Κύριο ἄρθρο: Εκκλησία και Ολυμπιακοί Αγώνες

Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 στην Αθήνα είναι ένα κορυφαίο παγκόσμιο γεγονός για το οποίο ετοιμάζεται η Χώρα μας πυρετωδώς, γιατί τα μάτια όλων των ανθρώπων του κόσμου θα στραφούν στην Ελλάδα, όπου γεννήθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες.

Τό πρόβλημα που τέθηκε στην Εκκλησία της Ελλάδος πρίν από μερικά χρόνια είναι κατά πόσον η Εκκλησία πρέπει να συμμετάσχη σε όλη αυτήν την πορεία προετοιμασίας για το μεγάλο αυτό αθλητικό γεγονός. Εκτέθηκαν δυό δυνατότητες που είχε η Εκκλησία. Η μία ότι δεν έπρεπε να συμμετάσχη καθόλου σε αυτήν την διοργάνωση, διότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες, όπως γίνονται σήμερα, έχασαν τον σκοπό τους και την αποστολή τους, διότι από πολιτιστικά γεγονότα μετατράπηκαν σε εμπορικές επιχειρήσεις, μεγάλων μάλιστα διαστάσεων. Η άλλη άποψη που διατυπώθηκε ήταν ότι η Εκκλησία πρέπει να συμμετάσχη σε αυτό το γεγονός, διότι, εκτός των άλλων, της δίδεται η δυνατότητα να το νοηματοδοτήση.

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, ύστερα από συζήτηση του θέματος αυτού στα Συνοδικά της όργανα, σαφώς έκλινε προς την δεύτερη άποψη, διακινδυνεύοντας να θεωρηθή η απόφασή της αυτή ουτοπιστική. Στήν συνέχεια θα ήθελα να εκθέσω μερικές από τις απόψεις μου στηρίζοντας την απόφαση της Ιεράς Συνόδου.

Βεβαίως, πρέπει να σημειώσω ότι δεν είμαι αφελής για να αγνοώ την κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα τα αθλητικά γεγονότα, ότι πράγματι οι Ολυμπακοί Αγώνες έχουν περιπέσει σε διαπλεκόμενα οικονομικά συμφέροντα και σε μιά εμπορευματικοποίηση του αθλητισμού. Στήν καλύτερη περίπτωση ο αθλητισμός συμπλέκεται και εμποτίζεται από τον ουμανισμό και στην χειρότερη περίπτωση συνδέεται με μιά φαρμακολογική νοοτροπία, με αυτοκαταστροφικές συνέπειες για τον κάθε αθλητή. Άλλωστε η μετατροπή της ορολογίας από αθλητικοί Αγώνες σε ήlίmpiή ηήmήι, δηλαδή από γεγονότα που συνδέονται με τις λέξεις άθλος και άγω –αγώνας για βελτίωση της προσωπικότητος– σε παιχνίδια, δείχνει το μεγάλο πρόβλημα.

Ωστόσο, όπως υποστηρίζω, η Εκκλησία της Ελλάδος, αφού οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα γίνουν στην Αθήνα, την έδρα της Ιεράς Συνόδου, δεν μπορεί να απόσχη από αυτήν την κορυφαία παγκόσμια εκδήλωση, παρά τις τυχόν διαφωνίες που έχει για τον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι Αγώνες αυτοί. Υπάρχουν πολλοί θεολογικοί και άλλοι λόγοι που συνηγορούν προς τον σκοπό αυτό.

1. Η ορθόδοξη θεολογία, που είναι η φωνή της Εκκλησίας, δεν είναι μιά αφηρημένη ιδεολογία, ούτε διαποτίζεται και εμπνέεται από τον μονοφυτισμό και τον μανιχαϊσμό. Αυτό σημαίνει ότι η ορθόδοξη θεολογία δεν ασχολείται με ιδέες, αλλά με την ζωή και συγκεκριμένα με τον άνθρωπο που ζή σε ένα συγκεκριμένο χώρο και χρόνο και επιδιώκει την σωτηρία του. Έπειτα η Εκκλησία δεν ασχολείται με μιά πλευρά της ανθρώπινης ζωής, ήτοι με την ψυχή, το «πνεύμα», αλλά ενδιαφέρεται για τον όλο άνθρωπο, που αποτελείται από ψυχή και σώμα. Επομένως εμείς οι Ορθόδοξοι δεν διαπνεόμαστε ούτε από τον ιδεαλισμό και μανιχαϊσμό –παραθεώρηση του σώματος, της φύσεως κλπ.– ούτε από την ειδωλολατρεία –λατρεία του σώματος και της ύλης.

2. Στήν Ορθόδοξη θεολογία κάνουμε λόγο για τούς λεγομένους δερμάτινους χιτώνας, τούς οποίους φόρεσε ο άνθρωπος μετά την πτώση του και τούς οποίους ευλόγησε ο Θεός. Μπορεί κανείς να πή ότι οι δερμάτινοι χιτώνες, οι οποίοι κατά την διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας είναι η φθορά και η θνητότητα, βρίσκονται σε ολόκληρη την φύση. Οπότε ολόκληρη η ζωή, όπως λειτουργεί σήμερα, είναι ένα μεταπτωτικό φαινόμενο, το οποίο η Εκκλησία καλείται να μεταμορφώση. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια εντάσσονται η τέχνη, ο πολιτισμός, ο γάμος, οι επιστήμες και η όλη εν γένει συμπεριφορά του ανθρώπου. Καί βέβαια μέσα στα πλαίσια αυτά συμπεριλαμβάνεται και ο αθλητισμός. Μπορεί κανείς να φαντασθή αθλητισμό, όπως λειτουργεί σήμερα, στην προπτωτική κατάσταση;

Έργο, λοιπόν, της Εκκλησίας δεν είναι να αρνηθή την μεταπτωτική κατάσταση, αλλά να την μεταμορφώση. Η Εκκλησία με την θεολογία της και την όλη μέθοδο θεραπείας, με την ασκητική της, επιδιώκει να μεταμορφώση το άλογο σε λογικό, να λογοποιήση όλη την ύπαρξη του ανθρώπου, την μετά την πτώση, να νοηματοδοτήση την ζωή του. Άλλωστε η γένεση του αθλητισμού, όπως το συναντούμε στα ταυροκαθάψια, που συνίσταται στην υπέρβαση και μεταστοιχείωση του αλόγου στοιχείου και την κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στο εμπαθές, το κτηνώδες και το εμπαθές, μπορεί να είναι και το αντικείμενο της εκκλησιαστικής ζωής.

3. Όπως σημειώθηκε πιό πάνω, οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες έχουν χάσει τον αρχικό τους σκοπό, αφού οι Αγώνες, όπως γίνονταν στην αρχαία Ελλάδα, συνδέονταν με το ιερό - θυσίες και το θέατρο και βεβαίως και τα δυό αυτά γεγονότα, σε συνδυασμό με τούς Αγώνες ετίθεντο στην προοπτική της καθάρσεως του ανθρώπου και της αναζητήσεως του Θεού. Σήμερα οι Ολυμπιακοί Αγώνες έχουν αυτονομηθή από την θρησκεία και τον πολιτισμό και έχουν συνδεθή με έναν στείρο ανθρωπισμό και τις εμπορικές επιχειρήσεις. Όμως η Εκκλησία, που έχει μιά δυναμικότητα, την ζωή, έχει την δυνατότητα να μεταμορφώση και μεταποιήση τα πάντα και να επανατροχιάση και τον αθλητισμό στον αληθινό σκοπό του.

Βεβαίως δεν είναι εύκολο να αλλάξουν τα πλαίσια και οι δομές μέσα στα οποία κινούνται και διοργανώνονται οι Ολυμπιακοί Αγώνες, αλλά, όπως το έχει αποδείξει η εκκλησιαστική ιστορία, μπορεί να επιτύχη τις μεγαλύτερες αλλαγές μέσα από την αναγέννηση του ανθρώπου, συμμετέχοντας όμως και στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Οι αναγεννημένοι από την θεία Χάρη που προσφέρεται μέσα στην Εκκλησία καταργούν την δουλεία, αλλάζουν τούς θεσμούς, μεταμορφώνουν τα κοινωνικά δεδομένα, αλλάζουν τούς πολιτισμούς που συναντούν και δημιουργούν νέους πολιτισμούς με υψηλό νόημα και σκοπό. Η βυζαντινή αγιογραφία, όπως ισχυρίζονται οι ειδικοί, ξεκίνησε από τα πορτρέτα του φαγιούμ και η διαμόρφωση της θείας Λετουργίας είχε ως πρότυπο την δραματουργία του αρχαίου θεάτρου.

Έτσι και σήμερα με την αναγέννηση των αθλητών μπορούμε να αλλάξουμε πολλά πράγματα. Καί εάν δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα πλαίσια των Ολυμπιακών Αγώνων, έχουμε την υποχρέωση να βοηθήσουμε με πολλούς τρόπους τούς αθλητάς που συμμετέχουν σε αυτούς ή ακόμη έχουμε την υποχρέωση να προσανατολίσουμε σωστά εκείνους που θέλουν να ασχοληθούν με τον αθλητισμό.

