Γραπτὰ Κηρύγματα Καλοκαιριοῦ 2021

Κυριακή, 4 Ἰουλίου.   «Ὁ Ἐπίσκοπος»

Ἀκοῦστε τὸ κήρυγμα ΕΔΩ

Μέ τήν σημερινή Κυριακή ἀρχίζουμε τά Κυριακάτικα κηρύγματα σέ ὅλους τούς Ἱερούς Ναούς τῆς Μητροπόλεώς μας τόν Ἰούλιο καί τόν Αὔγουστο, ὅπως γίνεται στά εἴκοσι ἕξι (26) χρόνια τῆς Ἐπισκοπικῆς μου διακονίας.

Ἐφέτος τά σύντομα αὐτά εὐχαριστιακά κηρύγματα θά ἀναφερθοῦν στό ἐκκλησιαστικό πολίτευμα καί θά προσδιορισθοῦν ποιοί ἀποτελοῦν μέλη αὐτοῦ τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πολιτεύματος, ὥστε νά ξέρουμε «πῶς δεῖ ἐν οἴκῳ Θεοῦ ἀναστρέφεσθαι, ἥτις ἐστίν ἐκκλησία Θεοῦ ζῶντος, στῦλος καί ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας» (Α΄ Τιμ. γ΄, 15).

Θά ἀρχίσω μέ τόν Ἐπίσκοπο, ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ βάση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πολιτεύματος, ὡς διάδοχος τῶν ἁγίων Ἀποστόλων.

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα Χριστοῦ καί ὁ Χριστός εἶναι ἡ κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας, κατά τήν διδασκαλία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, πού ἀνευρίσκεται στίς ἐπιστολές του. Ἔτσι, ὁ Ἐπίσκοπος δέν εἶναι ὁ ἀντιπρόσωπος ἤ ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ ἐπί τῆς γῆς, ὡσάν ὁ Χριστός νά ἐγκατέλειψε τήν Ἐκκλησία Του καί νά ζῆ στούς οὐρανούς, καί γι’ αὐτό ἄφησε τήν διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας στούς Ἐπισκόπους∙ ὁ Ἐπίσκοπος δέν εἶναι βικάριος τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά εἶναι ἡ μυστηριακή παρουσία τοῦ Χριστοῦ στήν Ἐκκλησία. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Χριστός, ἡ κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας διευθύνει τήν Ἐκκλησία διά τῶν Ἐπισκόπων.

Ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός εἶπε στούς ἁγίους Ἀποστόλους Του: «Ὁ ἀκούων ὑμῶν ἐμοῦ ἀκούει, καί ὁ ἀθετῶν ὑμᾶς ἐμέ ἀθετεῖ· ὁ δέ ἐμέ ἀθετῶν ἀθετεῖ τόν ἀποστείλαντά με» (Λουκ. ι΄,16). Αὐτό ἰσχύει καί γιά τούς Ἐπισκόπους, οἱ ὁποῖοι εἶναι διάδοχοι τῶν ἁγίων Ἀποστόλων. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Ἐπίσκοπος πρέπει νά θεωρῆ ὅτι εἶναι διάκονος τοῦ Χριστοῦ καί ὅτι πρέπει νά ἐκφράζη ὅλη τήν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, νά ζῆ στήν Ἐκκλησία ὡς συνεχιστής τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, ἔχοντας τήν ἀποστολική παράδοση, ὡς ζωή καί διδασκαλία, καί τήν ἀποστολική διαδοχή ὡς διάδοχος τῶν Ἀποστόλων μέ σειρά χειροτονιῶν καί χάρισμα ὀρθοδόξου διδασκαλίας.

Αὐτός εἶναι ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο σέ κάθε θεία Λειτουργία οἱ Πρεσβύτεροι μνημονεύουν τόν Ἐπίσκοπό τους ἀμέσως μετά τήν μεταβολή τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ: «Ἐν πρώτοις μνήσθητι Κύριε τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν (μνημονεύει τό ὄνομα) ὅν χάρισαι ταῖς ἁγίαις σου Ἐκκλησίαις, σῶον, ἔντιμον, ὑγιᾷ, μακροημερεύοντα καί ὀρθοτομοῦντα τόν λόγον τῆς σῆς ἀληθείας». Εὔχεται, δηλαδή, στόν Θεό νά διατηρῆ τόν Ἐπίσκοπό του μέ ὑγεία σωματική, νά μακροημερεύη καί νά ὀρθοτομῆ τόν λόγο τῆς ἀληθείας τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ λέξη ἐπίσκοπος στήν ἀρχαία ἐποχή ἀποδιδόταν στόν παρατηρητή καί ἐπιθεωρητή, ἀφοῦ προέρχεται ἀπό τό ρῆμα ἐπισκοπῶ πού ἑρμηνεύεται ὅτι
εἶναι ἐπί τόν σκοπό, σέ μιά ὑψηλότερη θέση καί παρακολουθεῖ. Στήν γλώσσα τῆς Καινῆς Διαθήκης δηλώνει τόν Κληρικό ἐκεῖνον πού τίθεται σέ ὑψηλό βαθμό γιά νά παρατηρῆ, νά διδάσκη, νά καθοδηγῆ ἕνα συγκεκριμένο λογικό ποίμνιο, σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ καί τήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας.

Οἱ πρῶτοι Ἐπίσκοποι πού εἶναι γνωστοί στήν Ἐκκλησία εἶναι ὁ Τιμόθεος καί ὁ Τίτος, τούς ὁποίους ἔθεσε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν Ἔφεσο καί τήν Κρήτη ἀντίστοιχα γιά νά ποιμαίνουν τίς συγκεκριμένες τοπικές Ἐκκλησίες. Εἶναι δέ γνωστές οἱ ποιμαντικές Ἐπιστολές τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στόν Τιμόθεο καί τόν Τίτο, στίς ὁποῖες παρουσιάζονται ὅλες οἱ προϋποθέσεις τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ αὐτοῦ βαθμοῦ καί τά καθήκοντά τους ἔναντι τοῦ Θεοῦ καί τῶν Χριστιανῶν.

Ὁ Ἀποστολικός Πατέρας ἅγιος Ἰγνάτιος Ἀντιοχείας ὁμιλώντας γιά τόν ἅγιο Πολύκαρπο, Ἐπίσκοπο Σμύρνης τόν ἀποκαλεῖ «ἀξιόθεον Ἐπίσκοπον», καί σέ ἄλλη Ἐπιστολή του γράφει ὅτι ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι «τύπος τοῦ Πατρός» καί προκαθήμενος στήν Ἐκκλησία «εἰς τύπον Θεοῦ». Στήν Ἀποκάλυψη τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου οἱ Ἐπίσκοποι καλοῦνται Ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ, γιατί ἀσκοῦν τό ἔργο τῶν ἀγγέλων, δηλαδή δοξάζουν τόν Θεό, διαλαλοῦν τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί διακονοῦν τούς Χριστιανούς.

Μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου, προκειμένου νά ὑπάρχη ἑνότητα μεταξύ τῶν Ἐπισκόπων καί τῶν Ἐκκλησιῶν, οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας στίς Τοπικές καί Οἰκουμενικές Συνόδους καθόρισαν τόν τρόπο τῆς διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας. Ἔτσι, ἡ Πρώτη (Α΄) Οἰκουμενική Σύνοδος εἰσήγαγε τό Μητροπολιτικό σύστημα διοικήσεως, ὁπότε οἱ Ἐπίσκοποι τῆς ἕδρας τῆς Μητροπόλεως ὀνομάσθηκαν Μητροπολίτες, καί στήν συνέχεια οἱ ἑπόμενες Οἰκουμενικές Σύνοδοι καθόρισαν τό ἐξαρχικό καί πατριαρχικό σύστημα διοικήσεως, ὁπότε οἱ συγκεκριμένοι Ἐπίσκοποι ὀνομάσθηκαν Ἔξαρχοι καί Πατριάρχες. Ἔτσι, ὑπάρχει τό λεγόμενο συνοδικό καί ἱεραρχικό σύστημα διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας, τό ὁποῖο κατοχυρώθηκε ἀπό τίς Οἰκουμενικές Συνόδους διά τῶν ἱερῶν κανόνων καί γι’ αὐτό πρέπει νά τό σεβόμαστε, ὅπως σεβόμαστε καί τούς ὅρους πού θέσπισαν οἱ Οἰκουμενικές Σύνοδοι.

