Κύριο Θέμα: Ὁ Κύριος τῆς Δόξης

Νέο βιβλίο τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου μέ θέμα τήν ἑρμηνεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης

Ὁμιλίες τοῦ Μητροπολίτου μας κ. Ἱεροθέου στόν τηλεοπτικό σταθμό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν «Λύχνος», μέ θέματα ἑρμηνευτικά τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀπομαγνητοφωνήθηκαν καί μετά ἀπό μιά ἀναγκαία διόρθωση τοῦ προφορικοῦ λόγου ἐκδόθηκαν σέ ἕναν καλαίσθητο τόμο 735 σελίδων, μέ τίτλο: «Ὁ Κύριος τῆς δόξης» καί ὑπότιτλο: «Χριστοκεντρική καί θεοπτική ἑρμηνεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης».

Ὁ τόμος ἀφιερώνεται στόν Μητροπολίτη Πατρῶν κ. Χρυσόστομο, ὁ ὁποῖος ἦταν ἡ αἰτία πού πραγματοποιήθηκαν αὐτές οἱ ὁμιλίες στόν τηλεοπτικό σταθμό τῆς Μητροπόλεώς του.

Συνοπτικά, βασικές θέσεις τῶν ὁμιλιῶν τοῦ τόμου εἶναι οἱ ἀκόλουθες:

Ἡ ἱερή ἱστορία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης δέν εἶναι ἁπλῶς ἡ ἱστορία τοῦ ἑβραϊκοῦ λαοῦ· εἶναι ἡ προϊστορία τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἀλλά καί παγκόσμια ἱστορία. Εἶναι ἡ ἱστορία τῶν ἐκδηλώσεων τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, πού προετοίμασε μιά μερίδα ἀνθρώπων γιά νά ἐνανθρωπήση ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά σώση ὅλο τό ἀνθρώπινο γένος καί νά ἀπαλλάξη τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν θάνατο, τήν ἁμαρτία καί τόν διάβολο.

Παρά τήν πτώση τοῦ Ἀδάμ, ἡ Ἐκκλησία ὑπάρχει καί στήν περίοδο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀφοῦ ὑπῆρχαν δίκαιοι ἄνθρωποι, τό ἐκλεκτό λεῖμμα, πού εἶχαν τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί ἀγωνίσθηκαν νά ἀποκαταστήσουν τήν κοινωνία τους μέ τόν Θεό καί ἀξιώθηκαν θείας ὁράσεως καί ἀποκαλύψεως.

Ἡ διαφορά μεταξύ τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης βρίσκεται στό ὅτι στήν Παλαιά Διαθήκη περιγράφονται οἱ ἐμφανίσεις τοῦ ἀσάρκου Λόγου, τοῦ Κυρίου τῆς Δόξης, καί στήν Καινή Διαθήκη ἔχουμε ἐμφάνιση τοῦ σεσαρκωμένου Λόγου.

Ἡ ἑρμηνεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης δέν γίνεται ἐπιστημονικά, οὔτε ἐθνικά, οὔτε μέσα ἀπό τήν φιλοσοφία καί τήν Θρησκειολογία, ἀλλά μέσα ἀπό τήν Χριστολογική καί ἐκκλησιολογική ἑρμηνευτική διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι τήν ἑρμηνεύουν μέσα ἀπό τήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ καί τήν ἐμπειρία.

Εἰσαγωγή τοῦ βιβλίου

Τόν Ἰανουάριο τοῦ 2016 ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρῶν κ. Χρυσόστομος μέ παρεκάλεσε νά ἀναλάβω μιά ἡμίωρη ἐκπομπή στόν Τηλεοπτικό Σταθμό Λύχνος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς του. Ἀποδέχθηκα τό αἴτημά του καί ἄρχισα νά διερευνῶ τό θέμα στό ὁποῖο ἔπρεπε νά ἐπικεντρωθῶ.

Κατ’ ἀρχάς σκέφθηκα ὅτι ἡ ἐκπομπή αὐτή πρέπει νά παρουσιάζη μερικές πτυχές τῆς Ὀρθοδόξου Κατηχήσεως, διότι παρατηροῦμε ὅτι οἱ ἄνθρωποι σήμερα χρειάζονται κατήχηση στήν διδασκαλία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Ἄρχισα, λοιπόν, νά ἀναλύω θέματα πού ἔχουν σχέση μέ τήν χριστιανική ὀρθόδοξη πίστη, γιά τόν Θεό καί γιά τήν δημιουργία τῆς κτίσεως. Ἔπειτα, εἶχα πρόθεση νά ἀναλύσω μερικά θέματα ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη, στήν ὁποία προετοίμασε ὁ Θεός τόν Ἰουδαϊκό λαό γιά τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, γιά τήν ἀναδημιουργία τοῦ κόσμου καί τήν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, καί ἔπειτα νά περάσω στήν Καινή Διαθήκη.

