Θεολογικὰ Συνέδρια

ΣΤ' Πανελλήνιο Λειτουργικὸ Συμπόσιο Στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων

Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος διοργάνωσε Πανελλήνιο Λειτουργικὸ Συμπόσιο στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων, στὴν Αἴθουσα τοῦ Συνεδριακοῦ Κέντρου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σύρου, στὴν Τῆνο, ἀπὸ 20 ἕως 23 Σεπτεμβρίου 2004, μὲ θέμα "ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΑ" "Οὐκ ἐλάτρευσαν τὴ κτίσει οἱ θεόφρονες παρὰ τὸν κτίσαντα". Σὲ αὐτὸ συμμετεῖχαν ἐκπρόσωποι ἀπὸ ὅλες σχεδὸν τὶς Ἱερὲς Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

Τὰ βασικότερα σημεῖα τῶν ὅσων ἐλέχθησαν, εἶναι τὰ ἀκόλουθα:

Ἡ Ὀρθόδοξη λατρεία δὲν εἶναι ἀτομική, ἀλλὰ κοινὴ ὑπόθεση καὶ τελεῖται μέσα στὸν Ἱερὸ Ναό.

Ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν θεολογία της ἄλλαξε τὰ κοινωνικὰ δεδομένα. Τὸ γεγονὸς ὅτι τελοῦνται στὶς μέρες μας οἱ λεγόμενοι παραολυμπιακοὶ ἀγῶνες καὶ τὸ ὅτι ὑπάρχει μέριμνα καὶ φροντίδα γιὰ τοὺς ἀνθρώπους μὲ σωματικὰ ἢ διανοητικὰ προβλήματα ὀφείλεται στὴν διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου, ποὺ ἐξημέρωσε τὰ ἤθη καὶ κατάργησε τὸν "Καιάδα".

Πολλοὶ καταξιωμένοι φιλόσοφοι κατέκριναν τὰ μυθεύματα τῆς εἰδωλολατρίας καὶ ἐξέφρασαν τὶς ἀναζητήσεις τους γιὰ τὸν Ἕνα Θεό. Ποιητὲς τῆς ἀρχαιότητας, ὡς γνήσιοι ἐκφραστὲς τῆς λαϊκῆς φιλοσοφίας ἀπέρριψαν κάθε μορφὴ παγανιστικῆς εἰδωλολατρίας.

Ἡ λατρεία τῆς Ἐκκλησίας δὲν πρέπει νὰ θεωρῆται ὡς ἐξελιγμένη μορφὴ τῆς ἑβραϊκῆς λατρείας, ἡ ὁποία εἶναι διαμετρικὰ ἀντίθετη μὲ τὴν "ἐν πνεύματι καὶ ἀληθεία" λατρεία τῆς Ἐκκλησίας.

Τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας δὲν ἔχουν καμμία σχέση μὲ τὰ μαγικὰ χαρακτηριστικὰ τῶν μυστηρίων τῶν εἰδωλολατρικῶν λατρειῶν. Ἀλλὰ χρειάζεται μεγάλη προσοχή, διότι ὑπάρχει κίνδυνος νὰ μετατραποῦν σὲ μαγικὲς τελετὲς ὅταν ἀποκοποῦν ἀπὸ τὸν τρόπο ζωῆς ποὺ προσφέρει ἡ Ἐκκλησία.

Ὁ λειτουργικὸς συμβολισμὸς τῶν λατρευτικῶν τύπων τῆς Ἐκκλησίας, δὲν εἶναι μιὰ ἁπλὴ τυπολογία, ἀλλὰ ἀποτελεῖ ἀπεικόνιση τῶν ἐσχάτων.
Τὸ μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος εἶναι κάτι το ἐντελῶς διαφορετικὸ ἀπὸ τοὺς καθαρμοὺς μὲ νερὸ τῶν μυστηριακῶν λατρειῶν καὶ δὲν ἔχει μόνον προσωπικὸ χαρατήρα, ἀλλὰ καὶ οἰκουμενικό. Στὴν Ἐκκλησία ἐκτὸς ἀπὸ τὸ Βάπτισμα τοῦ ὕδατος ὑπάρχει καὶ τὸ Βάπτισμα τοῦ Πνεύματος.

Ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι το νὰ θεραπεύση τὴν νοσοῦσα προσωπικότητα τοῦ ἀνθρώπου. Ἀλλὰ ἡ θεραπευτικὴ ἀγωγὴ τῆς Ἐκκλησίας δὲν ἔχει καμμία σχέση μὲ τὶς θεραπεῖες στὰ ἱερὰ τοῦ Ἀσκληπιοῦ. Ἄλλωστε, γιὰ τὴν Ἐκκλησία ἡ σωματικὴ ἀσθένεια ὅταν ἀντιμετωπίζεται δοξολογικὰ μπορεῖ νὰ ἀποδειχθῇ ὡς ἡ μεγαλύτερη εὐλογία, ἐνῷ στὸν ἀρχαιοελληνισμὸ ἐθεωρεῖτο κατάρα.

Ἡ Ἐκκλησία κατάφερε μὲ τὴν στάση της νὰ συμφιλιώση δύο διαμετρικὰ ἀντίθετα ἡμερολόγια, τὸ ἡλιακό - ἑλληνορωμαϊκὸ καὶ τὸ σεληνιακό - ἰουδαϊκό. Τὸ κυριότερο ὅμως κατόρθωμά της στὸ θέμα αὐτὸ εἶναι ὅτι μετέτρεψε τὸ ἡμερολόγιο σὲ ἑορτολόγιο καὶ ἔτσι ὁ κοσμικὸς χρόνος τοῦ παρόντος βίου μεταμορφώνεται σὲ σωτήριο χρόνο.
Τὰ εἰδωλολατρικὰ ἱερὰ δὲν καταστρέφονται μὲ τὴν ἐπικράτηση τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἀλλὰ μετατρέπονται σὲ χώρους λατρείας τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ.

Ἡ ἀρχαία Ἐκκλησία ἦλθε σὲ ἀντίθεση μὲ τὰ θεάματα τῶν μίμων καὶ τῶν ὀρχηστρῶν. Ὅμως μέσα στὴν ἀντίδραση αὐτὴ δὲν ὑπάρχει πολεμικὴ ἐναντίον τῶν ἀρχαιοελληνικῶν δραμάτων, τὰ ὁποῖα θεωροῦνταν φορεῖς μορφωτικῆς ἀξίας. Τὸ ἀρχαιοελληνικὸ θέατρο, ὅταν ἐφανίσθηκε ὁ Χριστιανισμὸς βρισκόταν σὲ παρακμὴ καὶ ὑπάρχουν σημαντικὲς μαρτυρίες γι' αὐτό.

Οἱ ἱεροὶ Ὑμνογράφοι τῆς Ἐκκλησίας δημιουργῶντας τὴν ἐκκλησιαστικὴ ὑμνογραφικὴ καὶ μουσικὴ παράδοση, ἀξιοποίησαν τὰ πολιτιστικὰ στοιχεῖα τοῦ προχριστιανικοῦ κόσμου.

Ὅσον ἀφορᾶ τὰ λαϊκὰ ἔθιμα ἡ Ἐκκλησία α) ἀποδέχεται τὰ ἔθιμα, ποὺ δὲν ἔρχονται σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν Παράδοσή της. β) Ἀνέχεται καὶ ἀξιοποιεῖ παιδαγωγικὰ ὅσα δὲν δημιουργοῦν ἰδιαίτερα πνευματικὰ προβλήματα καὶ γ) καταδικάζει ἐκεῖνα τὰ ἔθιμα ποὺ συντελοῦν στὴν ἐκκοσμίκευση τῆς λατρείας καὶ δὲν ἐναρμονίζονται μὲ τὸν πνεῦμα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τῶν ἱερῶν Κανόνων.

Ἡ ἐθνικὴ βαττολογία καὶ ἡ λειτουργικὴ προσευχὴ διαφέρουν οὐσιαστικά. Ἡ λειτουργικὴ προσευχὴ ἔχει ἐκκλησιολογικό, χριστολογικό, ἀλλὰ καὶ ἐσχατολογικὸ προσανατολισμό.

Εἶναι σημαντικὸ νὰ γνωρίζουμε τὰ θεολογικὰ αἰτήματα τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ στοχασμοῦ, τὰ ὁποῖα φαίνεται ὅτι ἀγνοοῦν οἱ σύγχρονοι νεοειδωλολάτρες. Στὴν ποιμαντικὴ ἀντιμετώπιση τῆς νεοειδωλολατρίας χρειάζεται μεγάλη διάκριση προκειμένου νὰ ἀποφευχθῇ ἡ διαφήμιση τῶν εἰδωλολατρῶν καὶ νὰ ἐπιτευχθῇ ἔτσι τὸ ἀντίθετο ἀποτέλεσμα ἀπὸ τὸ ἐπιδιωκόμενο.

