Γραπτὸ Κήρυγμα: “Ἀλλὰ ρῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ"

Κυριακὴ 21 Αὐγούστου

Οἱ πειρασμοὶ ποὺ εἴδαμε στὸ προηγούμενο αἴτημα τῆς Κυριακῆς προσευχῆς προκλήθησαν καὶ προκαλοῦνται ἀπὸ τὸν διάβολο, ὁ ὁποῖος ἐδῶ χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὸν Χριστὸ πονηρὸς καὶ μὲ τὸ αἴτημα αὐτό μας ζητᾶ ὁ Χριστὸς νὰ παρακαλοῦμε τὸν Θεὸ Πατέρα νὰ μᾶς λυτρώση ἀπὸ τὸν πονηρό.

Ὁ διάβολος δὲν εἶναι μιὰ ἀφηρημένη δύναμη, δὲν εἶναι μιὰ προσωποποίηση τοῦ κακοῦ, ὅπως διδάσκει ἡ οὐμανιστικὴ φιλοσοφία καὶ ἠθική, ἀλλὰ εἶναι ἕνα ἰδιαίτερο πρόσωπο, ποὺ ἦταν ἄγγελος καὶ ἔχασε τὴν κοινωνία μὲ τὸν Θεό, ὁπότε ἔγινε σκοτεινὸ πνεῦμα. Ὁ Χριστὸς ἦλθε στὸν κόσμο γιὰ νὰ λύση τὰ ἔργα τοῦ διαβόλου (Α' Ἰωάν. γ΄ 8). Ὁ διάβολος ἐμφανίσθηκε στὴν ἔρημο γιὰ νὰ πειράξη τὸν Χριστό, αὐτὸς δημιουργεῖ πολλὰ προσκόμματα, αὐτὸν εἶδαν οἱ ἅγιοι καὶ τὸν ἀντιμετώπισαν μὲ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ.

Στὸ αἴτημα αὐτὸ τῆς Κυριακῆς προσευχῆς ὁ διάβολος χαρακτηρίζεται πονηρός. Ἡ λέξη αὐτὴ δηλώνει πολλὲς ἔννοιες. Στὴν ἀρχικὴ ἔννοια πονηρὸς εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ταλαιπωρεῖται στὸ σῶμα ἀπὸ τοὺς κόπους, γιατί τὸ ἐπίθετο αὐτὸ προέρχεται ἀπὸ τὸ ρῆμα πονέω - πονῶ. Ἀργότερα ἡ λέξη πονηρὸς δήλωνε καὶ δηλώνει τὸν ἐλεεινό, τὸν ἄθλιο, τὸν κακό, τὸν ἀνάξιο, τὸν ποταπό, τὸν πανοῦργο. Μὲ τὴν σημασία αὐτὴ χαρακτηρίζεται ὁ διάβολος πονηρός, καὶ ἰδιαιτέρως μὲ τὴν ἔννοια τοῦ πανούργου ποὺ μηχανεύεται τὰ πάντα γιὰ νὰ κάνη τὸν ἄνθρωπο νὰ ἀπομακρυνθῇ ἀπὸ τὸν Θεό. Καὶ ἀλλοῦ ὁ Χριστὸς ἀποκαλεῖ τὸν διάβολο πονηρό, ὅπως στὴν Παραβολὴ τοῦ καλοῦ σπορέως γράφεται: "ἔρχεται ὁ πονηρὸς καὶ ἁρπάζει τὸ ἐσπαρμένον ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ" (Μάτθ. ἰγ΄, 19). Καὶ οἱ Ἀπόστολοι ἀναφέρονται στὸν διάβολο ὡς πονηρό. "νενικήκατε τὸν πονηρὸν" (Α' Ἰω. β΄ 13) καὶ "ὁ πονηρὸς οὐχ ἅπτεται αὐτοῦ" (Α' Ἰωάν. ε΄,18).

Τὸ ὅτι ἀποκαλεῖται ὁ διάβολος πονηρὸς δείχνει ὅτι ἡ πονηρία δὲν εἶναι συστατικὸ στοιχεῖο τῆς φύσεώς μας, ἀλλὰ εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς προαιρέσεώς μας. Ὁ ἄνθρωπος δὲν πλάσθηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ εἶναι κακός, ἀλλὰ ἡ κακία ἦλθε ὡς ἀποτέλεσμα τῆς ἁμαρτίας, τῆς παρακοῆς στὸν ἀγαθὸ Θεὸ καὶ τῆς ὑπακοῆς στὸν πονηρὸ διάβολο. Ἡ πονηρία εἶναι χαρακτηριστικὸ γνώρισμα τοῦ διαβόλου, ἐπειδὴ ἔχει ὑπερβολικὴ κακία καὶ χωρὶς νὰ τὸν ἔχουμε ἀδικήσει μᾶς πολεμᾶ συνεχῶς. Ἐπειδὴ ὁ διάβολος εἶναι πονηρὸς ἀπὸ τὴν φύση του γι' αὐτὸ καὶ δὲν μπορεῖ νὰ μετανοήση, ἐνῷ ὁ ἄνθρωπος μετανοεῖ καὶ δέχεται τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.

Ἔπειτα ὁ Χριστός, μὲ αὐτὸν τὸν χαρακτηρισμὸ τοῦ διαβόλου ὡς πονηροῦ, μᾶς διδάσκει ὅτι δὲν πρέπει νὰ δυσανασχετοῦμε μὲ τοὺς ἀνθρώπους γιὰ ὅ,τι μᾶς προξενοῦν, ἀφοῦ δὲν εἶναι αὐτοὶ ποὺ μᾶς ἐπιτίθενται, ἀλλὰ αἴτιος τῶν κακῶν εἶναι ὁ διάβολος. Αὐτὸς παρακινεῖ τοὺς ἀνθρώπους νὰ μᾶς βλάπτουν καὶ γι' αὐτὸ καὶ ἐμεῖς θὰ πρέπη νὰ μεταθέτουμε τὴν ἔχθρα μας πρὸς τὸν διάβολο.

