Στὸ Ἱερατικὸ Συνέδριο Γερμανίας

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Μὲ πρόσκληση τοῦ Μητροπολίτου Γερμανίας κ. Αὐγουστίνου, παρευρέθηκα στὸ ἐτήσιο Ἱερατικὸ Συνέδριο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γερμανίας, ἀναπτύσσοντας τὸ βασικὸ θέμα τοῦ Συνεδρίου. Μὲ τὴν εὐκαιρία αὐτή, ἀφ' ἑνὸς μὲν θὰ ἤθελα νὰ ἐνημερώσω τὸ πλήρωμα τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας γιὰ τὸ γεγονὸς αὐτό, ἀφ' ἑτέρου δὲ νὰ καταγράψω μερικὲς ἐντυπώσεις ποὺ ἀπεκόμισα ἀπὸ τὴν παρουσία μου στὸ Ἱερατικὸ Συνέδριο.

1. Τὸ φετινὸ Ἱερατικὸ Συνέδριο

Η Ἱερὰ Μητρόπολη Γερμανίας λειτουργεῖ ἐπισήμως ἀπὸ τὸ 1963, δηλαδὴ 41 χρόνια, καὶ κάθε χρόνο ἀναπτύσσεται ἀκόμη περισσότερο. Οἱ περισσότερες Ἐνορίες ἔχουν δημιουργηθῇ ἀπὸ μετανάστες, οἱ ὁποῖοι ἔφθασαν στὴν Γερμανία ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα τὴν δεκαετία τοῦ '60 γιὰ τὴν εὕρεση ἐργασίας. Βεβαίως στὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Γερμανίας συγκαταλέγονται καὶ φοιτητές, ἐπιστήμονες, γενικὰ ἄνθρωποι τῶν Γραμμάτων. Εἶναι ἑπόμενο ὅτι τὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας αὐξάνονται μὲ τὸν χρόνο καὶ ἐπειδὴ ἡ Μητρόπολη Γερμανίας ὑπάγεται στὴν δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, γι' αὐτὸ καὶ προστίθενται Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ προερχόμενοι ἀπὸ ἄλλες ἐθνικότητες.

Ὁ νῦν Μητροπολίτης Γερμανίας κ. Αὐγουστῖνος, ὁ ὁποῖος ἔχει τὴν ἀναφορά του στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, διαμένει καὶ ἐργάζεται στὴν Γερμανία πάνω ἀπὸ 40 χρόνια, ἀπὸ τὰ ὁποῖα τὰ 24 χρόνια ποιμαίνει ὡς Μητροπολίτης τὴν περιοχὴ αὐτή. Ὑπάρχουν τρεῖς βοηθοὶ Ἐπίσκοποι, ἤτοι οἱ Θεοφιλέστατοι Ἀρίστης κ. Βασίλειος, Λεύκης κ. Εὐμένιος καὶ Ἀριανζοῦ κ. Βαρθολομαῖος. Ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη ἔχει 64 Ἐνορίες, στὶς ὁποῖες ὑπηρετοῦν 70 περίπου Κληρικοί. Οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς Κληρικοὺς εἶναι θεολόγοι, ἔχοντες διάφορα πτυχία, καὶ ἀρκετὰ πεπειραμένοι στὴν ποιμαντικὴ διακονία τῆς δύσκολης αὐτῆς περιοχῆς.

Τὸ φετινὸ Ἱερατικὸ Συνέδριο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ἦταν τὸ 35ο Συνέδριο στὰ 41 χρόνια τῆς ἐπισήμου ὑπάρξεως τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Αὐτὸ δείχνει τὸ ἐνδιαφέρον τῆς διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὰ ποιμαντικὰ προβλήματα τὰ ὁποῖα ἀπασχολοῦν τοὺς Χριστιανοὺς τῆς περιοχῆς.

