Κύριο ἄρθρο: Ἀπογραφὴ καὶ Φορολογία

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Καὶ πάλι ἀξιωνόμαστε ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ ἑορτάσουμε τὴν Γέννηση τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ δοῦμε τὸ μεγαλεῖο τῆς ταπεινώσεώς Του, ἀλλὰ καὶ τὴν δυνατότητα τοῦ ἀνθρώπου νὰ γίνη κατὰ Χάριν Θεός. Αὐτὸ εἶναι τὸ νόημα τῶν ἑορτῶν τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀποβλέπουν στὴν νοηματοδότηση τῆς ζωῆς μας, στὸ νὰ μάθουμε τί εἴμαστε, σὲ ποιά κατάσταση μᾶς ὁδήγησε ἡ ἁμαρτία, πῶς μᾶς ἀναγέννησε καὶ μᾶς ἀνέπλασε ὁ Χριστὸς καὶ σὲ ποιό ὕψος μποροῦμε νὰ φθάσουμε μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἑορτὴ τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ, τὰ Χριστούγεννα, ὅπως τὰ ὀνομάζουμε, συνδυασμένη καὶ σχετιζομένη μὲ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ἀποτελοῦν τὸ κεφάλαιο τῆς σωτηρίας μας, εἶναι μοναδικὰ γεγονότα, τὰ ὁποῖα πρέπει νὰ σκεπτόμαστε συχνὰ καὶ νὰ ἀποτελοῦν τὸ βαθύτερο νόημα τῆς ζωῆς μας.

Διαβάζοντας τὰ Εὐαγγέλια ποὺ ὁμιλοῦν γιὰ τὴν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ μποροῦμε νὰ σταματήσουμε στὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Χριστὸς γεννήθηκε στὴν Βηθλεέμ, ὅπου πῆγε ἡ Παναγία μὲ τὸν Ἰωσὴφ γιὰ νὰ ἀπογραφοῦν. Τὸ διάταγμα τῆς ἀπογραφῆς ἐκδόθηκε ἀπὸ τὸν Καίσαρα Αὔγουστο καὶ ἔπρεπε ὅλοι νὰ πορευθοῦν στὴν πόλη τους γιὰ νὰ ἀπογραφοῦν. Ἔτσι βρέθηκε ἡ Παναγία καὶ ὁ Ἰωσὴφ στὴν Βηθλεέμ, γιατί καταγόταν ἀπὸ τὴν γενεὰ καὶ τὴν οἰκογένεια τοῦ Δαυΐδ. (Λούκ. β΄, 1-5).

Ἡ ἀπογραφὴ εἶχε σκοπὸ κυρίως φορολογικό, γιατί ἀπογράφονταν οἱ ἄνθρωποι "εἰς τὸ τελεῖν κῆνσον, εἰς τὸ παρέχειν φόρον" (Ζυγαβηνός). Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη οἱ φόροι ἦταν μεγάλοι καὶ δυσβάτακτοι. Τὸ Κράτος ἀπαιτοῦσε ἀπὸ ὅλους φόρους, ἡ Ἰουδαία ὡς ὑποτελὴς χώρα ἔπρεπε νὰ πληρώνη τοὺς φόρους καὶ κάθε πολίτης, μάλιστα δοῦλος, ἔπρεπε νὰ καταβάλη μεγάλο κεφαλικὸ φόρο.

Ὁ ἱερός, ὅμως, Θεοφύλακτος δίνει καὶ μιὰ σημαντικὴ ἑρμηνεία τοῦ γεγονότος τῆς ἀπογραφῆς. Γράφει ὅτι ὁ Θεὸς ἐπέτρεψε νὰ γίνη αὐτὴ ἡ ἀπογραφὴ ὥστε νὰ ἀνέλθη καὶ ἡ Παναγία στὴν Πατρίδα της, τὴν Βηθλεέμ, γιὰ νὰ γεννηθῇ ἐκεῖ ὁ Χριστός, καὶ κατ΄ αὐτὸν τὸν τρόπο νὰ ἐκπληρωθῇ ἡ προφητεία γιὰ τὸν τόπο τῆς γεννήσεώς Τοῦ. Καὶ μάλιστα αὐτὸ ἔπρεπε νὰ γίνη ἐπὶ τοῦ Καίσαρος Αὐγούστου, γιατί ὅταν θὰ ἐρχόταν ὁ ἕνας Θεὸς γιὰ νὰ καταργήση τὴν πολυθεΐα, ἔπρεπε νὰ βασιλεύη ἕνας Βασιλεὺς Καῖσαρ. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὁ Θεὸς διευθύνει τὴν ἱστορία πρὸς ἕνα τέλος. Πρόκειται γιὰ μιὰ θεολογικὴ ἑρμηνεία τῆς ἱστορίας.