Οἱ ἱεροί κανόνες τῆς Ἐκκλησίας καθόρισαν τόν τρόπο τῆς ἐκλογῆς καί τῆς χειροτονίας τῶν Ἐπισκόπων, τῶν Μητροπολιτῶν καί τῶν Πατριαρχῶν, καθώς ἐπίσης καθόρισαν καί τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο θά λειτουργοῦν καί θά διοικοῦν τίς Ἐπαρχίες τους. Αὐτό συγκεκριμενοποιεῖται σέ δύο βασικές θεολογικές ἀρχές, δηλαδή στό «δίκαιον τῶν χειροτονιῶν» καί τό «δίκαιον τῶν κρίσεων». Αὐτό δηλώνει τόν τρόπο πού ἐκλέγονται καί χειροτονοῦνται οἱ Ἐπίσκοποι καί τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖον κρίνονται γιά δογματικά καί κανονικά παραπτώματα. Πάντως, αὐτοί πού ἐκλέγουν-χειροτονοῦν, αὐτοί καί
κρίνουν τούς χειροτονημένους.

Ἕνας βασικός ἐκκλησιαστικός κανόνας εἶναι ὅτι σέ κάθε Ἐπισκοπή εἶναι ἕνας Ἐπίσκοπος, σέ κάθε Μητρόπολη ἕνας Μητροπολίτης καί σέ κάθε Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία εἶναι ἕνας ὁ Πρῶτος. Αὐτό γίνεται γιατί, ὅπως εἴπαμε πιό πάνω, μία εἶναι ἡ κεφαλή κάθε τοπικῆς Ἐκκλησίας, ὁ Χριστός, ἀφοῦ κάθε τοπική Ἐκκλησία εἶναι ἐν σμικρογραφίᾳ ὁλόκληρη ἡ Ἐκκλησία.

Ὕστερα ἀπό τά ἀνωτέρω φαίνεται ὅτι ὁ Ἐπίσκοπος ἔχει καθήκοντα ἔναντι τοῦ Χριστοῦ καί τῶν Χριστιανῶν, ἀλλά καί οἱ Χριστιανοί ὀφείλουν νά ἀποδέχωνται καί νά τιμοῦν τόν Ἐπίσκοπό τους. Ἄν ὑπάρχουν δυσαρμονίες μεταξύ τοῦ Ἐπισκόπου καί τῶν Χριστιανῶν, αὐτές ἐπιλύονται ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο.

Φυσικά, ἐννοεῖται ὅτι καί ὁ κάθε Ἐπίσκοπος δέν εἶναι «αὐτοδέσποτος», ἀλλά εἶναι Ἐπίσκοπος τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία διοικεῖται συνοδικῶς, γι’ αὐτό
ὀφείλει ὑπακοή στόν Συνοδικό θεσμό τῆς Ἐκκλησίας, τήν Ἱερά Σύνοδο, τῆς ὁποίας Πρόεδρος εἶναι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἤ ὁ Πατριάρχης. Ἔτσι, ὅπως ὁ
Πρεσβύτερος, ὅταν λειτουργῆ, μνημονεύει τόν Ἐπίσκοπό του, καί ὁ Ἐπίσκοπος ὅταν λειτουργῆ, μνημονεύει τήν Ἱερά Σύνοδό του ἤ τόν Πρόεδρό της. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Ἐκκλησία τάξεως καί ὄχι ἀταξίας.

Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου

Ἱερόθεος

Γραπτὰ Κηρύγματα Καλοκαιριοῦ 2021

Κυριακή, 18 Ἰουλίου.   «Ὁ Διάκονος»

Ἀκοῦστε τό κήρυγμα ΕΔΩ 

Ὁ Διάκονος εἶναι ὁ πρῶτος βαθμός τῆς Ἱερωσύνης, δηλαδή εἶναι ὁ εἰσαγωγικός βαθμός, πού σημαίνει πρῶτα γίνεται κανείς Διάκονος, ἔπειτα γίνεται Πρεσβύτερος καί στήν συνέχεια λίγοι ἀπό τούς Πρεσβυτέρους ἐκλέγονται Ἐπίσκοποι.

Ἤδη ἀπό τήν ἀρχαία Ἐκκλησία, ὅπως περιγράφεται στίς «Πράξεις τῶν Ἀποστόλων», εἰσάγεται ὁ βαθμός τοῦ Διακόνου. Στό ἕκτο κεφάλαιο τῶν «Πράξεων τῶν Ἀποστόλων» γράφεται ὅτι, ἐπειδή αὐξήθηκε ὁ ἀριθμός τῶν πρώτων μαθητῶν, ἄρχισαν νά ἐμφανίζωνται παράπονα ἀπό τούς ἑλλη-νόφωνους ὅτι παραθεωροῦντο ἀπό τούς ἑβραιόφωνους οἱ χῆρες τους κατά τήν διανομή τῶν καθημερινῶν τροφίμων. Τότε οἱ Ἀπόστολοι θεώρησαν ὅτι δέν ἦταν καλό νά ἀφήσουν τό κήρυγμα τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ καί νά ἀσχολοῦνται μέ τήν διακονία τῶν τραπεζιῶν. Ἔτσι, προέτρεψαν τούς Χριστιανούς νά βροῦν ἑπτά ἄνδρες πού νά εἶναι γεμάτοι ἀπό Ἅγιον Πνεῦμα καί σοφία, τούς ὁποίους αὐτοί θά ὁρίσουν νά κάνουν αὐτό τό ἔργο.

Ὅταν οἱ Χριστιανοί ἄκουσαν αὐτόν τόν λόγο, ἐξέλεξαν ἑπτά ἄνδρες, μεταξύ τῶν ὁποίων συμπεριλαμβανόταν ὁ Στέφανος πού ἦταν «πλήρης πί-στεως καί Πνεύματος Ἁγίου», τούς ὁποίους ἔφεραν μπροστά στούς Ἀποστόλους, οἱ ὁποῖοι ἀφοῦ προσευχήθηκαν ἔβαλαν τά χέρια τους πάνω στά κεφάλια τους (Πράξ. στ΄, 1-6) καί τούς χειροτόνησαν.

Στό γεγονός αὐτό φαίνεται ἡ πρώτη χειροτονία τῶν Διακόνων. Παρατηροῦμε ὅτι οἱ Χριστιανοί, κατά προτροπή τῶν Ἀποστόλων, ἐπιλέγουν καί οἱ Ἀπόστολοι χειροτονοῦν, θέτοντας τά χέρια τους πάνω στά κεφάλια τους, ὁπότε ὑπάρχει σαφέστατη διάκριση τῶν ρόλων μεταξύ τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Χριστιανῶν. Δέν ἐπιλέγουν οἱ Ἀπόστολοι γιά νά χειροτονήσουν οἱ Χριστιανοί, οὔτε χειροτονοῦν οἱ Ἀπόστολοι χωρίς τήν ἐπιλογή τῶν Χριστια-νῶν ἔπειτα ἀπό προτροπή τῶν Ἀποστόλων.

