Στυλιανού Γερασίμου: Λειτουργική-Δογματική ερμηνεία των Αναβαθμών (Β')

Ἀναβαθμοὶ Ήχος Β'

του Στυλιανού Γερασίμου, Θεολόγου-Μουσικού

Παρακάτω ο έβδομος αναβαθμός: «Οι πεποιθότες επί Κύριον, εοίκασιν όρει τώ αγίω, οί ουδαμώς σαλεύονται προσβολαίς του Βελίαρ». Ερμηνεύοντας αυτά τα λόγια ο υμνωδός λέγει ότι αυτοί που έχουν την ελπίδα τους στραμμένη στον Χριστό μοιάζουν με το όρος που δέ μετακινείται. Άρα κι όσοι έχουν στραμμένο τον εαυτό τους στο Θεό είναι ασφαλείς από τις προσβολές του πειρασμού. Σύμφωνα με τον Άγιο Ιωάννη της Κρονστάνδης χριστιανική ελπίδα σημαίνει ελπίδα στον Ιησού και στα αγαθά που ο Ιησούς μάς υποσχέθηκε, ό,τι πολυτιμότερο ποθούμε αυτός μάς το δίνει: «Αυτός γάρ σώσει τον λαόν αυτού από των αμαρτιών αυτών»(Ματθ.α`21).

Ο όγδοος αναβαθμός «Εν ανομίαις χείρας αυτών μή εκτεινάτωσαν οι θείως ζώντες' ου γάρ εά Χριστός τή ράβδω τον κλήρον αυτού» βασίζεται στον 124ο Ψαλμό στον γ` στίχο που τονίζει: «ότι ουκ αφήσει Κύριος την ράβδον των αμαρτωλών επί τον κλήρον των δικαίων, όπως αν μή εκτείνωσιν οι δίκαιοι εν ανομίαις χείρας αυτών». Μέ αφορμή αυτά τα λόγια του Δαβίδ ο υμνωδός αναφέρει ότι αυτοί που ζούν σύμφωνα με το θέλημα του θεού, άς μήν διαπράττουν κάθε τι παράνομο. Κι αυτοί που αποτελούν τον κλήρο και το λαό του Κυρίου δεν τούς αφήνει ο Χριστός να χτυπιούνται από το ραβδί των ασεβών. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε και τα λόγια του Αποστόλου Παύλου που λέει: «Πιστός ο Θεός ός ουκ εάσει υμάς πειρασθήναι υπέρ ό δύνασθε' αλλά ποιήσει σύν τώ πειρασμώ και την έκβασιν του δύνασθαι υμάς υπενεγκείν»(Α`Κορινθ.α`16).

Επίσης με τον Τριαδικό αναβαθμό «Αγίω Πνεύματι προσπηγάζει πάσα σοφία. Ένθεν χάρις Αποστόλοις' και τοίς άθλοις καταστρέφονται μάρτυρες' και Προφήται ορώσι», ο υμνωδός υποστηρίζει ότι μαζί με όλα τα αγαθά και χαρίσματα που πηγάζουν σε μάς από το Άγιο Πνεύμα, πηγάζει και κάθε είδους σοφία. Από το Άγιο Πνεύμα πηγάζει η χάρις στούς Αποστόλους, οι Άγιοι Μάρτυρες στεφανώνονται με τα αθλητικά στεφάνια για τα φοβερά μαρτύρια που υπέστησαν. Ακόμη με τή χάρη του Αγίου Πνεύματος οι Προφήτες βλέπουν τα μέλλοντα.

Μέ την λέξη «προσπηγάζει» ο υμνωδός θέλει να τονίση ότι με την πρόθεση «προς» πηγάζει και κάθε «σοφία» κοντά στις άπειρες δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Ο Αδελφόθεος Ιάκωβος λέει: «Πάσα δόσις αγαθή και πάν δώρημα τέλειον άνωθεν εστί καταβαίνον από του Πατρός των φώτων» (κεφ.α`17). Όλα τα δώρα από τον Πατέρα και τον Υιό διανέμονται στούς ανθρώπους από το Άγιο Πνεύμα. Δέν πρέπει να ξεχνούμε ότι το Πνεύμα το Άγιο είναι ένα από τα Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Ξεκάθαρα από την υμνολογία διαφαίνεται ότι το Άγιο Πνεύμα είναι Πρόσωπο ξεχωριστό από τον Πατέρα και τον Υιό, αλλά ισότιμο, ομότιμο και ομοούσιο. Κι έχει προσωπικό ιδίωμα, όπως έχουν και τα άλλα δύο Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Γιά το προσωπικό ιδίωμα του Αγίου Πνεύματος, για την εκπόρευση που συντελείται αϊδίως και αχρόνως, όπως τονίζει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, πρέπει να γνωρίζουμε ότι στην εσωτερική ζωή της Θεότητος, όπως συνέβη και η γέννηση του Υιού, έτσι και η εκπόρευση τονίζει την φυσική ύπαρξή του Αγίου Πνεύματος στην Αγία Τριάδα.

Γιά να αποκτηθούν τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος πρέπει να καθαρθή η καρδιά από την αμαρτία. Γιά να επιτευχθή η ανάλογη καθαρότητα χρειάζεται ο συνεχής προσωπικός αγώνας. Ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων προτρέπει σχετικά: «Καθάρισε το αγγείο, για να δεχθή περισσότερη χάρη. Γιατί η συγχώρηση των αμαρτιών δίνεται το ίδιο σε όλους, όμως η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος δωρίζεται ανάλογα με την πίστη του καθενός. Εάν κάνης λίγα, λίγα απολαμβάνεις. Εάν όμως εργάζεσαι πολλά, πολύς θα είναι ο μισθός».

Επίσης στο προκείμενο «Εξεγέρθητι Κύριε ο Θεός μου εν προστάγματι ώ ενετείλω και συναγωγή λαών κυκλώσει σε», ο υμνωδός ζητά από τον Κύριο και Θεό του να εξεγερθή σε υπεράσπισή του, στο όνομα του προστάγματος που καθόρισε και με το οποίο έχει νομοθετήσει ότι πρέπει να προστατεύονται οι αδικούμενοι και να εξουδετερώνονται οι άδικοι. Κι όταν γίνη αυτό αμέσως θα συναχθούν οι λαοί και τα έθνη γύρω από τον Κύριο και Θεό, για να τον δοξάσουν.

Μέ τον στίχο «Κύριε ο Θεός μου επί σοί ήλπισα», ο υμνωδός θέλει να δηλώση την πλήρη ελπίδα και εμπιστοσύνη στον Θεό, για να τον σώση από όλους όσους τον καταδιώκουν.