Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος ὡς ἀνάκληση τοῦ πεσόντος Ἀδάμ καί ἡ λύτρωση τῆς Εὔας

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ἀπομαγνητοφωνημένο Κήρυγμα, Ἑσπερινός Ἀποδόσεως. Ἱερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Παλαιοπαναγιᾶς, 22-8-2025

Ἑορτάζουμε καί σήμερα, ἀγαπητοί πατέρες καί ἀδελφοί, ἐντιμότατοι ἄρχοντες, τήν Ἀπόδοση τῆς Θεομητορικῆς ἑορτῆς τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί συγκεκριμένα τήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Παναγίας μας, πού εἶναι μιά πολύ μεγάλη Θεομητορική ἑορτή. Ἔχουμε τίς ἑορτές πού ἀναφέρονται στόν Δεσπότη Χριστό καί λέγονται Δεσποτικές ἑορτές, καί ἔχουμε καί τίς ἑορτές πού ἀναφέρονται στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο καί λέγονται Θεομητορικές ἑορτές.

Ὅλο αὐτό τό διάστημα, ἀπό τήν 1η Αὐγούστου μέχρι σήμερα καί αὔριο πού θά τελέσουμε τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί τήν Θεία Λειτουργία, δοξάζουμε τό ὑπερύμνητο ὄνομα καί πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Κάθε μέρα στούς Ἱερούς Ναούς πανηγυρίζουμε, ψάλλουμε τά τροπάρια, ὄχι μόνο τώρα, ἀλλά καθ’ ὅλη τήν διάρκεια τοῦ χρόνου μέ διάφορες γιορτές, καί ἐμεῖς οἱ Κληρικοί, οἱ Ἐπίσκοποι καί οἱ ἱεροκήρυκες, κάθε φορά στήν ἱερά Ἀκολουθία τήν ὁποία τελοῦμε, προσπαθοῦμε νά δοῦμε ἕνα μέρος τῆς προσωπικότητας τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, καί μπορῶ νά πῶ ὅτι δέν χορταίνουμε νά ψάλλουμε τά τροπάρια γιά τήν Παναγία μας καί νά μιλοῦμε γι’ αὐτήν.

Ἄν σκεφτεῖτε, καί ἄλλοι Ἱερεῖς καί Κληρικοί, ἀλλά προσωπικά ἐγώ μιλάω πάνω ἀπό πενήντα χρόνια γιά τήν Παναγία μας καί, ἐπειδή ἔχω διάφορα ἀρχεῖα καί κρατῶ κάθε φορά τί λέω, παρατηρῶ ὅτι ἐλάχιστες φορές συμπίπτω μέ κηρύγματα τά ὁποῖα ἔκανα ἄλλες φορές, ἀντιλαμβάνεστε ὅτι εἶναι ἕνα πολύ μεγάλο πρόσωπο ἡ Παναγία μας. Δέν εἶναι ἁπλῶς, ὅπως συνήθως λέμε, ἡ μάνα μας ἡ ὁποία ἐνδιαφέρεται γιά μᾶς καί μᾶς ἀγαπᾶ, ἀλλά ἔχει ἕνα πολύ μεγάλο, ἔντονο θεολογικό περιεχόμενο.

1. Ἡ πτώση καί ἡ ἐπανόρθωση τοῦ ἀνθρώπου

Γιά νά μπορέσω τώρα νά σᾶς τό ἐξηγήσω αὐτό, νά πῶ ὅτι θεωρεῖται ἀπό τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, καί, φυσικά, ὅπως ψάλλουμε καί στούς Χαιρετισμούς τῆς Παναγίας μας, ὅτι αὐτή εἶναι ἡ ἀνάκληση τοῦ Ἀδάμ καί ἡ ἐπανόρθωση τῆς Εὔας. Αὐτό τό λένε οἱ πρῶτοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀπό τόν ἅγιο Εἰρηναῖο, τόν Ἐπίσκοπο Λυῶνος, καί συνεχίζουμε καί σήμερα νά τό ψέλνουμε στά τροπάριά μας. Αὐτό ἔχει ὕψιστο πνευματικό θεολογικό νόημα. Τί σημαίνει ὅτι ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος εἶναι ἡ ἀνάκληση τοῦ Ἀδάμ καί ἡ ἐπανόρθωση τῆς Εὔας;

