκτου εἶναι πόλη 3.000 ἐτῶν καί ἡ Μητρόπολη Ναυπάκτου ὑπάρχει ἀπό τόν 4ο αἰώνα. Ὁ Ἐπίσκοπος Ναυπάκτου Μαρτύριος συμμετέχει στήν Σύνοδο τῆς Σαρδικῆς, μετά τήν Α’ Οἰκουμενική Σύνοδο, πού ὑποστήριξε τόν Μέγα Ἀθανάσιο, τό 343, στήν Σόφια καί ὑπογράφει στά Πρακτικά της. Συμμετέχει (ὁ Καλλικράτης) στήν Γ’ Οἰκουμενική Σύνοδο στήν Ἔφεσο, τό 431, καί ὑπογράφει τά Πρακτικά της. Συμμετέχει (ὁ Εἰρηναῖος) στήν Δ’ Οἰκουμενική Σύνοδο, τό 451, στήν Χαλκηδόνα καί ὑπογράφει τά Πρακτικά της. Συμμετέχει (ὁ Ἀντώνιος) στήν Σύνοδο, ἐπί Μεγάλου Φωτίου, τό 889-890, πού θεωρεῖται ὡς 8η Οἰκουμενική Σύνοδος. Ποιός ἔχει τά πολλά ἱστορικά ἐπιχειρήματα;

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποῦ βρίσκεται αὐτή τήν ὥρα τό θέμα;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Στό Ὑπουργεῖο Παιδείας. Ὅταν τό Ὑπουργεῖο Παιδείας θά ἔχη κάποιο νομοσχέδιο γιά τό Κοινοβούλιο θά τό ἐντάξη καί αὐτό καί θά γίνη συζήτηση στό Κοινοβούλιο γιά νά ληφθῆ ἀπόφαση. Προέχει ἡ βούληση τῆς Πολιτείας. Τί θέλει ἡ Πολιτεία. Ἡ Ἐκκλησία ἐκφράστηκε.

Νά σᾶς θυμίσω ἐπίσης ὅτι, τό 2004, ὁ μακαριστός Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος εἶχε ἀποφασίσει, μέ πρόταση τῆς Συνόδου, νά γίνη Μητρόπολη στό Ἀγρίνιο καί τότε ἡ Ὑπουργός Παιδείας, ἡ μακαρίτισσα Μαριέττα Γιαννάκου, εἶπε «ὄχι δέν θέλω τρίτη Μητρόπολη στόν Νομό». Ἑπομένως, τό θέμα εἶχε φτάσει μέχρι τήν Κυβέρνηση.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ἐλπίζουμε νά μήν ἐπαναληφθῆ.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Δέν τό ξέρω αὐτό. Ἐκεῖνο πού ξέρω εἶναι ὅτι κανείς πρέπει νά βλέπη καί τά προβλήματα.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τό προηγούμενο διάστημα μοῦ ἔλεγαν κάποιοι πολίτες στό Ἀγρίνιο ὅτι αὐτό εἶναι θέμα τῆς Ἐκκλησίας. Γιατί ἀσχολεῖστε ἐσεῖς; Εἶναι ἀμιγῶς θέμα τῆς Ἐκκλησίας;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ὄχι. Δέν εἶναι θέμα ἀμιγῶς τῆς Ἐκκλησίας οὔτε ἀμιγῶς τῆς Πολιτείας. Ἀνήκει στά θέματα πού συνεργάζεται ἡ Ἐκκλησία μέ τήν Πολιτεία.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αὐτοδιοίκηση καί φορεῖς μποροῦν νά συμμετέχεουν σέ μιά τέτοια συζήτηση καί νά ἔχουν ἄποψη.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Τό θέμα πάει στο Κοινοβούλιο, ἄρα θά γίνη ἐκεῖ συζήτηση. Ἐπειδή κάθε Μητρόπολη εἶναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, ὁπότε γιά νά δοθῆ ἡ νομική προσωπικότητα καί νά γίνη μία ἐπιπλέον Μητρόπολη ἤ νά συγχωνευθῆ εἶναι θέμα τῆς Πολιτείας, δέν εἶναι θέμα τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία ἔχει θέμα νά ἐκλέξη Μητροπολίτη.

