Γεγονότα καὶ Σχόλια: Αὐτοανάκριση γιά τόν κρυπτόμενο ἑαυτό - Ἡ ἐλπίδα τῆς πίστεως

Αὐτοανάκριση γιά τόν κρυπτόμενο ἑαυτό

Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή καί ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα μᾶς δίνουν τήν ἀφορμή νά αὐτοανακριθοῦμε ὡς πρός τήν ἐκκλησιαστικότητά μας, ὡς πρός τό κατά πόσον εἴμαστε στήν προοπτική πού μᾶς ἀνοίγει ἡ θεολογία καί ἡ ἀσκητική τῆς Ἐκκλησίας, ἡ διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου. Σέ αὐτήν τήν αὐτοανάκριση μᾶς βοηθᾶ ἰδιαίτερα ἡ ὑμνολογία τοῦ Τριωδίου. Μᾶς δείχνει πῶς ἕνας πιστός, ἄν ἐγκαταλείψη τήν ἐπιφανειακή θρησκευτικότητα, μπορεῖ νά δῆ πόσο κίβδηλη εἶναι ἡ ζωή του, μέ ἐπίχρισμα χριστιανικότητας, ἡ ὁποία, χωρίς αἴσθηση τῆς νέκρωσης τῆς ψυχῆς, κάνει τόν πιστό εὔκολο στό νά κρίνη τούς ἄλλους, εὔκολο ἀκόμη καί γιά θεολογικές κριτικές, ἀνέρειστες, χωρίς θεμέλια ἐμπειρικῆς γνώσης τῶν λεγομένων του, χωρίς νά γνωρίζη «ἅ λέγει οὔτε περί τίνων διαβεβαιοῦται».

Ἀπό τήν ἀβαθῆ χριστιανική ζωή, ἀνάλογα μέ τόν χαρακτήρα τοῦ κάθε ἀνθρώπου, ἐκδηλώνονται ἀκρότητες, εἴτε ὡς φανατικές προσκολλήσεις στό γράμμα τοῦ νόμου, εἴτε ὡς σχετικισμοί (πολιτιστικοί καί θεολογικοί), οἱ θιασῶτες τῶν ὁποίων εἶναι ἀνοικτοί σέ διαλόγους χωρίς σαφῆ θεολογικά κριτήρια καί σέ προσλήψεις στοιχείων ἀπό ἄλλες θεολογικές παραδόσεις χωρίς ὀρθή κρίση. Σχετικισμὸς εἶναι ἡ φιλοσοφική θεωρία σύμφωνα μέ τήν ὁποία ὅλες οἱ ἀπόψεις ἔχουν τὴν ἴδια ἰσχὺ, ἡ κάθε ἄποψη ἔχει τὴν δική της ἀλήθεια.

Τό πλέον ἀπαραίτητο στήν ἐκκλησιαστική ζωή εἶναι νά γνωρίση ὁ πιστός, φωτιζόμενος ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, τόν κρυπτόμενο βαθύ ἑαυτό του. Καί νά τόν δῆ μέ εἰλικρίνεια, χωρίς νά ἀποφεύγη τόν πόνο τοῦ πιθανῶς φρικτοῦ θεάματος.

Ἡ ἐλπίδα τῆς πίστεως

Τήν Χάρη Θεοῦ, τήν φωτιστική τοῦ ἐσωτερικοῦ μας σκότους, τήν λαμβάνουμε μέ τήν πνευματική μελέτη, συνδυασμένη μέ τήν προσευχή, ἀλλά καί μέ τήν ἀκρόαση μετά προσοχῆς τῶν κατανυκτικῶν ὕμνων τῆς Ἐκκλησίας. Παραθέτω ἀπό τό Τριώδιο ἕναν ὕμνο τοῦ Ἰωσήφ τοῦ ὑμνογράφου, ὁ ὁποῖος μέ ἁπλά λόγια, χωρίς περιττές ποιητικές διακοσμήσεις, μᾶς διδάσκει τόν τρόπο πού στέκεται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ὁ ἄνθρωπος πού ἐπιθυμεῖ τήν σωτηρία του. Ὁ ὕμνος εἶναι ἀπό τόν Ἑσπερινό τῆς Τετάρτης πρό τῶν Βαΐων.

Γράφει ὁ ὑμνογράφος: «Πάσαις προσβολαῖς τοῦ πονηροῦ, ἡ πολυπαθής μου καρδία, ἐξασθενήσασα, τάφῳ κατενήνεκται, τῆς ῥαθυμίας δεινῶς, καὶ ὡς λίθῳ καλύπτεται, τῇ ἀναισθησίᾳ, Σῶτερ ὁ τῷ ξύλῳ σου, τοῦ ζωηφόρου Σταυροῦ, πάντας τοὺς ἐν ᾍδη ζωώσας, ἔγειρόν με, ζώωσον, ὅπως, φόβῳ σου δοξάζω τὴν Θεότητα».

Προβάλλει τήν αἴσθηση ὅτι ἡ πολυπαθής καρδιά ἐξασθένησε ἀπό τίς προσβολές τοῦ πονηροῦ καί ἔχει ταφῆ στόν τάφο τῆς ραθυμίας, ὁ ὁποῖος καλύπτεται ἀπό τήν πέτρα τῆς ἀναισθησίας. Ἡ πολυπαθής καρδιά, εἶναι νεκρή λόγω τῆς πνευματικῆς ραθυμίας. Ἡ εἰκόνα τῆς πλάκας τοῦ τάφου, πού καλύπτει τόν νεκρό, χρησιμοποιεῖται ὡς σύμβολο τῆς ἀναισθησίας, διότι φυλακίζει τόν ἄνθρωπο στόν τάφο τῆς ραθυμίας.

Ἡ ἐλπίδα τῆς πίστεως, ὅμως, γνωρίζει τήν ταπεινή, γεμάτη ἀπό θεολογία προσευχή. Ἀπευθύνεται στό Σωτήρα Χριστό, ὁ Ὁποῖος μέ τόν ζωηφόρο Σταυρό ἔδωσε ζωή στούς ἐν Ἅδῃ. Γι’ αὐτό παρακαλεῖ: σήκωσέ με ἀπό τόν τάφο τῆς ραθυμίας καί δῶσε μου ζωή. Κι αὐτό ὄχι γιά κανέναν ἐπίγειο λόγο, ἀλλά γιά νά δοξάζω ἐν φόβῳ τήν Θεότητα. Ἐν φόβῳ, δηλαδή, μέ βαθιά εὐλάβεια, πού εἶναι συγκερασμένη μέ τήν μεγάλη ἀγάπη Θεοῦ, πού ξεσπᾶ σέ δοξολογία.

Ὁ ὕμνος αὐτός εἶναι μιά ἔκφραση τῆς ὑγιοῦς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, πού δέν γνωρίζει φανατισμούς ἤ σχετικιστικές ἀκρότητες.

π.Θ.Α.Β