Γιά νά τό δοῦμε αὐτό, θά πρέπει νά ἐξετάσουμε λίγο τό πρῶτο βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πού λέγεται Γένεσις, ὅπου ἀναφέρεται ὅτι ὁ Θεός δημιούργησε τόν κόσμο καί μετά δημιούργησε τόν ἄνθρωπο καί ἔπλασε αὐτόν κατ’ εἰκὀνα καί καθ’ ὁμοίωσιν. Τοῦ ἔδωσε τό νοερό καί τό αὐτεξούσιο, ὥστε νά πορευθῆ στήν κατά Χάριν θέωση.

Διδάσκουν οἱ ἅγιοι Πατέρες μας ὅτι αὐτή ἡ ἑνότητα τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό δέν θά μποροῦσε νά γίνη ἁπλῶς μέ μιά φυσική ἀρετή, ἀλλά ἔπρεπε νά ὑπάρξη τό πρωτότυπο, τό ἀρχέτυπο αὐτῆς τῆς ἑνώσεως. Ἔπρεπε νά ὑπάρξη ἕνα πρόσωπο στό ὁποῖο θά εἶναι ἑνωμένη ἡ ἄκτιστη θεότητα μέ τήν κτιστή ἀνθρωπότητα, ὥστε ἔτσι ὁ ἄνθρωπος νά θεωθῆ καί νά ἁγιασθῆ. Ἔπρεπε, δηλαδή, ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα νά παραμείνουν σέ αὐτό τό ὁποῖο εἶχαν λάβει ἀπό τόν Θεό. Τούς δόθηκε μιά ὁρμή, ἡ ὁρμή τῆς φύσεως, ὥστε αὐτεξουσίως νά κινοῦνται καί νά ὁδηγηθοῦν πρός τόν Θεό καί κάποια στιγμή θά γινόταν αὐτή ἡ ἕνωση Θεοῦ καί ἀνθρώπου, μέ τόν τρόπο πού ξέρει ὁ Θεός.

Ἀλλά ἡ Εὔα κατ’ ἀρχάς καί στήν συνέχεια ὁ Ἀδάμ ὑπέπεσαν σέ ἕνα φοβερό ἁμάρτημα. Δηλαδή, ἐμφανίστηκε ὁ διάβολος καί τούς πρότεινε ἕναν ἄλλον τρόπο νά γίνουν Θεοί ἀπό ἐκεῖνον πού τούς προσδιόρισε ὁ Θεός. Ὁπότε, ἡ Εὔα εἶχε νά ἀντιμετωπίση δύο ἐπιλογές. Ἡ πρώτη ἐπιλογή ἦταν νά κάνη ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, στήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, καί ἡ δεύτερη ἐπιλογή ἦταν νά ὑπακούση στόν διάβολο. Αὐτή ἦταν ἡ δυνατότητα τῆς προαιρέσεως. Δηλαδή, ὑπῆρχε ἡ ὄρεξη τῆς φύσεως νά ὁδηγεῖται ὁ ἄνθρωπος αὐτεξουσίως πρός τόν Θεό, στήν συνέχεια, ὅταν ἐτέθη τό δίλημμα, ἄρχισε νά σκέφτεται αὐτές τίς δύο δυνατότητες. Ἔτσι, ἔχουμε τήν σκέψη, τήν κρίση, τήν γνώμη, μετά ἔρχεται ἡ προαίρεση, ἡ ὁποία ἐνεργοποιεῖ τήν γνώμη. Ὁπότε μεταξύ τῶν δύο δυνατοτήτων πού εἶχε ἐπέλεξε τήν πρόταση τοῦ διαβόλου.