Ὅμως, ἡ Παλαιά Διαθήκη μέ ἐνθουσίασε, μοῦ προσείλκυσε τό ἐνδιαφέρον, καί γι’ αὐτό γιά τρία χρόνια ἀσχολήθηκα μέ τήν ἀνάλυση μερικῶν βασικῶν πτυχῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, καί ἔπειτα γιά ἄλλα τρία χρόνια ἀνέλυσα βασικές πτυχές τῆς ζωῆς καί τῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστοῦ, ὅπως τήν παρουσιάζουν τά τέσσερα Εὐαγγέλια τῆς Καινῆς Διαθήκης.

Ὁ γενικός τίτλος τῆς ἐκπομπῆς ἦταν «Θεολογία γεγονότων», διότι δέν πρόκειται γιά ἀφηρημένες, ψυχολογικές ἀναλύσεις, ἀλλά γιά συγκεκριμένα γεγονότα, γιά ἀποκαλύψεις τοῦ Θεοῦ στούς Προφῆτες καί τούς Ἀποστόλους, κατά διαφόρους χρόνους, καί αὐτά τά γεγονότα εἶναι θεολογικά, ἀφοῦ πρόκειται γιά φανερώσεις τοῦ Θεοῦ στούς θεουμένους.

Βέβαια, ἡ φράση θεολογία γεγονότων εἶναι τοῦ π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ, πού ἤθελε νά δείξη ὅτι ὅλη ἡ θεολογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι πραγματικά γεγονότα, πού συνέβησαν στήν ἱστορία, ἀφοῦ ὁ Θεός ἐργάζεται στήν ἱστορία καί ἀποκαλύπτεται σέ συγκεκριμένους ἁγίους ἀνθρώπους, καί φυσικά ἡ Ἐκκλησία ἐργάζεται στήν ἱστορία.

Ἀναλύοντας τήν Παλαιά Διαθήκη ἐπικεντρώθηκα στόν Κύριο τῆς Δόξης, τόν Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελον, τήν Σοφία τοῦ Θεοῦ, τόν ἄσαρκο Λόγο, πού ἐμφανιζόταν στούς Πατριάρχες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τούς Προφῆτες καί τούς Δικαίους. Ὁ Κύριος τῆς Δόξης, εἶναι ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ πού ἐμφανιζόταν στούς Δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, καί Αὐτός ὁ Κύριος τῆς Δόξης, ὁ Γιαχβέ, ἀργότερα στόν κατάλληλο καιρό, στό «πλήρωμα τοῦ χρόνου» ἐνηνθρώπησε καί ἔγινε Χριστός. Ἔτσι, ἡ διαφορά μεταξύ Παλαιᾶς καί Καινῆς Διαθήκης ἔγκειται στό ὅτι στήν Παλαιά Διαθήκη περιγράφονται οἱ ἐμφανίσεις τοῦ ἀσάρκου Λόγου, τοῦ Κυρίου τῆς Δόξης, καί στήν Καινή Διαθήκη ἔχουμε ἐμφάνιση τοῦ σεσαρκωμένου Λόγου.

Ὁ ἄσαρκος Λόγος, πού ἐμφανιζόταν στούς Πατριάρχες καί Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀποκάλυπτε καί τήν ἔλευσή Του ἐν σαρκί στό «πλήρωμα τοῦ χρόνου». Ἔτσι, ἡ Παλαιά Διαθήκη πρέπει νά ἑρμηνεύεται ὑπό τό πρῖσμα τῆς Καινῆς Διαθήκης, πού σημαίνει ὅτι ἡ ἑρμηνεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης πρέπει νά εἶναι Χριστολογική. Μάλιστα, ὁ μεγάλος θεολόγος τῆς ἐποχῆς μας π. Ἰωάννης Ρωμανίδης ἔλεγε ὅτι ἡ μή Χριστοκεντρική ἑρμηνεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι αἵρεση.