Ἔπειτα, καταγράφονται καί τά οὐσιαστικά προσόντα γιά νά γίνη κάποιος Διάκονος, ὅτι δηλαδή πρέπει νά εἶναι «πλήρης Πνεύματος Ἁγίου». Ἄν ἀναλυθῆ τό τί σημαίνει αὐτή ἡ φράση, μπορεῖ νά καταλάβη κανείς πῶς εἰσάγεται κάποιος στήν Ἱερωσύνη. Τό νά ἔχη κάποιος τό Ἅγιον Πνεῦμα καί νά εἶναι «πλήρης Πνεύματος Ἁγίου» σημαίνει ὅτι πρέπει νά ἔχη αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού ἐκφράζεται μέ μεγάλη ἀγάπη γιά τόν Θεό, μέ νοερά-καρδιακή προσευχή καί μέ θεοπτία.

Αὐτό τό βλέπουμε στόν Πρωτοδιάκονο Στέφανο, ὁ ὁποῖος, ὅταν βρέθηκε μπροστά στό Συνέδριο, εἶδε τήν δόξα τοῦ Θεοῦ, δηλαδή τό Φῶς τοῦ Θεοῦ, καί τόν Χριστό νά στέκεται στά δεξιά τοῦ Πατρός καί τό πρόσωπο αὐτοῦ νά λάμπη ὅπως τό πρόσωπο τοῦ ἀγγέλου (Πράξ. ζ΄, 55-56 καί Πράξ. στ΄, 15).
Ἐπίσης, ἡ ἀνάδειξη τῶν Διακόνων δέν ἦταν μιά πράξη ἐπιλογῆς καί διορισμοῦ, ἀλλά χειροτονίας, πού εἶναι Μυστήριο. Αὐτήν τήν σημασία ἔχει ἡ φράση «οὕς ἔστησαν ἐνώπιον τῶν ἀποστόλων‧ καί προσευξάμενοι ἐπέθηκαν αὐτοῖς τάς χεῖρας» (Πράξ. στ΄, 6).

Βεβαίως, πρέπει νά προσδιορισθῆ ὅτι ὁ σκοπός τῶν χειροτονίας τῶν Διακόνων ἦταν γιά νά διοκονήσουν στήν καθημερινή διανομή τῶν ἀναγκαίων τροφίμων, στήν «διακονία τῶν τραπεζῶν», πού σημαίνει ὅλα τά ἔργα πού γίνονται στήν Ἐκκλησία εἶναι ἱερά καί εὐλογημένα. Καί τό ἔργο τῆς διακονίας στίς ὑλικές ἀνάγκες τῶν Χριστιανῶν ἀπαιτεῖ ἀνθρώπους πού ἔχουν Ἅγιον Πνεῦμα καί πολλές ἄλλες πνευματικές προϋποθέσεις, ὅπως τό βλέπουμε στίς Ἐπιστολές τοῦ Ἀποστόλου Παύλου (βλ. Α΄ Τιμ. γ΄, 8-10).

Ἔτσι, οἱ Διάκονοι διακονοῦν τούς Χριστιανούς, ἀλλά διακονοῦν καί τούς Ἐπισκόπους καί τούς Πρεσβυτέρους. Φυσικά, προστέθησαν καί ἄλλα καθήκοντα, ὅπως νά διακονοῦν στήν Ἁγία Τράπεζα καί νά βοηθοῦν τούς Ἐπισκόπους καί Πρεσβυτέρους στήν θεία Λειτουργία καί στά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας.

Στήν ἀρχαία παράδοση τῆς Ἐκκλησίας φαίνεται καθαρά ὅτι οἱ Διάκονοι εἶχαν ἔργο διακονικόν, ὅπως γράφεται στίς «Ἀποστολικές Διαταγές». Σύμφωνα μέ αὐτές ὁ Διάκονος δέν εὐλογεῖ, δέν δίνει εὐλογίες, ἀλλά λαμβάνει εὐλογίες ἀπό τόν Ἐπίσκοπο καί τούς Πρεσβυτέρους, οὔτε βαπτίζει, οὔτε προσφέρει τήν θεία Λειτουργία, ἀλλά αὐτός δίνει τήν θεία Κοινωνία στόν λαό. Ὁ Διάκονος δέν ἔχει ἔργο, οὔτε εὐλογία νά προσφέρη θυσία ἤ νά βαπτίζη ἤ νά δίνη μικρή ἤ μεγάλη εὐλογία. Ἔτσι, τό χαρακτηριστικό γνώρισμα τοῦ Διακόνου εἶναι νά ὑπηρετῆ καί νά βοηθᾶ τόν Ἐπίσκοπο στόν λειτουργικό τομέα καί στόν τομέα τῆς φιλανθρωπίας.

Ὁ Διάκονος, ὅπως χαρακτηρίζεται στίς «Ἀποστολικές Διαταγές», εἶναι «ἀκοή καί ὀφθαλμός καί στόμα, καρδία τε καί ψυχή» τοῦ Ἐπισκόπου. Χαρακτηρίζεται ὀφθαλμός τοῦ Ἐπισκόπου, ἐπειδή ἀγρυπνεῖ γιά τήν τήρηση τῆς τάξεως καί τῆς πίστεως. Χαρακτηρίζεται ἀκοή τοῦ Ἐπισκόπου, διότι μεταφέρει στόν Ἐπίσκοπο τά αἰτήματα καί τά παράπονα τῶν πιστῶν. Εἶναι στόμα τοῦ Ἐπισκόπου, ἐπειδή κηρύττει ἀντί αὐτοῦ καί μεταφέρει τίς ἀποφάσεις του στόν λαό. Καί εἶναι ψυχή καί καρδιά τοῦ Ἐπισκόπου, διότι δι’ αὐτοῦ γίνονται αἰσθητές οἱ ἀνάγκες τῶν ἐνδεῶν καί δι’ αὐτοῦ ὁ Ἐπίσκοπος ἀνταποκρίνεται σέ αὐτές.

Σήμερα βλέπουμε τόν Διάκονο νά κάνη τό ἔργο του κατά τήν διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας, κατά τήν ὁποία ἀναφέρει τά αἰτήματα τῶν πιστῶν στόν Θεό, καθώς ἐπίσης ἀναγινώσκει τό ἱερό Εὐαγγέλιο, ὡς διάκονος τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί μεταδίδει τήν θεία Κοινωνία στούς Χριστιανούς πού ἔχουν ἑτοιμασθῆ κατάλληλα γιά νά κοινωνήσουν τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ.

Μεγάλη εἶναι ἡ τιμή νά εἶναι κανείς Διάκονος τοῦ Ἐπισκόπου καί τῶν Πρεσβυτέρων, ἀλλά καί νά διακονῆ τούς πιστούς Χριστιανούς. Ὁ Διάκονος βρίσκεται στό μέσον μεταξύ τοῦ λαοῦ καί τοῦ Ἐπισκόπου καί τῶν Πρεσβυτέρων. Δέν τελεῖ τά Μυστήρια, ἀλλά συμμετέχει καί διακονεῖ στά Μυστήρια, ἰδιαιτέρως στό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, ὅπως οἱ Ἄγγελοι. Ἄλλωστε αὐτό δείχνει καί τό ὀράριό του.

Ἐπειδή ὁ Διάκονος διακονεῖ τόν λαό, γι’ αὐτό καί ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος γράφει ὅτι εἶναι «εἰς τύπον τοῦ Χριστοῦ», ἐπειδή ὁ Χριστός διακονεῖ τήν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, ἐνῶ ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι «εἰς τύπον τοῦ Πατρός».

Στίς ἡμέρες μας ἡ ἔλλειψη πολλῶν Πρεσβυτέρων γιά νά καλύψουν τά ἱερά Θυσιαστήρια τῶν Ἐνοριῶν συνετέλεσε στό νά ὑπάρχη καί ἔλλειψη Διακόνων. Ὅλοι οἱ Κληρικοί πρῶτα γίνονται Διάκονοι, ἀλλά σέ ἕνα σύντομο χρονικό διάστημα ἀνέρχονται στήν βαθμίδα τῶν Πρεσβυτέρων, ὁπότε ὁ βαθμός τοῦ Διακόνου συνήθως θεωρεῖται ὡς ἕνας βαθμός καί χρόνος προετοιμασίας γιά νά γίνη κάποιος Πρεσβύτερος.

Αὐτό συνετέλεσε στό νά ἐκλείψη καί ὁ βαθμός τοῦ ὑποδιακόνου πού ἀνήκει στόν κατώτερο κλῆρο καί δημιουργήθηκε γιά νά ἀναπληρώνη τόν Διάκονο σέ μερικές λειτουργικές πράξεις, ὄχι σέ ὅλες, ἀλλά καί νά βοηθήση τόν Διάκονο στό ἔργο του, ὅπως στήν φύλαξη τῶν θυρῶν, μετά πού ἀποχωροῦσαν οἱ κατηχούμενοι. Γι’ αὐτό ἡ χειροθεσία τοῦ ὑποδιακόνου γίνεται ἐκτός τοῦ Ἱεροῦ Βήματος, ὅπου καί δίνει στόν Ἀρχιερέα νερό νά πλύνη τά χέρια του, γι’ αὐτό ἐκφωνεῖ: «ὅσοι πιστοί». Δηλαδή, ἀφοῦ ἔφυγαν ἀπό τόν Ἱερό Ναό οἱ κατηχούμενοι καί οἱ ἁμαρτήσαντες, παρέμειναν στόν Ναό οἱ πιστοί καί αὐτό τό ἀναγγέλλει ἐπισήμως στόν Ἐπίσκοπο, μέ τό «ὅσοι πιστοί», καί τοῦ προσφέρει τό νερό γιά νά πλύνη τά χέρια του καί νά ἀρχίση ἡ θεία Λειτουργία.
Μεγάλο ἔργο εἶναι τό νά διακονῆ κανείς τόν Θεό καί τούς Χριστιανούς.

Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου

Ἱερόθεος

Γραπτὰ Κηρύγματα Καλοκαιριοῦ 2021

Κυριακή, 22 Αὐγούστου.  «Ὁ Μοναχός»

Δεῖτε τό video ΕΔΩ

Οἱ μοναχοί ὡς ἰδιαίτερη τάξη ἀναπτύχθηκε στήν πορεία τοῦ χρόνου. Ὑπῆρχαν ἀνέκαθεν οἱ ἀναχωρητές, ὅπως τό διαβάζουμε στήν πρός Ἑβραίους Ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, πού ζοῦσαν στά ὄρη, τά σπήλαια καί τίς ὀπές τῆς γῆς (βλ. Ἑβρ. κεφ. ια΄). Μετά τήν περίοδο τῶν διωγμῶν ἐμφανίσθηκε μιά τάση μεταξύ τῶν Χριστιανῶν νά ἐξέρχωνται ἀπό τίς πόλεις καί νά ζοῦν στά βουνά καί ἔτσι ὑπῆρξαν οἱ μοναχοί πού ζοῦσαν σέ Σκῆτες καί Μοναστήρια.

Ὅπως βλέπουμε στήν ἀρχαία Ἐκκλησία μεταξύ τῶν Κληρικῶν καί τῶν λαϊκῶν διαμορφώθηκε μία τάξη πού εἶναι ἡ μοναχική τάξη. Ὁ ἅγιος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης τούς ὀνομάζει «θεραπευτές», ἐπειδή προσεύχονται στόν Θεό, καί εἶναι ἡ πρώτη τάξη στήν Ἐκκλησιαστική Ἱεραρχία μεταξύ τῶν λαϊκῶν. Δηλαδή, στήν Ἐκκλησιαστική Ἱεραρχία ἀνήκουν οἱ Ἐπίσκοποι, οἱ Πρεσβύτεροι, οἱ Διάκονοι καί ἀμέσως μετά ἡ τάξη τῶν λαϊκῶν, ἀπό τήν ὁποία πρῶτοι εἶναι οἱ μοναχοί.

Ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Θεσσαλονίκης γράφει ὅτι οἱ μοναχοί ἀποτελοῦν ἰδιαίτερη τάξη, ἡ ὁποία εἶναι «εὐθύς μετά τούς ἱερωμένους».

Ἱδρυτής τοῦ κοινοβιακοῦ θεσμοῦ θεωρεῖται ὁ ὅσιος Παχώμιος, ὁ ὁποῖος συγκέντρωσε τούς ἐρημίτες καί ἀναχωρητές σέ Κοινόβια καί ἔτσι ἄρχισε νά λειτουργῆ ὁ κοινοβιακός θεσμός. Διοργανωτής τοῦ κοινοβιακοῦ θεσμοῦ εἶναι ὁ Μέγας Βασίλειος μέ τά κείμενα πού ἔγραψε μέ τίτλους «Ὅροι κατά πλάτος», «Ὅροι κατ’ ἐπιτομήν», «Ἀσκητική προδιατύπωσις» καί «Λόγος ἀσκητικός». Ὁ ἴδιος γιά ἕνα διάστημα ἦταν ἐρημίτης μοναχός, στόν Ἴριν ποταμό, γνώρισε δέ πολλούς μοναχούς καί μέ τήν γνώση αὐτή πού ἀπέκτησε διοργάνωσε, κατά τρόπο ὑποδειγματικό, τόν μοναχικό βίο.

Οἱ ἱεροί Κανόνες τῶν Τοπικῶν καί Οἰκουμενικῶν Συνόδων καθόρισαν τίς προϋποθέσεις τῆς μοναχικῆς πολιτείας. Ἔτσι, γιά νά γίνη ἡ μοναχική κουρά πρέπει νά δοκιμασθῆ ὁ ἄνθρωπος τρία χρόνια, καί ὁ χρόνος αὐτός συντέμνεται ἤ αὐξάνεται, πρέπει νά ὑπάρχη ἐλεύθερη ἐπιλογή χωρίς ἐξαναγκασμό, νά εἶναι κατάλληλη ἡλικία τοῦ προσερχομένου γιά νά λάβη τό μοναχικό σχῆμα. Κατά τήν εἰδική ἀκολουθία δίνονται μοναχικές ὑποσχέσεις, κυρίως τῆς ὑπακοῆς, τῆς παρθενίας καί τῆς ἀκτημοσύνης, καί βέβαια ὁ μοναχός ἀναλαμβάνει ὁρισμένες ὑποχρεώσεις, μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι ὅτι δέν μπορεῖ νά ἀναλάβη κοσμικές φροντίδες καί μέριμνες καί πολλά ἄλλα.

Ὁ Ἐπίσκοπος-Μητροπολίτης εἶναι τό κέντρο τῆς Ἐπισκοπῆς-Μητροπόλεώς του, γι’ αὐτό τά Μοναστήρια λειτουργοῦν κάτω ἀπό τήν δική του ἐπίβλεψη, ὅπως γίνεται καί μέ τίς Ἐνορίες. Βεβαίως, οἱ Ἱερές Μονές διοικοῦνται ἀπό τά Ἡγουμενοσυμβούλια, ἀλλά πάντοτε κάτω ἀπό τήν εὐλογία καί τήν ἔγκριση τοῦ Ἐπισκόπου-Μητροπολίτου. Ἔτσι, ἔχουν αὐτοτελῆ διοίκηση, ὅπως καί τά Ἐνοριακά Συμβούλια, ἀλλά δέν εἶναι οὔτε ἀνεξάρτητα οὔτε αὐτόνομα ἀπό τόν Μητροπολίτη τους.

Οἱ ἱεροί Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας καθορίζουν σαφῶς τίς σχέσεις μεταξύ τῶν Μητροπολιτῶν καί τῶν Ἱερῶν Μονῶν. Σημαντικοί Κανόνες εἶναι τῆς Τετάρτης (Δ΄) Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἡ ὁποία συνεκλήθη στήν Χαλκηδόνα τό 451 μ.Χ.

Στόν τέταρτο (4) Κανόνα τῆς Συνόδου αὐτῆς γράφεται κατ’ ἀρχάς ὅτι ὅσοι μέ εἰλικρίνεια ἀκολουθοῦν τόν μοναχικό βίο, πρέπει νά θεωροῦνται ἄξιοι τῆς τιμῆς πού τούς ἁρμόζει. Ἐπειδή, ὅμως, κάποιοι, χρησιμοποιώντας τήν ἰδιότητα τοῦ μοναχοῦ, δημιουργοῦν προβλήματα στούς Χριστιανούς, ἀποφασίσθηκε κανένας νά μήν ἱδρύη Μοναστήρι ἤ Εὐκτήριο Οἶκο «παρά τήν γνώμην τοῦ τῆς πόλεως ἐπισκόπου», καί ὅσοι εἶναι μοναχοί στήν πόλη καί τήν χώρα νά ὑποτάσσωνται στόν Ἐπίσκοπο καί νά ἀγαποῦν τήν ἡσυχία καί τήν προσευχή, παραμένοντας στούς τόπους πού τάχθηκαν ὡς μοναχοί.

Τό ἴδιο καί ὁ ὄγδοος (8ος) Κανόνας τῆς ἴδιας Οἰκουμενικῆς Συνόδου διατάσσει, ὥστε οἱ Κληρικοί τῶν Μοναστηριῶν νά παραμένουν ὑπό τήν ἐξουσία τοῦ Ἐπισκόπου κάθε πόλης, σύμφωνα μέ τήν παράδοση τῶν Πατέρων «καί μή κατά αὐθάδειαν ἀφηνιάτωσαν τοῦ ἰδίου ἐπισκόπου».

Κατά τούς ἱερούς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας ἡ μοναχική ζωή εἶναι ζωή μετανοίας, ὁ βίος τῶν μοναχῶν εἶναι «ἡσύχιος καί μονότροπος», ὁ μοναχός ὀφείλει νά ἀπέχη ἀπό τίς βιοτικές μέριμνες, νά ἀσχολῆται μέ τήν σωτηριώδη μελέτη, νά παραμένη μόνον στήν νηστεία καί τήν προσευχή.

Ὁ μοναχός, σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων, ἀνήκει στήν ἀγγελική τάξη, εἶναι ἄγγελος μέσα σέ σῶμα. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης, συγγραφεύς τοῦ βιβλίου Κλίμαξ γράφει ὅτι «φῶς τῶν μοναχῶν εἶναι οἱ Ἄγγελοι καί φῶς ὅλων τῶν ἀνθρώπων ἡ ζωή τῶν μοναχῶν. Γι’ αὐτό ἄς προσπαθοῦν οἱ μοναχοί, ὥστε σέ ὅλα καί σέ ὅλους νά δίνουν τό καλό παράδειγμα "μηδεμίαν ἐν μηδενί διδόντες προσκοπήν" (Β΄ Κορ. στ΄, 3) εἴτε μέ τά ἔργα τους εἴτε μέ τά λόγια τους. Διότι "εἰ τό φῶς σκότος γένηται, τό σκότος πόσον;", δηλαδή ὅσοι ζοῦν στόν κόσμο, "πόσον ἆρα σκοτισθήσονται";».

Αὐτό σημαίνει ὅτι οἱ μοναχοί ἔχουν πρότυπό τους τούς ἀγγέλους, ὥστε καί οἱ ἄνθρωποι νά ἔχουν πρότυπο τούς μοναχούς. Ὅταν, ὅμως, οἱ μοναχοί εἶναι σκοτάδι, τότε πῶς θά φωτίσουν τούς ἀνθρώπους; Ἔτσι, εἶναι θαυμαστή ἡ ζωή τῶν μοναχῶν, ἀλλά ἔχουν ὑποχρέωση νά φανοῦν ἄξιοι αὐτῆς τῆς θέσεώς τους μέσα στήν Ἐκκλησία.

Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, ὁ μέγαλος αὐτός Πατέρας τοῦ ἑβδόμου (7ου) αἰῶνος, γράφει ὅτι κάποιος πού ἀπομακρύνεται ἀπό τόν κόσμο κάνει μοναχό τόν «ἔξω ἄνθρωπον», δέν κάνει ὅμως ἀμέσως μοναχό «τόν ἔσω ἄνθρωπον», πού εἶναι ὁ νοῦς, γι’ αὐτό, ὅπως γράφει, τόν μέν ἔξω ἄνθρωπον εὔκολο κάποιος τόν κάνει μοναχό, μόνον ἐάν θελήση, ἀλλά χρειάζεται πολύς ἀγώνας, ὥστε «τόν ἔσω ἄνθρωπον ποιῆσαι Μοναχόν». Καί ὁ ὅσιος Ἡσύχιος ὁ Πρεσβύτερος γράφει ὅτι ἀληθινός νηφάλιος εἶναι «ὁ ἐν καρδίᾳ μοναχός».

Ἡ Ἐκκλησία καί ὅλοι μας τιμᾶμε τούς μοναχούς, ὅταν εἶναι πραγματικοί μοναχοί κατά «τόν ἔσω ἄνθρωπον» καί ὅταν δέχωνται τό φῶς ἀπό τούς ἀγγέλους, γι’ αὐτό ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης δίνει ἕναν καταπληκτικό ὁρισμό γιά τό τί εἶναι μοναχός. Γράφει: «Μοναχός ἐστι, τάξις καί κατάστασις ἀσωμάτων» πού κατορθώνεται μέσα σέ ὑλικό καί ρυπαρό σῶμα.

Πάντως, ἡ τάξη τῶν μοναχῶν εἶναι τάξη ποιμαινομένη καί ὄχι ποιμαίνουσα, ἀλλά ἐμμέσως ἀσκεῖ ἐπίδραση στούς Χριστιανούς μέ τήν ζωή τους καί τήν προσευχή τους. Μερικές φορές μέ τήν ἄδεια καί τήν εὐλογία τοῦ Ἐπισκόπου μποροῦν νά ὁμιλοῦν δημοσίως καί νά ὠφελοῦν τούς Χριστιανούς.

Οἱ μοναχοί ὅταν παραμένουν στά ὅριά τους, ὅταν σέβωνται τούς κανονικούς θεσμούς τῆς Ἐκκλησίας, ὅταν ὑπακούουν στόν Ἐπίσκοπο καί τήν Ἱερά Σύνοδο εἶναι οἱ ἐνδοκρινεῖς ἀδένες τῆς Ἐκκλησίας πού βοηθοῦν στήν ὑγεία τῶν μελῶν τοῦ Σώματος τῆς Ἐκκλησίας. Γι’ αὐτό οἱ Χριστιανοί ἀναζητοῦν στά Μοναστήρια τήν αὐθεντική ζωή τῆς Ἐκκλησίας, τήν εὐαγγελική ζωή, πού εἶναι ζωή μετανοίας καί ἀφιερώσεως στόν Χριστό.

Μέ αὐτές τίς προϋποθέσεις ἕνα Ὀρθόδοξο Μοναστήρι εἶναι εὐλογία γιά τήν Ἐκκλησία καί ἕνας ταπεινός μοναχός εἶναι πηγή πνευματικῆς ὑγείας γιά Κληρικούς καί λαϊκούς.

Ἐπανειλημμένως ἔχω γράψει ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι Πνευματικό Νοσοκομεῖο πού θεραπεύει τίς πνευματικές ἀσθένειες τῶν ἀνθρώπων. Μέσα σέ αὐτήν τήν προοπτική τά Ὀρθόδοξα Μοναστήρια πού διοικοῦνται μέ βάση τούς ἱερούς Κανόνες εἶναι θάλαμοι ἐντατικῆς θεραπείας, ὅπου γίνονται ἰδιαίτερες ἐξετάσεις καί οἱ μοναχοί ἀποκτοῦν ἐσωτερική μυστική προσευχή.

Καί ἐπειδή οἱ μοναχοί, ὅταν ζοῦν κατ’ αὐτόν τόν τρόπο, ἀποκτοῦν γνώση τῆς πνευματικῆς θεραπείας, γι’ αὐτό ἔχουν σημαντική θέση στήν Ἐκκλησία, μέ τήν ἀπαραίτητη προϋπόθεση, ὅμως, ὅτι δέν θά παραθεωρῆται ὁ συνοδικός θεσμός τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου

Ἱερόθεος

Γραπτὰ Κηρύγματα Καλοκαιριοῦ 2021

Κυριακή, 29 Αὐγούστου 2021 «Ὁ Νεωκόρος»

Δεῖτε τό video ΕΔΩ

Στό ὑπηρετικό προσωπικό τῆς Ἐκκλησίας, πού συγκαταλέγεται στόν κατώτερο κλῆρο, εἶναι καί ὁ νεωκόρος, ὁ ὁποῖος εἶναι ὑπεύθυνος γιά τήν τάξη στούς Ἱερούς Ναούς καί τήν καθαριότητά τους. Ὁ Νεωκόρος λέγεται καί κανδηλανάπτης, γιατί ἀνάβει τήν κανδήλα, ἤ λαοσυνάκτης, γιατί παλαιότερα καλοῦσε τούς Χριστιανούς στίς ἀκολουθίες, ἤ κωδωνοκρούστης, ἐπειδή κτυποῦσε τίς καμπάνες, ἤ ἐκκλησιάρχης, ἐπειδή φρόντιζε γιά τήν καλή λειτουργία τῶν Ἱερῶν Ναῶν.

Ἡ λέξη νεωκόρος σημαίνει τόν ὑπηρέτη καί φύλακα τοῦ Ναοῦ. Ἡ λέξη νεώς στήν Ἀττική διάλεκτο δηλώνει τόν ναό, καί τό ρῆμα κορέω σημαίνει καθαρίζω, σαρώνω, ὁπότε νεωκόρος εἶναι αὐτός πού ἐνδιαφέρεται καί ἐπιμελεῖται καί καθαρίζει τόν Ἱερό Ναό.

Στήν ἀρχαία Ἑλλάδα οἱ νεωκόροι εἶχαν μιά ἱερατική ἁρμοδιότητα, ὅπως τό συναντᾶμε στήν Ἔφεσο καί τίς πόλεις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι, ὅταν στήν Ἐφεσο δημιουργήθηκε ταραχή στόν εἰδωλολατρικό ναό ἐπειδή πολλοί ἔγιναν Χριστιανοί ἀπό τό κήρυγμα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, τότε ὁ γραμματέας τῆς Ἐφέσου προκειμένου νά ἠρεμήση τόν ὄχλο εἶπε: «Ἄνδρες Ἐφέσιοι, τίς γάρ ἐστιν ἄνθρωπος ὅς οὐ γινώσκει τήν Ἐφεσίων πόλιν νεωκόρον οὖσαν τῆς μεγάλης θεᾶς Ἀρτέμιδος καί τοῦ Διοπετοῦς;» (Πραξ. ιθ,΄ 35). Δηλαδή, ἡ πόλη τῆς Ἐφέσου ἐθεωρεῖτο «νεωκόρος πόλη», δούλη τῆς θεᾶς Ἀρτέμιδος, φύλακας καί προστάτις τοῦ ναοῦ τῆς Ἀρτέμιδος.

Ἔτσι, στήν ἀρχαία Ἑλλάδα ὁ νεωκόρος, ὡς ἄνθρωπος πού ἐπιμελεῖτο καί φρόντιζε τόν ναό τῶν θεῶν, ἔγινε καί τιμητικός τίτλος διαφόρων πόλεων, ὅπως στήν περίπτωση αὐτή τῆς Ἐφέσου πού ἦταν νεωκόρος τῆς θεᾶς Ἀρτέμιδος.

Στήν Παλαιά Διαθήκη δέν ὑπάρχει ἡ λέξη νεωκόρος, ἄν καί ὑπῆρχε ἡ λέξη νεώς-να ἀλλά σχεδόν παράλληλη ἦταν ἡ λέξη λευΐτης. Οἱ λευΐτες ἦταν μιά τάξη ἱερατική στούς Ἰουδαίους πού προερχόταν ἀπό τόν Λευΐ, τόν υἱό τοῦ Πατριάρχου Ἰακώβ, στήν πραγματικότητα ἦταν οἱ βοηθοί τῶν Ἱερέων, οἱ ὁποῖοι Ἱερεῖς προέρχονταν ἀπό τήν φυλή τοῦ Ἀαρών. Ἔτσι, οἱ λευΐτες ὑπηρετοῦσαν τούς Ἱερεῖς στίς κατώτερες ἐργασίες τοῦ Ναοῦ. Ὑπάρχει δέ βιβλίο στήν Παλαιά Διαθήκη πού ὀνομάζεται Λευϊτικόν.

Ἐκτός ἀπό τούς Ἱερεῖς καί τούς Λευΐτες ὑπῆρχαν στήν Παλαιά Διαθήκη καί ἄλλοι πού ἀσκοῦσαν διάφορες ὑπηρεσίες στόν Ναό, δηλαδή ἦταν οἱ θυρωροί, πού φρόντιζαν νά ὑπάρχη νερό γιά τό πλύσιμο τῶν χεριῶν, καί ἄλλοι, οἱ ὁποῖοι χαρακτηρίζονταν ὡς «δοῦλοι τοῦ Ναοῦ» καί «ὑπηρετοῦντες» στόν Ναό.

Στήν ἀρχαία Ἐκκλησία, μετά τήν λήξη τῶν διωγμῶν καί τήν ἀνοικοδόμηση τῶν Ἱερῶν Ναῶν, ἐμφανίσθηκαν διάφοροι ὑπηρέτες πού ἐκτελοῦσαν τό ἔργο πού κάνουν σήμερα οἱ νεωκόροι. Αὐτοί ὀνομάσθηκαν κηροφόροι, ἐκκλησιάρχες κλπ.

Ἡ Τέταρτη (Δ΄) Οἰκουμενική Σύνοδος στόν δεύτερο Κανόνα της κάνει λόγο γιά «παραμονάριον», ὁ ὁποῖος προφανῶς παρέμενε στόν Ναό καί εἶχε διάφορα καθήκοντα γιά τήν φύλαξη, τήν καθαριότητα τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, τό ἄναμμα τῆς κανδήλας, τήν φροντίδα γιά τά κεριά κλπ.

Μέσα στά πλαίσια αὐτά ἡ Ἐκκλησία μέ ἀποφάσεις της καθόρισε τήν ὕπαρξη τῶν νεωκόρων, τόν τρόπο τοῦ διορισμοῦ τους, τήν μισθοδοσία τους καί ὅλα τά ἄλλα πού εἶναι κατάλληλα γιά τό ἔργο τό ὁποῖο ἐπιτελοῦν στήν Ἐκκλησία.

Οἱ νεωκόροι εἶναι ἀγαπητοί στούς Χριστιανούς, γιατί ἐνδιαφέρονται στό νά ἐπιλύουν ὅ,τι ἔχει σχέση μέ τήν καλή λειτουργία τῶν Ναῶν καί ἀπό ὅ,τι θυμόμαστε καί ἐμεῖς ἀπό τήν παιδική μας ἡλικία, θέλαμε νά ἔχουμε καλές σχέσεις μέ τούς Νεωκόρους, γιατί αὐτοί φρόντιζαν γιά τό ποιά παιδιά θά γίνουν ἱερόπαιδες, δηλαδή «παπαδάκια».

Σήμερα, μαζί μέ τούς Νεωκόρους εἶναι καί οἱ εὐπρεπίστριες, οἱ ὁποῖες ἐπιμελοῦνται τήν καθαριότητα τῶν Ἱερῶν Ναῶν καί μάλιστα στίς ἡμέρες μας προσλαμβάνονται καί διάφορες εὐλαβεῖς γυναῖκες νά ἐκτελοῦν τό ἔργο τῶν Νεωκόρων. Σέ αὐτήν τήν περίπτωση γίνεται ἰδιαίτερη ἀκολουθία ἀπό τόν Ἐπίσκοπο, ὁ ὁποῖος διαβάζει καί εἰδική εὐχή γιά νά εἰσέρχωνται στό Ἱερό Βῆμα.

Αὐτή, βέβαια, ἡ εὐχή διαβάζεται καί στούς ἄνδρες Νεωκόρους, γιατί τό Ἱερό Βῆμα εἶναι γιά τούς Κληρικούς καί ὅσοι εἰσέρχονται μέσα σέ αὐτό, ἄνδρες καί γυναῖκες, πρέπει νά ἔχουν ἄδεια καί εὐλογία ἀπό τόν Ἐπίσκοπο-Μητροπολίτη.

Στό τέλος τῆς θείας Λειτουργίας στήν ὀπισθάμβωνο εὐχή ὁ Ἱερεύς παρακαλεῖ τόν Θεό: «Ἁγίασον τούς ἀγαπῶντας τήν εὐπρέπειαν τοῦ οἴκου σου». Ὑπάρχουν πολλοί πού ἀγαποῦν τήν εὐπρέπεια τοῦ Οἴκου τοῦ Θεοῦ, τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, μεταξύ τῶν ὁποίων συγκαταλέγονται οἱ νεωκόροι καί ὅσοι ἐπιμελοῦνται τήν καθαριότητά τους.

Ὁ Ἱερός Ναός εἶναι Οἶκος τοῦ Θεοῦ, καθιερώνεται ὡς τόπος λατρείας ἀπό τούς Ἐπισκόπους, οἱ ὁποῖοι τοποθετοῦν ἱερά λείψανα Μαρτύρων στήν Ἁγία Τράπεζα. Ἔτσι, τρεῖς εἶναι οἱ ἄξονες τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, ἤτοι ὁ Ἐπίσκοπος, ἡ Ἁγία Τράπεζα καί τά ἱερά λείψανα Μαρτύρων, καί δέν συνιστᾶ ἐκκλησιαστικό ὀρθόδοξο φρόνημα τό ἕνα μόνον ἀπό αὐτά, χωρίς τά ἄλλα δύο.

Μέσα στόν Ἱερό Ναό τελεῖται ἡ θεία Εὐχαριστία, ἀλλά καί τά ἄλλα Μυστήρια. Μέσα στούς Ἱερούς Ναούς γίνονται θαύματα, κατέρχεται ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ὅμως, καί οἱ Ἱεροί Ναοί καθαρίζονται ἀπό τίς σκόνες, ἀπό τήν φθορά τοῦ κτιστοῦ κόσμου, ἀπό τά ὅσα φέρνουν οἱ Χριστιανοί μέσα σέ αὐτούς• οἱ Ἱεροί Ναοί ἀερίζονται γιά νά ἀνανεώνεται ὁ ἀέρας καί νά ὑπάρχη ὀξυγόνο, μέσα στούς Ἱερούς Ναούς εἰσέρχονται διάφορα ἑρπετά, πουλιά, ζωύφια κλπ.

Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ ἄκτιστη Χάρη τοῦ Θεοῦ δέν καθιστᾶ ἄκτιστα, ἄφθαρτα ὅσα ἔχουν τό στοιχεῖο τῆς κτιστότητος, οὔτε μετατρέπει τά ὑλικά στοιχεῖα στούς Ἱερούς Ναούς σέ ἄκτιστα καί ἄφθαρτα. Παραμένει ἡ κτιστότητα, ἡ φθορά, γι’ αὐτό χρειάζονται παρεμβάσεις ἐκ μέρους τῶν Νεωκόρων, τῶν Εὐπρεπιστριῶν οἱ ὁποῖοι καθαρίζουν τούς Ἱερούς Ναούς, ὥστε οἱ Χριστιανοί νά εἰσέρχωνται σέ εὐπρεπῆ χῶρο.

Ἄλλωστε, ἡ ἄκτιστη Χάρη τοῦ Θεοῦ μετέχεται ἀπό ὅλη τήν κτίση ἀναλόγως, γι’ αὐτό ἔχει καί διάφορα ὀνόματα, ὅπως οὐσιοποιός, πού δίνει ζωή σέ ὅλη τήν κτίση, ζωοποιός πού δίνει ζωή στά ὄντα, σοφοποιός πού δίνει λογική καί νοερά ἐνέργεια στόν ἄνθρωπο καί θεοποιός, στήν ὁποία μετέχουν οἱ ἅγιοι καί οἱ ἄγγελοι.

Τῆς οὐσιοποιοῦ καί ζωοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ μετέχουν καί τά ἑρπετά, τά ζωύφια, ἀκόμη καί τά μικρόβια καί οἱ ἰοί. Αὐτό δέν σημαίνει ὅτι αὐτά παύουν νά μολύνουν τήν κτίση. Οἱ ἄνθρωποι μετέχουν τῆς οὐσιοποιοῦ, ζωοποιοῦ καί σοφοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ, καθώς, ἐπίσης μετέχουν ἀναλόγως τῆς καθαρτικῆς, φωτιστικῆς καί θεοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ.

Ὅποιοι ὁμιλοῦν γενικῶς γιά τήν ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ πού εἶναι σέ ὅλη τήν κτίση, χωρίς νά κάνουν διάκριση γιά τό ποιά ἐνέργεια ἐννοοῦν, τότε ὑποπίπτουν στήν ἀντορθόδοξη διδασκαλία τοῦ πανθεϊσμοῦ.

Ἀφοῦ οἱ ἄνθρωποι, καί μάλιστα οἱ ἅγιοι, πού εἶναι ζωντανά μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ καί Ναός τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, μολύνονται ἀπό ἀσθένειες, μικρόβια καί ἰούς, καί πεθαίνουν, δέν εἶναι δυνατόν νά πιστεύη κανείς ὅτι δέν ὑφίστανται τήν φθορά οἱ Ναοί τοῦ Θεοῦ πού εἶναι κατασκευασμένοι ἀπό τά ὑλικά στοιχεῖα τῆς κτιστῆς δημιουργίας.

Βεβαίως, μερικές φορές γίνονται θαύματα ἐντός τῶν Ἱερῶν Ναῶν, ὁ Θεός ἐνεργεῖ κατά διαφορετικό τρόπο ἀπό ὅ,τι λειτουργεῖ ἄλλες φορές, ἀλλά αὐτό δέν σημαίνει ὅτι γίνονται πάντοτε θαύματα, καί ὅτι δέν ὑπάρχουν καί στούς Ναούς τά στοιχεῖα τῆς κτιστότητος καί τῆς φθαρτότητος. Ἄλλωστε, ἀφοῦ ὁ διάβολος εἰσέρχεται μέσα στούς Ναούς καί βάζει διάφορους σατανικούς λογισμούς στούς ἐκκλησιαζομένους καί στούς Κληρικούς, αὐτό σημαίνει ὅτι μποροῦν νά εἰσέρχωνται στούς Ναούς καί τά μικρόβια καί οἱ ἰοί.

Μέ τήν εὐκαιρία αὐτή θά πρέπει νά προσευχόμαστε νά ἁγιάζη ὁ Θεός «τούς ἀγαπῶντας τήν εὐπρέπειαν τοῦ Οἴκου Του», μεταξύ τῶν ὁποίων τούς Νεωκόρους καί ὅσους συμβάλλουν στήν καθαριότητα καί τήν εὐπρέπεια τοῦ Οἴκου τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου

Ἱερόθεος

Γραπτὰ Κηρύγματα Καλοκαιριοῦ 2021

Κυριακή, 11 Ἰουλίου.   «Ὁ Πρεσβύτερος»

Ἀκοῦστε τὸ κήρυγμα ΕΔΩ

Σέ κάθε Μητρόπολη εἶναι ἕνας Μητροπολίτης καί πολλοί Πρεσβύτεροι, πού εἶναι οἱ Κληρικοί-οἱ Ἱερεῖς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν χειροτονηθῆ καί τοποθετηθῆ σέ κάθε Ἐνορία τῆς Μητροπόλεως ἀπό τόν Μητροπολίτη, γιά νά ποιμαίνουν τούς Χριστιανούς, μέ τήν ἐντολή καί τήν καθοδήγησή του.