Αὐτό σημαίνει ὅτι ἄλλαξε ἡ πορεία πού εἶχε τοποθετηθῆ από τήν ἀρχή στόν ἄνθρωπο. Σάν νά ποῦμε, δηλαδή, ὅτι ὁ κατασκευαστής ἑνός ἀντικειμένου, γιά παράδειγμα ἑνός αὐτοκινήτου, ἑνός ἀεροπλάνου τοῦ ἔβαλε μέσα τήν δυνατότητα νά κινεῖται μέ ἕναν ὁρισμένο τρόπο. Καί κάποια στιγμή ὁ ἄνθρωπος θέλησε νά ἀλλάξη αὐτήν τήν κίνηση καί νά ὁδηγηθῆ μέ ἄλλον τρόπο κίνησης, καί ἀντί ὁ ἄνθρωπος νά ὁδηγηθῆ πρός τόν Θεό, μέ τήν ἀλλαγή κίνησης ὁδηγήθηκε στήν ἀντίθετη φορά, μέσα στήν ζούγκλα τῶν παθῶν καί ἄρχισαν νά ἐνεργοῦν ὅλα τά πάθη.

Καί, ἐνῶ ὁ ἀρχικός σκοπός τῆς δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου ἦταν νά ὁδηγηθῆ ὁ ἄνθρωπος μέ φυσικό τρόπο πρός τόν Θεό καί νά γίνη ἡ ἕνωση μέ ἕναν διαφορετικό τρόπο πού δέν τόν γνωρίζουμε, νά γίνη ἕνωση μεταξύ κτιστοῦ καί ἀκτίστου καί νά θεωθῆ καί ὁ ἄνθρωπος, τώρα χάθηκε αὐτός ὁ σκοπός. Ὁπότε, ὅλο τό ἀνθρώπινο γένος ἦταν μέσα στήν δουλεία τοῦ διαβόλου, τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ θανάτου καί ἔπρεπε νά βρεθῆ ἕνας ἄλλος ἄνθρωπος πού νά κάνη τό ἀντίθετο ἀπό ὅ,τι ἔκανε ἡ Εὔα καί ὁ Ἀδάμ.

Καί, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ὅλοι οἱ αἰῶνες περίμεναν ποιό θά εἶναι αὐτό τό πρόσωπο, τό ὁποῖο, μετά τήν παρέκκλιση, θά ἐπανορθώση τήν πορεία τοῦ ἀνθρώπου πρός τήν ὀρθότητα, γιά νά γίνη ἡ ἕνωση Θεοῦ καί ἀνθρώπου καί, φυσικά, μετά νά ἐπέλθη ὄχι μόνο ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καί ἡ ἀνακαίνιση ὅλης τῆς κτίσεως. Καί αὐτό ἔγινε μέ τό πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἀπό τήν ὁποία προῆλθε ὁ Θεάνθρωπος Χριστός. Γι’ αὐτό καί λέγεται ὅτι ἡ Παναγία εἶναι ἡ ἀνάκληση τοῦ Ἀδάμ καί ἡ ἐπανόρθωση τῆς Εὔας. Καί τήν ἀγάπησε ὁ Θεός. Γι’ αὐτό καί κίνησε πρός ἔρωτα τόν Θεόν στούς ἀνθρώπους. Τήν ἀγάπησε πολύ καί ἤθελε δι’ αὐτοῦ τοῦ τρόπου θά γίνη ἡ ἐπαναφορά τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, ἡ ἀνάκληση, ἡ ἀνακεφαλαίωση τοῦ ἀνθρώπου.

