Ἀρχιμ. Καλλινίκου Γεωργάτου: «...Διότι εἶναι τύραννος»

Ἀρχιμανδρίτου Καλλινίκου Γεωργάτου

«Ἄν κάποιος πρεσβύτερος περιφρονήση τόν ἐπίσκοπο στόν ὁποῖον ὑπάγεται καί συναθροίση χωριστά τους πιστούς καί στήση ἄλλο θυσιαστήριο, χωρίς νά ἔχη κατηγορία ἐναντίον τοῦ ἐπισκόπου ὡς πρός τήν εὐσέβεια καί τήν δικαιοσύνη, νά καθαιρῆται ὡς φίλαρχος' διότι εἶναι τύραννος» (31ος Ἀποστολικός Κανόνας)

Στόν ὡς ἄνω Ἀποστολικό Κανόνα προκαλεῖ μεγάλη ἐντύπωση, ὄχι τόσο ἡ καταδίκη της διχαστικῆς ἐνέργειας, στήν ὁποία εἶναι δυνατόν νά προβῆ ἕνας Πρεσβύτερος μέ τό νά συναθροίση τούς πιστούς ξεχωριστά ἀπό τήν Τοπική Ἐκκλησία καί νά κατασκευάση ἄλλο θυσιαστήριο (ναό) χωρίς τήν εὐλογία τοῦ Ἐπισκόπου, ὅσο ἡ αἰτιολόγηση τῆς καταδίκης καί τῆς καθαίρεσης: ὡς φίλαρχος' γιατί εἶναι τύραννος. Ἴσως, θά περίμενε κανείς νά καταδικασθῆ ὡς στασιαστής, ἄν χρησιμοποιήσουμε κοινωνιολογικά κριτήρια, ἤ ὡς ἀνυπάκουος, ἄν χρησιμοποιήσουμε ἠθικά.

Ὡστόσο οἱ θεοφόροι Πατέρες γνωρίζουν νά «ἀνακρίνουν» τό βάθος τῶν ἀνθρώπων καί τῶν πράξεών τους, διότι δέν ἔχουν κριτήρια κοινωνιολογικά ἤ ἠθικά, ἀλλά πνευματικά. Ἔχουν πείρα τοῦ ποιός πολεμεῖ τήν Ἐκκλησία, ποιός εἶναι ὁ πρῶτος πού «συνάθροισε χωριστά τους πιστούς» (Γέν. γ', 4-5), ποιός θά εἶναι ὁ τελευταῖος (Ἀποκ. ἰγ', 12) καί γιατί τό ἔκανε αὐτό (Ἡσ. Ἰδ', 12-15).

Ὑπάρχει δέ τεράστια διαφορά μεταξύ κόσμου καί Ἐκκλησίας, μεταξύ σωματικοῦ καί αἰωνίου θανάτου, ἐλευθερίας ἀτομικῆς ἐπιλογῆς καί ἐλευθερίας προσώπου. Τά λόγια τοῦ Χριστοῦ «καί μή φοβηθῆτε ἀπό τῶν ἀποκτεινόντων τό σῶμα, τήν δέ ψυχήν μή δυναμένων ἀποκτεῖναι' φοβήθητε δέ μᾶλλον τόν δυνάμενον καί ψυχήν καί σῶμα ἀπολέσαι ἐν γεέννη» δίδουν τήν ἀληθινή διάσταση τῆς τυραννίας. Τυραννία, ὀνόματι καί πράγματι, εἶναι ἡ ἐξορία ἀπό τόν τόπο τῆς ἐλευθερίας τοῦ προσώπου, ὁ χωρισμός ἀπό τό σωτήριο Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, καί τύραννος ὁ μεθοδευτῆς τοῦ χωρισμοῦ αὐτοῦ.

