Τό κέντρο τῆς ἱστορίας

Ἐσχάτως παρατηρεῖται μιά προσπάθεια ἀνάδειξης τῶν κοινῶν πηγῶν τῶν τριῶν μεγάλων μονοθεϊστικῶν θρησκειῶν, Χριστιανισμοῦ, Μουσουλμανισμοῦ, Ἰουδαϊσμοῦ. Πρόσφατα ἀμερικανικό περιοδικό παγκοσμίου κυκλοφορίας (National Geographic) παρουσίασε τόν Ἀβραάμ ὡς Πατριάρχη τῶν τριῶν αὐτῶν θρησκειῶν, «πνευματικό πατέρα τῆς πίστης τους», ἐνσαρκωτή ἰδεῶν καί «ἱδρυτή τοῦ μονοθεϊσμοῦ».

Ἀπό τά ἱστορικά στοιχεῖα πού προκύπτουν τόσο ἀπό βιβλικές, ὅσο καί ἀπό ἐξωβιβλικές πηγές, μποροῦμε νά προσδιορίσουμε ὅτι χίλια ἐννιακόσια χρόνια περίπου πρίν τήν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ στή γῆ, ὁ Θεός ἀποκαλύπτεται στόν Ἀβραάμ, κάτοικο τῆς χώρας τῶν Χαλδαίων, περιοχή τῆς κάτω Μεσοποταμίας, κοντά στόν Περσικό Κόλπο. Ἡ ἀποκάλυψη αὐτή συνοδεύεται ἀπό ἐντολές καί ἐπαγγελίες στόν ἄνθρωπο αὐτόν, οἱ ὁποῖες περνοῦν διαδοχικές φάσεις. Ἀρχικά τόν καλεῖ νά ἐγκαταλείψη τήν χώρα του, ὅπου οἱ κάτοικοί της λάτρευαν τά εἴδωλα, γιά νά τοῦ δώση «πάσαν τήν γῆν Χαναᾶν» (Γέν.12,7 13,15 17,18). Ἀρχικά «Χαναᾶν» ὀνομαζόταν ἡ περιοχή τῆς Συρίας, πού ἐκτεινόταν πρός Βορρᾶν τοῦ ὅρους Κάρμηλος καί τῆς λίμνης Γενησαρέτ. Περιελάμβανε τήν παραλιακή λωρίδα τῆς Μεσογείου μέ τίς γνωστές πόλεις Τύρο καί Σιδώνα (Ἰησ.Ν 5,1 Ἄρ.13,29 Ἡσ.23,11), τήν πρός ἀνατολικά της λωρίδας αὐτῆς ὀρεινή χώρα καί τήν ἄνω κοιλάδα τοῦ Ἰορδάνη, γιά νά χαρακτηρίση στή συνέχεια ὅλη τήν Παλαιστίνη. Μετά τήν ἐγκατάσταση τοῦ Ἀβραάμ νοτιότερα στήν Συχέμ, πόλη τῆς μετέπειτα Σαμάρειας, ἡ ὑπόσχεση τοῦ Θεοῦ θά πάρη νέα μορφή: «τῷ σπέρματί σου δώσω τήν γῆν ταύτην» (Γέν.1, 27). Οἱ ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ συγκρούονται μέ τήν λογική, ὅπως αὐτή διαμορφώνεται ἀπό τά δεδομένα. Ὁ Ἀβραάμ ἦταν ἕνας ἁπλός νομάδας καί ἡ γυναίκα τοῦ Σάρρα ἀνίκανη γιά τεκνογονία. Ὁ Θεός ὅμως πού ἔδωσε αὐτές τίς ἐπαγγελίες, ἀπαιτεῖ τήν ἀνεπιφύλακτη ἀποδοχή τοῦ σχεδίου τῆς Θείας Οἰκονομίας.

Ἐξαιτίας τῆς ἀκλόνητης πίστης του στό σχέδιο τῆς Θείας Οἰκονομίας, ἀπέκτησε παρρησία πρός τόν Θεό. Ἔτσι γιά παράδειγμα, μπορεῖ νά μεσιτεύη σ’ Αὐτόν γιά τήν τύχη τῶν Σοδόμων καί Γομόρων. Μετά τήν διήγηση τῆς Γραφῆς σχετικά μέ τήν συνάντηση τοῦ Ἀβραάμ μέ τόν Μελχισεδέκ, βασιλιά τῆς Σαλήμ, ὁ Θεός θά ἀνανεώση τίς ὑποσχέσεις Τοῦ (Γέν.15,21), ἀφοῦ τόν προειδοποιήση γιά τήν αἰχμαλωσία στήν Αἴγυπτο.

Τελικῶς ὁ Ἀβραάμ γίνεται Πατριάρχης τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ μέσω τοῦ γυιοῦ τοῦ Ἰσαάκ (ἀπό τήν γυναίκα τοῦ Σάρρα) καί Πατριάρχης τῶν Μουσουλμάνων μέσω τοῦ γυιοῦ τοῦ Ἰσμαήλ (ἀπό τήν παλλακίδα τοῦ Ἄγαρ). Ἔτσι στόν μουσουλμανικό κόσμο ἔχουμε τά ὀνόματα Ἰμπραήμ=Ἀβραάμ, Ἰσμαηλίτες (ἀπό τόν Ἰσμαήλ), Σαρακηνοί (ἀπό τό Σάρα-κενή), Ἀγαρηνοί (ἀπό τήν Ἄγαρ). Στόν Χριστιανισμό θεωρεῖται ρίζα τῆς σαρκικῆς γενιᾶς τῆς Θεοτόκου καί Προφήτης. Τό ὄνομα «Ἀβραάμ» σημαίνει Πατέρας τῶν Ἐθνῶν.

Ὁ προσεκτικός μελετητής τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί ἰδιαίτερά της Γενέσεως θά παρατηρήση ὅτι δέν ἀνακάλυψε (κατεσκεύασε) ὁ Ἀβραάμ τόν Θεό, ἀλλά ὁ Θεός ἀποκαλύφθηκε σ’ αὐτόν. Γιά τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὁ Ἀβραάμ εἶναι ἕνα ὄργανο τῆς θείας Οἰκονομίας, ἡ ρίζα μιᾶς σαρκικῆς γενιᾶς πού ἐξαγιάσθηκε μέ τόν Νόμο καί κατέληξε στήν γέννηση τῆς Παναγίας, στήν Σάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου. Ὁ Χριστός δέν εἶναι ἕνας ἡγέτης πού ἄντλησε γνώσεις ἀπό τήν διδασκαλία τῶν προγενεστέρων, ἀλλά ὁ σεσαρκωμένος Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἐμφανιζόταν ἀσάρκως στόν Ἀβραάμ καί τόν καθοδηγοῦσε. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς μᾶς παρουσιάζει πῶς ὁ Ἀβραάμ ἔγινε μύστης τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ πρίν τήν Σταύρωση! Ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ (ἄσαρκος στήν Παλαιά, σεσαρκωμένος-Χριστός στήν Καινή Διαθήκη) νοηματοδοτεῖ καί καθορίζει τήν θέση τοῦ Ἀβραάμ στήν ἱστορία, καί σέ καμμιά περίπτωση τό ἀντίθετο.

Ἄρχ. Κ.Ε.Γ. - Π.Μ.