Γιάννη Βαρδακουλᾶ: Ἀπὸ τὸν παλαιότερο Ἔπαχτο (Ε΄)

Ναυπακτιακά Σημειώματα:

Γιάννη Βαρδακουλᾶ

Μιά ἄλλη ὁμάδα συμπολιτῶν ἦταν αὐτή τῶν ἐκπαιδευτικῶν. Καθηγητές καί δάσκαλοι, καθηγήτριες καί δασκάλες ἀποτελοῦσαν μιά ἰδιαίτερη κατηγορία τιμώμενη στήν πόλη μᾶς ὁμάδα συμπολιτῶν. Στήν κατηγορία τῶν δασκάλων οἱ περισσότεροι, κατά τό πλεῖστον , ἤσαν Ναυπάκτιοι, ἐνῶ στούς καθηγητές ἐλάχιστοι.

Τήν ἐποχή ἐκείνη, ἐννοῶ τοῦ Μεσοπολέμου, ὁ περισσότερος κόσμος μετά βίας εἶχε ἕνα ἀπολυτήριο Δημοτικοῦ Σχολείου' οἱ περισσότεροι διέκοπταν ἐνδιάμεσα, μέ πρῶτα θύματα τίς κοπέλες, πού ἤ περιορίζονταν στά οἰκιακά τους καθήκοντα ἤ μάθαιναν κάποια τέχνη, συνήθως αὐτή τῆς ραπτικῆς. Μέ δεδομένο ὅτι οἱ γυναῖκες ἀποτελοῦν πληθυσμιακά το μισό του ὅλου πληθυσμοῦ, στά δικά μου μαθητικά χρόνια σέ τριάντα ἐννέα μαθητές, πού ἀποφοιτήσαμε ἀπό τό Γυμνάσιο, μόλις ἕξι ἤσαν τά κορίτσια, πού σημαίνει τό 15,38%, πολύ μικρό δηλαδή ποσοστό,πού ὑποδήλωνε τήν ὑστέρηση τῆς γυναίκας στό μορφωτικό ἐπίπεδο. Ὅλες ὅμως οἱ συμμαθήτριές μου ἤσαν πολύ καλές μαθήτριες μέ ἰδιαίτερη ἐπίδοση στά φιλολογικά μαθήματα.

Παλαιότερα, κατά τήν περίοδο τῆς πρώτης δεκαετίας τοῦ Μεσοπολέμου, ἕνας ἱκανός ἀριθμός μαθητῶν διέκοπτε τή φοίτησή του μετά τό ἀπολυτήριό του Σχολαρχείου, μέ γνώσεις ἱκανοποιητικές κατά τό μέτρο τῆς ἐποχῆς ἐκείνης.

Στήν πόλη μέχρι τό 1926 ὑπῆρχε τό Δημοτικό Σχολεῖο καί τό Σχολαρχεῖο, μετά δέ καί τό νεοϊδρυμένο Γυμνάσιο. Τό Δημοτικό ἄρχισε νά λειτουργῆ εὐθύς μετά τήν ἀπελευθέρωση -1829- καί τό διτάξιο Ἑλληνικό ἀπό τό 1845, στεγάζονταν δέ τό μέν Δημοτικό στό Τζαμί, μπροστά ἀπό τό Μποτσαρέϊκο καί ἀργότερα, πρός τό τέλος τοῦ 19ου αἰώνα, στήν οἰκία Τριανταφύλλου, τό δέ Ἑλληνικό φιλοξενήθηκε γι’ ἀρκετό καιρό στό ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, ἐνῶ προστέθηκε καί τρίτη τάξη καί μετονομάστηκε σέ Σχολαρχεῖο. Τό 1923 ἱδρύθηκε τό Γυμνάσιο, στεγαζόμενο στήν οἰκία τῶν Ἅ/φῶν Κοζώνη καί σέ μία τάξη τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου μέχρι πού ἐγκαταστάθηκε ὁριστικά πιά στό ἰδιόκτητο κτίριο τῆς Ψανῆς τό 1933.
Πρέπει νά σημειωθῆ ὅτι μεταξύ του ἀρχοντικοῦ Μπότσαρη καί τῆς οἰκίας Κολοκύθα -σήμερα Παλαιογιάννη- ὑπῆρχε τό «Τζαμί τοῦ Τεκέ Μεχμέτ Ἐφέντη», πού εἶχε πάρει τήν ὀνομασία «Τζαμί τοῦ Ντουράκμπεη», ἐπειδή ἐπιδιορθώθηκε καί ἀνακαινίστηκε ἀπό τόν τελευταῖο. Αὐτό τό κτίριο χρησιμοποιήθηκε γιά τή στέγαση τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου, τοῦ Ἀλληλοδιδακτικοῦ, μέχρι σχεδόν τό 1885-86 κατά τήν ὑπάρχουσα γραπτή μαρτυρία καί παράδοση.

Νωρίτερα ἀπό τό 1920 καί μέχρι τό 1940 σχεδόν εἶχαν διαπρέψει οἱ Δημοδιδάσκαλοι: Ι. Κοτίνης, Διευθυντής, Δ. Ἀντωνόπουλος, Δ. Λελούδας, Μιχ. Ποῦλος καί Χαράλαμπος πάπα-Λελούδας καί οἱ Διδασκάλισσες: Φωτεινή Μακρή, Ἑλένη Παπανικολάου, Ἑλένη Τσάρα καί Ἀκριβῆ Τραγούδα.

