Ὁ χαρακτήρας τῆς παπικῆς ἐξουσίας

Ἡ ἐνδεχόμενη ἐπίσκεψη τοῦ Πάπα στὴν Ἑλλάδα ὑπῆρξε ἀφορμὴ γιὰ νὰ γίνουν διάφορες συζητήσεις σχετικὰ μὲ τὸν χαρακτηρισμὸ τῆς ἐξουσίας του. Δηλαδή, ὁ Πάπας εἶναι ἐκκλησιαστικὸς ἢ πολιτικὸς ἡγέτης;

Κατ’ ἀρχὰς εἶναι γνωστὸν ὅτι ὁ Πάπας εἶναι ὁ ἐπικεφαλῆς ὅλης της “Καθολικῆς Ἐκκλησίας”. Ὅμως δὲν μποροῦμε νὰ τὸν χαρακτηρίσουμε ἐκκλησιαστικὸ ἡγέτη, ἀκριβῶς γιατί μὲ τὴν αἵρεση τοῦ Filioque καὶ τὴν αἵρεση περὶ κτιστῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, ἔχει ἀπομακρυνθῆ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, μετὰ ἀπὸ τὶς ἀποφάσεις τῆς ὀγδόης καὶ ἐνάτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Γι’ αὐτὸν τὸν λόγο δὲν μπορεῖ νὰ ὀνομασθῆ ἐκκλησιαστικὸς ἡγέτης, ἀλλὰ θρησκευτικὸς ἢ Χριστιανικός, ἀπὸ τὴν ἄποψη ὅτι ἡγεῖται μιᾶς μεγάλης χριστιανικῆς ὁμάδος - ὁμολογίας.

Ἐκεῖνο ὅμως ποὺ εἶναι βέβαιο καὶ ἀποδεκτὸ ἀπὸ ὅλους εἶναι ὅτι ὁ Πάπας εἶναι σαφῶς πολιτικὸς ἡγέτης, ἀφοῦ προΐσταται τοῦ Κράτους τοῦ Βατικανοῦ, ποὺ εἶναι τὸ μικρότερο κράτος στὸν κόσμο.

Ὁ Πιπῖνος ὁ Βραχύς, πατέρας τοῦ Καρλομάγνου, ἔδωσε στὸν Πάπα Στέφανο Β', ὡς ἀνταμοιβὴ γιὰ τὴν βοήθειά του νὰ γίνη Βασιλεὺς τῶν Φράγκων, τὸ Δουκάτο τῆς Ρώμης, τὸ ἐξαρχάτο τῆς Ραβέννας καὶ τὴν Πεντάπολη. Μάλιστα μὲ δύο ἐκστρατεῖες (754 καὶ 756) ποὺ ἔκανε ἐξεδίωξε ἀπὸ τὰ μέρη αὐτὰ τοὺς Λογγοβάρδους, καὶ κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο ἱδρύθηκε τὸ παπικὸ κράτος.

Στὰ νεώτερα χρόνια το 1929 τὸ Βατικανὸ (περιφέρεια διαμέτρου πέντε χιλιομέτρων) καὶ τὸ Λατερανὸ (περιφέρεια διαμέτρου ἑνὸς περίπου χιλιομέτρου) ἀναγνωρίσθηκε ἀπὸ τὴν Κυβέρνηση τῆς Ἰταλίας ὡς ἀνεξάρτητο παπικὸ Κράτος. Τὸ ἐνδιαφέρον σημεῖο εἶναι ὅτι ὁ Πάπας Πίος ΙΑ' δικαιολόγησε τὴν πράξη αὐτή, τοῦ νὰ εἶναι ἀρχηγὸς Κράτους, μὲ τὴν ἄποψη ὅτι “ὁ ἐπὶ τῆς γῆς ἀντιπρόσωπος τοῦ Θεοῦ δὲν δύναται νὰ εἶναι ὑπήκοος ἐπιγείου κράτους”. Πρόκειται, λοιπόν, γιὰ ἕνα κοσμικὸ κράτος, γιὰ μιὰ θεοκρατία, στὴν ὁποία διασώζονται τὰ ἀπομεινάρια τοῦ φράγκικου φεουδαλισμοῦ, ποὺ βασάνισε τὴν Εὐρώπη πολλοὺς αἰῶνες, μὲ τραγικὲς ἐπιπτώσεις στὸν κοινωνικὸ τομέα. Καὶ ἐνῶ μερικοὶ πολεμοῦν τὴν φεουδαλιστικὴ ἀντίληψη μὲ τὴν φασιστικὴ νοοτροπία της, καὶ ἐνῶ βδελύσσονται τὴν θεοκρατία, ἐν τούτοις δέχονται τὴν νοοτροπία τοῦ Βατικανοῦ καὶ τὸ κοσμικὸ κράτος του. Καὶ φυσικὰ ἐπιθυμοῦν τὴν ἐπίσκεψη τοῦ Πάπα στὴν Ἑλλάδα ὡς ἀρχηγοῦ Κράτους. Ὅμως ὁ Πάπας δὲν ἐπιθυμεῖ νὰ ἔλθη ὡς πολιτικὸς ἡγέτης, ἀλλὰ κυρίως ὡς θρησκευτικός.

Πάντως, πρέπει νὰ προσέξουμε τὴν σκέψη γιὰ τὴν ἵδρυση τοῦ Παπικοῦ Κράτους, ὅτι ὁ Πάπας, ἐπειδὴ εἶναι ἀντιπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ στὴν γῆ, δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ὑπήκοος σὲ κανένα ἄλλο ἐπίγειο κοσμικὸ κράτος. Στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία λέμε ὅτι ὁ κάθε Ἐπίσκοπος δὲν εἶναι ἀντιπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ, ὡσὰν ὁ Χριστὸς νὰ ἔχη ἐκχωρήσει τὰ δικαιώματά του σὲ ἄλλους καὶ Ἐκεῖνος κατοικεῖ στοὺς οὐρανούς, ἀλλὰ ὅτι εἶναι τὸ μυστήριο τῆς αἰσθητὴς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ στὴν γῆ. Ἐπίσης, εἶναι φοβερὴ ἡ σκέψη ὅτι, ἐνῶ ὁ Χριστὸς ὑπῆρξε κατὰ ἄνθρωπον ὑπήκοος κάποιου κράτους, καὶ μάλιστα δέχθηκε νὰ ἀπογραφὴ καὶ νὰ τηρῆ τὴν σχετικὴ νομοθεσία, καὶ ἐνῶ οἱ ἅγιοι Πατέρες ὑπῆρξαν ὑπήκοοι σὲ κάποιο κράτος, πέρα τοῦ ὅτι εἶναι πολίτες τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ δὲν ἠρνοῦντο τὴν ἐγκόσμια ὑπηκοότητά τους, ἐν τούτοις ὁ Πάπας δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ὑπήκοος κάποιου ἐπιγείου κράτους!

Παραμένει κάποια ἀπορία: Ὅσοι θέλουν νὰ ἐπισκεφθῆ ὁ Πάπας, ὡς ἀρχηγὸς Κράτους, τὴν Ἑλλάδα, δέχονται ὅλες αὐτὲς τὶς συνέπειες αὐτῆς τῆς νοοτροπίας, ἤτοι τὴν θεοκρατία, τὸν φεουδαλισμὸ καὶ τὴν ἀλαζονεία ἑνὸς ἀνθρώπου;

Ν.Ι.