Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Ἐκκλησία καὶ Ἀθλητισμός.

Ἡ διοργάνωση Συνεδρίου μέ θέμα “Ἐκκλησία καί ἀθλητισμός” δέν εἶναι ἕνα ὄψιμο ἐνδιαφέρον ἐκπροσώπων τῆς Ἐκκλησίας γιά τόν ἀθλητισμό, ἀλλά εἶναι ἔκφραση τοῦ πνεύματος τῆς Ἐκκλησίας πού ἀγαπᾶ καί ἐνδιαφέρεται γιά τόν ὅλο ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖται ἀπό ψυχή καί σῶμα. Πάντοτε ἡ Ἐκκλησία, ἀμέσως ἤ ἐμμέσως, συνδεόταν μέ τόν γνήσιο ἀθλητισμό καί ὑποστήριξε καί ὑποστηρίζει κάθε τί πού βοηθᾶ τήν ἀνάπτυξη τῆς συγκροτήσεως τῆς ὅλης προσωπικότητος τοῦ ἀνθρώπου.

Τό Συνέδριο αὐτό ἔχει τρεῖς βασικούς σκοπούς.

Ὁ πρῶτος εἶναι νά δείξη τήν σχέση πού ὑπάρχει μεταξύ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ ἀθλητισμοῦ.

Κατ’ ἀρχάς πρέπει νά ὑπογραμμισθῆ ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνα θρησκευτικό σωματεῖο πού ἐνδιαφέρεται γιά τήν ἱκανοποίηση τῶν θρησκευτικῶν συναισθημάτων τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά εἶναι μιά κοινότητα πού ἐνδιαφέρεται γιά τήν συγκρότηση τῆς προσωπικότητος τοῦ ἀνθρώπου, καί τήν καλή ὀργάνωση καί λειτουργία τῆς κοινωνίας. Δέν ἐνδιαφέρεται ἁπλῶς γιά τόν οὐρανό, ἀλλά πῶς θά σκιαγραφήση στήν γῆ “τήν ἐν οὐρανοῖς εὐταξίαν”, χωρίς νά γίνη γῆ. Ἡ Ἐκκλησία διά μέσου των αἰώνων παρήγαγε καί πολιτισμό, καλλιέργησε ὅλες τίς τέχνες (ποίηση, λογοτεχνία, μουσική, ἁγιογραφία, ἀρχιτεκτονική) χωρίς βέβαια νά μετατρέπεται σέ ἕνα ἀνθρωποκεντρικό πολιτισμό. Ταυτόχρονα, ὅμως, ἡ Ἐκκλησία δέν μεταβάλλεται σέ ἕνα ἀθλητικό σωματεῖο, πού ἐνδιαφέρεται μόνον γιά τήν ἄσκηση τοῦ σώματος, ἀλλά τήν ἄθληση τήν βλέπει μέσα ἀπό τήν ὅλη προοπτική πού ἔχει γιά τήν ἀνάπτυξη καί τελείωση τῆς προσωπικότητος τοῦ ἀνθρώπου.

Ἔπειτα, ἡ Ἐκκλησία δέν διακρίνεται οὔτε γιά τόν ἰδεαλισμό, πού ἐξυψώνει τήν ψυχή καί περιφρονεῖ τό σῶμα, ἀλλά οὔτε καί γιά ἕναν ματεριαλισμό, πού παραγνωρίζει τήν ψυχή καί καταλήγει τελικά στήν σωματολατρεία. Θεωρεῖ ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπό ψυχή καί σῶμα, καθώς ἐπίσης ὅτι πρέπει νά ὑπάρχη ἁρμονία μεταξύ των δύο αὐτῶν στοιχείων τοῦ ἀνθρώπου.

Μέσα ἀπό αὐτήν τήν προοπτική πρέπει νά δοῦμε ὅτι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί γενικά ὅλη ἡ ἐκκλησιαστική παράδοση ὁμιλοῦν γιά τήν ἄθληση, προτρέπουν τά παιδιά νά ἀθλοῦνται, χρησιμοποιοῦν παραδείγματα ἀπό τούς ἀθλητικούς ἀγῶνες τῆς ἐποχῆς τους γιά νά ὁμιλήσουν καί γιά τήν πνευματική ἄθληση, γνωρίζουν τούς κανονισμούς πού ἴσχυαν τήν ἐποχή ἐκείνη κατά τήν τέλεση τῶν ἀγώνων κλπ.

