Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Ὁ μεγαλύτερος ἐχθρός ἡ ἄγνοια καί ὁ συγκρητισμός

Ἡ ἔλευση τοῦ Πάπα στήν Ἑλλάδα ἔγινε ἀφορμή νά γραφοῦν καί νά εἰπωθοῦν πολλά, ἀπό τά ὁποῖα ἄλλα εὑρίσκονται σέ σωστή κατεύθυνση καί ἄλλα σέ λανθασμένη. Νομίζω ὅτι ἡ συζήτηση αὐτή θά συνεχισθῆ καί ἐλπίζω ὅτι θά ξεκαθαρισθοῦν μερικά πράγματα καί θά ὁριοθετηθοῦν οἱ διαφορές μεταξύ της Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί τοῦ Παπισμοῦ.

Μέ τόν Παπισμό καί τήν θεολογία τοῦ ἔχω ἀσχοληθῆ πολλά χρόνια πρίν καί ἡ ἐνασχόλησή μου αὐτή ἀποτυπώθηκε σέ κείμενα τά ὁποῖα δημοσιεύθηκαν σέ ἐκδοθέντα βιβλία μου. Μιά μικρή ἀναδρομή θά ἦταν πολύ ἐνημερωτική, γιατί ἔτσι θά φανῆ ἡ διαφορά τοῦ Παπισμοῦ ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

1. Δημοσιευθέντα κείμενα περί τοῦ Παπισμοῦ

Τό 1981 μέ ἀφορμή τήν ἀπαγγελία τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως ἀπό τόν Πάπα, χωρίς τήν προσθήκη τοῦ Filioque, συνέγραψα κείμενο μέ τίτλο “Ἅγιον Πνεῦμα καί Λατίνοι”, πού δημοσιεύθηκε στό βιβλίο “Ἀνατολικά”, καί στό ὁποῖο παρουσιάσθηκε ἡ διδασκαλία τοῦ Παπισμοῦ γιά τό Ἅγιον Πνεῦμα, πού συνιστᾶ αἵρεση, ἡ ὁποία βασικά τόν διαφοροποιεῖ ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, καθώς ἐπίσης ἔγινε καί ἀναφορά σέ ὅλα τα θέματα πού συνδέονται μέ αὐτό τό θέμα.

Τό 1990 συνέγραψα εἰδικό κείμενο μέ τίτλο “ὀρθόδοξη καί δυτική παράδοση στήν ζωή μας” καί δημοσιεύθηκε στό βιβλίο “Ὀρθόδοξος καί δυτικός τρόπος ζωής”, στό ὁποῖο ἑρμηνεύεται τί εἶναι ἡ Ἀνατολή καί ἡ Δύση, ποιά εἶναι ἡ διαφορά μεταξύ της ὀρθοδόξου καί τῆς δυτικῆς παραδόσεως καί οἱ ἔννοιες “ἡ κατά ἀνατολᾶς Δύση” καί “ἡ κατά δύση Ἀνατολή”.

Τό 1990 ἀνέλυσα τό θεολογικότατο κείμενο πού λέγεται “τό Συνοδικό της Ὀρθοδοξίας” καί συμπεριλήφθηκε στό βιβλίο “Ἐκκλησιαστικό φρόνημα”, ὅπου γίνεται λόγος γιά τίς δύο Συνόδους (Ζ' Οἰκουμενική καί Θ' Οἰκουμενική) καί τίς ἀποφάσεις τους πού ἔχουν σχέση μέ βασικές αἱρετικές ἀπόψεις τῶν Φραγκολατίνων.

Τό 1991 ἐκδόθηκε τό βιβλίο μου μέ τίτλο “ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὡς ἁγιορείτης”, στό ὁποῖο σέ πολλά σημεῖα παρουσιάζεται ὁ διάλογος μεταξύ του ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί τούς Βαρλαάμ, ἑνός σχολαστικοῦ θεολόγου καί οὐνίτου μοναχοῦ. Ἀπό τό βιβλίο αὐτό ἰδιαιτέρως πρέπει νά σημειωθοῦν οἱ ἑνότητες “ἡ διαμάχη του μέ τόν Βαρλαάμ”, “ἡ προσευχή”, ὅπου παρουσιάζονται οἱ διαφορετικές προϋποθέσεις τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας ἀπό τήν σχολαστική θεολογία στό θέμα τῆς προσευχῆς καί “οἱ προϋποθέσεις τῆς θεολογίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου”, πού σαφῶς διαφοροποιοῦνται ἀπό τίς προϋποθέσεις τῆς σχολαστικῆς θεολογίας.

