Γεγονότα καὶ Σχόλια: Ἀντιδράσεις στὰ πειράματα τῆς προσευχῆς

Σὲ ἄρθρο τῆς ἐφημερίδας Καθημερινὴ (16–10–2004), μὲ τίτλο: "Θεραπεύει ἡ προσευχή;" καὶ ὑπότιτλο: "Ἀμφιβολίες καὶ ἀντιδράσεις πυροδοτεῖ ἔρευνα γιὰ τὶς ἰαματικὲς ἰδιότητές της", γίνεται ἀναφορὰ στὶς ἀντιδράσεις ποὺ δημιουργοῦν οἱ ἔρευνες ποὺ γίνονται στὶς Η.Π.Α., γιὰ τὴν θεραπευτικὴ δύναμη τῆς προσευχῆς.

Τὸ συγκεκριμένο ἄρθρο μας δίνει τὴν ἀφορμὴ νὰ ἐπισημάνουμε ὁρισμένα αὐτονόητα, ἀλλὰ ἴσως παραθεωρημένα πράγματα.

1. Ἕνας πιστὸς ὀρθοδοξος Χριστιανὸς γνωρίζει πολὺ καλὰ ὅτι ἡ προσευχὴ συνδέεται μὲ ὅλες τὶς πτυχὲς τῆς ζωῆς του, τὸν καθημερινὸ βιοτικὸ καὶ πνευματικό του ἀγῶνα, ἀλλὰ προπαντὸς μὲ τὶς ὁριακὲς καταστάσεις τῆς ἀσθένειας καὶ τοῦ θανάτου. Δὲν τὴν θεωρεῖ ἀποκλειστικὰ ὡς δύναμη ποὺ θεραπεύει τὸ σῶμα. Γνωρίζει ὅτι ἡ προσευχὴ ἑνώνει τὸν ἄνθρωπο, ποὺ προκαθάρθηκε ἀπὸ τὶς ἄλλες εὐαγγελικὲς ἀρετές, μὲ τὸν Θεό. Τὸν ἀναβαθμίζει ὡς ὕπαρξη σὲ ἄλλο ἐπίπεδο ζωῆς, στὸ ὁποῖο κυριαρχεῖ ἡ ἀνιδιοτέλεια καὶ ἡ ἀφοβία τῆς ἀσθένειας καὶ τοῦ θανάτου.

2. Στὸν τρόπο τῆς ἔρευνας τῶν Ἀμερικανῶν ἐλλοχεύει ὁ κίνδυνος νὰ ἀντιμετωπισθῇ ἡ προσευχὴ σὰν μιὰ μαγικὴ δύναμη, ποὺ ἐνεργεῖ ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν πίστη τῶν ἀνθρώπων ἤ, ἀκόμη, νὰ θεωρηθῇ σὰν μιὰ φυσικὴ δύναμη, ποὺ ἐνεργοποιεῖται μὲ κάποιες τεχνικὲς μεθόδους αὐτοσυγκέντρωσης. Ἡ ὀρθόδοξη προσευχὴ εἶναι ἡ ἐνεργοποίηση τῆς προσωπικῆς σχέσης μὲ τὸν Θεό, ἡ ὁποία δὲν μπορεῖ νὰ περικλεισθῇ στὰ ὅρια τοῦ αἰσθητοῦ κόσμου. Αὐτό, ὅμως, δὲν σημαίνει ὅτι δὲν μπορεῖ νὰ μελετηθοῦν οἱ ἐπιπτώσεις της στοὺς ἀνθρώπους καὶ στὰ γεγονότα. Γνωρίζουμε ἀπὸ τὰ κείμενα τῆς Ἐκκλησίας, ὅτι οἱ προσευχὲς τῶν ἁγίων στηρίζουν –ἀποδεδειγμένα– τὴν οἰκουμένη. Ἄλλωστε, ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς μᾶς μίλησε γιὰ τὶς "φυσικὲς" ἐπιπτώσεις τῆς "ἀδιάκριτης" πίστης τῶν ἁγίων, ἡ ὁποία ἔχει τὴν δύναμη νὰ μετακινῆ βουνά. Ἡ προσευχὴ αὐτῆς τῆς πίστεως μπορεῖ νὰ "μεταρρυθμίζει" τὸν ρυθμὸ τοῦ "φυσικοῦ κόσμου" καὶ νὰ "ἐκτρέπη" τὴν ροὴ τῶν γεγονότων. Γι' αὖτὸ μπορεῖ νὰ γίνη ἀντικείμενο ἐπιστημονικῆς-ἐμπειρικῆς ἔρευνας.

3. Ἡ ἄποψη ποὺ ἐξέφρασε ὁ Ρίτσαρντ Τζ. Νάλι, ψυχολόγος στὸ Χάρβατ, ὁ ὁποῖος εἶπε: "Ἡ μεσολάβηση τῆς προσευχῆς προϋποθέτει κάποιου εἴδους ὑπερφυσικὴ παρέμβαση κι αὐτὸ ἐξ ὁρισμοῦ εἶναι ἀντιεπιστημονικό", εἶναι μιὰ ἄποψη ποὺ περιορίζει πολὺ τὴν ἐπιστημονικὴ ἔρευνα. Τῆς βάζει μεταφυσικὰ ὅρια. Ὁ ἐπιστήμονας ὀφείλει νὰ μελετᾶ τὶς παρατηρήσιμες ἐπιπτώσεις ὁποιασδήποτε ἐνέργειας ἢ δράσης. Καὶ ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ ἰσχυρότερη δραστηριότητα τοῦ πιστοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία ἔχει προσωπικὲς καὶ κοινωνικὲς ἐπιπτώσεις. Αὐτὸ ἀποδεικνύουν τὰ συναξάρια τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό, πρὸς τὸ παρόν, ἀποδεικνύει καὶ ἡ ἀπροκατάληπτη ἐπιστημονικὴ ἔρευνα, ὅσον καὶ ἂν κάποιοι δὲν μποροῦν νὰ δεχθοῦν τὴν κυβερνητικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος εἰσακούει τὶς "εὐχὲς τῆς πίστεως".

Βέβαια, σὲ ἔρευνες σὰν καὶ αὐτὲς ποὺ ἐνεργοῦν οἱ ἀμερικανοὶ ἐπιστήμονες δὲν μποροῦμε νὰ ἔχουμε ἀξιόπιστα μετρήσιμα ἀποτελέσματα, γιατί τὸ "πείραμα" τῆς προσευχῆς δὲν εἶναι ἕνα "αἰτιοκρατικὸ πείραμα", ἀλλὰ ἕνα "πείραμα θεανθρώπινης σχέσης".

π.Θ.Α.Β.