π.Γ.Π.

Διορθόδοξο Θεολογικὸ Συνέδριο γιὰ τὸν Οἰκουμενισμό

Διορθόδοξο Θεολογικὸ Συνέδριο διοργάνωσαν τὸ Τμῆμα Ποιμαντικῆς καὶ Κοινωνικῆς Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καὶ ἡ Ἑταιρεία Ὀρθοδόξων Σπουδῶν, στὴν Θεσσαλονίκη ἀπὸ τὴν 20 ἕως 24 Σεπτεμβρίου ἔ.έ., μὲ γενικὸ θέμα: "Οἰκουμενισμός. Γένεση-Προσδοκίες-Διαψεύσεις".

Στὴν ἐπιστημονικὴ ἐπιτροπὴ τοῦ Συνεδρίου ἦταν οἱ Πρωτοπρεσβύτεροι καὶ Καθηγητὲς Πανεπιστημίου π. Γεώργιος Μεταλληνὸς καὶ π. Θεόδωρος Ζήσης, καὶ οἱ Καθηγητὲς Πανεπιστημίου κ. Ἰωάννης Κορναράκης, κ. Δέσποινα Λιάλιου καὶ κ. Γεώργιος Θεοδωρούδης. Τὴν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν κήρυξε ὁ Σέβ. Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Ἄνθιμος.

Ἔγιναν πενῆντα ἑπτὰ (57) εἰσηγήσεις ἀπὸ ἰσάριθμους εἰσηγητές.

Ἡ καταληκτική, θὰ λέγαμε, πρόταση τοῦ Συνεδρίου συνοψίζεται στὴν φράση: "Ἐν ἀγάπῃ ἀπορρίπτουμε τὸν Οἰκουμενισμό, διότι ἐπιθυμοῦμε νὰ προσφέρουμε στοὺς ἑτεροδόξους ἐκεῖνο ἀκριβῶς ποὺ ὁ Κύριος χάρισε πλούσια σὲ ὅλους ἐμᾶς μέσα στὴν Ἁγία Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία Τοῦ, δηλαδὴ τὴν εὐκαιρία νὰ γίνουν μέλη τοῦ Σώματός Τοῦ".

Ὁ Σέβ. Μητροπολίτης μας εἰσηγήθηκε τὸ θέμα "Ὁ Οἰκουμενισμὸς ἐν τῇ πράξει, ἤτοι τὴν θεολογία καὶ τὴν ἄσκηση". Τὰ κεφάλαια καὶ τὰ ὑποκεφάλαια στὰ ὁποῖα χώρισε τὴν ὁμιλία του εἶναι τὰ ἑξῆς: 1. Οἱ βασικὲς θεωρίες τοῦ οἰκουμενισμοῦ, 2. Ὁ Οἰκουμενισμὸς στὴν θεολογία, α) Μερικὰ ἐνδεικτικὰ παραδείγματα, β) Ἀπόψεις τοῦ Καθηγητοῦ Ἰωάννου Καρμίρη, γ) Τὸ ἐσφαλμένο τῶν ἀπόψεων αὐτῶν, 3. Ὁ οἰκουμενισμὸς στὴν ἄσκηση, α) Ἡ ὀρθόδοξη ἄσκηση, β) Ὁ Nεοπλατωνισμόςκαί ἡ ὀρθόδοξη νηπτικὴ θεολογία, γ) Ἡ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ γιὰ τὴν πρακτική, φυσικὴ καὶ θεολογικὴ φιλοσοφία, δ) Ἡ διδασκαλία τοῦ ὁσίου Νικήτα τοῦ Στηθάτου γιὰ τὴν καθαρτική, φωτιστικὴ καὶ τελειοποιὸ τάξη, 4. Συμπέρασμα. Ἐλπίζουμε νὰ μπορέσουμε νὰ δημοσιεύσουμε τμήματα τῆς ὁμιλίας αὐτῆς σὲ μελλοντικὸ τεῦχος.