Τό 1992 συνέγραψα εἰδικό κείμενο μέ τίτλο “Παπισμός καί Οὐνία”, τό ὁποῖο δημοσιεύθηκε στό βιβλίο “Γέννημα καί θρέμμα Ρωμηοί”. Στό κείμενο αὐτό ἐξετάσθηκε τό πρόβλημα τῆς Οὐνίας, καθώς ἐπίσης καί τό ὅτι, ὅταν οἱ Φράγκοι Ἐπίσκοποι κατέλαβαν τόν Παπικό θρόνο τό 1009, εἰσήγαγαν τήν αἵρεση τοῦ Filioque στό “Σύμβολο τῆς Πίστεως” καί ἔτσι ἡ Παλαιά Ρώμη ἀποχωρίσθηκε ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Συγχρόνως παρουσιάζονται οἱ ἀπόψεις τοῦ ἁγίου Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ γιά τό θέμα τοῦ Παπισμοῦ καί τῆς Οὐνίας, καθώς ἐπίσης γίνεται συνοπτικός λόγος γιά τήν διαφορά μεταξύ του Οὐνίτη Βαρλαάμ καί τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Στόν διάλογο πού ἔγινε τόν 14ο αἰώνα μεταξύ των δύο αὐτῶν προσώπων φαίνεται ἡ οὐσιαστική διαφορά μεταξύ της ὀρθοδόξου καί τῆς παπικῆς θεολογίας. Αὐτό ἀναλύθηκε καί σέ ἄλλα κείμενα, ἰδιαιτέρως στό βιβλίο “Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὡς ἁγιορείτης”.

Τό 1993, ἀσχολούμενος μέ τό μυστήριο τοῦ θανάτου, ἀντιμετώπισα καί τήν νεοφανῆ αἵρεση τῶν λατίνων γιά τό “καθαρτήριο πύρ”, καί τό συμπεριέλαβα ὡς ἰδιαίτερο κεφάλαιο στό βιβλίο “ἡ ζωή μετά τόν θάνατο”. Προσπάθησα νά δῶ τίς συζητήσεις πού ἔγιναν γιά τό καθαρτήριο πῦρ στήν Σύνοδο Φερράρας - Φλωρεντίας καί στήν συνέχεια κατέγραψα τίς ἀπόψεις τοῦ ἁγίου Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ γιά τό θέμα αὐτό.

Τό 1993 ἀσχολήθηκα μέ τό εἰδικό θέμα “Ἀνατολή καί Δύση στήν Ἑνωμένη Εὐρώπη”, πού δημοσιεύθηκε στό βιβλίο “Γέννημα καί θρέμμα Ρωμηοί”, στό ὁποῖο ἀναλύονται οἱ ὄροι Ἀνατολή καί Δύση, παρουσιάζεται ἡ διαφορά μεταξύ της δυτικῆς καί τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας καί ἐκτίθενται στοιχεῖα γιά τούς Ρωμηούς τῆς Εὐρώπης, ἀφοῦ στήν Εὐρώπη ὑπάρχει καί μιά ρωμαίϊκη ὑποδομή.

Τό 1993 καί μάλιστα σέ εἰδικό κεφάλαιο μέ τίτλο “Ὀρθοδοξία, Δύση καί Ἰσλάμ κατά τόν 14ο αἰώνα μέχρι σήμερα” πού δημοσιεύθηκε στό βιβλίο “γέννημα καί θρέμμα Ρωμηοί” συμπεριέλαβα εἰδική ἑνότητα μέ τίτλο “δυτικός Χριστιανισμός καί Ἰσλαμισμός”, στό ὁποῖο προσπάθησα μέ ἐπιχειρήματα νά ἐντοπίσω τό γεγονός ὅτι ἡ θεολογία πού ἀναπτύχθηκε στήν Δύση μέ τήν ἐπικράτηση τοῦ ὀρθολογισμοῦ καί τῆς μεταρρύθμισης πλησιάζει περισσότερο μέ τόν Ἰσλαμισμό παρά μέ τήν Ὀρθοδοξία.

