Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνός: Ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος, 23 Ὀκτωβρίου

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος εἶναι ὁ πρῶτος Ἱεράρχης τῶν Ἱεροσολύμων. Ἦταν γιὸς τοῦ Ἰωσήφ, τοῦ μνήστορος τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἀπὸ τὴν πρώτη τοῦ γυναῖκα καὶ ἐνομίζετο ἀπὸ τοὺς Ἰουδαίους ὡς ἀδελφὸς τοῦ Κυρίου. Ἀλλὰ ἐκτὸς αὐτοῦ ὀνομάζεται Ἀδελφόθεος γιὰ τοὺς ἑξῆς λόγους: "Πρῶτον, γιὰ τὴν θαυμαστὴ πολιτεία του καὶ τὶς πολλὲς ἀρετές του, ἐξ αἰτίας τῶν ὁποίων ὀνομαζόταν ἀπὸ ὅλους δίκαιος. Δεύτερον, ἐπειδὴ δὲν ἦταν συγκαταριθμημένος στὸν χορὸ τῶν δώδεκα Ἀποστόλων καὶ δὲν εἶχε τὸ προνόμιο νὰ ὀνομάζεται Ἀπόστολος, τοῦ δόθηκε τὸ προνόμιο νὰ ὀνομάζεται Ἀδελφόθεος καὶ τρίτον, ἐπειδὴ ἔκανε τὸν Χριστὸ συγκληρονόμο στὸ μερίδιο τῆς πατρικῆς περιουσίας, ἐνῷ ὁí ἄλλοι τρεῖς ἀδελφοί του ἀρνήθηκαν νὰ πράξουν τὸ ἴδιο". (Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Ἑπτὰ Καθολικαὶ Ἐπιστολαί, σέλ. 2). Ἐτιμᾶτο περισσότερο ἀπὸ ὅλα τὰ ἀδέλφια του καὶ αὐτὸ φαίνεται καὶ ἀπὸ τὰ ὅσα λέγει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος γιὰ τοὺς συγγενεῖς τοῦ Χριστοῦ κατὰ σάρκα. Ὅτι, δηλαδή, ὀνομάζονταν ἀπὸ ὅλους τοὺς πιστοὺς Δεσπόσυνοι, ἀλλὰ ὁ ἅγιος Ἰάκωβος "ἐθεωρεῖτο ὁ πρῶτος τῶν Δεσποσύνων ἁπάντων". (ἔνθ' ἀνωτ., σέλ. 2). Ἐτιμᾶτο, ἐπίσης, ἀπὸ ὅλους τοὺς Ἀποστόλους καὶ ἡ γνώμη του ἐλαμβάνετο σοβαρὰ ὑπ'όψιν, ὅπως μαρτυροῦν καὶ οἱ "Πράξεις τῶν Ἀποστόλων".

