Γεγονὸς καὶ σχόλιο: Λιτότητα καί Παραγωγή 

Τό οἰκονομικό πρόβληµα, πού ἀπασχολεῖ τήν πατρίδα µας τά τελευταῖα χρόνια, εἶναι ἀρκετά σοβαρό. Ἡ αὔξηση τῆς κατανάλωσης ἀπό τούς συγχρόνους Ἕλληνες καὶ ἡ μείωση τῆς παραγωγῆς, ἐν σχέσει µέ τήν σκληρή εὐρωπαϊκή ἀγορά καί τό τεράστιο ἐξωτερικό χρέος, δημιουργοῦν πολλά προβλήµατα. 

Οἱ κατά καιρούς κυβερνῶντες στά δύο σημεῖα ἐπικεντρώνουν τήν προσοχή τους. Ὁμιλοῦν γιά λιτότητα καὶ ἀνάπτυξη, γιά νά µπορέση νά ὀρθοποδήση ἡ χώρα µας οἰκονομικά. Καί ἐπειδή ἡ οἰκονομία ἔχει σχέση µε τήν ἐθνική πολιτική, γι' αὐτό δίνουν προτεραιότητα σ’ αὐτήν.

Βέβαια, ἐμεῖς ἔχουμε μονίμως µιά ἀντίρρηση σέ αὐτό τό γεγονός. Ὅχι ὅτι δέν θέλουµε τήν ἀνάπτυξη, ἀλλά δέν μπορεῖ νά θυσιασθῆ τό πρόσωπο στό βωμό τῆς ἀνάπτυξης καί νά γίνη ἕνα ἔμψυχο ἐργαλεῖο στά χέρια τοῦ ἐργοδότη. Ἐπίσης, καί ἡ λιτότητα δέν ἐπιτυγχάνεται µόνο µέ νόμους καί πολιτικές ἐπιλογές, ἀλλά µέ τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου. 'Επομένως καί τά δύο αὐτά θέµατα (λιτότητα καί ἀνάπτυξη) ἔχουν σχέση µέ τήν ὡριμότητα καὶ τήν πνευματικότητα τοῦ ἀνθρώπου. Ὁπότε, στό βάθος του τό πρόϐληµα αὐτό δέν εἶναι οἰκονομικό, ἀλλά πνευματικό, ἀνθρωπολογικό. 

Κι ἄν τό θέµα τῆς λιτότητας καὶ τῆς ἀνάπτυξης τό δοῦμε µέσα ἀπό τήν «κοσμική νοοτροπία», φανερώνει τό προβληµατισµό. Ἕνας ὀξύνους δημοσιογράφος µεγάλης Καθημερινῆς Ἐφημερίδος, ἀναφερόμενος στόν τρόπο µέ τόν ὁποῖο ἐπιδιώκουν οἱ Κυβερνῶντες νά λύσουν τό πρόβλημα, μεταξύ τῶν ἄλλων σημειώνει: «Δέν ξέρω πώς θά τά βγάλουν πέρα μέ τὸν συγχρονο Ἕλληνα. Ὁ ὁποῖος ζεῖ καὶ συμπεριφέρεται ὡς Εὐρωπαῖος στὴν κατανάλωση καί ὡς Βαλκάνιος ἤ Ἀσιάτης στήν παραγωγή. Δύσκολοι καιροί». 

Πράγματι, εἶναι δύσκολοι οἱ καιροί µας, γιατί ὑπάρχει αὐτή ἡ τρομερή σχιζοφρένεια. Ἀπό τήν µιά μεριά ἔχουμε μάθει στήν κατανάλωση, πού συνδέεται µέ τήν εὐδαιμονία καὶ τὴν καλοπέραση, ἀπόδειξη μιᾶς άτομοκρατικῆς ἀντίληψης γιά τήν ζωή, πού κυριαρχεῖ στόν δυτικό χῶρο, καί ἀπό τήν ἄλλη μεριά ρέπουµε στήν λιγότερη ἐργασία, τήν µικρότερῃ ἀπόδοση πού εἶναι ἔκφραση ἑνός ἀνατολίτικου τρόπου ζωῆς. Ἐπειδή βρισκόµαστε στό μεταίχμιο μεταξύ αὐτῶν τῶν δύο πολιτισμῶν, ἔχουμε πάρει στοιχεῖα καί ἀπό τούς δύο. Καὶ αὐτό δηµιουργεῖ ἕνα µεγάλο προβληµατισμό. 

Ἔχω σημειώσει προηγουμένως κάτι. Τόσο ἡ λιτότητα ὅσο καί ἡ παραγωγή ἔχουν σχέση μέ τόν πνευματικό τρόπο ζωῆς, εἶναι δηλαδή πνευματικό θέµα. Ὅταν ἔχη κανείς ἕνα ὑπαρξιακό κενό καὶ ἐσωτερική ἀνασφάλεια, προσπαθεῖ νά τήν καλύψη μέ ὑπέρκατανάλωση. Καὶ ἀκόμη, ἡ ἐσωτερική του ἀποδιοργάνωση δέν τόν ἀφήνει νὰ εἶναι παραγωγικός. Ὅταν κάποιος διασκεδάζη μέχρι τίς πρωϊνές µικρές ὥρες, ὅταν ξενυχτάη τό βράδυ, συζητώντας ἡ βλέποντας τηλεόραση ἤ βιντεοκασέτες, τότε δέν μπορεῖ νά ἀνταποκριθῆ, στίς δύσκολες καταστάσεις τῆς ἡμέρας. Μοῦ ἔλεγε κάποιος γνωστός µου ὅτι οἱ ὑπάλληλοι στήν ὑπηρεσία του, ἰδίως κατά τίς πρωϊνές ὧρες, ἔχουν συνεχεῖς πονοκεφάλους, χασμιουργιῶνται κλπ. 

Ἑπομένως, ζοῦμε σὲ µιά ἐποχὴ πού ὁ ἀσκητισμός, µέ τήν ἔννοια τῆς κυριαρχίας τοῦ ἀνθρώπου πάνω στά πάθη, εἶναι ἀπαραίτητος. Μόνο μέσα ἀπό αὐτήν τήν προοπτική μπορῶ νά δῶ τήν λιτότητα καὶ τήν παραγωγή, χωρίς νά καταργῆται τό πρόσωπο. Κάὶ χωρίς νά ὑποτάσσεται στούς ἀπρόσωπους μηχανισμούς ἐξουσίας. 

Ν. Ι.