Ἕνα ἀξιοπρόσεκτο σημεῖο εἶναι ἡ κατηγορία τήν ὁποία χρησιμοποιοῦν, ὅσοι μηχανεύονται αὐτόν τόν χωρισμό, ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας: ὅτι οἱ Ποιμένες, οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ εἶναι «σκληροί», εἶναι «βασανιστές», καί δυστυχῶς αὐτή ἡ κατηγορία εὔκολα γίνεται ἀποδεκτή ἀπό τούς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι συντελοῦν στόν χωρισμό ἤ ἀδιαφοροῦν γι’ αὐτόν. Νομίζουμε ὅτι αὐτό ὀφείλεται στό ὅτι ἔχουν μάθει νά ἀντιμετωπίζουν τήν παιδεία τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ἀσκεῖται διά τῶν Ποιμένων, μέσα ἀπό τό φάσμα (φάντασμα) τῶν «ἀτομικῶν ἐλευθεριῶν καί δικαιωμάτων». Ὁ Μέγας Βασίλειος λέγει: «Εἶναι δέ ἡ παιδεία ἀγωγή ὠφέλιμη γιά τήν ψυχή, τήν ὁποία καθαρίζει ἐπίπονα πολλές φορές ἀπό τίς κηλίδες τῆς κακίας. Ἡ παιδεία πρός τό παρόν δέν φαίνεται ὑπόθεση χαρᾶς, ἀλλά λύπης' ἀργότερα ὅμως ἀποδίδει σ’ ὅσους γυμνάζονται ἀπό αὐτή καρπόν εἰρηνικό πρός σωτηρία». Δυστυχῶς, ὅσοι ἐμφοροῦνται ἀπό τήν νοοτροία τῶν «ἀτομικῶν» ἤ «ἀνθρωπίνων» δικαιωμάτων, δέν μποροῦν νά ξεπεράσουν τό σκάνδαλο τῆς κατά Θεόν παιδείας, καί θεωροῦν αὐτήν «ὑπόθεση λύπης» ἤ καί «ὑπόθεση βασανισμοῦ», ἐάν εἶναι περισσότερο φίλαυτοι. Μή δυνάμενοι νά ὑπερβοῦν τό «ἐπίπονό» της παιδείας, δέν γεύονται ποτέ τόν «εἰρηνικό σωτήριο καρπό» της.

Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος (Σαχάρωφ) στήν ἑωθινή προσευχή τοῦ παρακαλεῖ τόν Θεό νά τοῦ προσφέρει τήν παιδεία Του, μέ τά ἑξῆς προκλητικά γιά τούς ἀνθρώπους τῶν «δικαιωμάτων» λόγια: «Καί ὅταν ἡ διεφθαρμένη τοῦ θέλησις ὁδηγήση μέ πρός ἄλλας ὁδούς, βιαίως ἐπαναγαγέ μέ εἰς τήν Ἁγίαν Σου ὁδόν». Καί γεννᾶται τό ἐρώτημα: Ποιός εἶναι ὁ τύραννος' ἡ «διεφθαρμένη θέλησή» μας ἤ ὁ Θεός ποῦ βιαίως θά μᾶς ἐπαναφέρη στήν ἁγία ὁδό; Ἄν δέν κατανοήσουμε τήν φθορά τοῦ ἀνθρώπου ὡς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ, ἄν δέν κατανοήσουμε τό ἀφύσικό της παρούσης ζωῆς καί τήν διάσπαση τῶν δυνάμεων τῆς ψυχῆς, δέν θά κατανοήσουμε καί τόν ὡς ἄνω λόγο τοῦ Γέροντος Σωφρονίου, οὔτε τήν διαφορά τῆς Ἐκκλησίας ἀπό τήν κοινωνική ὁμάδα καί, βεβαίως, θά εἶναι γιά μᾶς σκάνδαλο ὁ χαρακτηρισμός πού ὑπάρχει στόν ὡς ἄνω 31ο Ἀποστολικό Κανόνα.

Οἱ Πατέρες ὅμως δέν εἶναι νομοθέτες, οὔτε σοφοί πού νομοθετοῦν μέ βάση μόνο τίς γνώσεις τους καί τήν πείρα τους, ἀλλά ἔχουν φωτισμένο νοῦ, ἐκκλησιαστικό φρόνημα καί δογματική συνείδηση, γι’ αὐτό καί ὁ χαρακτηρισμός τους καί στήν προκειμένη περίπτωση εἶναι ἀκριβής: «τύραννος γάρ ἐστιν».