Γιά ὅλους αὐτούς τούς λόγους ἡ Ἐκκλησία προτρέπει τά παιδιά νά ἀθλοῦνται, συγκροτεῖ διάφορες ἀθλητικές ὁμάδες καί διοργανώνει ἀγῶνες καί πρωταθλήματα, δημιουργεῖ, ἰδίως σέ κατασκηνωτικούς χώρους, γήπεδα ποδοσφαίρου, καλαθοσφαίρισης, πετοσφαίρισης κλπ. Ὅμως δέν τά αὐτονομεῖ ὅλα αὐτά ἀπό τήν ἀτμόσφαιρα πού τήν διακρίνει, ἀλλά τά ἐντάσσει μέσα σέ ὅλη τήν ὁλοκληρωμένη προοπτική πού ἔχει γιά τόν ἄνθρωπο καί τήν σωτηρία του.

Ὁ δεύτερος σκοπός τοῦ Συνεδρίου αὐτοῦ εἶναι νά διατυπωθοῦν διάφορες σκέψεις γιά τό πῶς μπορεῖ νά βελτιωθοῦν οἱ συνθῆκες μέσα στίς ὁποῖες καλλιεργεῖται σήμερα ὁ ἀθλητισμός, καί ὄχι τά κακέκτυπά του μέ ὅλες τίς συνέπειες πού εἶναι γνωστές σέ ὅλους μας.

Εἶναι γνωστόν ὅτι ὁ Pierre De Coubertin διαφωνοῦσε μέ τόν ἐπαγγελματικό ἀθλητισμό καί ὁραματιζόταν ἕναν ἐρασιτεχνικό ἀθλητισμό πού θά προωθοῦσε τήν ὑγεία καί τήν δύναμη. Ἐπίσης, σέ αὐτόν τόν ἀθλητισμό ἀναφερόταν ἡ ἀπόφαση τῆς ΔΟΕ τό 1904: “ἐρασιτέχνης ἀθλητής εἶναι ἐκεῖνος πού δέν ἔχει δεχθεῖ ποτέ χρήματα, δέν ἔχει ἀγωνισθεῖ ποτέ μέ ψευδώνυμο, δέν ἔχει βάλει ἐνέχυρο οὔτε ἔχει πουλήσει τά ἔπαθλά του, δέν ἔχει βάλει ποτέ χρηματικό στοίχημα καί εἶναι ἀποδεδειγμένα μέλος ἐρασιτεχνικοῦ σωματείου”.
Ἀπό τότε ὅμως ἔχουν ἀλλάξει πολλά πράγματα. Πολλοί παράγοντες θέλησαν καί σέ πολλά σημεῖα ἐπηρέασαν τόν ἀθλητισμό μέ συνταρακτικές συνέπειες. Οἱ πολιτικοί ἀνταγωνισμοί καί προπαγάνδες, ἡ ἐμπορία καί τά συμφέροντα καταλήγουν στό νά δημιουργήσουν “ὑπεραθλητές”, πού καταρτίζονται ἀνάλογα μέ τήν τελειοποίηση τῆς τεχνικῆς μεθόδου. Ἡ βία στά γήπεδα, ἡ ὁποία ἐν μέρει εἶναι καί ἔκφραση τῆς ἀτμόσφαιρας πού ἐπικρατεῖ στήν κοινωνία, ἡ χρησιμοποίηση καί ἐκμετάλλευση τῶν ἀθλητῶν μέ διαφόρους τρόπους γιά ἀπόκτηση ἐπιρροῆς καί δύναμης εἶναι μερικά ἀπό ἐκεῖνα πού ἀλλοιώνουν τόν γνήσιο ἀθλητισμό.

Εἶναι χαρακτηριστικά ὅσα γράφει ἕνας παλαιός Πανελληνιονίκης καί Βαλκανιονίκης Ἕλληνας ἀθλητής, ὁ Γιῶργος Μαρινάκης: “Ἐμεῖς οἱ παλιότεροι γνωρίσαμε ἕναν ἀθλητισμό πολύ διαφορετικό ἀπό τόν σημερινό. Ἕναν ἀθλητισμό πού ὑπηρετοῦσε τήν συναδέλφωση τῶν λαῶν γιά τήν παγκόσμια εἰρήνη. Ἀθλητισμό, χωρίς δόλο, μέ μόνο σκοπό τήν διάκριση τῆς νίκης καί τήν καλλιέργεια τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος” (62 χρόνια ἀγῶνες γιά τόν ἀθλητισμό, σέλ. 103).