Ἡ πονηρία τοῦ διαβόλου εἶναι μεγάλη. Εἶναι καὶ πανοῦργος καὶ πολυμήχανος στὸ νὰ μᾶς κάνη νὰ ἁμαρτάνουμε καὶ νὰ ἀπομακρυνώμαστε ἀπὸ τὸν Θεό. Ἤδη ἀπὸ ὅ,τι γνωρίζουμε ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη τοὺς πρωτοπλάστους τοὺς ἔρριξε στὴν ἁμαρτία μὲ καλὸ λογισμό, μὲ τὴν προοπτικὴ τῆς θεώσεως. Δηλαδή, προφασίσθηκε ὅτι ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν θέωσή τους καὶ τοὺς ἔδειξε ἕναν ἄλλο δρόμο, διαφορετικὸ ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ τοὺς ὑπέδειξε ὁ Θεός. Ὁ διάβολος εἶναι καὶ θεολόγος, ἀλλὰ ὅμως διαστρέφει τὰ πράγματα, ἄρα εἶναι κακὸς θεολόγος. Πρὶν τὴν διάπραξη τῆς ἁμαρτίας ὑποδεικνύει στὸν ἄνθρωπο ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι φιλάνθρωπος καὶ θὰ τὸν συγχωρήση γιὰ τὴν ἁμαρτία ποὺ θὰ διαπράξη, ἀλλὰ μετὰ τὴν διάπραξη τῆς ἁμαρτίας του ὑποβάλλει τὴν σκέψη ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι σκληρὸς καὶ δὲν πρόκειται νὰ τὸν συγχωρήση, καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν προσπαθεῖ νὰ τὸν ρίψη στὴν ἀπελπισία καὶ τὴν ἀπόγνωση. Ἐπίσης, πολεμᾶ τὸν ἄνθρωπο μέσα ἀπὸ τὰ πάθη, μὲ τοὺς λογισμούς, μὲ τὶς φαντασίες, μὲ τὶς ἐπιθυμίες, μὲ τὰ γεγονότα τῆς ζωῆς, καὶ ὅλες τὶς καταστάσεις ποὺ διέρχεται ὁ ἄνθρωπος. Σὲ κάθε περίσταση προσαρμόζει καὶ τὴν κατάλληλη μέθοδο γιὰ νὰ ρίψη ἄνθρωπο εἴτε στὴν ἀδιαφορία εἴτε στὴν ἀπόγνωση.

Ὁ μεγαλύτερος πόλεμος τοῦ διαβόλου ἐναντίον τοῦ ἀνθρώπου, στὸν ὁποῖο φαίνεται ἡ πονηρία του, εἶναι ὁ πόλεμος τῶν λογισμῶν. Ἀκριβῶς γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν ὁ ἄνθρωπος μαθαίνει μέσα στὴν Ἐκκλησία τὴν μέθοδο τῆς ἀντιμετωπίσεως τῶν λογισμῶν καὶ σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο συνίσταται ἡ ἄσκηση. Μέσα στὰ ἀσκητικὰ βιβλία τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τὴν "Φιλοκαλία", τὸ "Γεροντικὸ" καὶ τὰ ἔργα τῶν ἁγίων Πατέρων μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ βρῇ τοὺς τρόπους μὲ τοὺς ὁποίους θὰ πολεμήση τὸν διάβολο. Βέβαια, στὸ σημεῖο αὐτὸ σημαντικὸ ρόλο θὰ ἔχη ὁ ἔμπειρος πνευματικὸς πατέρας. Γενικά, οἱ λογισμοὶ ἀντιμετωπίζονται εἴτε μὲ τὴν περιφρόνηση, ποὺ γίνεται μὲ τὴν πίστη στὸν Θεό, εἴτε μὲ τὴν καταδίωξή τους καὶ αὐτὸ γίνεται μὲ τὴν προσευχή, ἰδίως τὴν προσευχὴ "Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ Υἱὲ τοῦ Θεοῦ ἐλεησὸν μὲ τὸν ἁμαρτωλὸν" καὶ τὴν ἀνάπτυξη τῶν καλῶν λογισμῶν γιὰ κάθε ζήτημα καὶ κάθε ἄνθρωπο.

Μὲ τὸ αἴτημα αὐτὸ τῆς Κυριακῆς προσευχῆς ὁ Χριστὸς μᾶς δίδαξε νὰ ζητοῦμε ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ μᾶς λυτρώση ἀπὸ τὸν πονηρό. Καὶ αὐτὸ γίνεται γιατί ὁ διάβολος ἔχει μεγάλη δύναμη καὶ πολλὴ πεῖρα, εἶναι θὰ λέγαμε στρατηγὸς αἰώνων, ἐνῷ ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀδύναμος καὶ ἀνίσχυρος. Ὁπότε, μόνον ὁ Θεὸς μπορεῖ νὰ μᾶς βοηθήση στὸν πόλεμο αὐτόν, ἀφοῦ ὁ Χριστὸς νίκησε τὸν διάβολο καὶ ἔδωσε τὴν δυνατότητα σὲ κάθε ἄνθρωπο, μὲ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ, νὰ τὸν νικᾶ. Ἡ πονηρία τοῦ πονηροῦ ἀντιμετωπίζεται μὲ τὴν σοφία τοῦ σοφοῦ καὶ δυνατοῦ Θεοῦ.

Ὁ Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