Συνεχίζει, ὅμως, ὁ ἱερὸς Θεοφύλακτος γιὰ νὰ δώση καὶ μιὰ ἄλλη ἑρμηνεία τοῦ γεγονότος τῆς ἀπογραφῆς τοῦ Χριστοῦ ποὺ εἶναι σωτηριολογική. Ὁ Χριστὸς δέχθηκε νὰ ἀπογραφῆ, ὥστε μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν νὰ ἀγιάση τοὺς ἀπογραφομένους καὶ νὰ καταργήση τὴν δουλεία. Ὁ Χριστός, ὅπως μὲ τὴν περιτομὴ ποὺ δέχθηκε, κατήργησε τὴν περιτομή, ἔτσι καὶ μὲ τὴν ἀπογραφὴ "κατήργησε τὴν δουλείαν τῆς φύσεως ἡμῶν" καὶ ἑπομένως ὅσοι δουλεύουν στὸν Κύριο καὶ τηροῦν τὸ θέλημά Τοῦ, "οὐκ ἔτι δοῦλοι εἰσὶν ἀνθρώπων".

Τὴν ἄποψη αὐτὴ συναντοῦμε πολλὲς φορὲς στὰ τροπάρια τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων. Σὲ ἕνα τροπάριο τοῦ Κανόνος τῶν Χριστουγέννων, ποὺ συνέταξε ὁ ἱερὸς Κοσμᾶς ὁ ὑμνογράφος γράφεται: "ἐν δούλοις τῷ Καίσαρος δόγματι ἀπεγράφης πειθήσας, καὶ δούλους ἡμᾶς ἐχθροῦ καὶ ἁμαρτίας ἠλευθέρωσας Χριστέ". Ὁ Χριστός, δηλαδή, ἀπεγράφη ὡς δοῦλος καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτόν μας ἐλευθέρωσε ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Μὲ τὴν δικὴ Του δουλεία μας ἐλευθέρωσε ἀπὸ τὴν δουλεία τῆς ἁμαρτίας, τοῦ διαβόλου καὶ τοῦ θανάτου.

Ζοῦμε σὲ μιὰ ἐποχὴ στὴν ὁποία γίνονται πολλὲς ἀπογραφές, οὐσιαστικὲς καὶ τυπικές, ἐμφανεῖς καὶ ἀφανεῖς, ἔμμεσες καὶ ἄμεσες. Πέρα ἀπὸ τὶς ἀπαραίτητες καταλογογραφήσεις, ποὺ γίνονται σὲ κάθε πολιτεία καὶ κοινωνία, πολλοὶ ἄνθρωποι σχηματίζουν τὶς ποικίλες ὁμάδες τους καὶ ζητοῦν καὶ τὴν δική μας συμμετοχή, θέλουν νὰ μᾶς καταγράψουν στοὺς δικούς τους καταλόγους μὲ διαφόρους σκοποὺς καὶ διάφορες σκοπιμότητες. Σήμερα γίνονται πολλὲς φορολογίες χρημάτων, κτημάτων, ἀλλὰ πολλὲς φορὲς καὶ φορολογίες αἰσθημάτων καὶ καρδιῶν. Ἡ ἐποχή μας εἶναι μιὰ ἐποχὴ καταγραφῶν, ἀπογραφῶν, φόρων καὶ ποικιλοτρόπων μορφῶν δουλείας καὶ ἐξαρτήσεως.

Πολλὲς ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἀπογραφὲς δὲν δεσμεύουν τὸν ἄνθρωπο ὡς πρόσωπο. Μπορεῖ νὰ τὸν φορολογοῦν, νὰ τοῦ παίρνουν τὰ χρήματα, ἀλλὰ δὲν μποροῦν νὰ τοῦ δεσμεύσουν τὴν πνευματική του ἐλευθερία. Ὁ ἄνθρωπος, ἑπομένως, μπορεῖ νὰ κρατᾶ τὴν ἐλευθερία του, παρὰ τὸ ὅτι ζῇ σὲ δύσκολες ἐξωτερικὰ συνθῆκες. Ὁ Χριστὸς τήρησε ὅλους τοὺς νόμους τῆς ἐποχῆς του, ἀλλὰ ἦταν ἐλεύθερος ἀπὸ αὐτούς. Ἔτσι καὶ ὁ Χριστιανὸς μπορεῖ νὰ ζῇ στὶς συγκεκριμένες κοινωνικὲς συνθῆκες, νὰ δέχεται συγκεκριμένες νομοθεσίες, ἀλλὰ εἶναι δυνατὸν νὰ παραμένη ἐλεύθερος ἀπ' ὅλα τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου καὶ ἀπ' ὅλη τὴν ἀπάτη τῶν αἰσθήσεων καὶ τῶν αἰσθητῶν. Αὐτὸ γίνεται ὅταν ὁ ἴδιος εἶναι ἀπελεύθερος Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ αὐτὴ ἡ ἀπελευθέρωση γίνεται μὲ μιὰ ἄλλη ἀπογραφὴ πνευματικῆς φύσεως.

Μὲ τὸ ἅγιο Βάπτισμα πολιτογραφόμαστε στὴν Ἐκκλησία, γινόμαστε μέλη τῆς Ἐκκλησίας καὶ μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Μὲ τὴν ὅλη μας ζωὴ μέσα στὴν Ἐκκλησία μποροῦμε νὰ γίνουμε πολῖτες τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ γραφοῦμε ἐν "βίβλῳ ζωῆς". Καὶ ὅταν δίνουμε τὴν ὁμολογία τῆς πίστεως καὶ καθημερινῶς ὑφιστάμεθα τὸ μαρτύριο γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, τότε μποροῦμε νὰ ἀπογραφοῦμε, ὁλοκληρωτικὰ δὲ μετὰ τὴν κοιμησή μας, στὸ οὐράνιο πολίτευμα, τὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

Ἡ ἀπογραφὴ τοῦ Χριστοῦ θὰ πρέπη νὰ μᾶς διδάσκη τὴν ταπείνωσή Τοῦ, τὴν ἀγάπη καὶ φιλανθρωπία Του. Ἐπίσης θὰ πρέπη νὰ μᾶς ὑπενθυμίζη ὅτι δὲν πρέπει νὰ παρασυρόμαστε μὲ τὴν θέλησή μας, σὲ ἀνθρώπινες δουλεῖες καὶ καταστάσεις, δὲν πρέπει νὰ μᾶς ταλαιπωροῦν καὶ νὰ μᾶς συνθλίβουν οἱ σκληρὲς συνθῆκες ζωῆς. Ὅλα αὐτὰ φυγαδεύονται, ὅταν ὁ ἄνθρωπος αἰσθανθῇ τὴν γλυκειὰ δουλεία τῆς ἐν Χριστῷ ἐλευθερίας, ὅταν ἀπογραφὴ στὸ ἔνδοξο καὶ ἁγιασμένο βιβλίο τῆς Ἐκκλησίας. Τότε, ἔστω κι' ἂν ζοῦμε στὶς πιὸ τραγικὲς κοινωνικὲς συνθῆκες ζωῆς, θὰ αἰσθανόμαστε ἐλεύθεροι πολιορκημένοι, ὅπως αἰσθάνονταν οἱ Ἀπόστολοι ποὺ ζοῦσαν "ὡς μηδὲν ἔχοντες καὶ πάντα κατέχοντες" (Β΄ Κόρ. στ΄ 10).

Ἡ ἀπογραφὴ τοῦ Χριστοῦ ἂς μᾶς διδάξη ὅτι Αὐτὸς εἶναι ὁ Κυβερνήτης τοῦ κόσμου καὶ τοῦ χρόνου, Αὐτὸς διευθύνει τὴν ἱστορία καὶ ὅλα τὰ ὁδηγεῖ πρὸς ἕναν σκοπό. Συγχρόνως ἂς μᾶς διδάξη ὅτι πρέπει νὰ ζητοῦμε καθημερινὰ καὶ νὰ ζοῦμε συνεχῶς τὴν δική μας οὐσιαστικὴ πνευματικὴ ἀπογραφὴ στοὺς ἱεροὺς καταλόγους τῆς Ἐκκλησίας, καὶ στὴν συνέχεια στοὺς καταλόγους τοῦ οὐρανίου πολιτεύματος, τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.–