Οἱ μαθητές καί οἱ μαθήτριες τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου φοροῦσαν ὑποχρεωτικά ποδιά χρώματος μπλέ μέ δύο μικρές τσέπες, ἐνῶ οἱ μαθητές τοῦ Γυμνασίου, πού δεχόταν καί τούς ἀποφοίτους των Δημοτικῶν Σχολείων τῆς Ἐπαρχίας, ὑποχρεωτικά πηλίκιο, πού ἔφερε σέ ἐμφανές σημεῖο τόν ἀριθμό μητρώου κάθε μαθητή, ὥστε νά ἀποκαλύπτεται ἀμέσως ὁ μαθητής, πού θά ἐπεδείκνυε συμπεριφορά ἀπάδουσα στή μαθητική ἰδιότητα, ἐνῶ ὁ παιδονόμος, διοριζόμενος ἀπό τή Δημοτική Ἐξουσία, παρακολουθοῦσε καθημερινά καί ἤλεγχε μέ ἄγρυπνο μάτι τούς μαθητές, μέρα καί νύχτα.

Οἱ ἀπό τά χωριά προερχόμενοι μαθητές ἔμεναν συνήθως σέ ἐνοικιαζόμενα δωμάτια, σιτίζονταν, ὅσοι εἶχαν τή δυνατότητα, στά μαθητικά μαγειρεῖα τοῦ Περικλῆ Γαλάνη καί τοῦ Δημητρίου Ἀποστολόπουλου, ἀπέναντι ἀπό τήν Πλατεία Δήμου Φαρμάκη καί τά δύο, ἐνῶ ἕνας μικρός ἀριθμός «βολευόταν» ἀπό τό σακκούλι πού κάθε ἑβδομάδα ἔστελναν ἀπό τό πατρικό σπίτι στό χωριό. Ἐκτός ἀπό τόν παιδονόμο, οἱ καθηγητές ἔκαναν ἑφόδους στά δωμάτια τῶν ἐκτός οἰκογενείας μαθητών' τό κάπνισμα ἀπαγορευόταν, ὅπως καί ἡ εἴσοδος στά καφενεῖα' τό μόνο πού ἐπιτρεπόταν καί μάλιστα ὁρισμένες ὧρες ἦταν ὁ περίπατος' τήν Κυριακή ἦταν ὑποχρεωτικός ὁ ἐκκλησιασμός τῶν μαθητῶν ἐν σώματι μέ ἀφετηρία τό Σχολεῖο.

Φροντιστήρια δέν λειτουργοῦσαν τότε στήν πόλη μας, οὔτε καί Σχολές γιά ξένες γῶσσες' στό Γυμνάσιο διδασκόταν μόνο ἡ γαλλική.

Θυμᾶμαι τούς Γυμνασιάρχες: Γ. Καραμούζη, Ν. Κουβέλη, τό Σχολάρχη Δ. Λαούρδα καί τούς καθηγητές Γέρ. Ἀνεμογιάννη, Ν. Γαλάνη, Ἄντ. Ζερβό, Διον. Κορδάτο καί Γ. Σταυρόπουλο ὡς Φυσικομαθηματικούς, τούς Β. Πλούμη, Γ. Μοσκόβη, Ἄθ. Μπαλτά, Γ. Νασόπουλο, Ἄθ. Πατρῶνο καί Κ. Στεργιόπουλο, Δ. Παπαδόπουλο, Κ. Τσερεντζούλια ὡς Φιλολόγους, Μαίρη Πανά τῆς Γαλλικῆς, Γ. Βουτσινά, Θεολόγο καί ὡς Γυμναστές τούς Σώτ. Βλάχο καί Κ. Κασβίκη.

Πρέπει ἀπό ἰδιαίτερο ἠθικό καθῆκον μνήμης καί εὐχαριστίας νά θυμηθῶ τόν ἀπό τήν Ἐρατεινή Μαθηματικό Γ. Σταυρόπουλο, ὁ ὁποῖος καίτοι μισθοβίωτος, ἔκανε δωρεάν στίς δύο τελευταῖες τάξεις τοῦ Ἑξαταξίου τότε Γυμνασίου, τρεῖς φορές τήν ἑβδομάδα ἐπί δίωρο, φροντιστηριακά μαθήματα προπαρασκευάζοντας τούς μαθητές, ἰδιαίτερα γιά τίς θετικές ἐπιστῆμες καί τίς στρατιωτικές Σχολές, πού ἤσαν στήν ἰδιαίτερη προτίμηση τῶν μαθητῶν τότε.

(Εἰδικότερα στοιχεῖα καί πληροφορίες γιά τήν ἐκπαίδευση στήν πόλη μᾶς περιλαμβάνονται στήν ἀντιφώνησή μου στήν τιμητική ἐκδήλωση τοῦ 1ου Ἑνιαίου Λυκείου Ναυπάκτου καί στό περιοδικό τοῦ «Γράμματα - Σπουδάματα»).