Ναυπάκτου κ. Ἱερόθεος: Παρέμβαση στὴν Ἱεραρχία τῆς 26ης Ἀπριλίου 2004

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Στὴν Ἱεραρχία τῆς 26ης Ἀπριλίου ἐ.ἔ. ὁ Μητροπολίτης μας κ. Ἰερόθεος ἔκανε μία σύντομη σύνοψη τῶν ἀπόψεών του, γιατί ὑπῆρχε τὸ χρονικὸ ὅριο τῶν πέντε (5) λεπτῶν, καὶ κατέθεσε τὸ πλῆρες κείμενο, τὸ ὁποῖο καὶ δημοσιεύουμε στὴν συνέχεια, στὰ Πρακτικὰ τῆς Συνεδριάσεως.

Ἡ Ἱεραρχία ποὺ συγκλήθηκε γιὰ νὰ ἀντιμετωπίση τὸ πρόβλημα μεταξὺ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ νὰ προβῆ σὲ ἐκλογὲς γιὰ τρεῖς χηρεύουσες Μητροπόλεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ἐν Ἑλλάδι καὶ μία Μητρόπολη τῆς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος εἶναι κρίσιμη ἀπὸ τὴν ἄποψη ἢ θὰ γίνη ἡ ἀρχὴ τῆς ἐπιλύσεως τῶν διαφορῶν μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν ἢ θὰ ἐπιτείνη καὶ θὰ αὐξήση τὰ προβλήματα.

Θὰ ἤθελα νὰ ἐπικεντρώσω τὴν προσοχὴ σὲ τρία σημεῖα, ἤτοι δύο διαπιστώσεις καὶ τὶς σχετικὲς προτάσεις.

1. Ἡ ἀπόφαση τῆς Δ.Ι.Σ. τῆς 1ης Μαρτίου 2004 ποὺ ἀπεστάλη στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἐπικυρώθηκε ἀπὸ αὐτό, ἀφοῦ τὸ σχετικὸ κείμενο καταρτίσθηκε μὲ τὴν σύμφωνη γνώμη καὶ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν. Ἑπομένως ἡ Ἱεραρχία μὲ ἀπόφασή της θὰ μποροῦσε νὰ ἐπικυρώση αὐτὴ τὴν συμφωνία ποὺ ἐπετεύχθη μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν, προκειμένου νὰ λήξη τὸ ὑφιστάμενο πρόβλημα.

2. Τὸ πρόβλημα ὅμως δὲν εἶναι τόσο ἁπλό, ὅσο φαίνεται ἐκ πρώτης ὄψεως, διότι ὑπάρχουν προβλήματα τὰ ὁποῖα ἐνδέχεται νὰ δημιουργήσουν νέες κρίσεις καὶ νέα ὄξυνση τῆς καταστάσεως. Συγκεκριμένα ἀναφέρω τρία τέτοια προβλήματα.

Τὸ πρῶτον εἶναι ὅτι τὸ "πνεῦμα" τῶν ἀπὸ 31 Μαρτίου 2004 δύο Πατριαρχικῶν Γραμμάτων (ἀρ. Πρώτ. 291 καὶ 292) εἶναι ὅτι ἐκφράζουν τὴν ἄποψη τῆς πλήρους ἐφαρμογῆς τῆς Πατριαρχικῆς Πράξεως τοῦ 1928 καὶ δὲν ἀποδέχονται τὸν Καταστατικὸ Χάρτη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, οὔτε καὶ τὴν ἀλληλογραφία ποὺ ἔγινε μεταξὺ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου κατὰ τὰ ἔτη 1928-1929.

Αὐτὸ φαίνεται στὸ ὅτι μὲ τὸ Πατριαρχικὸ αὐτὸ Γράμμα ἐγκρίνεται ὁ κατάλογος τῶν ὑποψηφίων πρὸς Ἀρχιερατείαν, διαγράφονται ὑποψήφιοι ἀπὸ τὸν κατάλογο, διότι δὲν εἶχε ληφθῇ σχετικὴ ἄδεια ἀπὸ τὸν κατὰ τοὺς ἱεροὺς Κανόνας Ἐπίσκοπό τους (τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη) ἀπαγορεύονται οἱ μεταθέσεις Ἱεραρχῶν πλὴν κατ' οἰκονομίαν τῆς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης κλπ. Ὁπότε τὸ ὡς ἄνω Πατριαρχικὸ Γράμμα στὴν οὐσία αἵρει τὴν φράση ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἀσκεῖ τὴν διοίκηση τῶν Μητροπόλεων τῶν λεγομένων Νέων Χωρῶν κατὰ "τοὺς ἰσχύοντας Κανόνας δικαίου". Αὐτὸ ἔχει ὡς συνέπεια, ἐὰν ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος μετὰ τὴν ἀποστολὴ τῶν δύο Πατριαρχικῶν αὐτῶν Γραμμάτων προχωρήσει στὴν ἐκλογὴ Ἀρχιερέων γιὰ τὶς τρεῖς χηρεύουσες Μητροπόλεις τῶν λεγομένων Νέων Χωρῶν, στὴν οὐσία ἀποδέχεται τὸ πνεῦμα τῆς Πατριαρχικῆς Πράξεως καὶ παραβαίνει ἢ ὑπερβαίνει τὸν Καταστατικὸ Χάρτη της, τὸν ὁποῖο μέχρι πρὸ τινος ὑποστήριζε.

Τὸ δεύτερον εἶναι ὅτι τὸ ἀπὸ 31ης Μαρτίου 2004 Πατριαρχικὸ Γράμμα συντονίζεται πλήρως πρὸς τὸ ἀπὸ 1ης Δεκεμβρίου Πατριαρχικὸ Γράμμα, γι' αὐτὸ καὶ μνημονεύεται. Εἶναι γνωστὸν ὅτι μὲ τὸ Πατριαρχικὸ Γράμμα τῆς 1ης Δεκεμβρίου 2003 δὲν γίνεται ἀποδεκτὴ ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἡ ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας τοῦ Νοεμβρίου καὶ συγχρόνως δηλώνεται ὅτι τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο στηρίζεται στοὺς ἱεροὺς Κανόνας καὶ ὄχι στοὺς νόμους τῆς Πολιτείας.

Τὸ τρίτον πρόβλημα εἶναι ὅτι ὑπάρχει μιὰ ἀντίθεση μεταξὺ τῆς ἀπὸ 1ης Μαρτίου 2004 ἀποφάσεως τῆς Δ.Ι.Σ. καὶ τοῦ ἀπὸ 31ης Μαρτίου 2004 Πατριαρχικοῦ Γράμματος. Συγκεκριμένα ἡ Δ.Ι.Σ. δέχεται ὅτι ἐνεργεῖ κατ' ἐξουσιοδότηση καὶ στὸ πνεῦμα τῆς ἀποφάσεως τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τοῦ Νοεμβρίου 2003, ἐνῷ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἐγκρίνει μὲν τὴν ἀπόφαση τῆς Δ.Ι.Σ. τῆς 1ης Μαρτίου 2004, ἀλλὰ σαφῶς θεωρεῖ ὅτι εἶναι "ἀλλοῖα", δηλαδὴ διαφορετικὴ ἀπὸ τὴν ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τοῦ Νοεμβρίου 2003.

Στὸ νεώτερο δὲ ἀπὸ 20ης Ἀπριλίου 2004 Πατριαρχικὸ Γράμμα ἀναφέρεται σαφῶς καὶ ἀπεριφράστως "πρὸς πρόληψιν πάσης παραξηγήσεως καὶ ἀνεπιθυμήτου ἐμπλοκῆς", "συμπληρωματικῶς καὶ ἐπεξηγηματικῶς" ὅτι ἡ συγκληθησομένη Ἱεραρχία, πρὶν προχωρήση σὲ ἐκλογὲς γιὰ τὶς κενὲς Μητροπολιτικὲς θέσεις, πρέπει πρῶτα νὰ τροποποιήση τὴν ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας τοῦ Νοεμβρίου 2003 καὶ νὰ ἀπαντήση στὸ ἀπὸ 1ης Δεκεμβρίου 2003 Πατριαρχικὸ Γράμμα.