Τὸ Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στὸ Ludwigshafen πλησίον τῆς Φραγκφούρτης, μεταξὺ 19 καὶ 22 Ὀκτωβρίου. Ὁ χῶρος τοῦ Συνεδρίου ἦταν ἡ Ἀκαδημία Heinrich Pesch Haus ποὺ εἶχε ὅλες τὶς ἀπαραίτητες συνθῆκες γιὰ τὴν λειτουργία ἑνὸς τέτοιου Συνεδρίου. Τὸ κεντρικὸ θέμα τοῦ Συνεδρίου ἦταν: "Πρόσωπο πρὸς πρόσωπο", μὲ ὑπότιτλο "τὸ χάρισμα τῆς πατρότητας".

2. Οἱ ἐργασίες τοῦ Συνεδρίου

Ἡ ἔναρξη τοῦ Συνεδρίου ἔγινε στὸν Ἱερὸ Ναὸ τῆς πόλεως Ludwigshafen στὴν ὁποία ἐφημερεύει ὁ Ρουμελιώτης Ἱερεὺς π. Κωνσταντῖνος Ζαρκανίτης, ὁ ὁποῖος ἐντυπωσίασε μὲ τὶς δραστηριότητές του καὶ τὴν ζωντάνια του.

Μετά τον Ἑσπερινὸ ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Ἀριανζοῦ κ. Βαρθολομαῖος, ὁ ὁποῖος καὶ χοροστάτησε, ἀνέγνωσε τὸ μήνυμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου. Στὸ μήνυμά του ὁ Παναγιώτατος ἐπήνεσε τὸν Μητροπολίτη Γερμανίας, διότι παρουσιάζει γιὰ τρεῖς δεκαετίες "εὐπρόσωπον τὴν Ὀρθοδοξίαν" στὴν Γερμανία καὶ δίδει "πρὸς τοὺς ἔξω ἐν σοβαρότητι τὴν μαρτυρίαν τῆς ἐν ἡμῖν ἀληθοῦς πίστεως". Στὴν συνέχεια συνεχάρη τὸν Σεβασμιώτατο γιὰ τὴν Ἱερατικὴ Σύναξη καὶ ἔδωσε τὴν Πατριαρχικὴ εὐλογία γιὰ τὴν ἐπιτυχῆ διεκπεραίωση τῶν ἐργασιῶν τῆς Ἱερατικῆς Συνάξεως "ἐν ἢ θὰ συζητήσετε ἐπισταμένως τὸ θέμα "Πρόσωπον πρὸς πρόσωπον – τὸ χάρισμα τῆς πατρότητος", κατόπιν εἰσηγήσεως ἐπ' αὐτοῦ παρὰ τοῦ λογιωτάτου ἐκλεκτοῦ Ἱεράρχου ἀδελφοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κυρίου Ἱεροθέου". Συγχρόνως ἐτόνισε τὴν ἀναγκαιότητα ἑνὸς τόσο σοβαροῦ θέματος ποὺ ἀναφέρεται στὴν προσωπικὴ σχέση μεταξὺ ποιμένος–πατρός καὶ τέκνου–πιστού.

Μετὰ τὸ μήνυμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ἀπηύθυναν χαιρετισμὸ οἱ παριστάμενοι φορεῖς καὶ τοῦ τόπου ἐκείνου καὶ τῆς Ἑλλάδος, ὅπως καὶ ὁ Μητροπολίτης Γερμανίας κ. Αὐγουστῖνος, καὶ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο κηρύχθηκε ἡ ἔναρξη τοῦ Συνεδρίου.

Ἀκολούθησε δεῖπνο στὸ Πνευματικὸ Κέντρο τῆς Ἐνορίας, στὸ ὁποῖο διηκόνησαν μὲ πολὺ μεγάλη ἀγάπη καὶ φιλοξενία οἱ γυναῖκες τῆς Ἐνορίας. Ἡ παρουσία τῶν παιδιῶν ποὺ μὲ παραδοσιακὲς στολὲς ἐχόρευσαν ἑλληνικοὺς χοροὺς ἔδωσε ἕναν πανηγυρικὸ τόνο στὴν ἔναρξη τοῦ Συνεδρίου.