Καί ἐδῶ θέλω νά ἐπιμείνω, νά μήν ἐπικεντρωθῆ τό θέμα μόνο στό πῶς θά εἶναι τά ὅρια τῶν Μητροπόλεων, ἀλλά ποιοί Μητροπολίτες θά ἐκλεγοῦν. Γιατί, ἄν εἶναι ἕνας Μητροπολίτης πού ἔχει φόβο Θεοῦ, πίστη, εὐφυΐα καί ἐξυπνάδα, γιατί ἡ ἁγιότητα δέν ἀντικαθιστᾶ τήν ἐξυπνάδα καί ἡ ἐξυπνάδα δέν ἀντικαθιστᾶ τήν ἁγιότητα θά ἐξελιχθοῦν καλῶς τά πράγματα. Πρέπει νά εἶναι κανείς ἅγιος καί εὐφυής καί νά ξέρη τά πράγματα. Καί μπορεῖ νά εἶναι ἕνας Μητροπολίτης στήν Αἰτωλοακαρνανία καί νά τά καταφέρνη πολύ καλά καί μπορεῖ νά γίνουν τρεῖς καί τέσσερεις Μητροπόλεις καί νά γίνονται λάθη.

Ἑπομένως, ἐδῶ ἐκεῖνο πού ἔχει σημασία εἶναι, εἴτε στήν μιά Μητρόπολη, ἄν παραμείνη Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας ποιός θά ἔρθη Μητροπολίτης, εἴτε στίς δύο, ἄν χωριστοῦν, ποιοί θά ἐκλεγοῦν καί τί πνεῦμα θά ἔχουν. Γιατί πολλές φορές ἕνας πού θά ἐκλεγῆ θά μείνη 10,15,20 καί περισσότερα χρόνια καί θά ἀφήση τό στίγμα του στόν τόπο πού θά ἐκλεγῆ. Ἑπομένως, χρειάζεται προσευχή στόν Θεό καί ἀναζήτηση ἀνθρώπων οἱ ὁποῖοι θά ἔρθουν στόν τόπο καί θά ἀγαπήσουν τόν τόπο, θά προσαρμοστοῦν καί θά προσφέρουν αὐτό πού ἔχουν ἀνάγκη οἱ ἄνθρωποι. Αὐτό γιά ἐμένα εἶναι τό πιό βασικό.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ἤ ἄν ἡ Πολιτεία υἱοθετήση τῆν πρόταση τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, νά διχοτομήση τήν Μητρόπολη, αὐτή ἡ διαδικασία μέ τά οἰκονομικά, τά διοικητικά τῶν Μητροπόλεων θά εἶναι εὔκολη;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Θά βρεθῆ τρόπος. Ἐδῶ ὑπάρχουν δύο θέσεις Γραμματέων ἡ μιά θά πάη ἐκεῖ, ἡ ἄλλη θά μείνη ἐδῶ. Μέ τήν κατασκήνωση ἐπίσης ὑπάρχει ἕνα θέμα. Τά ἄλλα δέν εἶναι σοβαρά θέματα.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μέ τά προσκυνήματα ρωτοῦν οἱ πολίτες τί θά γίνη;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Ἐπειδή ἔγινε λόγος γιά τό θέμα αὐτό σᾶς εἶπα ὅτι ἐγώ δέν ἀσχολήθηκα πρίν συζητηθεῖ στήν Σύνοδο. Ὕστερα μελέτησα τό θέμα, ἐπειδή καί ἐτέθη τό θέμα γιά μεγάλα χωριά ποῦ θά πᾶνε, γιά παράδειγμα ὁ Γαλατάς, γιατί νά πάη στήν Ναύπακτο καί νά μή μείνη στό Μεσολόγγι ἤ ἄλλα χωριά στό Θέρμο γιατί νά πᾶνε ἐκεῖ καί νά μήν μείνουν ἐδῶ, ὁπότε ρώτησα στήν Σύνοδο ἐπί τῇ βάσει τίνων προϋποθέσεων ἔκαναν αὐτόν τόν χωρισμό. Καί μοῦ ἀπάντησαν ὅτι αὐτό ἔγινε ἐπί τῇ βάσει τῶν ὁρίων τῶν Δήμων. Δέν μπῆκαν στήν διαδικασία ποιά χωριά πρέπει νά πᾶνε ἐκεῖ καί ποιά ἐδῶ. Εἶπαν ποιά εἶναι τά ὅρια τοῦ Δήμου Ἀγρινίου; Αὐτά. Ποιά τά ὅρια τοῦ Δήμου Μεσολογγίου, τοῦ Δήμου Ναυπάκτου; Αὐτά. Τοῦ Δήμου Θέρμου; Αὐτά. Εἶχαν χάρτη μπροστά τους.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ἑπομένως μποροῦν νά ἐξεταστοῦν αὐτά τά ζητήματα;