Τό 1994 συνέγραψα κείμενο μέ τίτλο “ὁ ἐκβαρβαρισμός τῆς Δυσεως”, πού δημοσιεύθηκε στό βιβλίο “Γέννημα καί θρέμμα Ρωμηοί” στό ὁποῖο ἐκτίθενται ἀναλυτικά οἱ ἀπόψεις τοῦ Γάλλου ἱστορικοῦ Jacques Le Goff γιά τό πῶς τά Γερμανικά βαρβαρικά φύλα, κυρίως οἱ Φράγκοι, κατέλαβαν τό δυτικό τμῆμα τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, καί ἀναλύεται ἡ διαφορά τῆς πολιτισμικῆς ταυτότητος πού ἐπιβλήθηκε στήν Εὐρώπη καί ἡ ἀντιπαλότητα τῶν Φράγκων πρός τήν Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία καί τήν Ὀρθοδοξία.

Τό 1994 συνέγραψα τό κείμενο “ὁ Καπιταλισμός ὡς γέννημα τῆς δυτικῆς μεταφυσικῆς, κατά τόν Max Weber”, πού δημοσιεύθηκε στό βιβλίο “Γέννημα καί θρέμμα Ρωμηοί”, στό ὁποῖο ἀναλύεται ἡ σχέση μεταξύ δυτικῆς μεταφυσικῆς καί καπιταλισμοῦ. Καί εἶναι γνωστόν ὅτι τό πνεῦμα τοῦ καπιταλισμοῦ εἶναι γέννημα τοῦ Προτεσταντισμοῦ, ὁ ὁποῖος προῆλθε ἐξ ἀντιδράσεως πρός τήν ἀπολυταρχία τοῦ Παπισμοῦ, κληρονομώντας ὅμως ἀπό αὐτόν τήν ὀρθολογιστική σχολαστική μεθοδολογία.

Τό 1995 συνέγραψα τό κείμενο μέ τίτλο “σύντομες θέσεις γιά τό Filioque”, τό ὁποῖο δημοσιεύθηκε στό βιβλίο “Ἐντεύξεις καί συνεντεύξεις” καί στό ὁποῖο κατά τρόπο ἐπιγραμματικό παρουσιάζονται οἱ βασικές ἀπόψεις γιά τήν αἵρεση τοῦ Filioque, πού εἶναι μιά ἀπό τίς μεγαλύτερες θεολογικές διαφορές μας μέ τούς Λατίνους. Καί αὐτό εἶναι σημαντικό, γιατί ὅλοι οἱ διάλογοι πού ἔγιναν ἀπό τό τέλος τῆς πρώτης χιλιετίας μέχρι τό τέλος τῆς δεύτερης χιλιετίας συγκεκριμενοποιοῦνται στήν αἵρεση τοῦ Filioque.

Τό 1999 ἀσχολήθηκα μέ τό θέμα “ἀλληλοεπιδράσεις θεολογίας καί πολιτικῆς στήν Εὐρώπη”, πού δημοσιεύθηκε στό βιβλίο “μεταξύ δύο αἰώνων” καί στό ὁποῖο παρουσιάζεται ἡ ἄποψη ὅτι ἡ ἀλλοίωση τῆς θεολογίας διεδραμάτισε σημαντικό ρόλο στόν κοινωνικό καί πολιτικό χῶρο τῆς Δύσεως. Κυρίως, παρουσιάζονται οἱ ἀπόψεις τῆς σχολαστικῆς θεολογίας, πού εἶναι ἡ θεολογία τοῦ Παπισμοῦ, ὅπως ἐκφράζεται ἀπό τόν Ἀνσελμο Καντερβουρίας καί τόν Θωμά τόν Ἀκινάτη. Μάλιστα ἡ θεωρία περί τῆς σταυρικῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ ὡς ἐξιλεώσεως τῆς θείας δικαιοσύνης ἦταν τό θεμέλιό του φεουδαλισμοῦ καί τοῦ κοινωνικοῦ ρατσισμοῦ, πού ταλαιπώρησε καί ταλαιπωρεῖ ἀκόμη τόν Εὐρωπαϊκό χῶρο. Ὅλες οἱ κοινωνικές ἐπαναστάσεις καί οἱ θρησκευτικοί πόλεμοι στήν Δύση ἔχουν σχέση μέ τήν παπική σχολαστική θεολογία.

Γενικά, σέ ὅλα τα κείμενά μου γίνεται λόγος γιά τήν διαφορά μεταξύ της σχολαστικῆς καί ἡσυχαστικῆς θεολογίας, τοῦ δυτικοῦ καί ὀρθοδόξου τρόπου ζωῆς, τῆς φραγκολατινικῆς καί ἑλληνορθοδόξου παραδόσεως.