2. Ὁ τρόπος τῆς ἐπανόρθωσης τοῦ ἀνθρώπου

Πῶς τό κατόρθωσε αὐτό ἡ Παναγία μας μέσα στά Ἅγια τῶν Ἁγίων νά ἑλκύση τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιά νά γίνη μητέρα Του; Ὁ ἱερός Νικόλαος Καβάσιλας, ἕνας συγγραφέας που ἔζησε τόν 14ο αἰώνα στήν Θεσσαλονίκη καί τότε ἔγινε μιά πολύ μεγάλη συζήτηση γύρω ἀπό τά ζητήματα αὐτά, καί, φυσικά, γύρω ἀπό τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, σέ ὁμιλίες τίς ὁποῖες ἔκανε λέγει ὅτι αὐτό ἔγινε μέ τέσσερεις τρόπους πού χρησιμοποίησε ἡ Παναγία, ἀντίθετα ἀπό ὅ,τι ἔκανε ἡ Εὔα: «Ἔρωτι Θεοῦ», «ρώμῃ λογισμοῦ», «γνώμης εὐθύτητι» καί «φρονήσως μεγέθει». Δηλαδή, ἡ Παναγία ἔκανε τό ἀντίθετο ἀπό αὐτό πού ἔκανε ἡ Εὔα. Τί εὐλογημένο κοράσιον ἦταν! Τί εὐλογημένη γυναίκα, πού ἔζησε 12 χρόνια μέσα στά Ἅγια τῶν Ἁγίων! Χρησιμοποίησε τούς τέσσερεις αὐτούς τρόπους.

Πρῶτον, «ἔρωτι Θεοῦ», δηλαδή ἀγάπησε τόν Θεό. Ἔπρεπε νά ἀλλάξη ὅλος ὁ ροῦς τῆς ἀνθρωπότητας, ὅλο τό ρεῦμα τοῦ ποταμοῦ. Μπορεῖτε νά φανταστεῖτε ἕνα ποτάμι τό ὁποῖο τρέχει, καί μάλιστα μετά ἀπό ἔντονη βροχή, καί νά εἶναι κάποιος πού θά ἀλλάξη τόν ροῦ τοῦ ποταμοῦ καί ἀντί νά ὁδηγηθῆ πρός τήν θάλασσα ὁδηγεῖται κάπου ἀλλοῦ; Ἄλλαξε, λοιπόν, ἡ Παναγία ὅλο τό ρεῦμα τῆς ἀνθρωπότητας. Αὐτό ἔγινε πρῶτον μέ ἀγάπη πρός τόν Θεό, «ἔρωτι Θεοῦ», ὅπως λέει ὁ ἱερός Νικόλαος Καβάσιλας. Ἀγάπησε πολύ τόν Θεό.

Δεύτερον, «ρώμῃ λογισμῶν», δηλαδή μέ τήν δύναμη πάνω στούς λογισμούς. Δηλαδή, ἡ Εὔα ἁμάρτησε, διότι ὁ λογισμός της ἦταν σφαλερός, ὀλισθηρός καί τῆς ἄλλαξε τήν πορεία. Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος παρέμεινε σταθερή στόν λογισμό, ἀφοῦ ἀγαπᾶ τόν Θεό καί ἔχει πολύ μεγάλη ἀγάπη γι’ Αὐτόν, καί ρύθμιζε τούς λογισμούς.

Τρίτον, «εὐθύτητι γνώμης». Ἡ γνώμη, εἶναι ἡ ἄποψη πού ἔχουμε γιά κάθε θέμα. Δηλαδή, μελετοῦμε τά θέματα, ἔχουμε ἄγνοια καί στήν συνέχεια καταλήγουμε σέ μιά γνώμη. Αὐτή ἡ γνώμη μπορεῖ νά εἶναι ἐσφαλμένη καί μπορεῖ νά εἶναι ἀληθινή. Ἐδῶ ἡ Παναγία ἀπέκτησε τήν γνώση τοῦ Θεοῦ μέσα στά Ἅγια τῶν Ἁγίων. Γι' αὐτό καί εἶχε αὐτήν τήν εὐθύτητα στήν γνώμη. Εἶναι αὐτό πού λένε οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας γιά τήν ἀτρεψία τοῦ γνωμικοῦ θελήματος. Ἐνῶ τό φυσικό θέλημα εἶναι ἡ ἀρχική πορεία τοῦ ἀνθρώπου, τό γνωμικό θέλημα εἶναι ἡ ἀναζήτηση τοῦ ἀγνοουμένου καί μετά προαιρεῖται τήν μία ἀπό τίς ἐπιλογές. Ὁπότε, βλέπουμε τήν Παναγία μας νά ἔχη «εὐθύτητα γνώμης». Ἐφ’ ὅσον ἀγάπησε τόν Θεό, ἀπέβαλε τήν ἄγνοια, παρέμεινε πιστή στούς καλούς λογισμούς καί τήν γνώση τοῦ Θεοῦ, πορευόταν πρός τόν Θεό καί ἀπέκτησε τήν ἀτρεψία τῆς γνώμης.

