Γιάννη Βαρδακουλά: Ἀπὸ τὸν παλαιότερο Ἔπαχτο (Ε΄)

Ναυπακτιακὰ Σημειώματα:

του Γιάννη Βαρδακουλά

Μιά άλλη ομάδα συμπολιτών ήταν αυτή των εκπαιδευτικών. Καθηγητές και δάσκαλοι, καθηγήτριες και δασκάλες αποτελούσαν μιά ιδιαίτερη κατηγορία τιμώμενη στην πόλη μας ομάδα συμπολιτών. Στήν κατηγορία των δασκάλων οι περισσότεροι, κατά το πλείστον , ήσαν Ναυπάκτιοι, ενώ στούς καθηγητές ελαχιστοι.

Τήν εποχή εκείνη, εννοώ του Μεσοπολέμου, ο περισσότερος κόσμος μετά βίας είχε ένα απολυτήριο Δημοτικού Σχολείου' οι περισσότεροι διέκοπταν ενδιάμεσα, με πρώτα θύματα τις κοπέλες, που ή περιορίζονταν στα οικιακά τους καθήκοντα ή μάθαιναν κάποια τέχνη, συνήθως αυτή της ραπτικής. Μέ δεδομένο ότι οι γυναίκες αποτελούν πληθυσμιακά το μισό του όλου πληθυσμού, στα δικά μου μαθητικά χρόνια σε τριάντα εννέα μαθητές, που αποφοιτήσαμε από το Γυμνάσιο, μόλις έξι ήσαν τα κορίτσια, που σημαίνει το 15,38%, πολύ μικρό δηλαδή ποσοστό,που υποδήλωνε την υστέρηση της γυναίκας στο μορφωτικό επίπεδο. Όλες όμως οι συμμαθήτριές μου ήσαν πολύ καλές μαθήτριες με ιδιαίτερη επίδοση στα φιλολογικά μαθήματα.

Παλαιότερα, κατά την περίοδο της πρώτης δεκαετίας του Μεσοπολέμου, ένας ικανός αριθμός μαθητών διέκοπτε τή φοίτησή του μετά το απολυτήριο του Σχολαρχείου, με γνώσεις ικανοποιητικές κατά το μέτρο της εποχής εκείνης.

Στήν πόλη μέχρι το 1926 υπήρχε το Δημοτικό Σχολείο και το Σχολαρχείο, μετά δέ και το νεοϊδρυμένο Γυμνάσιο. Τό Δημοτικό άρχισε να λειτουργή ευθύς μετά την απελευθέρωση -1829- και το διτάξιο Ελληνικό από το 1845, στεγάζονταν δέ το μέν Δημοτικό στο Τζαμί, μπροστά από το Μποτσαρέϊκο και αργότερα, προς το τέλος του 19ου αιώνα, στην οικία Τριανταφύλλου, το δέ Ελληνικό φιλοξενήθηκε γι’ αρκετό καιρό στο ναό του Αγίου Δημητρίου, ενώ προστέθηκε και τρίτη τάξη και μετονομάστηκε σε Σχολαρχείο. Τό 1923 ιδρύθηκε το Γυμνάσιο, στεγαζόμενο στην οικία των Α/φών Κοζώνη και σε μία τάξη του Δημοτικού Σχολείου μέχρι που εγκαταστάθηκε οριστικά πιά στο ιδιόκτητο κτίριο της Ψανής το 1933.

Πρέπει να σημειωθή ότι μεταξύ του αρχοντικού Μπότσαρη και της οικίας Κολοκύθα -σήμερα Παλαιογιάννη- υπήρχε το «Τζαμί του Τεκέ Μεχμέτ Εφέντη», που είχε πάρει την ονομασία «Τζαμί του Ντουράκμπεη», επειδή επιδιορθώθηκε και ανακαινίστηκε από τον τελευταίο. Αυτό το κτίριο χρησιμοποιήθηκε για τή στέγαση του Δημοτικού Σχολείου, του Αλληλοδιδακτικού, μέχρι σχεδόν το 1885-86 κατά την υπάρχουσα γραπτή μαρτυρία και παράδοση.