2. Ἄρθρα γιά τήν ἐπίσκεψη τοῦ Πάπα στήν Ἑλλάδα

Πρόσφατα, μέ ἀφορμή τήν ἐνδεχόμενη ἐπίσκεψη τοῦ Πάπα στήν Ἑλλάδα, δημοσίευσα διάφορα κείμενα γιά τό θέμα τοῦ Βατικανοῦ καί τοῦ Παπισμοῦ, ἤτοι:

“Προσκυνητής τοῦ Ἀποστόλου Παύλου;” (“Ἐκκλησιαστική Παρέμβαση”, τ. 48),
“Είναι ἀρκετή ἡ συγγνώμη;” (“Ἐκκλησιαστική Παρέμβαση”, τ. 49),
“Η ἐνδεχόμενη ἐπίσκεψη τοῦ Πάπα στήν Ἑλλάδα” (“Τό Βῆμα”, Κυριακή 17-12-2000),
“Ο χαρακτήρας τῆς παπικῆς ἐξουσίας” (“Ἐκκλησιαστική Παρέμβαση”, τ. 60) καί
“Η ὀντολογία τοῦ Παπισμού” (“Ἐκκλησιαστική Παρέμβαση”, τ. 62).
“Η “ἱερωσύνη” τοῦ Πάπα” (“Ἐκκλησιαστική Παρέμβαση”, τ. 63).
“Η συγγνώμη τοῦ Πάπα” (“Τό Βῆμα”, Τετάρτη 10-5-2001) καί “Ἐκκλησιαστική Παρέμβαση”, τ. 64)

Βασικά σημεῖα τῶν ἄρθρων αὐτῶν εἶναι:

ὅτι ἡ ἐκκλησιολογία τοῦ Παπισμοῦ εἶναι ἐσφαλμένη, γιατί ὁ Πάπας τίθεται ὑπεράνω ἀκόμη καί αὐτῶν τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων,
ὅτι οἱ Παπικοί δέν τιμοῦν τόν Ἀπόστολο Παῦλο, ἀφοῦ τόν θεωροῦν ὑποδεέστερό του Ἀποστόλου Πέτρου καί αὐτό σημαίνει ὅτι δέν ἔχουν ὀρθές ἀπόψεις γιά τήν θέωση τοῦ ἀνθρώπου,
ὅτι ὁ Παπισμός ἔχει ἀλλοιώσει τήν ἀποκαλυπτική ἀλήθεια καί ἑπομένως βρίσκεται ἐκτός της Ἐκκλησίας καί δέν ὑπάρχει Ἱερωσύνη στούς Λατίνους,
ὅτι τό Βατικανό εἶναι Κράτος καί τό σύστημα τοῦ Παπισμοῦ εἶναι θεοκρατικό ἡ δέ νεώτερη ἀναγνώριση τοῦ Κράτους τοῦ Βατικανοῦ τό 1929 ἀπό τόν Μουσολίνι στηρίχθηκε στήν ἄποψη πού διατύπωσε ὁ Πάπας Πίος ΙΑ', ὅτι “ὁ ἐπί γῆς ἀντιπρόσωπος τοῦ Θεοῦ δέν δύναται νά εἶναι ὑπήκοος ἐπιγείου κράτους”!!
τό ὅλο σύστημα τοῦ Παπισμοῦ εἶναι ἐσφαλμένο.

Τό θέμα τοῦ Παπισμοῦ δέν εἶναι παρωνυχίδα, ὅπως προσπάθησαν μερικοί νά τό παρουσιάσουν, ἀλλά εἶναι σημαντικό καί δείχνει τήν διαφορά μεταξύ της Φραγκολατινικῆς καί Ρωμαϊκῆς παράδοσης. Πρόκειται γιά μιά ἄλλη παράδοση πού δίνει διαφορετικές ἑρμηνεῖες γιά τόν Θεό, τόν ἄνθρωπο, τόν κόσμο, τήν κοινωνία.

Τελικά, εἶναι ἀνάγκη ἐπείγουσα νά ἀποκτήσουμε ἐκκλησιαστική αὐτογνωσία καί θεολογική γνώση τῶν θεμάτων τῆς πίστεως καί τῆς ζωῆς. Γιατί ὁ μεγαλύτερος κίνδυνος σήμερα εἶναι ἡ ἄγνοια καί ὁ συγκρητισμός. Ἀλλά καί τά δύο αὐτά δέν σώζουν τόν ἄνθρωπο. Ἐδῶ ἰσχύει κατ’ ἐξοχήν ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ “γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν, καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμάς” (Ἰω. η', 32).