Τέταρτον, ὅλο αὐτό γίνεται, ὅπως λέει ἐδῶ ὁ ἱερός Νικόλαος Καβάσιλας, μέ «τό μέγεθος τοῦ φρονήματος». Ἦταν ὥριμη καί, ὅταν λέμε ὥριμη γυναίκα, δέν ἦταν ὥριμη, ἐπειδή εἶχε ἀποκτήσει γνώση τῶν κοσμικῶν, ἀλλά, διότι εἶχε ἀποκτήσει γνώση τοῦ Θεοῦ καί πορεία, κατεύθυνση πρός τόν Θεό καί ἀπέκτησε τό κατά Θεόν φρόνημα.

Μέ τά τέσσερα αὐτά χαρακτηριστικά γνωρίσματα ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ὅπως ἔλεγα καί πρίν, εἵλκυσε τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, καί ὁ Θεός θέλησε νά γίνη ἄνθρωπος ἀπό αὐτήν καί νά πραγματοποιηθῆ ὁ ἀρχικός σκοπός τῆς δημιουργίας τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου. Γιατί, ὅπως εἶπα προηγουμένως, ὁ ἀρχικός σκοπός τῆς δημιουργίας τοῦ κόσμου ἦταν ἡ ἐνανθρώπηση, διότι διά τοῦ Χριστοῦ θά γίνοταν ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ ἀνακαίνιση τῆς κτίσεως. Καί αὐτό, λοιπόν, ἔγινε μέ τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Ὁ Θεός, ἐπειδή στό πρόσωπο τῆς Παρθένου Μαρίας εἶδε τήν ἐπανόρθωση τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας, ὅτι Παρθένος Μαρία ἔφθασε στήν κατάσταση στήν ὁποία βρίσκονταν ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα πρίν τήν πτώση, προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση ἀπό αὐτήν, ἑνώθηκε τό κτιστό μέ τό ἄκτιστο -αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό- στήν ὑπόσταση τοῦ Λόγου καί ἔτσι μᾶς δίνεται ἡ δυνατότητα καί ἐμεῖς μαζί μέ τήν Παναγία νά ἀλλάξουμε τήν ροή τῶν πραγμάτων καί νά ἀκολουθήσουμε τήν πρωταρχική πορεία μας. Αὐτό εἶναι τό μεγαλειῶδες τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.

Καί ἀπό τότε ἔχουμε τήν πληθώρα τῶν ἁγίων. Φυσικά, ὑπῆρχαν ἅγιοι καί στήν Παλαιά Διαθήκη, ἀλλά κατέβαιναν στόν Ἅδη, δέν πήγαιναν στόν Παράδεισο παρά τό ὅτι ἦταν ἅγιοι. Ἐδῶ ἔχουμε, λοιπόν, τήν νέα ροή τῶν πραγμάτων, καί αὐτή ἡ ἀλλαγή τοῦ ροῦ τῆς ἀνθρωπότητος ἔγινε μέ τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο.

3. Ὁ τρόπος ζωῆς τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου πρότυπο γιά ἐμᾶς

Αὐτό πού ἀνέλυσα προηγουμένως εἶναι ἕνα θεολογικό θέμα τό ὁποῖο μπορεῖ νά τό ἀναπτύξη κανείς σέ μιά μεγάλη εἰσήγηση. Ἀλλά θά μοῦ πεῖτε τώρα τί σημαίνει αὐτό γιά μᾶς πρακτικά;

Πρακτικά σημαίνει κατά πρῶτον ὅτι πρέπει νά δοῦμε τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο ὄχι μέ ἀνθρώπινες λέξεις καί ἔννοιες, ὡς μιά μητέρα πού μᾶς ἀγαπᾶ. Φυσικά, τό κάνει αὐτό, ἀλλά πρέπει νά τό δοῦμε μέσα ἀπό αὐτήν τήν πορεία, τήν ἀναστροφή αὐτοῦ τοῦ ποταμοῦ πού ἔτρεχε κάτω στόν Ἅδη καί τήν ἔστρεψε πρός τόν Παράδεισο μέ τήν γέννηση τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ.

