Κύριο Θέμα: Τὸ μοντέρνο τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως

Ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας σὲ σύναξη Φοιτητῶν καὶ τῶν Ἀποφοίτων τῶν Λυκείων τῆς Ναυπάκτου

Τὴν Τρίτη 2 Ἰανουαρίου 1996 στὶς 7 μ.μ μὲ πρωτοβουλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας πραγματοποιήθηκε συνάντηση Φοιτητῶν-Φοιτητριῶν καὶ τῶν Ἀποφοίτων τῶν Λυκείων -τῶν τελευταίων ἐτῶν - τῆς πόλεως τῆς Ναυπάκτου.  Ἡ συνάντηση ἔγινε στὴν αἴθουσα τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως.  Ὁ Σεβασμιώτατος μέσα σὲ ζεστὴ καὶ γιορτινὴ ἀτμόσφαιρα ἀνέπτυξε τὸ θέμα: «Τὸ μοντέρνο τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως».

Ἡ αἴθουσα τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου ἦταν κατάμεστη ἀπὸ τοὺς καλεσμένους Φοιτητὲς καὶ Ἀπόφοιτους, ἡ συμμετοχὴ τῶν ὁποίων στὴν συζήτηση  ἔδειξε ὅτι τὸ θέμα ἄγγιξε μὲ ἐπιτυχία προβλήματα ποὺ τοὺς ἀπασχολοῦν.  Ὁ Σεβασμιώτατος ἄρχισε τὴν ὁμιλία του λέγοντας:«Πιστεύω ὅτι οἱ Φοιτητὲς καὶ γενικώτερα ὅσοι ἀσχολοῦνται μὲ τὰ γράμματα καὶ εἶναι τώρα στὴν ἀρχὴ τῆς νιότης καὶ τῆς ζωῆς, εἶναι τὸ ἰσχυρώτερο πνευματικὸ δυναμικὸ τῆς περιφέρειάς μας.  Στὴν συνέχεια ἀναπτύσσοντας τὸ θέμα διευκρίνισε κατ' ἀρχὴν τὰ περιεχόμενα τῶν ὄρων «Παράδοση» καὶ «μοντέρνο».

«Ὅταν μιλᾶμε γιὰ Παράδοση, εἶπε, τὸ μυαλό μας πηγαίνει στὸ παρελθόν καὶ νομίζουμε ὅτι πρόκειται περὶ μιᾶς στασιμότητας καὶ ἑνὸς στατικοῦ παράγοντος ποὺ δὲν ἔχει καθόλου κίνηση καὶ ζωή.  Ἐνῶ ἀπὸ πλευρᾶς ἐξωτερικῆς αὐτὸ φαίνεται ὅτι εἶναι ἀληθινὸ καὶ ὁ ὅρος Παράδοση συνδέεται μὲ κάτι ποὺ ἔγινε στὸ παρελθὸν καὶ παραδίδεται ὅμως, ἀπὸ ὀρθοδόξου προοπτικῆς, αὐτὸ δὲν ἔχει τόση σημασία καὶ σπουδαιότητα γιατὶ ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση δὲν εἶναι τίποτά ἄλλο παρὰ ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ στὸ συγκεκριμμένο παρόν.  Ἑπομένως δὲν πρόκειται γιὰ μιὰ ἁδράνεια καὶ γιὰ μιὰ στατικὴ κατάσταση ἀλλὰ γιὰ ἕνα δυναμικὸ παρόν». 

Τὸν ὅρο «μοντέρνο» τὸν χρησιμοποίησε μὲ τὴν ἔννοια τοῦ «ἐπίκαιρου». Βέβαια ἀνέλυσε ὅτι ὁ ὅρος «μοντέρνο» καὶ «νεωτερικὴ» κατὰ τὴν ἀναγέννηση καὶ τὸν διαφωτισμὸ δήλωναν τὸ ἁπλό, τὸ ὀρθολογικό, τὸ ἀντιπροσωπευτικὸ τῆς πραγματικότητας, τὸ ἀπαλλαγμένο ἀπὸ ἐσωτερικὲς ἀντιφάσεις, τὸ αἰσιόδοξο γιὰ τὸ μέλλον τῆς ἐπιστήμης καὶ τῆς τεχνολογίας. Ἡ ἀνάπτυξη ὅμως ἄλλων θεωριῶν, ὅπως τῆς θεωρίας τῆς σχετικότητος, τῆς ἀρχῆς τῆς ἀβεβαιότητας, τῆς ψυχολογίας τοῦ ὑποσυνειδήτου, κλόνισαν τὸν μοντερνισμὸ ποὺ στηριζόταν στὸν ὀρθρὸ λόγο καὶ ἔτσι γεννήθηκε ὁ λεγόμενος μεταμοντερνισμός.

Ἡ Ὀρθοδοξία δὲν μπορεῖ νὰ περιγραφῆ οὔτε ἀπὸ τὸν μοντερνισμὸ οὔτε ἀπὸ τὸν μεταμοντερνισμό.  Ὅπως εἶπε ὁ Σεβασμιώτατος: «Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι πέρα ἀπὸ τὸ μοντέρνο καὶ πέρα ἀπὸ τὴν μετανεωτερικὴ καὶ τὸ μεταμοντέρνο».  Εἶναι μιὰ συγκεκριμένη στάση ζωῆς, ἕνα;ς συγκεκριμένος τρόπος ζωῆς, ἕνας συγκεκριμένος τρόπος ζωῆς, ὅπως ἀκριβῶς παραδόθηκε ἀπὸ τοὺς Ἁγίους, ὁ ὁποῖος εἶχε πάντοτε μιὰ ἐπικαιρότητα.  Γι αὐτὸ «ὁ νέος ποὺ ἔχει σχέση μὲ τὴν Ὀρθοδοξία εἶναι ὁ πιὸ μοντέρνος νέος».