Τὴν μοναδικὴ Ἐπιστολὴ ποὺ συνέγραψε, τὴν ἀπευθύνει ὄχι πρὸς τοὺς πιστοὺς μίας συγκεκριμένης τοπικῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ πρὸς ὅλους καθολικῶς τοὺς πιστούς, πρὸς ὅλους τοὺς Ἰουδαίους, ποὺ πίστευσαν στὸν Χριστὸ καὶ ἦσαν διεσπαρμένοι σὲ ὅλα τὰ μέρη τοῦ κόσμου, καὶ γι' αὐτὸ ὀνομάζεται καθολικὴ Ἐπιστολή. "Στὴν ἐπιστολὴ αὐτὴ διδάσκει, πρῶτον, τὴν διαφορὰ ποὺ ἔχουν οἱ πειρασμοί. Ποιός πειρασμὸς γίνεται στὸν ἄνθρωπο κατὰ παραχώρηση τοῦ Θεοῦ καὶ ποιός προξενεῖται ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία τοῦ ἀνθρώπου. Δεύτερον, ὅτι οἱ Χριστιανοὶ πρέπει νὰ δείχνουν τὴν πίστη τους ὄχι μόνον μὲ λόγια ἀλλὰ κυρίως μὲ ἔργα. Τρίτον, παραγγέλλει νὰ μὴ προτιμῶνται στὴν Ἐκκλησία οἱ πλούσιοι περισσότερον ἀπὸ τοὺς πτωχούς, ἀλλὰ μᾶλλον νὰ ἐπιπλήττονται οἱ πλούσιοι ὡς ὑπερήφανοι. Τέταρτον δὲ καὶ τελευταῖο, ἀφοῦ παρηγορεῖ ὁ Ἅγιος ἐκείνους ποὺ ἀδικοῦνται καὶ τοὺς παρακινεῖ νὰ μακροθυμοῦν καὶ νὰ ὑπομένουν μέχρι τὴν Δευτέρα παρουσία τοῦ Χριστοῦ, δείχνοντάς τους μὲ τὸ παράδειγμα τοῦ Ἰὼβ τὸ πόσον χρήσιμη εἶναι ἡ ὑπομονή, παραγγέλλει στοὺς ἀσθενεῖς νὰ προσκαλοῦν τοὺς ἱερεῖς νὰ τοὺς χρίουν μὲ ἔλαιο. Καὶ ὅλοι οἱ πιστοὶ νὰ προσπαθοῦν νὰ ἐπαναφέρουν στὸ δρόμο τῆς ἀλήθειας αὐτοὺς ποὺ ἔχουν πλανηθεῖ ἀπὸ αὐτή, ἐπειδὴ σὲ αὐτοὺς δίδεται μισθὸς ἀπὸ τὸν Κύριο, ἡ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν τους". (Ἁγίου Νικοδήμου, ἔνθ' ἀνωτ., σέλ. 2).

Ὁ ἅγιος Ἰάκωβος συνέγραψε τὴν πρώτη θεία Λειτουργία, ἡ ὁποία εἶναι κατανυκτικὴ καὶ διασώζει τὸν τρόπο λατρείας τῶν Χριστιανῶν τῶν Ἀποστολικῶν χρόνων. Τελεῖται καὶ σήμερα, τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς του, ἀλλὰ καὶ τὴν δεύτερη ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων.

Ὁ Ἀδελφόθεος Ἰάκωβος, σύμφωνα μὲ τὸν ἅγιο Θεοφύλακτο, ὀνομαζόταν μικρὸς σὲ ἀντιδιαστολὴ μὲ τὸν Ἀπόστολο Ἰάκωβο, τὸν ἀδελφὸ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Εὐαγγελιστοῦ, ὁ ὁποῖος ἐκαλεῖτο μέγας, ἐπειδὴ ἀνῆκε στὸν χορὸ τῶν δώδεκα Ἀποστόλων. "Ἦσαν δὲ καὶ γυναῖκες ἀπὸ μακρόθεν θεωροῦσαι, ἐν αἷς καὶ Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ καὶ Μαρία Ἰακώβου τοῦ μικροῦ καὶ Ἰωσὴ μήτηρ" (Μάρκ. ἰε΄, 40). Ἡ δεύτερη Μαρία εἶναι ἡ Θεοτόκος, ἡ ὁποία ἐνομίζετο μητέρα τοῦ Ἰακώβου καὶ τοῦ Ἰωσή.

Τὸ τέλος τῆς ζωῆς του ἦταν μαρτυρικό. Ἐπειδὴ μὲ τὸν ἔνθεο ζῆλο του ὁδήγησε πολλοὺς στὴν θεογνωσία, τὸν γκρέμισαν οἱ Ἰουδαῖοι ἀπὸ τὸ πτερύγιο τοῦ Ναοῦ καὶ ὅταν εἶδαν ὅτι ἐξακολουθοῦσε νὰ ζῇ τὸν λιθοβόλησαν μέχρι θανάτου.