Ἀκριβῶς γιά τήν θεραπεία ὅλων αὐτῶν τῶν διαπλεκομένων συμφερόντων ἀγωνίζονται πολλοί παράγοντες καί ἡ Ἐπιτροπή “εὖ ἀγωνίζεσθαι”. Ὡς πρός τήν πλευρά αὐτή μπορεῖ νά βοηθήση καί ἡ Ἐκκλησία, ἀκριβῶς γιατί ἔχει τήν δυνατότητα νά ἐπηρεάση τήν κοινωνία καί νά βελτιώση τίς κοινωνικές συνθῆκες. Ἡ Ἐκκλησία μπορεῖ νά γίνη κήρυκας τοῦ ἀληθινοῦ ἀθλητισμοῦ καί τοῦ γνησίου Ὀλυμπισμοῦ.

Ὁ τρίτος σκοπός τοῦ Συνεδρίου εἶναι νά καθορισθοῦν οἱ τρόποι μέ τούς ὁποίους θά συμμετάσχη καί θά βοηθήση ἡ Ἐκκλησία στήν καλή διοργάνωση τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων τοῦ 2004, ὥστε νά ἐπιτύχη αὐτή ἡ προσπάθεια. Ἄλλωστε ζοῦμε σέ μιά ἐποχή κατά τήν ὁποία διατυπώνεται ἀπό παντοῦ ἡ ἄποψη ὅτι οἱ Ὀλυμπιακοί Ἀγῶνες πρέπει νά ἐπανέλθουν στήν ἀφετηρία τους καί τόν σκοπό γιά τόν ὁποῖο δημιουργήθηκαν, νά ἀπομακρυνθοῦν ἀπό τήν ἐμπορευματοποίηση καί ἄλλες σκοπιμότητες. Εἶναι δέ γνωστόν ὅτι οἱ Ὀλυμπιακοί Ἀγῶνες στήν ἀρχαία Ἑλλάδα συνδέονταν στενά μέ τό θέατρο καί τό ἱερό. Ἡ ἀποϊεροποίηση τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων συνιστᾶ μεγάλο πρόβλημα.

Ἡ Ἐκκλησία θέλει νά συμμετάσχη στήν πολιτιστική Ὀλυμπιάδα πού θά προηγηθῆ καί θά εἶναι τό ὑπόβαθρο καί τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων κατά τόν χρόνο πού θά τελοῦνται, γιατί θέλει νά δείξη ὅτι τό Γένος μᾶς ἔχει μιά μεγάλη πολιτιστική παράδοση καί ἱστορία, πού ἀρχίζει ἀπό τήν ἀρχαία Ἑλλάδα καί φθάνει μέχρι σήμερα. Δέν ὑπάρχουν ἱστορικές διαστάσεις στήν ἱστορία μας, δέν πάσχουμε ἀπό ἀμνησία καί πολιτιστική σχιζοφρένεια. Πράγματι εἶναι εὐκαιρία νά προβληθῆ ἡ ὅλη διαχρονική παράδοση τοῦ ἑλληνισμοῦ.

Ἔπειτα, ἡ Ἐκκλησία θέλει νά βοηθήση μέ τόν ἐθελοντισμό, τόν ὁποῖο καλλιεργεῖ, στήν εὐρεία συμμετοχή τοῦ λαοῦ καί ἰδίως τῶν νέων παιδιῶν κατά τήν διοργάνωση τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων. Γιατί ἄν δέν γίνη ἡ κινητοποίηση τοῦ λαοῦ, τότε δέν θά ὑπάρξη ἐπιτυχία.