Στὴν συνέχεια ὁ Σεβασμιώτατος ἀνέλυσε ἕξι περιπτώσεις στὶς ὁποῖες φαἰνεται ὅτι «αὐτὸς ποὺ συνδέεται μὲ τὸν ἀληθινὸ Χριστιανισμό, ποὺ εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία» μπορεῖ νὰ ἔρχεται ἄνετα σὲ διάλογο μὲ σύγχρονες τάσεις καὶ ρεύματα καὶ νὰ παρουσιάζεται μάλιστα μὲ πιὸ «προωθημένες» θέσεις ἀπὸ τοὺς ἄλλους.  

Στὶς μέρες μας ζοῦμε τὴν κατάρρευση τῆς μεταφυσικῆς, μὲ τὴν ὁποία συνδέθηκε ὁ δυτικὸς Χριστιανισμός, ζοῦμε τὴν κατάρρευση τῆς λογικοκρατίας, τοῦ ὀρθολογισμοῦ καὶ τοῦ σχολαστικισμοῦ, ἔχουμε τὴν πτώση τῶν ἰδεολογιῶν καὶ τὴν ἀνάδυση τῶν ὑπαρξιακῶν ἐρωτημάτων καὶ προβλημάτων, ἔχουμε ἕνα «μπλοκάρισμα» στὸ θέμα τῆς κοινωνίας, ὑπάρχει μιὰ κόπωση ἀπὸ τὸν δυτικὸ τρόπο ζωῆς, τὸν αἰσθησιοκρατικὸ καὶ ἀτομοκεντρικὸ καὶ μιὰ ἀναζήτηση ἑνὸς παραδοσιακοῦ τρόπου ζωῆς, γενικὰ ὑπάρχει μιὰ ἀναζήτηση καὶ ἕνα ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν βαθύτερη σημασία τῆς ζωῆς, τὴν βαθύτερη σημασία τοῦ ἔρωτα, ποὺ διακρίνεται ἀπὸ τὸ σέξ.  Πολλοὶ στὶς ἀναζητήσεις τους γιὰ μιὰ βαθύτερη ζωὴ ὁδηγοῦνται στὸ μυστικισμὸ τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν, οἱ ὁποιῖες κλείνουν τὸν ἄνθρωπο στὸν ἑαυτό του, γιατὶ δὲν γνωρίζουν τὴν Ὀρθοδοξία.  Ὁ Σεβασμιώτατος τόνισε ὅτι «ἡ Ὀρθοδοξία ἔχει μιὰ ἀληθινὴ ἐσωτερικότητα, μιὰ νηπτικὴ παράδοση, ποὺ συνδέεται μὲ τὴν κοινωνικότητα, γι' αὐτὸ δὲν ἀπομονώνει τὸν ἄνθρωπο».

Σὲ κάποιο ἄλλο σημεῖο, ἐξηγώντας τὴν ἀρνητικὴ συμπεριφορὰ πολλῶν νέων (ὅπως στὸ Πολυτεχνεῖο) εἶπε:«Ὅταν ὁ νέος ἀναζητᾶ λύσεις ὑπαρξιακῶν προβλημάτων μέσα στὴν Παιδεία καὶ δὲν τὶς βρίσκει, τότε αὐτὸς ὁ νέος τί θὰ κάνη; Ἐκδηλώνει τὴν ἐπανάστασή του.  Ψάχνει νὰ βρῆ κάτι ἄλλο, νὰ γκρεμίση αὐτὴ τὴν κοινωνίαποὺ τοῦ στερεῖ τέτοιες ἀπαντήσεις».  Ἡ ἀρνητικὴ συμπεριφορὰ χαρακτηρίζει τὴν πρώτη ἐπαφὴ μὲ τὴν κοινωνία.  Ὅπως χαρακτηριστικὰ εἶπε: «Ἡ πρώτη ἔξοδος ἀπὸ τὴν ἀτομικότητα εἶναι ἡ ἐπιθετικότητα».

Ὁ Σεβασμιώτατος ἔκλεισε τὴν ὁμιλία του λέγοντας: «Τὸ μοντέρνο δὲν εἶναι στὰ ροῦχα τὰ ὁποῖα θὰ φορέση κανεὶς ἤδὲν ξέρω σὲ τί ἄλλο.  Τὸ μοντέρνο εἶναι στὸ κατὰ πόσο ἡ ὕπαρξή του εἶναι εὐαίσθητη καὶ ἀνοικτὴ σὲ κάθε πρόκληση καὶ ἔχει τὴν δυνατότητα νὰ ἀπαντήση σὲ κάθε πρόκληση.  Μὲ αὐτὴν τὴν ἔννοια, λοιπὸν, λέω ὅτι πράγματι ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση εἶναι κάτι τὸ μοντέρνο καὶ ἀξίζει γιὰ μοντέρνους ἀνθρώπους».

Τὴν ὁμιλία ἀκολούθησε ἐνδιαφέρουσα συζήτηση.  Ἡ ὅλη ἐκδήλωση ἔκλεισε μὲ τὴν κοπὴ τῆς Βασιλόπιττας καὶ μιὰ πλούσια δεξίωση, ἡ ὁποία ἔδωσε τὴν δυνατότητα γιὰ μιὰ πιὸ προσωπικὴ ἐπικοινωνία.  Τὴν δεξίωση ἐτοίμασαν κυρίες ποὺ βοηθοῦν τὸ ἔργο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως.