Κύριο θέμα: Σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας - Ὁ Μῦθος τοῦ Χωρισμοῦ

Συχνά - πυκνά έρχεται στην επιφάνεια το ζήτημα του λεγόμενου χωρισμού Κράτους - Εκκλησίας. Τίθεται, μάλιστα, με τέτοιον τρόπο, ώστε να φαίνεται ότι η Εκκλησία (το “Ιερατείο”, όπως συνήθως υπονοείται με τον όρο Εκκλησία) επιθυμεί τον εναγκαλισμό με το Κράτος, και ότι το Κράτος προσπαθεί να απαλλαγή από τον εναγκαλισμό με την Εκκλησία. Μοιάζει, με απλά λόγια, να απειλήται η Εκκλησία σε περιόδους κρίσεων με την τιμωρία που λέγεται “χωρισμός από το Κράτος”.

Όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Υπάρχουν πολλές σημαντικές παράμετροι που δεν λαμβάνονται υπ' όψη των θιασωτών του “χωρισμού”. Δεν αναλύονται ούτε αποσαφηνίζονται οι όροι, με αποτέλεσμα η ιδέα του “χωρισμού” να προκαλή μεν εντυπώσεις, αλλά να στερήται συγκεκριμένων προτάσεων και ρεαλισμού.

Γι' αυτό αρκετοί είναι εκείνοι που αναθεώρησαν την στάση τους στο θέμα, διαβάζοντας το άρθρο του Σεβασμιωτάτου για τον “Μύθο του χωρισμού…”, που πρωτοδημοσιεύθηκε στην “Απογευματινή”, και αναδημοσιεύεται ολοκληρωμένο στο παρόν τεύχος της Ε.Π. (σελ. 8-9).

*

Θα πρέπη εδώ να θυμηθούμε ότι στην επί γης ιστορία της, των δύο χιλιάδων ετών, η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν ταυτίστηκε με το Κράτος, ούτε δημιούργησε δικό της Κράτος. Δεν ήταν ποτέ αυτό δυνατόν να γίνη, λόγω της διδασκαλίας της. Αν υπήρξαν ή υπάρχουν παρεκτροπές ή υπερβάσεις, οφείλονται σε αντορθόδοξη νοοτροπία μελών της Εκκλησίας. Αυτές οι παρεκτροπές και οι υπερβάσεις δεν υιοθετούνται τελικά. Η Εκκλησία ούτε δίδαξε ούτε ευλόγησε κοσμικούς –πολλώ δε μάλλον πολιτικούς-κομματικούς– τρόπους ποιμαντικής, ούτε θεσμοποίησε κοσμικά στοιχεία. “Η βασιλεία η εμή ουκ έστιν εκ του κόσμου τούτου· ει εκ του κόσμου τούτου ήν η βασιλεία η εμή, οι υπηρέται αν οι εμοί ηγωνίζοντο, ίνα μη παραδοθώ τοις Ιουδαίοις· νυν δε η βασιλεία η εμή ουκ έστιν εντεύθεν” (Ιω. ιη΄, 36). Και οι ιεροί Κανόνες είναι σαφέστατοι. Αναφέρουμε, π.χ., τον στ΄ Αποστολικό: “Επίσκοπος ή Πρεσβύτερος ή Διάκονος, κοσμικάς φροντίδας μη αντιλαμβανέτω. Ειδέ μη, καθαιρείσθω”.

Η Εκκλησία σε Κράτη που την εχθρεύονταν και εξεδίωκαν τα μέλη της (Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, Οθωμανική Αυτοκρατορία, Σιοβετικό καθεστώς), μεγαλουργούσε. Και σε Κράτη που την αποδέχονταν (Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μετά τον Μεγάλο Κωνσταντίνο, Νεοελληνικό Βασίλειο), έδιδε τον αγώνα της ώστε να μην εκκοσμικευθή. Στο νεοελληνικό Βασίλειο, μάλιστα, ενώ εξωτερικά φαινόταν ένας υπερπροστατευτισμός προς την Ορθόδοξη Εκκλησία, στην πραγματικότητα όμως επρόκειτο περί ενός “θανάσιμου” εναγκαλισμού της, σε μια προσπάθεια μετατροπής της σε κρατικό οργανισμό κατά τα προτεσταντικά πρότυπα.

Τα αποτελέσματα και οι μνήμες αυτού του “θανάσιμου” για την Ορθόδοξη Εκκλησιολογία εναγκαλισμού του Νεοελληνικού Βασιλείου, σε συσχετισμό με πολλές παραστάσεις από τον δυτικό Χριστιανισμό, φαίνεται ότι παρακινούν τις φωνές για τον λεγόμενο χωρισμό Κράτους - Εκκλησίας. Όμως όπως είπαμε ανωτέρω, το πρόβλημα δεν τίθεται στην σωστή βάση, αφού κυριαρχεί μια προκατάληψη για την Εκκλησία και η έλλειψη επιγνώσεως και ρεαλισμού.

Γι' αυτό είναι σημαντική την παρέμβαση του Σεβασμιωτάτου στο θέμα αυτό (βλ. σελ. 8-9).

Η Εκκλησία του Χριστού είναι λιμήν σωτηρίας, νοσοκομείο - θεραπευτήριο, κοινωνία θεώσεως, το Θεανθρώπινο Σώμα του Χριστού. Κάθε ερμηνεία που την παρουσιάζει ως ένα κοινωνικό μόρφωμα, Σωματείο, Νομικό Πρόσωπο κλπ., την αδικεί και αστοχεί από την αλήθεια.–

Α.Κ.