Κύριο ἄρθρο: Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ Ἰωβηλαῖο

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Δημοσιεύθηκε στήν ἐφημερίδα “Ὀρθοδοξία” στό τεῦχος Δεκεμβρίου 1999

Οἱ ἑορταστικές ἐκδηλώσεις γιά τό Ἰωβηλαῖο τοῦ 2000 εἶναι ἀφορμή γιά ἔντονο, γόνιμο καί δημιουργικό προβληματισμό καί, βεβαίως, γιά συζητήσεις πού νομίζω πρέπει νά ξεπερνοῦν τά ἐπιφανειακά θέματα καί νά εἰσχωροῦν βαθύτατα, στήν οὐσία τῶν προβλημάτων.

Κατ’ ἀρχάς πρέπει νά ὑπογραμμισθῆ ὅτι εἶναι λαθεμένη ἡ ἀντίληψη ὅτι μέ τήν ἔναρξη τοῦ 2000 ἔχουμε τό τέλος τοῦ 20ου αἰῶνος καί τήν ἔναρξη τοῦ 21ου αἰῶνος καί τῆς Γ’ χιλιετίας. Δέν μπορῶ ἐδῶ νά κάνω εὐρύτερες ἀναλύσεις, ἀλλά ἐκεῖνο πού θά ἤθελα νά ὑπογραμμίσω εἶναι ὅτι κάθε μέτρηση ἀρχίζει ἀπό τό 1 καί καταλήγει στό 10, ἀκριβῶς γιατί τό μηδέν δέν ἔχει ὀντότητα. Ἔτσι, ἡ 31η Δεκεμβρίου τοῦ 2000 εἶναι τό τέλος τοῦ 20ου αἰῶνος καί ἡ 1η Ἰανουαρίου τοῦ 2001 εἶναι ἡ ἀρχή τοῦ 21ου αἰῶνος. Τό ἔτος 2000 εἶναι τό τελευταῖο ἔτος τοῦ 20ου αἰῶνος.

Ἔπειτα, ἐκεῖνο πού ἔχει σημασία εἶναι ὅτι δέν πρέπει νά κλεινόμαστε ἁπλῶς στήν ἱστορία, τόν χρόνο καί νά μή προχωροῦμε στό αἰώνιο ἤ νά μή βιώνουμε τήν ὑπέρβαση τοῦ χρόνου καί τῆς ἱστορίας. Ἡ ὅλη ἐκκλησιαστική παράδοση κάνει λόγο γιά τό ὅτι αἰώνια ζωή δέν εἶναι μιά ζωή πού ἀρχίζει ἀπό τό τέλος τῆς ἱστορίας. Ἡ ὀρθόδοξη ἀντίληψη περί χρόνου δέν εἶναι οὔτε γραμμική, οὔτε κυκλική, ἀλλά σταυρική. Αὐτό σημαίνει ὅτι στήν ζωή τῶν ἁγίων κάθε ἱστορική στιγμή τέμνεται ἀπό τό αἰώνιο, καθώς ἐπίσης, οἱ ἅγιοι ὁδηγοῦνται πρός τόν μέλλοντα αἰώνα, πού ἀπολαμβάνουν ἀπό τώρα. Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι συγχρόνως καί βίωση ἀπό τώρα τῶν ἐσχάτων, ἀλλά καί ἐσχατολογική προσδοκία. Ἔτσι, τό πρόβλημα δέν εἶναι πῶς θά γιορτάζουμε χρονικές στιγμές, ἀλλά πῶς θά ὑπερβοῦμε τόν χρόνο, καί βασικά τόν θάνατο, πού εἶναι ἕνα ὑπαρξιακό γεγονός μεγάλης σημασίας.