Ἡ ἐπιστολὴ τοῦ ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου εἶναι ἕνα καταπληκτικὸ κείμενο, τὸ ὁποῖο προξενεῖ στὴν ψυχὴ ἀληθινὴ παρηγοριά, ἀνεκλάλητη χαρὰ καὶ ἀποδιώχνει κάθε εἴδους ἀπελπισία. Ρυθμίζει κατὰ τὸν καλύτερο τρόπο τὶς διαπροσωπικὲς σχέσεις.Τονίζει, ὅτι δὲν πρέπει νὰ χωρίζονται οἱ ἄνθρωποι σὲ ὁμάδες, ἀνάλογα μὲ τὰ χρήματα καὶ τὰ ἀξιώματα ποὺ διαθέτουν, ἀλλὰ θὰ πρέπη νὰ ἐπιδεικνύεται πρὸς ὅλους ὁ ἴδιος σεβασμός, ἐπειδὴ εἶναι εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ. Ὑποδεικνύει τὴν ὁδὸ τῆς καθάρσεως, τῆς θεραπείας τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὰ πάθη, γιὰ νὰ φωτισθῇ ὁ νοὺς καὶ νὰ ἀποκτήση ὁ ἄνθρωπος προσωπικὴ γνώση τοῦ Θεοῦ. Ἀλλὰ δὲν παραλείπει νὰ τονίση καὶ τὴν ἀξία τῆς παρουσίας τοῦ Ἱερέως - Θεραπευτοῦ - καθὼς καὶ τὴν χρησιμοποίηση ὑλικῶν στοιχείων, ὅπως τὸ λάδι, τὸ ὁποῖο ἁγιάζεται καὶ δι' αὐτοῦ ἐνεργεῖ ἡ ἄκτιστη Χάρη τοῦ Θεοῦ.

Ἐπίσης, κάνει λόγο γιὰ τὴν ἀνθρώπινη σοφία καὶ τὴν ἀντιπαραβάλλει μὲ τὴν σοφία τὴν "ἄνωθεν κατερχομένην", τὴν ὁποία ὀνομάζει ἁγνή, εἰρηνική, ἐπιεικῆ, εὐπειθῆ, γεμάτη εὐσπλαχνία καὶ ἀγαθοὺς καρπούς, ἀμερόληπτη καὶ εἰλικρινῆ, ἐπειδὴ εἶναι ἀπαλλαγμένη ἀπὸ τὰ πάθη, τὰ ὁποῖα προκαλοῦν ἔριδες, μαλώματα, ἀκαταστασία "καὶ πᾶν φαῦλον πρᾶγμα". Ὑπάρχουν σοφοὶ κατὰ Θεὸν καὶ σοφοὶ κατὰ κόσμον, ἀλλὰ ὑπάρχουν καὶ ἐκεῖνοι ποὺ κατέχουν καὶ τὶς δύο σοφίες. Ἄλλωστε, ἡ ἀνθρώπινη σοφία πλουτίζει τὴν διάνοια, ἐνῷ ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ ἡ ἐνυπόστατος, ποὺ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, πλουτίζει τὴν καρδιὰ μὲ τὴν ἄκτιστη θεία Χάρη καὶ τῆς χαρίζει ὅλα ἐκεῖνα τὰ ἀγαθὰ ποὺ ἀποζητᾶ ὁ ἄνθρωπος καὶ τὰ ἀπαριθμεῖ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, δηλαδὴ ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη κ.λ.π. Μὲ τὴν λογικὴ κατανοεῖ ὁ ἄνθρωπος τὸ γράμμα τῶν ὅσων ἀκούει ἢ ἀναγινώσκει, ἐνῷ μὲ τὸν φωτισμένο νοῦ ἔχει τὴν δυνατότητα νὰ εἰσδύη στὸ βάθος τῶν λεγομένων καὶ ἀναγινωσκομένων καὶ ἔτσι μπορεῖ νὰ κατανοῆ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ βαθύτερο νόημά τους καὶ νὰ τὰ ἐρμηνεύη σωστά.

Ἡ μελέτη τοῦ βίου καὶ τῆς ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου Ἰακώβου βοηθᾶ τὸν πιστὸ νὰ ἐνταχθῇ στὴν προοπτικὴ τῆς θεραπείας, διὰ τῆς ὁποίας ἀποκτᾶ ἀληθινὴ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ του, ἐμπειρικὴ γνώση τοῦ Θεοῦ καὶ πραγματικὴ κοινωνία μὲ τοὺς συνανθρώπους του.