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Νομίζω δέν θά ἐξετασθοῦν διάφορες λεπτομέρειες χωριῶν. Ἂν μποῦν στήν διαδικασία αὐτήν, θά γίνουν πολλές ἀναστατώσεις καί δέν νομίζω νά τό κάνουν αὐτό. Θά ἀρχίσουν «καί τό δικό μου χωριό», κλπ. Ἐγώ ἔλαβα, ἤδη, ἕνα γράμμα καί μοῦ λένε γιά ἕνα χωριό τοῦ Δήμου Θέρμου, ὅπου ἡ ἄνω περιοχή εἶναι στόν Δῆμο Ἀγρινίου. Μοῦ λένε νά κάνετε προσπάθεια νά ἑνωθοῦν κλπ. Δέν μπορῶ νά ἀσχοληθῶ μέ τό θέμα αὐτό, ὅπως δέν ἀσχολήθηκα καί μέ τά ἄλλα παρόμοια θέματα. Ἁπλῶς προσπαθῶ νά κάνω μιά ὑπεύθυνη καί εἰλικρινῆ ἐνημέρωση τοῦ κόσμου. Δέν προσπαθῶ νά κρύψω τά πράγματα. Δέν ἔγιναν συζητήσεις γιά Ἐνορίες, χωριά. Ἡ συζήτηση ἔγινε ἐπί τῇ βάσει τῶν ὁρίων τῶν Δήμων.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σεβασμιώτατε, σᾶς εὐχαριστῶ πολύ γιά τήν συζήτηση πού εἴχαμε στά Γραφεῖα τῆς Μητρόπολης, στό Μεσολόγγι. Ἦταν χαρά καί τιμή μας πού εἴχαμε αὐτήν τήν πολύ ἐνδιαφέρουσα συζήτηση.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Εὐχαριστῶ πολύ καί ἐγώ γιά τήν ἀνοιχτή αὐτή συζήτηση. Θέλω νά ἐκφράσω γιά ἄλλη μιά φορά τήν χαρά μου καί τήν εὐγνωμοσύνη μου σέ ἐσᾶς πού θελήσατε νά κάνουμε αὐτήν τήν συζήτηση, ἀλλά καί τήν χαρά μου γιατί εἶμαι στόν τόπο αὐτόν. Γιατί ἀπό 6 χρονῶν ἔρχομαι στό Ἀγρίνιο, 4 χρόνια τελείωσα τό Γυμνάσιο τοῦ Ἀγρίνιου καί 15 χρόνια πού ἤμουν μέ τόν Μητροπολίτη Ἐδέσσης, τόν ἅγιο Καλλίνικο, μοῦ ἔλεγε πάρα πολλά γιά τό Ἀγρίνιο καί τήν Αἰτωλοακαρνανία, καί 27 χρόνια βρίσκομαι ἐδῶ στό Νομό, στήν Μητρόπολη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου. Ἄρα εἶμαι δικός σας καί εἶστε δικοί μου.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Νά εἶστε καλά.