Τὴν δεύτερη ἡμέρα τοῦ Συνεδρίου, δηλαδὴ Τετάρτη 20 Ὀκτωβρίου, ἄρχισαν οἱ ἐπίσημες ἐργασίες τοῦ Συνεδρίου στὸν χῶρο τῆς Ἀκαδημίας ποὺ προαναφέραμε.

Μετὰ τὴν ἀκολουθία τοῦ ὄρθρου ὁ Μητροπολίτης Γερμανίας κ. Αὐγουστῖνος ἀπηύθυνε στοὺς Συνέδρους μερικὲς εἰσαγωγικὲς σκέψεις γιὰ τὸ θέμα, ἀναλύοντας τὴν ἔννοια τοῦ προσώπου, τὸ χάρισμα τῆς πατρότητος καὶ τὸ χάρισμα τῆς διακρίσεως ποὺ πρέπει νὰ διέπη τὸν Πνευματικὸ πατέρα. Μεταξὺ τῶν ἄλλων εἶπε:

"Παραπάνω ὅμως δὲν θὰ ἐπεκταθῶ· κοντά μας, ἄλλωστε, ἔχουμε εἰδικό, ὁ ὁποῖος σὲ ἰδιαίτερη δοκιμιακὴ μελέτη ἔχει ἀσχοληθεῖ μὲ τὸ πρόσωπο στὴν ὀρθόδοξη παράδοση. Ὁ ἅγιος Ναυπάκτου, στὸν ὁποῖο προτείναμε νὰ μᾶς εἰσηγηθεῖ ὡς κεντρικὸς ὁμιλητὴς τὸ θέμα τοῦ συνεδρίου –εἶμαι βέβαιος– θὰ φωτίσει τις ἐπί μέρους πτυχές, θὰ μᾶς παρουσιάσει ἀνάγλυφα τὸ πλαίσιο, μέσα στὸ ὁποῖο ὁρίζεται ὁ ἱερέας – πατέρας ὡς πρόσωπο, ἀλλὰ καὶ τὸν ὁρίζοντα δράσης τοῦ ἱερέα ὑπὸ τὸ πρίσμα τῆς ἐφαρμογῆς τῆς διακρίσεως. Γιὰ τὴν τιμή, Σεβασμιώτατε, νὰ εἶστε αὐτὲς τὶς ἡμέρες μαζί μας καὶ νὰ μᾶς πλουτίσετε μὲ τὴν σοφία καὶ τὴν πεῖρα σας, σᾶς εὐχαριστῶ στὸ ὄνομα ὅλων μας μέσα ἀπὸ τὴν καρδιά μου".

Στὴν συνέχεια ἀνέλυσε τὸ πρόγραμμα τοῦ Συνεδρίου καὶ παρεκάλεσε "νὰ ἀκουσθοῦν ὅλο καὶ περισσότερες φωνὲς" στὴν Σύναξη, γιατί μιὰ τέτοια δυνατότητα "δὲν συμβάλλει μόνον στὴν πολυφωνία καὶ ἄρα στὸ ἐμπλουτισμὸ τῆς γνώσης καὶ τῆς ἐμπειρίας, ἀλλὰ καὶ ἐνισχύει τοὺς παλμοὺς τοῦ συνεδρίου, ἀφοῦ προσθέτει σφρίγος καὶ χρῶμα στὴν διαπραγμάτευση". Καὶ ἀφοῦ εὐχαρίστησε ὅσους κοπίασαν γιὰ τὴν διοργάνωση, κατέληξε:

"Παρακαλώ, ἐπίσης, νὰ αἰσθάνεσθε σὰ στὸ σπίτι σας. Ἔχετε δὲ κατὰ νοῦ, πῶς, ὅ,τι ἰσχύει στὴν ὀρθόδοξή μας ἐκκλησία, ἰσχύει στὸ ἀκέραιο στὴ Μητρόπολη Γερμανίας, καὶ βέβαια σὲ αὐτή μας τὴ σύναξη· ὁμιλῶ γιὰ τὴν ἐλευθερία, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τὴ στοιχειώδη περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα, μέσα στὴν ὁποία ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ ἀναπτύσσονται ὑγιῶς τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ κάθε προσώπου, ἀπὸ τὴν ἄλλη ἔχει τὴν καλύτερη ἐφαρμογὴ τὸ χάρισμα τῆς διάκρισης".

Μετὰ τὶς εἰσαγωγικὲς σκέψεις τοῦ Μητροπολίτου Γερμανίας μοῦ δόθηκε ὁ λόγος γιὰ νὰ ἀναπτύξω τὸ βασικὸ θέμα τοῦ Συνεδρίου τὸ ὁποῖο εἶχε προσδιορισθῇ, ἤτοι: "Ὁ ἱερέας ὡς πρόσωπο: τὸ πρόσωπο τοῦ πατέρα καὶ τὸ χάρισμα τῆς διάκρισης".

Τὸ θέμα εἶχε χωρισθῇ στὶς ἑξῆς ἑνότητες: 1. Τὸ πρόσωπο ἀπὸ φιλοσοφικῆς, ἐκκλησιολογικῆς καὶ νηπτικὴς πλευρᾶς, 2. Ὁ Ἱερεὺς ὡς πατὴρ καὶ μήτηρ, 3. Ἡ ποιμαντικὴ τῶν ἱερῶν Κανόνων τῆς Ἐκκλησίας, α) Ἐκκλησιολογικὴ ἑρμηνεία τῶν ἱερῶν Κανόνων, β) Τὸ χάρισμα τῆς διακρίσεως τῶν Πνευματικῶν πατέρων, γ) Ἡ κατ' ἀκρίβεια καὶ κατ' οἰκονομία χρήση τῶν ἱερῶν Κανόνων, δ) Τὸ πρόσωπο ποὺ χρησιμοποιεῖ τοὺς ἱεροὺς Κανόνας.

Τὸ ὅλο πνεῦμα τῆς εἰσηγήσεως ἦταν ὅτι ὁ Ἱερεὺς πρέπει νὰ συμπεριφέρεται ὡς Πνευματικὸς πατέρας ποὺ ἀναγεννᾶ ἐν Χριστῷ τὰ πνευματικά του παιδιά, ἡ πνευματικὴ πατρότητα συνδέεται καὶ μὲ τὴν πνευματικὴ μητρότητα, χωρὶς νὰ παραθεωρὴ καὶ τὴν πνευματικὴ ἀδελφότητα. Ἐπίσης, τονίσθηκε ὅτι ὁ Πνευματικὸς πατέρας θεραπεύει τὰ πνευματικά του παιδιὰ μὲ τὴν πνευματικὴ ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ἐκφράζεται στὶς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν καὶ Τοπικῶν Συνόδων. Ἰδιαιτέρως ὑπογραμμίσθηκε τὸ χάρισμα τῆς διακρίσεως ποὺ πρέπει νὰ ἔχη ὁ Πνευματικὸς πατέρας.

Μετὰ τὴν εἰσήγηση ἐπηκολούθησε ἐνδιαφέρουσα συζήτηση. Ἐτέθησαν πολλὲς ἐρωτήσεις ποὺ εἶχαν σχέση μὲ τὸ θέμα, ἔγιναν πολλὲς παρεμβάσεις ἀπὸ τοὺς Συνέδρους. Τὸ ἐνδιαφέρον τῶν Ἱερέων ἐκδηλώθηκε μὲ τὸ ὅτι συνεχίστηκε ἡ συζήτηση γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ ἀκόμη καὶ σὲ ἑπόμενες Συνεδρίες.

Ἀλλὰ ἡ ἰδιαιτερότητα τοῦ Συνεδρίου βρισκόταν στὸ ὅτι εἶχε δύο ἐνδιαφέρουσες ἑνότητες. Στὴν μία ἑνότητα μὲ τίτλο "μαρτυρίες Ἂ καὶ μαρτυρίες Β" ἐπιλεγέντες Κληρικοὶ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ἀνέφεραν, σὲ μικρὲς παρεμβάσεις τους, ἰδιαίτερα προβλήματα καὶ ἐμπειρίες ἀπὸ τὴν ἐξάσκηση τῆς ποιμαντικῆς τοὺς διακονίας. Στὴν ἄλλη ἑνότητα μὲ τίτλο "ἐργαστήρια", ἔγιναν παρεμβάσεις καὶ συζητήσεις ἀπὸ τοὺς ἴδιους τοὺς Κληρικοὺς γιὰ προβλήματα ποιμαντικῆς διακονίας. Συγκεκριμένα:

Στην πρώτη ἑνότητα ὑπῆρχαν δύο ἐπὶ μέρους ὑποενότητες. Ἡ μία ὑποενότητα εἶχε τίτλο "ὁ Ἱερέας καὶ οἱ συνεργάτες του" καὶ κατάλληλοι Ἱερεῖς ἀνέπτυξαν τὰ θέματα "ὁ/ἡ νεωκόρος", "ἐπιλογὴ ἐπιτρόπων", "οἱ κυρίες τῆς διακονίας", "σύστημα διοίκησης τῆς ἐνορίας", "τρόποι συμμετοχῆς τῶν πιστῶν π.χ. ἐνοριακὴ σύναξη". Ἡ ἄλλη ὑποενότητα εἶχε τίτλο "ἐξειδικευμένες περιπτώσεις στὴν ποιμαντικὴ πράξη" καὶ κατάλληλοι Ἱερεῖς ἀνέπτυξαν τὰ θέματα: "τοὶς μισοῦσιν καὶ ἀδικοῦσιν ἡμᾶς...", "ἡ περίπτωση τῶν "εὐσεβῶν" ἀδελφῶν", "οἱ "ἡμέτεροι" (κόλακες καὶ θεράποντες)", "δυὸ λεπτὰ ἀπὸ τὸν χρόνο σου...", "οἱ (δημόσιες) ἀρχὲς καὶ ἐξουσίες" (τὸ τελευταῖο θέμα δὲν παρουσιάσθηκε, λόγῳ ἀσθενείας τοῦ εἰσηγητοῦ).

Μετὰ τὴν ὀλιγόλεπτη παρουσίαση τοῦ κάθε θέματος ἀπὸ Ἱερέα ποὺ εἶχε ἀσχοληθῇ μὲ ποικίλους τρόπους μὲ τὰ ἐπὶ μέρους θέματα, δόθηκε ἡ δυνατότητα στοὺς Συνέδρους Ἱερεῖς νὰ κάνουν ἐρωτήσεις - παρεμβάσεις καὶ νὰ γίνη μιὰ ἐπαγωγικὴ συζήτηση.

Στὴν δεύτερη ἑνότητα μὲ τὸν τίτλο "ἐργαστήρια" συζητήθηκαν καθ' ὁμάδας, σὲ εἰδικοὺς χώρους, θέματα τὰ ὁποῖα ἀπασχολοῦν τὶς Ἐνορίες τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γερμανίας. Πρόκειται γιὰ τέσσερα σοβαρὰ ζητήματα, ἤτοι "ἡ ἐνοριακὴ σύναξη", "ἀπὸ τὴν ἀδιαφορία στὴν ἐχθρότητα", "πραγματικοὶ καὶ κατ' ἐπάγγελμα ἀναξιοπαθοῦντες", "οἱ ἐπισκέπτες Ἱερεῖς". Τὰ πορίσματα τῶν "ἐργαστηρίων" αὐτῶν παρουσιάσθηκαν στὴν ὁλομέλεια τοῦ Συνεδρίου.

Βεβαίως ὑπῆρχε καὶ μιὰ ἄλλη ἑνότητα στὴν ὁποία ἔγινε λόγος γιὰ "πρακτικὰ θέματα καὶ πληροφορίες".

Ἀπὸ τὴν ἁπλὴ αὐτὴ παράθεση τῆς ὅλης θεματολογίας τοῦ Συνεδρίου δίδεται ἡ δυνατότητα νὰ ἀντιληφθοῦμε τὸ ὅλο "πνεῦμα" τῆς ἱερατικῆς αὐτῆς συνάξεως, τὴν σωστὴ διοργάνωσή της, τὴν ἔκθεση τῶν ποιμαντικῶν προβλήματων ποὺ ἀντιμετωπίζουν Ἱερεῖς τῆς Μητροπόλεως αὐτῆς, τὶς γόνιμες συζητήσεις ποὺ ἔγιναν καὶ τὶς σημαντικὲς καὶ οὐσιαστικὲς ὁδηγίες ποὺ δόθηκαν κυρίως ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη τῆς Ἱερᾶς αὐτῆς Μητροπόλεως Σέβ. κ. Αὐγουστῖνο.

3. Μερικὲς γενικὲς ἐντυπώσεις μου

Πρώτη φορὰ συμμετεῖχα σὲ Ἱερατικὸ Συνέδριο ἐκτὸς Ἑλλάδος καὶ μάλιστα στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Γερμανίας καὶ ἦλθα σὲ ἐπικοινωνία μὲ Ἐφημερίους, οἱ ὁποῖοι ἀντιμετωπίζουν ἔντονα ποιμαντικὰ προβλήματα, ζῶντας σὲ μιὰ πολυπολιτισμικὴ κοινωνία, καὶ ἐντυπωσιάσθηκα καὶ ἀπὸ τὸ ἐπίπεδο τοῦ Συνεδρίου καὶ ἀπὸ τὴν θεματολογία καὶ προβληματική του.

Οἱ ἐντυπώσεις μου εἶναι πολλὲς καὶ ποικίλες. Θὰ ἤθελα νὰ καταθέσω στὴν συνέχεια μερικὲς ἀπὸ αὐτές.

Πρῶτον. Εἶχα ἀκούσει γιὰ τὸν Σέβ. Μητροπολίτη Γερμανίας κ. Αὐγουστῖνο, γιὰ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο διοικεῖ τὴν Μητρόπολή του καὶ τὴν ἀγάπη τὴν ὁποία τρέφουν οἱ Κληρικοὶ πρὸς τὸ πρόσωπό του, ἀλλὰ μὲ τὴν ἐπικοινωνία μαζί του ἀπέκτησα καὶ προσωπικὴ πεῖρα. Διέκρινα τὴν μεγάλη πεῖρα τὴν ὁποία ἔχει ἀπὸ τὴν ποιμαντική του διακονία στὴν Γερμανία, τὴν διάκριση ἡ ὁποία τὸν χαρακτηρίζει, τὴν ἁπλότητα μὲ τὴν ὁποία συμπεριφέρεται, τὴν ἄνεση καὶ ἐλευθερία ποὺ δίδει στοὺς Κληρικούς του καὶ γενικὰ τὸν ἔξυπνο τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἀντιμετωπίζει διάφορα προβλήματα.

Ἀπὸ τὶς παρεμβάσεις ποὺ ἔκανε κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ Συνεδρίου συνεκράτησα τρείς. Ἡ μία ποὺ εἶπε ὅτι στὴν Γερμανία "δὲν πωλοῦμε τὴν Ὀρθοδοξία, ἀλλὰ δείχνουμε τὴν Ὀρθοδοξία". Ἡ ἄλλη: "ἂν σβήση ἡ κανδήλα τοῦ Φαναρίου, τότε θὰ ἔχουμε σ' ὅλη τὴν Ὀρθοδοξία ἀνὰ τὸν κόσμο πολλὰ σχίσματα". Ἡ τρίτη: "ἐδῶ στὴν Μητρόπολη Γερμανίας δὲν ὑπάρχει δεσποτοκρατία, ἀλλὰ οὔτε καὶ παπαδοκρατία, γι' αὐτὸ νὰ καταθέσετε ἐλεύθερα τὶς ἀπόψεις σας".

Διέκρινα ἐπίσης ἀπ' ὅσα ἔλεγε ὅτι θέλει νὰ κρατήση τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα στὶς ἀκολουθίες καὶ τὴν ἀνάγνωση τοῦ Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελίου στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα –καὶ νὰ μὴ διαβάζονται στὴν γερμανική– γιὰ νὰ μὴ ἔχουμε ἐκπτώσεις ἀπὸ τὴν ἑλληνορθόδοξη παράδοση, καθὼς ἐπίσης νὰ μὴ χαθῇ ὁ ὀρθόδοξος τρόπος διοργανώσεως τῆς Ἐνορίας μὲ τὴν ἀντικατάστασή της ἀπὸ διαφόρους προτεσταντικοὺς τρόπους. Ἐπίσης συχνὰ ἔλεγε ὅτι πρέπει νὰ ἔχουμε εὐγένεια πρὸς τοὺς ἄλλους Χριστιανούς, ἀλλὰ ὄχι σὲ βάρος τῆς πίστεως.

Δεύτερον. Οἱ ἄμεσοι συνεργάτες τοῦ Μητροπολίτου εἶναι ἀξιόλογα πρόσωπα. Ἀναφέρω τὸν Πρωτοσύγκελλο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἀρχιμ. π. Ἀμβρόσιο Κουτσουρίδη, ὁ ὁποῖος διακρίνεται ἀπὸ εὐγένεια, εὐπρέπεια, γνώση τῶν πραγμάτων καὶ παιδεία. Ἀξιόλογοι εἶναι οἱ τρεῖς Ἐπίσκοποι, οἱ Θεοφιλέστατοι Ἀρίστης Βασίλειος, ὁ Λεύκης Εὐμένιος καὶ ὁ Ἀριανζοῦ Βαρθολομαῖος. Ἰδιαιτέρως θέλω νὰ ὑπογραμμίσω τὴν προσωπικότητα τοῦ νέου Ἐπισκόπου Ἀριανζοῦ, ὁ ὁποῖος χειροτονήθηκε Ἐπίσκοπος πρὶν λίγους μῆνες καὶ εἶχε τὴν εὐθύνη τῆς διοργανώσεως τοῦ Συνεδρίου καὶ μὲ τὸν ὁποῖο εἶχα μιὰ διαρκῆ ἐπικοινωνία γιὰ τὴν μετάβασή μου στὴν Γερμανία. Μὲ ὑποδέχθηκε στὸ ἀεροδρόμιο καὶ μὲ πολλὴ εὐγένεια καὶ καλωσύνη μὲ συνόδευσε μέχρι τὸ Ludwigshafen.

Τρίτον. Οἱ Κληρικοὶ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ἔχουν αὐξημένη ποιμαντικὴ εὐθύνη, ἀρκετὸ ἐνδιαφέρον καὶ μεγάλη ἀγάπη γιὰ τὸ ποίμνιό τους. Ἀπὸ τὶς εἰσηγήσεις τους καὶ τὶς παρεμβάσεις τους διέκρινα ὅτι ἀντιμετώπιζαν προβλήματα σοβαρά, ἐξυπηρετοῦν ὁ καθένας πολλὲς ἐνορίες, διανύοντας πολλὰ χιλιόμετρα καὶ χρησιμοποιοῦν ποικίλους τρόπους προκειμένου νὰ ποιμάνουν τὸ ἑλληνορθόδοξο ποίμνιο τῆς περιοχῆς τους. Ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ἱερὲς Ἀκολουθίες, διάφοροι χῶροι, ὅπως ἐργοστάσια, σχολεῖα, νοσοκομεῖα, κλ. δέχονται τὴν εὐεργετική τους παρουσία.

Ἐπισκέφθηκα τὴν Ἐνορία τοῦ π. Γεωργίου Παπασαλούρου στὸ Wiesbaden καὶ εἶδα τὴν ἐργασία τὴν ὁποία ἐπετέλεσε σὲ λίγα χρόνια. Ἐνῷ παρέλαβε μιὰ ἐνορία μὲ ἕναν μικρὸ Ναό, διαμόρφωσε ἕνα γυμναστήριο σὲ ἕναν καταπληκτικὸ ὀρθόδοξο ἁγιορείτικο Ναό, μὲ αἴθουσες καὶ διάφορα ἄλλα κτίσματα, ὥστε νὰ ἐξυπηρετοῦνται οἱ ποιμαντικὲς ἀνάγκες τῆς Ἐνορίας καὶ νὰ λύονται τὰ οἰκονομικὰ προβλήματά της.

Ἐπίσης, ἰδιαίτερη ἐντύπωση μοῦ ἔκανε ὁ νέος καταπληκτικὸς βυζαντινὸς Ναὸς τοῦ ἁγίου Γεωργίου, κτισμένος σὲ ἕνα πάρκο τῆς Φραγκφούρτης ποὺ εἶναι ἕνα κόσμημα τῆς περιοχῆς καὶ ἀποτελεῖ τὸ κέντρο πολλῶν Χριστιανῶν τῆς πόλεως.

Γενικά, ἡ ἐπίσκεψη στὴν Γερμανία ἐμπλούτισε τὴν ποιμαντική μου πεῖρα καὶ εἶδα πῶς ἐργάζονται ὀρθόδοξοι Κληρικοὶ σὲ μιὰ πολυπολιτισμικὴ κοινωνία. Τὸ δὲ θέμα τὸ ὁποῖο ἐπελέγη "πρόσωπο πρὸς πρόσωπο – τὸ χάρισμα τῆς πατρότητας", δείχνει ἀφ' ἑνὸς μὲν ὅτι οἱ ἄνθρωποι ποὺ ζοῦν σὲ πολυάριθμες κοινωνίες ἐκλαμβάνονται ἁπλῶς ὡς ἄτομα, ὁπότε ὑπάρχει ἀνάγκη ἐπικοινωνίας μὲ πρόσωπα, ἀφ' ἑτέρου δὲ ὅλο καὶ περισσότερο οἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι χάνουν τὴν σχέση τοῦ πατέρα καὶ γι' αὐτὸ τὴν ἀναζητοῦν. Ὁπότε ἡ Ἐκκλησία μὲ τοὺς πνευματικούς της πατέρες πρέπει νὰ ἀνταποκριθῇ μὲ διάκριση στὰ αἰτήματα αὐτῶν τῶν καιρῶν.

Δοξάζω τὸν Θεὸ γι' αὐτὴν τὴν νέα ἐμπειρία τὴν ὁποία ἀπέκτησα καὶ εὐχαριστῶ τὸν Σέβ. Μητροπολίτη Γερμανίας κ. Αὐγουστῖνο, ὁ ὁποῖος μαζὶ μὲ τοὺς συνεργάτες του μὲ ἐκάλεσαν στὴν ἱερατικὴ αὐτὴ σύναξη. Ἐπίσης εὐχαριστῶ καὶ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη κ. Βαρθολομαῖο καθὼς καὶ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κ. Χριστόδουλο καὶ τὰ Μέλη τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ποὺ μοῦ χορήγησαν τὴν ἄδεια νὰ πραγματοποιήσω αὐτὸ τὸ ταξίδι.–