Γεγονός καὶ Σχόλιο: Τὸ "πνεῦμα" τῆς κατάθλιψης

Συζητῶντας μὲ μιὰ Φινλανδὴ μοῦ εἶπε ξεκάθαρα ὅτι ἡ Ἑλλάδα ὡς χώρα διακρίνεται ἀπὸ τὸν ἐγωϊσμό, ἐνῷ ἡ Φινλανδία διακρίνεται ἀπὸ τὴν κατάθλιψη.

Ζητῶντας νὰ ἀναπτύξη ἀκόμη περισσότερο αὐτὴν τὴν ἄποψη, μοῦ εἶπε ὅτι οἱ Ἕλληνες, λόγῳ τῆς μεγάλης ἱστορίας τους, τῆς ἐμφάνισης τόσο μεγάλων φιλοσόφων, ἀλλὰ καὶ λόγῳ τοῦ ὅτι οἱ Εὐαγγελιστὲς καὶ οἱ Ἀπόστολοι καὶ οἱ μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας χρησιμοποίησαν τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, εἶναι γεμᾶτοι ἀπὸ ἐγωϊσμὸ καὶ ὑπερηφάνεια. Ὑπερηφανεύονται ἀπὸ τοὺς προγόνους τους.

Στὴν Φινλανδία, ὅμως, ἀντίθετα, ὅπως συνέχισε, ἐπικρατεῖ "πνεῦμα" κατάθλιψης ποὺ συνδυάζεται μὲ λύπη, ἀπόγνωση, ἀπελπισία καὶ τελικὰ τάσεις γιὰ αὐτοκτονία. Μοῦ ἀνέφερε περιστατικά, σύμφωνα μὲ τὰ ὁποῖα οἱ Φινλανδοὶ περνοῦν ἀπὸ διάφορες Κρατικὲς Ἐπιτροπές, προκειμένου νὰ λάβουν ἀπὸ τὸ Κράτος ἕνα μεγάλο μέρος τῶν χρημάτων ποὺ ἀπαιτοῦνται γιὰ τὴν ψυχοθεραπεία ποὺ πρέπει νὰ κάνουν ἀπὸ εἰδικοὺς ψυχοθεραπευτές. Γιὰ κάθε ψυχοθεραπευτικὴ ἐπίσκεψη-συνεδρίαση, ποὺ πρέπει νὰ γίνεται ἀπαραίτητα δύο φορὲς τὴν ἑβδομάδα καὶ γιὰ δύο συνεχῆ χρόνια, ἀπαιτεῖται τὸ ποσὸ τῶν 60 περίπου Εὐρώ. Ὁπότε, ὁλόκληρη αὐτὴ ἡ διαδικασία, χωρὶς νὰ ὑπάρχουν βέβαια ἀποτελέσματα οὐσιαστικά, κοστίζει πολὺ ἀκριβά. Πολλοὶ Φινλανδοί, ἂν δὲν μπορέσουν νὰ ἐξασφαλίσουν τὴν κρατικὴ κάλυψη, ἐξαναγκάζονται νὰ πωλήσουν ὁλόκληρες περιουσίες.

Τῆς ἐξήγησα ὅτι ὁ ἐγωισμὸς εἶναι δεῖγμα τῆς πεπτωκυίας ἀνθρωπίνης φύσεως καὶ δὲν εἶναι "προνόμιο" μόνον τῶν Ἑλλήνων. Ὑπάρχουν πολλὰ εἴδη ἐγωϊσμοῦ, ἀφοῦ ὁ ἐγωϊσμὸς ἐκφράζεται καὶ μέσα στὴν φαινομενικὴ ταπείνωση καὶ πτωχεία. Ὅσον ἀφορᾶ τὴν λύπη καὶ τὴν κατάθλιψη –γιατί ἄλλο εἶναι ἡ λύπη ἀπὸ πατερικῆς ἀπόψεως καὶ ἄλλο εἶναι ἡ κατάθλιψη ἀπὸ ψυχοθεραπευτικῆς ἀπόψεως– στὴν Ὀρθόδοξη νηπτικὴ παράδοση δίδονται ὁδηγίες γιὰ τὴν ὑπέρβασή τους. Τὸ ὅτι στὴν Ἑλλάδα δὲν ὑπάρχει πολὺ διαδεδομένη ἡ κατάθλιψη, ὅπως στὴν Φινλανδία, αὐτὸ ὀφείλεται στὸ ὅτι διατηροῦναι ἀκόμη οἱ παραδόσεις τῆς νηπτικῆς θεολογίας τῆς Ἐκκλησίας, καθὼς ἐπίσης λειτουργοῦν ἀκόμη, ἔστω καὶ ὑποτυπωδῶς, οἱ παραδοσιακὲς κοινωνίες, μὲ τὴν δυνατότητα ἐπικοινωνίας μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων. Ἔτσι, στὴν Ἑλλάδα ὑπάρχουν πολλὰ Μοναστήρια, ἰδίως τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ποὺ διασώζουν τὴν νηπτικὴ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας, καὶ διατηροῦνται τρόποι καὶ τόποι συναντήσεως μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, ποὺ νὰ ἀνταλλάσσουν ἀπόψεις καὶ ἔτσι ἀποφεύγουν τὴν ἔντονη ἀνάπτυξη τῶν ψυχολογικῶν ἀσθενειῶν.

Τελικά, δὲν ἔχουμε ἐκτιμήσει ὅσο θὰ ἔπρεπε τὸν θησαυρὸ ποὺ ἔχουμε καὶ λέγεται νηπτική-ἡσυχαστικὴ παράδοση. Ἔχουμε ὁλόκληρη διδασκαλία γιὰ τὸ πῶς μποροῦμε νὰ ἀποκρούουμε τοὺς λογισμούς, πῶς νὰ μεταμορφώνουμε τὶς ἄσχημες καταστάσεις, πῶς νὰ ἀξιοποιοῦμε καὶ καλλιεργοῦμε καλοὺς λογισμούς, πῶς νὰ ἀποκτοῦμε πίστη καὶ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεό, πῶς νὰ ἐξαγορεύουμε τὸν ἐσωτερικό μας κόσμο καὶ νὰ ἐξομολογούμαστε, πῶς νὰ ἔχουμε ἐπικοινωνία μὲ διακριτικοὺς πνευματικούς, πῶς νὰ κοινωνοῦμε τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, καὶ νὰ ἑνωνόμαστε μὲ τὸν Χριστό, μὲ τὸ μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, πῶς νὰ ἐντασσόμαστε σὲ μιὰ ἐνοριακὴ κοινότητα.

Δὲν ἔχουμε καταλάβει τὸν θησαυρὸ τῆς νηπτικῆς-ἡσυχαστικῆς παραδόσεως, αὐτὸ ποὺ λείπει ἀπὸ τὶς δυτικὲς κοινωνίες καὶ ἀσχολούμαστε ἁπλῶς μὲ τὴν κοινωνικὴ διάσταση τῆς Ἐκκλησίας, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἐκκοσμικευόμαστε καὶ νὰ ἀφήνουμε τὸν λαὸ νὰ πέφτη στὴν μελαγχολία καὶ τὴν κατάθλιψη. Ἔχουμε εὐθύνη γι' αὐτό.

Ν.Ι.