4. Η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 2004 δημιουργεί πολλές προκλήσεις στην Εκκλησία, τις οποίες η Εκκλησία δεν μπορεί να αγνοήση ή να παραθεώρηση. Άλλωστε η ποιμαντική της Εκκλησίας δεν έχει όρια, αφού η Εκκλησία διαλέγεται με όλο τον κόσμο με σκοπό να τον μεταμορφώση, χωρίς βέβαια να αλλοιωθή η ίδια η Εκκλησία. Θά ήθελα να αναφέρω μερικές από τις προκλήσεις αυτές.

Η μία είναι ότι κατά τούς Ολυμπιακούς Αγώνες θα έλθουν στην Ελλάδα πολλοί Ορθόδοξοι από όλον τον κόσμο και επομένως η Ορθόδοξη Εκκλησία πρέπει να συναντηθή μαζί τους σε ένα κλίμα και σε ένα πνεύμα αγάπης και φιλοξενίας.

Η άλλη πρόκληση είναι ότι, εκτός από τούς ορθοδόξους, θα έλθουν άνθρωποι οι οποίοι θα αναζητήσουν να μάθουν την ιστορία του τόπου αυτού. Οπότε η Ορθόδοξη Εκκλησία πρέπει να δείξη ότι στον τόπο αυτό υπάρχει μιά συνεχής διαχρονική παράδοση, που δεν σταμάτησε με την κατάληψη της Ελλάδος από τούς Ρωμαίους το 146 π.Χ.

Η τρίτη πρόκληση είναι ότι ενδεχομένως να παρουσιασθούν διάφορες παγανιστικές παραδόσεις, οι οποίες θα επιδιώξουν να υποστηρίξουν ότι αυτές είναι οι διάδοχοι του ελληνισμού και ότι ο Χριστιανισμός δεν έχει σχέση με τον ελληνισμό, αλλά με τον εβραϊσμό και ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία ασχολείται μόνον με το πώς θα εξασφαλίση τον παράδεισο και όχι με την ζωή του ανθρώπου.

Η τέταρτη πρόκληση είναι η εκδοτική της προσπάθεια. Θά πρέπη με εκδόσεις βιβλίων, φυλλαδίων κλπ. να εκθέση την διδασκαλία της για το σώμα, την άσκηση, την άθληση, να προβάλη τον πολιτιστικό της πλούτο.

Υπάρχουν και άλλες και μεγάλες προκλήσεις, τις οποίες δεν είναι δυνατόν να παραθέσουμε στο μικρό αυτό άρθρο. Τό γεγονός είναι ότι η Εκκλησία δεν μπορεί να αδρανήση ποιμαντικά μπροστά στην πρόκληση της ιστορίας, παρά τα προβλήματα που υπάρχουν με τούς Ολυμπιακούς Αγώνες, που όλοι γνωρίζουμε.

5. Άν η Ιερά Σύνοδος απεφάσιζε να μή ασχοληθή καθόλου με τούς Ολυμπιακούς Αγώνες, τότε είμαι σίγουρος ότι θα υπήρχαν πολλοί θεολόγοι, και μάλιστα εκείνοι που τώρα φαίνονται προβληματισμένοι για την συμμετοχή της Εκκλησίας σε αυτήν την διοργάνωση, οι οποίοι θα κατηγορούσαν την Εκκλησία για ευσεβιστική νοοτροπία, καθώς επίσης και για φονταμενταλισμό. Καί αυτό γιατί θα θεωρούσαν ως άστοχη πράξη να ασχολείται η Εκκλησία μόνο με την σωτηρία της ψυχής και να αφήση όλη την άλλη ζωή έξω από τις δραστηριότητές της και την μεταμορφωτική της ενέργεια.

Στό σύντομο αυτό κείμενο δεν ήταν δυνατόν να εκτεθούν όλοι οι λόγοι που να δικαιολογούν την συμμετοχή της Εκκλησίας στο παγκόσμιο γεγονός της διοργανώσεως των Ολυμπιακών Αγώνων το 2004 στην χώρα μας. Καί μόνο το γεγονός ότι η Εκκλησία πρέπει να αντιμετωπίση ποιμαντικά την έλευση χιλιάδων αθλητών, παραγόντων, θεατών και τουριστών, με τις ποικίλες θετικές ή αρνητικές προκλήσεις, θα άξιζε να συγκροτηθή η Συνοδική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων, πέρα από τις όποιες επιφυλάξεις μπορούμε να έχουμε και για τον τρόπο που εφαρμόζεται σήμερα ο λεγόμενος πρωταθλητισμός και από τον τρόπο της διοργανώσεως των Ολυμπιακών Αγώνων.