Ἀκόμη, δεύτερον, πρέπει νά δοῦμε ὅτι αὐτόν τόν τρόπο πού ἐπέλεξε καί ἔκανε ἡ Παναγία πρέπει νά τόν μιμούμαστε καί ἐμεῖς κάθε φορά πού ἔχουμε προσβολή μιᾶς ἁμαρτίας. Δηλαδή, στόν μεταπτωτικό τρόπο ζωῆς ἔρχεται μιά σκέψη, ἕνας πειρασμός, καί μᾶς λέει νά κάνουμε κάτι ἄλλο πού δέν τό θέλει ὁ Θεός. Τότε τί πρέπει νά κάνουμε; Νά τόν ἀντιμετωπίσουμε ἀκριβῶς μέ αὐτούς τούς τέσσερεις τρόπους.

«Ἔρωτι Θεοῦ»· ἀγαπῶ τόν Θεό καί δέν μπορῶ νά κάνω αὐτό πού εἶναι ἀντίθετο τοῦ Θεοῦ. «Ρώμῃ λογισμῶν», νά μείνω σταθερός στούς λογισμούς. Ἔρχονται λογισμοί διάφοροι πού μᾶς παρακινοῦν στήν ἐπιθυμία καί τήν ἁμαρτία, καί πρέπει νά μένουμε σταθεροί στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Μετά «εὐθύτητι γνώμης», νά καταλήξουμε σέ κάτι θετικό καί νά παραμείνουμε σταθεροί σέ αὐτήν τήν γνώμη καί νἀ λέμε: «ἔχω πειρασμούς καί δυσκολίες, ἀλλά θά παραμείνω ἐδῶ». Εἶναι αὐτό πού ἔλεγε κάποιος μοναχός Ἁγιορείτης. Ὅταν τόν ρωτοῦσαν: «Τί κάνετε, Γέροντα;», ἀπαντοῦσε: «Ἐδῶ μένω». Ξέρετε τί μεγάλη σημασία ἔχει αὐτό τό «ἐδῶ μένω»; Εἶναι κάποιος ἔγγαμος καί ἔρχεται ἕνας διαφορετικός λογισμός καί νά ἀπαντᾶ: «Ἐδῶ μένω στόν γάμο μου». Εἶναι ὁ ἄλλος πού ἔχει ἕναν τρόπο ζωῆς καί ἔρχεται κάποιος πειρασμός καί νά πῆ «ἐδῶ μένω σταθερός». Αὐτό σημαίνει «εὐθύτητι γνώμης». Καί, φυσικά, μετά εἶναι ἡ εὐρυχωρία τοῦ φρονήματος. Δηλαδή, νά ἔχη κανείς ἕνα φρόνημα τό ὁποῖο νά τοῦ δίνη τήν σταθερότητα, τήν εἰλικρίνεια, τήν εὐθύτητα, τήν ἀγάπη γιά τόν Θεό καί ἔτσι ἐκδιώκει ὅλους τούς λογισμούς καί ἔχει ἐσωτερική ἐλευθερία. Γιατί, ἄν ὁ ἄνθρωπος γίνεται ὑπόδουλος στόν διάβολο, ὅπως ἔγιναν ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, τότε ἀλλάζει μέσα του ὅλη ἡ ροή τῶν πραγμάτων.

Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος νά μᾶς διδάξη αὐτόν τόν τρόπο, τόν ὁποῖο θά χρησιμοποιοῦμε, γιά νά φθάσουμε πρός τόν Θεό καί νά ἀποκτήσουμε γνώση καί κοινωνία μαζί Του. Ἀμήν.