Μοναστικὸ Συνέδριο στὴν Λευκάδα

Μοναστικὸ Διήμερο Συνέδριο διοργανώθηκε στὴν γειτονικὴ Λευκάδα, στὴν Ἱερὰ Μονὴ Φανερωμένης ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη καὶ τὴν Ἱερὰ Μονή, στὶς 2 καὶ 3 Ὀκτωβρίου ἐ.ἔ. Τὸ Συνέδριο εἶχε τίτλο "Μοναχισμὸς καὶ σύγχρονος κόσμος" καὶ συμμετεῖχαν περὶ τοὺς 150 μοναχοὶ καὶ μοναχὲς ἀπὸ διάφορες Ἱερὲς Μονὲς τῆς Δυτικῆς κυρίως Ἑλλάδος.

Μετὰ τοὺς χαιρετισμοὺς τῶν ἐπισήμων καὶ τῶν ἀρχῶν, μίλησαν οἱ Μητροπολῖτες Νικοπόλεως κ. Μελέτιος καὶ ὁ οἰκεῖος Ἱεράρχης κ. Νικηφόρος.

Εἰσηγήσεις ἔκαναν δόκιμοι ὁμιλητές, Ἡγούμενοι, Γερόντισσες Ἱερῶν Μονῶν Ἱερεῖς καὶ Μοναχοί.

Τὸ πόρισμα τοῦ Συνεδρίου ἀναφέρει, μεταξὺ ἄλλων:

Οἱ εἰσηγήσεις ἦταν "ἐνδιαφέρουσες, ὑψηλοῦ ἐπιπέδου, βασισμένες στὴν ἁγιοπατερικὴ καὶ νηπτικὴ παράδοση καὶ μὲ συχνὲς ἀναφορὲς σὲ σύγχρονους ὁσίους καὶ ἐνάρετους Γέροντες, ποὺ πολὺ ἀναπαύουν τὶς ψυχὲς ὅλων. Ὁ σύγχρονος ἑλληνικὸς μοναχισμὸς ἀνθεῖ. Ἡ ἀνθοφορία τοῦ αὐτὴ καλεῖται νὰ διατηρηθῇ πρὸς δόξα Θεοῦ, αἴγλη τῆς Ἐκκλησίας, ἔμπνευση καὶ βοήθεια τῶν πιστῶν, τῶν ὁποίων τὸ φιλομόναχο πνεῦμα δὲν θὰ πρέπη νὰ ἐπαίρη τοὺς μοναχούς, ἀλλὰ νὰ κατανύσση καὶ νὰ αὐξάνη τὴν προσευχή, ποὺ εἶναι τὸ κύριο μοναστικὸ ἔργο, ὑπεράνω πάσης φιλανθρωπίας καὶ κοινωνικοῦ ἔργου, ἱεραποστολῆς καὶ προσφορᾶς διὰ τῆς τηρήσεως κυρίως τῆς καθημερινῆς λατρευτικῆς ζωῆς, τοῦ γνήσιου ἀσκητικοῦ προγράμματος, τῆς ζωῆς τῆς θεοδωρήτου καὶ θεοποιοῦ προσευχῆς, ποὺ δὲν πρέπει νὰ ἐπηρεάζη καὶ νὰ ἀλλοιώνη ὁ προσευχόμενος κόσμος, ποὺ πάντα θὰ ἀποζητᾶ ἕναν μοναχὸ λιτό, ἁπλό, ταπεινὸ καὶ προσευχόμενο, μὲ κατάνυξη καὶ κομποσχοίνι, ὄχι τόσο μὲ γνώση τῆς ἐπικαιρότητας, τῆς εἰδησεογραφίας, τῶν συναλλαγῶν τῶν δημοσίων σχέσεων...

Φανερὸς ἦταν ὅλων ὁ πόνος, τὸ ἐνδιαφέρον καὶ ἡ ἀγάπη γιὰ ἕναν μοναχισμὸ ἀναλλοίωτο, παραδοσιακό, ἀληθινό, ζωοπάροχο, ποὺ θὰ συνδράμη στὴν ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ στὶς ἀγωνίες τοῦ ταλαιπωρημένου κόσμου"

Ἀπὸ τὶς ἐνδιαφέρουσες εἰσηγήσεις τοῦ Συνεδρίου, παραθέτουμε παραπλεύρως τὴν περίληψη τῆς εἰσηγήσεως τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Γεωργίου Καθηγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους.-