Ἀκόμη, στήν ὀρθόδοξη παράδοση ἑορτάζουμε τίς Δεσποτικές ἑορτές, ἤτοι τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, τήν Βάπτιση, τήν Μεταμόρφωση, τήν Σταύρωση, τήν Ἀνάσταση καί τήν Ἀνάληψη, τήν Πεντηκοστή, ἑνιαίως, ὡς θεολογία τῶν γεγονότων. Σέ κάθε θεία Λειτουργία ἑορτάζουμε ὅλα τα Δεσποτικά γεγονότα, καί ποτέ ξεχωριστά. Καί κοινωνοῦμε ὁλοκλήρου του Χριστοῦ, πού προσέλαβε ὅλη τήν ἀνθρώπινη φύση καί τήν θέωσε. “Αεί Χριστούγεννα ἐστί” καί “ἀεί Πάσχα ἐστί”. Ἡ διάσπαση τῶν Δεσποτικῶν γεγονότων καί ἡ διάσπαση τοῦ Χριστοῦ συνιστᾶ μιά ἀλλοίωση τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως. Βεβαίως, μέσα στόν ἐτήσιο ἑορταστικό κύκλο ἡ Ἐκκλησία τοποθέτησε τίς Δεσποτικές Ἑορτές σέ διαφορετικές ἡμερομηνίες, ὄχι γιά νά τίς διασπάση, ἀλλά γιά νά μᾶς δοθῆ ἡ δυνατότητα μέ τήν νηστεία, τήν προσευχή, τήν κάθαρση τῆς καρδιᾶς, νά ζήσουμε ὑπαρξιακά αὐτά τά γεγονότα, νά γεννηθοῦμε ἐν Χριστῷ, νά μεταμορφωθοῦμε ἐν Χριστῷ νά σταυρωθοῦμε καί νά ἀναστηθοῦμε ἐν Χριστῷ. Κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, ὁ Χριστός συλλαμβάνεται μέσα μας διά τῆς πίστεως, σαρκοῦται διά τῆς τηρήσεως τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ, σταυροῦται διά τῶν κόπων τῆς πρακτικῆς φιλοσοφίας, ἀνίσταται στήν δόξα τῶν πνευματικῶν θεωρημάτων, καί ἀναλαμβάνεται μέ τήν μυστική θεολογία. Ἑορταστικές ἐκδηλώσεις χωρίς αὐτήν τήν ὑπαρξιακή μέθεξη τῶν Δεσποτικῶν ἑορτῶν εἶναι κοσμικές, εἰδωλολατρικές γιορτές.

Πρέπει, ἐπίσης νά σημειωθῆ ὅτι τό Ἰωβηλαῖο γιά τά 2000 χρόνια ἀπό τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ πιθανόν νά ἐντάσσεται μέσα στήν νοοτροπία δυτικῶν Χριστιανῶν, πού ἐνθυμοῦνται τήν ἵδρυση τῆς δυτικῆς ἁγίας Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας τοῦ Γερμανικοῦ Ἔθνους μέ τήν στέψη τοῦ Καρλομάγνου, τά Χριστούγεννα τοῦ ἔτους 800 μ.Χ., ἀφοῦ ἄλλωστε αὐτόν θεωροῦν ὡς πατέρα τῆς Εὐρώπης, ὅπως λέγει καί ἡ σύγχρονη πείρα. Ὁπότε, πιθανόν οἱ ἑορταστικές αὐτές ἐκδηλώσεις νά ἔχουν πολιτικές σκοπιμότητες. Τό σίγουρο ὅμως εἶναι ὅτι οἱ ἑορτές αὐτές στεροῦνται θεολογικῆς ὑποδομῆς, ὅπως τήν παρουσιάζει ἡ νηπτική ἡσυχαστική θεολογία.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πρέπει νά συμμετάσχη σέ αὐτές τίς ἐκδηλώσεις, ἀλλά μέ σαφῆ προσδιορισμό. Εἶναι ἀφορμή νά παρουσιάση τήν ἑτερότητα τῆς παραδόσεώς της ἀπό ἄλλες δυτικές καί ἀνατολικές παραδόσεις, εἶναι εὐκαιρία νά παρουσιάση τό ὅλο ἔργο τῆς θείας Οἰκονομίας, πού ἀρχίζει μέ τόν Εὐαγγελισμό καί ὁλοκληρώνεται μέ τήν Πεντηκοστή, καί εἶναι εὐκαιρία νά βοηθήση τούς συγχρόνους ἀπογοητευμένους ἀνθρώπους νά βροῦν νόημα ζωῆς, ἤτοι νά ὑπερβοῦν τήν ἀσφυκτική φυλακή τοῦ χρόνου καί τῆς ἱστορίας καί νά ὑπερβοῦν τήν κτιστότητα καί φθαρτότητά τους μέ τήν ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Διαφορετικά, θά εἶναι ἐκκοσμικευμένες ἐκδηλώσεις, πού θά προσθέτουν περισσότερο πόνο στόν ἤδη τραυματισμένο ἄνθρωπο.