Νωρίτερα από το 1920 και μέχρι το 1940 σχεδόν είχαν διαπρέψει οι Δημοδιδάσκαλοι: Ι. Κοτίνης, Διευθυντής, Δ. Αντωνόπουλος, Δ. Λελούδας, Μιχ. Πούλος και Χαράλαμπος παπα-Λελούδας και οι Διδασκάλισσες: Φωτεινή Μακρή, Ελένη Παπανικολάου, Ελένη Τσάρα και Ακριβή Τραγούδα.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες του Δημοτικού Σχολείου φορούσαν υποχρεωτικά ποδιά χρώματος μπλέ με δύο μικρές τσέπες, ενώ οι μαθητές του Γυμνασίου, που δεχόταν και τούς αποφοίτους των Δημοτικών Σχολείων της Επαρχίας, υποχρεωτικά πηλίκιο, που έφερε σε εμφανές σημείο τον αριθμό μητρώου κάθε μαθητή, ώστε να αποκαλύπτεται αμέσως ο μαθητής, που θα επεδείκνυε συμπεριφορά απάδουσα στή μαθητική ιδιότητα, ενώ ο παιδονόμος, διοριζόμενος από τή Δημοτική Εξουσία, παρακολουθούσε καθημερινά και ήλεγχε με άγρυπνο μάτι τούς μαθητές, μέρα και νύχτα.

Οι από τα χωριά προερχόμενοι μαθητές έμεναν συνήθως σε ενοικιαζόμενα δωμάτια, σιτίζονταν, όσοι είχαν τή δυνατότητα, στα μαθητικά μαγειρεία του Περικλή Γαλάνη και του Δημητρίου Αποστολόπουλου, απέναντι από την Πλατεία Δήμου Φαρμάκη και τα δύο, ενώ ένας μικρός αριθμός «βολευόταν» από το σακκούλι που κάθε εβδομάδα έστελναν από το πατρικό σπίτι στο χωριό. Εκτός από τον παιδονόμο, οι καθηγητές έκαναν εφόδους στα δωμάτια των εκτός οικογενείας μαθητών' το κάπνισμα απαγορευόταν, όπως και η είσοδος στα καφενεία' το μόνο που επιτρεπόταν και μάλιστα ορισμένες ώρες ήταν ο περίπατος' την Κυριακή ήταν υποχρεωτικός ο εκκλησιασμός των μαθητών εν σώματι με αφετηρία το Σχολείο.

Φροντιστήρια δεν λειτουργούσαν τότε στην πόλη μας, ούτε και Σχολές για ξένες γώσσες' στο Γυμνάσιο διδασκόταν μόνο η γαλλική.

Θυμάμαι τούς Γυμνασιάρχες: Γ. Καραμούζη, Ν. Κουβέλη, το Σχολάρχη Δ. Λαούρδα και τούς καθηγητές Γερ. Ανεμογιάννη, Ν. Γαλάνη, Αντ. Ζερβό, Διον. Κορδάτο και Γ. Σταυρόπουλο ως Φυσικομαθηματικούς, τούς Β. Πλούμη, Γ. Μοσκόβη, Αθ. Μπαλτά, Γ. Νασόπουλο, Αθ. Πατρώνο και Κ. Στεργιόπουλο, Δ. Παπαδόπουλο, Κ. Τσερεντζούλια ως Φιλολόγους, Μαίρη Πανά της Γαλλικής, Γ. Βουτσινά, Θεολόγο και ως Γυμναστές τούς Σωτ. Βλάχο και Κ. Κασβίκη.

Πρέπει από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον μνήμης και ευχαριστίας να θυμηθώ τον από την Ερατεινή Μαθηματικό Γ. Σταυρόπουλο, ο οποίος καίτοι μισθοβίωτος, έκανε δωρεάν στις δύο τελευταίες τάξεις του Εξαταξίου τότε Γυμνασίου, τρείς φορές την εβδομάδα επί δίωρο, φροντιστηριακά μαθήματα προπαρασκευάζοντας τούς μαθητές, ιδιαίτερα για τις θετικές επιστήμες και τις στρατιωτικές Σχολές, που ήσαν στην ιδιαίτερη προτίμηση των μαθητών τότε.

(Ειδικότερα στοιχεία και πληροφορίες για την εκπαίδευση στην πόλη μας περιλαμβάνονται στην αντιφώνησή μου στην τιμητική εκδήλωση του 1ου Ενιαίου Λυκείου Ναυπάκτου και στο περιοδικό του «Γράμματα - Σπουδάματα»).