Ἀκόμη, ἡ Ἐκκλησία θέλει νά βρῆ τρόπους γιά νά ἔχη μιά ἐπικοινωνία μέ τούς ἀθλητᾶς πού θά ἔλθουν ἀπό ἄλλες χῶρες, ἰδίως Ὀρθόδοξες, γιά νά αἰσθανθοῦν τήν Ἑλλάδα σάν στό σπίτι τους καί νά δημιουργηθοῦν περαιτέρω σχέσεις μεταξύ των Χριστιανῶν ἀθλητῶν. Ἄλλωστε, τόσο ὁ ἑλληνισμός, ὅσο καί ὁ Χριστιανισμός πάντοτε εἶχαν μιά οἰκουμενική διάσταση, δηλαδή δέν περιορίζονταν ἀπό τόν χῶρο καί τόν χρόνο.

Ἐπί πλέον ἡ Ἐκκλησία μπορεῖ καί πρέπει νά βοηθήση τούς Ἕλληνας ἀθλητᾶς πού θά συμμετάσχουν στούς ἀγῶνες γιά νά διεκδικήσουν μετάλλια καί νά τιμηθῆ ἀπό τῆς πλευρᾶς αὐτῆς ἡ χώρα μας. Εἶναι δέ γνωστόν ὅτι πέρα ἀπό τήν σωματική προπόνηση ὑπάρχει καί ἡ λεγομένη “νοερά προπόνηση” ἡ ὁποία εἶναι τό ὑπόβαθρο καί ἡ κινητήρια δύναμη γιά τήν ἐπιτυχία τοῦ ἀθλητοῦ. Ἡ ψυχική ἠρεμία, ἡ νηφαλιότητα, ἡ προσοχή καί ἐγρήγορση, ἡ συγκέντρωση τοῦ νοῦ, ἡ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ὅλα αὐτά βοηθοῦν στήν καλή ἀπόδοση τοῦ ἀθλητοῦ.

Θά πρέπει νά ὑπογραμμίσουμε τό τί ἔγραψε γιά τόν πρῶτο σύγχρονο Ἕλληνα Ὀλυμπιονίκη, τόν Σπύρο Λούη, ὁ πρωτεργάτης τῆς ἀναβίωσης τῶν Ὀλυμπιακῶν ἀγώνων Γάλλος βαρῶνος ἀήήίίή ἄη ἀήίήήίιήή: “Ὁ Σπύρος Λούης ἦταν ἕνας θαυμάσιος βοσκός, ντυμένος μέ τήν λαϊκή φουστανέλλα, ξένος μέ τίς μεθόδους τῆς ἐπιστημονικῆς προπονήσεως. Προετοιμάστηκε μέ νηστεία καί προσευχή καί πέρασε τήν τελευταία νύχτα πρίν τόν ἀγώνα μπροστά στίς ἅγιες εἰκόνες κάτω ἀπό τό φῶς τῶν λαμπάδων” (βλ. Κωνσταντίνου Ζορμπά: Δοκίμια γιά τήν Παγκοσμιοποίηση, σέλ. 59). Ἡ Ἐκκλησία μέ τήν ἡσυχαστική μέθοδο πού διαθέτει μπορεῖ νά συνδράμη στήν καλύτερη προετοιμασία τῶν ἀθλητῶν, ἀλλά καί στήν πνευματική ὁλοκλήρωσή τους, ἀντί νά καταφεύγουν σέ ἀνατολικές παραδόσεις, σέ γιόγκα καί διαλογισμό. Ἔχουμε καί ἐμεῖς μιά δυναμική παράδοση πάνω στήν λεγομένη “νοερά προπόνηση”.

Θεωρῶ ὅτι ἡ Ἐκκλησία μπορεῖ νά βοηθήση στήν ἀναβίωση τοῦ πραγματικοῦ πνεύματος τοῦ ἀθλητισμοῦ καί τήν ἀνύψωση τῆς Ὀλυμπάδος τοῦ 2004 στά ἐπίπεδα πού τῆς ἁρμόζουν. Ἄλλωστε σέ αὐτό ἀποβλέπει καί ἡ Ἐπιτροπή τοῦ “εὖ ἀγωνίζεσθαι”. Ὅλοι ἀναγνωρίζουμε καί συνειδητοποιοῦμε ὅτι κάτι πρέπει νά γίνη στόν χῶρο τοῦ ἀθλητισμοῦ καί τοῦ ὀλυμπισμοῦ.

Αὐτοί εἶναι, μέ λίγα λόγια, οἱ βασικοί στόχοι τοῦ Συνεδρίου πού διοργανώνει ἡ Ἱερά Σύνοδος μέ θέμα “Ἐκκλησία καί ἀθλητισμός”.