Κύριο θέμα: Σχέσεις Κράτους καὶ Ἐκκλησίας - Ὁ Μῦθος τοῦ Χωρισμοῦ

Συχνά - πυκνὰ ἔρχεται στὴν ἐπιφάνεια τὸ ζήτημα τοῦ λεγόμενου χωρισμοῦ Κράτους - Ἐκκλησίας. Τίθεται, μάλιστα, μὲ τέτοιον τρόπο, ὥστε νὰ φαίνεται ὅτι ἡ Ἐκκλησία (τὸ "Ἱερατεῖο", ὅπως συνήθως ὑπονοεῖται μὲ τὸν ὅρο Ἐκκλησία) ἐπιθυμεῖ τὸν ἐναγκαλισμὸ μὲ τὸ Κράτος, καὶ ὅτι τὸ Κράτος προσπαθεῖ νὰ ἀπαλλαγῆ ἀπὸ τὸν ἐναγκαλισμὸ μὲ τὴν Ἐκκλησία. Μοιάζει, μὲ ἁπλὰ λόγια, νὰ ἀπειλῆται ἡ Ἐκκλησία σὲ περιόδους κρίσεων μὲ τὴν τιμωρία ποὺ λέγεται "χωρισμὸς ἀπὸ τὸ Κράτος".

Ὅμως τὰ πράγματα εἶναι διαφορετικά. Ὑπάρχουν πολλὲς σημαντικὲς παράμετροι ποὺ δὲν λαμβάνονται ὑπ' ὄψη τῶν θιασωτῶν τοῦ "χωρισμοῦ". Δὲν ἀναλύονται οὔτε ἀποσαφηνίζονται οἱ ὅροι, μὲ ἀποτέλεσμα ἡ ἰδέα τοῦ "χωρισμοῦ" νὰ προκαλῆ μὲν ἐντυπώσεις, ἀλλὰ νὰ στερῆται συγκεκριμένων προτάσεων καὶ ρεαλισμοῦ.

Γι' αὐτὸ ἀρκετοὶ εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ ἀναθεώρησαν τὴν στάση τους στὸ θέμα, διαβάζοντας τὸ ἄρθρο τοῦ Σεβασμιωτάτου γιὰ τὸν "Μῦθο τοῦ χωρισμοῦ...", ποὺ πρωτοδημοσιεύθηκε στὴν "Ἀπογευματινή", καὶ ἀναδημοσιεύεται ὁλοκληρωμένο στὸ παρὸν τεῦχος τῆς Ε.Π. Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Ὁ μῦθος τοῦ χωρισμοῦ Κράτους καὶ Ἐκκλησίας.

***

Θὰ πρέπη ἐδῶ νὰ θυμηθοῦμε ὅτι στὴν ἐπὶ γῆς ἱστορία της, τῶν δύο χιλιάδων ἐτῶν, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν ταυτίστηκε μὲ τὸ Κράτος, οὔτε δημιούργησε δικό της Κράτος. Δὲν ἦταν ποτὲ αὐτὸ δυνατὸν νὰ γίνη, λόγῳ τῆς διδασκαλίας της. Ἂν ὑπῆρξαν ἢ ὑπάρχουν παρεκτροπὲς ἢ ὑπερβάσεις, ὀφείλονται σὲ ἀντορθόδοξη νοοτροπία μελῶν τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὲς οἱ παρεκτροπὲς καὶ οἱ ὑπερβάσεις δὲν υἱοθετοῦνται τελικά. Ἡ Ἐκκλησία οὔτε δίδαξε οὔτε εὐλόγησε κοσμικούς –πολλῷ δὲ μᾶλλον πολιτικούς-κομματικούς– τρόπους ποιμαντικῆς, οὔτε θεσμοποίησε κοσμικὰ στοιχεῖα. "Ἡ βασιλεία ἡ ἐμὴ οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου· εἰ ἐκ τοῦ κόσμου τούτου ἥν ἡ βασιλεία ἡ ἐμή, οἱ ὑπηρέται ἂν οἱ ἐμοὶ ἠγωνίζοντο, ἵνα μὴ παραδοθῶ τοῖς Ἰουδαίοις· νῦν δὲ ἡ βασιλεία ἡ ἐμὴ οὐκ ἔστιν ἐντεῦθεν" (Ἰω. ἰη΄, 36). Καὶ οἱ ἱεροὶ Κανόνες εἶναι σαφέστατοι. Ἀναφέρουμε, π.χ., τὸν στ΄ Ἀποστολικό: "Ἐπίσκοπος ἢ Πρεσβύτερος ἢ Διάκονος, κοσμικὰς φροντίδας μὴ ἀντιλαμβανέτω. Εἰδὲ μή, καθαιρείσθω".

Ἡ Ἐκκλησία σὲ Κράτη ποὺ τὴν ἐχθρεύονταν καὶ ἐξεδίωκαν τὰ μέλη της (Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία, Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία, Σοβιετικὸ καθεστώς), μεγαλουργοῦσε. Καὶ σὲ Κράτη ποὺ τὴν ἀποδέχονταν (Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία μετὰ τὸν Μεγάλο Κωνσταντῖνο, Νεοελληνικὸ Βασίλειο), ἔδιδε τὸν ἀγῶνα της ὥστε νὰ μὴν ἐκκοσμικευθῇ. Στὸ νεοελληνικὸ Βασίλειο, μάλιστα, ἐνῷ ἐξωτερικὰ φαινόταν ἕνας ὑπερπροστατευτισμὸς πρὸς τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, στὴν πραγματικότητα ὅμως ἐπρόκειτο περὶ ἑνὸς "θανάσιμου" ἐναγκαλισμοῦ της, σὲ μιὰ προσπάθεια μετατροπῆς της σὲ κρατικὸ ὀργανισμὸ κατὰ τὰ προτεσταντικὰ πρότυπα.

Τὰ ἀποτελέσματα καὶ οἱ μνῆμες αὐτοῦ τοῦ "θανάσιμου" γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησιολογία ἐναγκαλισμοῦ τοῦ Νεοελληνικοῦ Βασιλείου, σὲ συσχετισμὸ μὲ πολλὲς παραστάσεις ἀπὸ τὸν δυτικὸ Χριστιανισμό, φαίνεται ὅτι παρακινοῦν τὶς φωνὲς γιὰ τὸν λεγόμενο χωρισμὸ Κράτους - Ἐκκλησίας. Ὅμως ὅπως εἴπαμε ἀνωτέρω, τὸ πρόβλημα δὲν τίθεται στὴν σωστὴ βάση, ἀφοῦ κυριαρχεῖ μιὰ προκατάληψη γιὰ τὴν Ἐκκλησία καὶ ἡ ἔλλειψη ἐπιγνώσεως καὶ ρεαλισμοῦ.

Γι' αὐτὸ εἶναι σημαντικὴ ἡ παρέμβαση τοῦ Σεβασμιωτάτου στὸ θέμα αὐτὸ Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Ὁ μῦθος τοῦ χωρισμοῦ Κράτους καὶ Ἐκκλησίας.

Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἶναι λιμὴν σωτηρίας, νοσοκομεῖο - θεραπευτήριο, κοινωνία θεώσεως, τὸ Θεανθρώπινο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Κάθε ἑρμηνεία ποὺ τὴν παρουσιάζει ὡς ἕνα κοινωνικὸ μόρφωμα, Σωματεῖο, Νομικὸ Πρόσωπο κλπ., τὴν ἀδικεῖ καὶ ἀστοχεῖ ἀπὸ τὴν ἀλήθεια.–

Α.Κ.