3. Ὕστερα ἀπὸ τὶς διαπιστώσεις αὐτὲς θεωρῶ ὅτι τὸ θέμα δὲν θὰ λυθῇ εὔκολα μὲ μιὰ ἁπλὴ ἀποδοχὴ ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τῆς ἀπὸ 1ης Μαρτίου ἀποφάσεως τῆς Δ.Ι.Σ. Πάντοτε ὑπεστήριζα ὅτι τὸ πρόβλημα στὶς σχέσεις μεταξὺ Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εἶναι βαθὺ καὶ δὲν λύεται μὲ ἐμβαλωματικὲς λύσεις. Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης δήλωσε πρόσφατα ὅτι θὰ προβῆ σὲ κανονικὰ μέτρα, ἂν παραθεωρηθοῦν οἱ τεθέντες ὅροι.

Γι' αὐτὸ προτείνω τέσσερεις συγκεκριμένες προτάσεις γιὰ τὴν ἐπίλυση τοῦ προβλήματος, ὥστε νὰ μὴν δημιουργηθοῦν νέες ὀξύνσεις.

Ἡ πρώτη πρόταση εἶναι ἡ ἀποδοχὴ ἀπὸ τὴν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τῆς ἀποφάσεως τῆς Δ.Ι.Σ. τῆς 1ης Μαρτίου 2004, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀπόφαση σεβασμοῦ τῆς Πατριαρχικῆς Πράξεως τοῦ 1928, τροποποιῶντας κατ' αὐτὸν τὸν τρόπο τὴν ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας τοῦ Νοεμβρίου 2003, ἡ ὁποία θὰ ἀποσταλῇ στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο.

Ἡ δεύτερη πρόταση εἶναι νὰ ἀναβληθοῦν οἱ ἀρχιερατικὲς ἐκλογὲς ἕως ὅτου ληφθῇ ἀπάντηση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.

Ἡ τρίτη πρόταση εἶναι νὰ τροποποιηθῇ τὸ τυπικὸν τῆς ἀκολουθίας χειροτονίας εἰς Ἀρχιερέα γιὰ τὶς Ἱερὲς Μητροπόλεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ἐν Ἑλλάδι, ὥστε στὴν ἀρχιερατικὴ ὁμολογία νὰ μνημονεύεται καὶ ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης σύμφωνα μὲ τὸν Ζ΄ ὅρο τῆς Πατριαρχικῆς Πράξεως, τὸν ὁποῖο ἀποδέχθηκε ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος στὴν ἀλληλογραφία τοῦ 1928-1929, καὶ δὲν ἀντιτίθεται στὸν Καταστατικὸ Χάρτη.

Ἡ τέταρτη πρόταση νὰ ἀποφασισθῇ ἡ συγκρότηση Ἐπιτροπῆς ἀπὸ εἰδικοὺς Κληρικοὺς καὶ λαϊκοὺς γιὰ τὴν μελέτη καὶ ἐπίλυση τῶν ὑφισταμένων προβλημάτων μὲ τὴν ἀνάλογη Ἐπιτροπὴ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.

Ὕστερα ἀπὸ αὐτὰ πρέπει νὰ γίνη προσωπικὴ συνάντηση μεταξὺ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου καὶ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, προκειμένου νὰ ἀλλάξη τὸ κλίμα ποὺ αὐτὴν τὴν στιγμὴ εἶναι ἀρνητικό.

Τελικά, πιστεύω ὅτι ἡ ἀποδοχὴ τῶν προτάσεων αὐτῶν θὰ γίνη ἀρχὴ τῆς ἐπιλύσεως τῶν προβλημάτων. Καὶ θεωρῶ ὅτι πρέπει νὰ παύση ἡ διένεξη μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν γιὰ νὰ ἐπικρατήση σύμπνοια καὶ συνεργασία γιὰ τὸ καλὸ ὅλης τῆς Ὀρθοδοξίας. Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο εἶναι πρωτόθρονη Ἐκκλησία εὐλογημένη ἀπὸ τοὺς Πατέρας τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, ἀλλὰ καὶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος εἶναι μία ζωντανὴ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία μπορεῖ νὰ συμπαρασταθῇ καὶ νὰ βοηθήση ἐνεργῶς τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο στὴν οἰκουμενικὴ ἀποστολή του. Ἡ διαμάχη μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν εἶναι πολυτέλεια γιὰ τὴν ἐποχή μας καὶ πρέπει τὸ συντομώτερο νὰ περατωθῇ.-