Αὐτό ἐπαναλαμβανόταν πολλές φορές στίς ὁμιλίες πού ἔκανα γιά τρία χρόνια, ἀπό τόν Ἰανουάριο τοῦ 2016 μέχρι τόν Μάϊο τοῦ 2018. Οἱ ὁμιλίες αὐτές ἦταν προφορικές, στήν συνέχεια ἀπομαγνητοφωνήθηκαν ἀπό τήν φιλόλογο Σωτηρία Καρανάσιου-Παρασκευᾶ καί δημοσιεύονται ἐδῶ, ἀφοῦ ἔγιναν κάποιες διορθώσεις τοῦ προφορικοῦ λόγου. Δημοσιεύονται στό βιβλίο αὐτό, μέ τά στοιχεῖα τοῦ προφορικοῦ λόγου, καί ὁ ἀναγνώστης θά διεισδύση λίγο στό μυστήριο τῆς Χριστολογικῆς ἑρμηνείας τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.

Ὁ ἑπόμενος τόμος θά περιλάβη τήν ζωή, τό ἔργο καί τήν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ πού παρουσιάζεται στήν Καινή Διαθήκη, ὁπότε θά ὁλοκληρωθῆ, ὅσο εἶναι δυνατόν, τό μυστήριο τῆς Χριστολογίας.

Πάντως, μελετώντας τά ἐπί μέρους θέματα γιά νά τά ἀναπτύσσω στίς μισάωρες ἐκπομπές τοῦ Λύχνου τά χαιρόμουν ἰδιαίτερα, διότι ἀνακάλυπτα μεγάλους θησαυρούς. Τό πρόβλημα πού εἶχα ἦταν ὅτι ἔπρεπε ἕνα θέμα νά τό παρουσιάζω σέ 28΄ τῆς ὥρας, ὁπότε ἡ δυσκολία μου δέν ἦταν στήν συγκέντωση τοῦ ὑλικοῦ, ἀλλά, κυρίως, στό πῶς αὐτό τό ὑλικό θά τό περιορίσω στήν μισή περίπου ὥρα τῆς ἐκπομπῆς. Δοξάζω, ὅμως, τόν Θεό γιά τήν δύναμη καί τήν ἔμπνευση πού μοῦ ἔδωσε γιά νά ἀνταποκριθῶ σέ αὐτό τό ἑρμηνευτικό ἔργο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μέσα ἀπό τήν Χριστολογική προοπτική τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας.

Εὐχαριστῶ τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πατρῶν κ. Χρυσόστομο πού ἦταν ὁ αἴτιος αὐτῶν τῶν ἐκπομπῶν, ὁ ὁποῖος μοῦ ἔδωσε τήν εὐκαιρία νά ἀσχοληθῶ ἐκτενέστερα μέ τήν ἑρμηνευτική ἀνάλυση πτυχῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅπως εὐχαριστῶ καί τούς συνεργάτες μου πού μέ βοήθησαν στό νά γράφω αὐτές τίς ἐκπομπές στό Στούντιο τοῦ κ. Δημήτρη Ἰωάννου καί τόν Τηλεοπτικό Σταθμό Λύχνος, πού μετέδωσε τίς ὁμιλίες. Φυσικά, εὐχαριστῶ τήν Γερόντισσα καί τίς μοναχές τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου (Πελαγίας) τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θηβῶν, Λεβαδείας καί Αὐλίδος πού ἐπιμελήθηκαν καί ἐξέδωσαν καί αὐτό τό βιβλίο.

Ἡ δόξα ἀνήκει στόν Τριαδικό Θεό, τόν Πατέρα, τόν Υἱό καί τό Ἅγιον Πνεῦμα.

Ἔγραφα στήν Ναύπακτο
τήν 6η Ἰανουαρίου τοῦ 2024,
ἑορτή τῶν Θεοφανείων
τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ
καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ
κατά τήν ὁποία
«ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις»

† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος

Περιεχόμενα τοῦ βιβλίου

• 1. Χριστιανική πίστη
  
• 2. Ὁ Τριαδικός Θεός
  
• 3. Η ὁρολογία γιά τόν Τριαδικό Θεό
  
• 4. Ἡ οὐσία καί ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ
  
• 5. Καταφατική καί ἀποφατική θεολογία
  
• 6. Ἡ δημιουργία τοῦ κόσμου
  
• 7. Χρόνος καί κόσμος
  
• 8. Ἡ δημιουργία τῶν ἀγγέλων
  
• 9. Οἱ ἐκπεσόντες ἄγγελοι
  
• 10. Ὁ Παράδεισος
  
• 11. Ἡ δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου
  
• 12. Κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωση Θεοῦ
  
• 13. Ἡ δημιουργία τοῦ Ἀδάμ
  
• 14. Ἡ δημιουργία τῆς Εὔας
  
• 15. Ἡ ζωή τῶν Πρωτοπλάστων στόν Παράδεισο
  
• 16. Ἡ πτώση τῶν Πρωτοπλάστων
  
• 17. Τό προπατορικό ἁμάρτημα
  
• 18. Οἱ δερμάτινοι χιτῶνες
  
• 19. Οἱ συνέπειες τῆς πτώσεως τῶν πρωτοπλάστων
  
• 20. Ὁ ἀδαμιαῖος θρῆνος
  
• 21. Κάϊν καί Ἄβελ
  
• 22. Τό λεῖμμα τοῦ Κυρίου
  
• 23. Οἱ Διαθῆκες τοῦ Θεοῦ μέ τόν λαό Του
  
• 24. Ἱερά ἱστορία
  
  
• 25. Ἡ γλώσσα τοῦ Θεοῦ
  
• 26. Ἡ ἑρμηνεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης
  
• 27. Ἡ Θεοπτία στήν Παλαιά Διαθήκη
  
• 28. Προθεωρία γιά τήν Παλαιά Διαθήκη
  
• 29. Ἡ ἀσάφεια τῶν προφητειῶν
  
• 30. Ὁ Νῶε καί ἡ κιβωτός, «ὁ δεύτερος κόσμος»
  
• 31. Ὁ Ἀβραάμ, ὁ πατήρ ἡμῶν
  
• 32. Ἡ φιλοξενία τοῦ Ἀβραάμ
  
• 33. Ἡ πάλη τοῦ Ἰακώβ μέ τόν Θεό
  
• 34. Ὁ Μέγας Μωϋσῆς
  
• 35. Ἡ Θεοπτία τοῦ Μωϋσέως
  
• 36. Ἡ πορεία τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ
  
• 37. Ὁ κτιστός καί ὁ ἄκτιστος νόμος
  
• 38. Τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ στήν Παλαιά Διαθήκη
  
• 39. Τά Μυστήρια στήν Παλαιά Διαθήκη
  
• 40. Οἱ δύο ἱερωσύνες στήν Παλαιά Διαθήκη
  
• 41. Ἡ νοερά προσευχή στήν Παλαιά Διαθήκη
  
• 42. Ὁ Βλέπων
  
• 43. Ἡ προφητική καί ἡ κοσμική ἐξουσία
  
• 44. Τό ἱερό ψαλτήριο
  
• 45. Οἱ ψαλμοί τοῦ Δαυΐδ
  
• 46. Ἆσμα Ἀσμάτων
  
• 47. Ὁ Ναός τοῦ Σολομῶντος
  
• 48. Ὁ Λόγος καί ἡ Σοφία τοῦ Θεοῦ
  
• 49. Οἱ ἑορτές τῶν Ἑβραίων
  
• 50. Ὁ Προφήτης Ἠλίας καί ὁ Ζῶν Θεός
  
• 51. Ὁ Προφήτης Ἰωνᾶς
  
• 52. Ὁ Προφήτης Ἡσαΐας
  
• 53. Ὁ Προφήτης Ἰεζεκιήλ
  
• 54. Τό πρόβλημα τῆς θεοδικίας στόν Ἰώβ
  
• 55. Ἡ Βαβυλώνια αἰχμαλωσία καί οἱ Τρεῖς Παῖδες
  
• 56. Μετά τήν Βαβυλώνια αἰχμαλωσία
  
• 57. Οἱ Μακκαβαῖοι Παῖδες
  
• 58. Πολιτική καί Θρησκευτική κατάσταση στήν Παλαιστίνη
  
• 59. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος
  
• 60. Ἡ Θεόπαις Μαριάμ στά Ἅγια τῶν Ἁγίων
  
• 61. Ἡ γενεαλογία τοῦ Χριστοῦ
  
• 62. Ὁ Μεσσίας Χριστός
  
• 63. Σαῦλος – Παῦλος
  
• 64. Οἱ ἀληθινοί Ἰσραηλίτες
  
• 65. Ὁ Χριστός κατά τήν πρός Ἑβραίους ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου
  
• 66. Οἱ ἐννέα Βιβλικές Ὠδές
  
• 67. Σύντομη ἀνακεφαλαίωση γιά τήν Παλαιά Διαθήκη