Ὁ ὅρος πρεσβύτερος ἴσως προέρχεται ἀπό τούς πρεσβυτέρους τῶν Ἰουδαίων, ὅπως ὀνομάζονταν οἱ ἡγέτες τοῦ Ἰουδαϊκοῦ λαοῦ καί τό βλέπουμε στά ἱερά Εὐαγγέλια. Ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός προέλεγε στούς Μαθητές Του τόν θάνατο καί τήν Ἀνάστασή Του ὅτι «δεῖ αὐτόν ἀπελθεῖν εἰς Ἱεροσόλυμα καί πολλά παθεῖν ἀπό τῶν πρεσβυτέρων καί ἀρχιερέων καί γραμματέων» (Ματθ. ιστ΄, 21), καί ἀλλοῦ γράφεται ὅτι «προσῆλθον αὐτῷ διδάσκοντι οἱ ἀρχιερεῖς καί οἱ πρεσβύτεροι τοῦ λαοῦ» (Ματθ. κα΄, 23).

Ἐπειδή ὁ Χριστιανισμός ἐμφανίσθηκε στήν Παλαιστίνη, κατ’ ἀρχάς μεταξύ Ἰουδαίων, γι’ αὐτό προσλήφθηκε αὐτή ἡ ὀνομασία γιά νά δηλώση ἐκείνους τούς Κληρικούς πού χειροτονήθηκαν ἀπό τούς Ἀποστόλους γιά νά ποιμάνουν ἕνα μικρότερο ποίμνιο.

Φυσικά, ἡ λέξη πρεσβύτερος εἶναι ἑλληνική πού δηλώνει ἕναν ἄνθρωπο μεγαλύτερης ἡλικίας βιολογικῆς, πού χρειάζεται νά τόν σεβαστῆ κάποιος, καί κατ’ ἐπέκταση μέ αὐτήν τήν λέξη χαρακτηρίζεται ὁ Ἱερέας, δηλαδή ὁ δεύτερος βαθμός τῆς Ἱερωσύνης, ὁ ὁποῖος χειροτονεῖται ἀπό τόν Ἐπίσκοπο, πού εἶναι ὁ τρίτος βαθμός τῆς Ἱερωσύνης.

Στήν Καινή Διαθήκη δέν φαίνεται μιά σαφής διάκριση μεταξύ Πρεσβυτέρων καί Ἐπισκόπων, ἀφοῦ οἱ ὅροι χρησιμοποιοῦνται ἐναλλάξ, δηλαδή καί οἱ Ἐπίσκοποι λέγονται Πρεσβύτεροι καί οἱ Πρεσβύτεροι χαρακτηρίζονται Ἐπίσκοποι. Αὐτό γινόταν τότε, ἀφοῦ ζοῦσαν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι, οἱ ὁποῖοι χειροτονοῦσαν Ἐπισκόπους, Πρεσβυτέρους καί Διακόνους.

Φαίνεται ὅτι ὑπῆρχε ἀπό τήν πρώτη Ἐκκλησία διάκριση μεταξύ Ἐπισκόπων καί Πρεσβυτέρων, ἀλλά ἡ σύγχυση ἦταν μέ τούς ὅρους. Ὅταν, ὅμως, ἐξέλιπαν οἱ Ἀπόστολοι, τότε, ἰδίως στούς Ἀποστολικούς Πατέρες καί μάλιστα στόν ἅγιο Ἰγνάτιο τόν Θεοφόρο, γίνεται σαφής διάκριση μεταξύ τῶν τριῶν βαθμῶν τῆς Ἱερωσύνης, ἤτοι τοῦ Ἐπισκόπου, τοῦ Πρεσβυτέρου καί τοῦ Διακόνου.

Ὁ Πρεσβύτερος λέγεται καί Ἱερεύς. Ἡ λέξη Ἱερεύς προέρχεται ἀπό τίς θυσίες, εἶναι αὐτός πού ἐπιτελεῖ τίς θυσίες, πού θυσιάζει, καί κατ’ ἐπέκταση καί ὁ Ἐπίσκοπος χαρακτηρίζεται Ἱεράρχης, διότι ἄρχει τοῦ Ἱεροῦ καί τῶν Ἱερέων. Ἐπίσης, ὁ Πρεσβύτερος λέγεται καί Κληρικός, ὅπως ὅλοι οἱ βαθμοί τῆς Ἱερωσύνης, διότι ἀποτελοῦν τόν Κλῆρο τοῦ Θεοῦ.

Κάθε Μητρόπολη γιά τήν καλή λειτουργία καί τήν ποιμαντική διακονία χωρίζεται σέ πολλές Ἐνορίες, στίς ὁποῖες τοποθετοῦνται ἕνας ἤ πολλοί Ἱερεῖς, ἀνάλογα μέ τόν ἀριθμό τῶν Χριστιανῶν πού συγκροτοῦν τήν Ἐνορία. Συγχρόνως, Πρεσβύτεροι-Ἱερεῖς εἶναι καί ὁ Πρωτοσύγκελλος καί οἱ Ἱεροκήρυκες, στούς ὁποίους ὁ Μητροπολίτης ἀναθέτει ἀνάλογες εὐθύνες, εἴτε διοικητικές εἴτε ἱεροκηρυκτικές.

Προκειμένου νά καταστῆ κάποιος Πρεσβύτερος πρέπει νά διαθέτη τά κατάλληλα κανονικά προσόντα, τά ὁποῖα ἀξιολογεῖ ὁ Μητροπολίτης. Ἔτσι, ὁ Μητροπολίτης, ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Ἐπιφάνιος Ἐπίσκοπος Κύπρου, μέ τό Μυστήριο τῆς χειροτονίας γεννᾶ πατέρες στήν Ἐκκλησία, ἐνῶ οἱ Πρεσβύτεροι δέν μποροῦν νά χειροτονήσουν, γι’ αὐτό μέ τό ἅγιο Βάπτισμα πού ἐπιτελοῦν γεννοῦν τέκνα στήν Ἐκκλησία καί ὄχι πατέρες.

Μετά τήν ἐπιλογή κάποιου Χριστιανοῦ ἀπό τόν Μητροπολίτη γίνεται ἡ χειροτονία του σέ Πρεσβύτερο. Δέν πρόκειται γιά ἕναν διορισμό, ἀλλά γιά μυστηριακή πράξη. Μάλιστα, κατά τήν κεντρική στιγμή τοῦ Μυστηρίου ὁ Μητροπολίτης λέγει ἐκφώνως: «Ἡ θεία χάρις, ἡ πάντοτε τά ἀσθενῆ θεραπεύουσα καί τά ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα προχειρίζεται (λέγει τό ὄνομα) τόν εὐλαβέστατον Διάκονον εἰς Πρεσβύτερον. Εὐξώμεθα οὖν ὑπέρ αὐτοῦ, ἵνα ἔλθῃ ἐπ’ αὐτόν ἡ Χάρις τοῦ Παναγίου Πνεύματος».

Στήν φράση αὐτή γίνεται λόγος γιά τήν θεία Χάρη, ἡ ὁποία προχειρίζεται ἕναν Διάκονο σέ Πρεσβύτερο, ἡ ὁποία Χάρη θεραπεύει τά ἀσθενῆ καί ἀναπληρώνει τά ἐλλιπῆ. Δέν εἶναι κανείς τέλειος γιά νά ἀναλάβη αὐτό τό ἔργο, γι’ αὐτό παρακαλεῖται ὁ Θεός νά στείλη τήν Χάρη Του, γιά νά τόν ἐνδυναμώση στό πολυϋπεύθυνο αὐτό ἔργο.

Ἐπειδή ἡ Ἐνορία εἶναι τό μικρότερο κύτταρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, εἶναι ὁ χῶρος ἐκεῖνος στόν ὁποῖο ὁ κάθε Χριστιανός βαπτίζεται καί εἰσέρχεται στήν ἐκκλησιαστική ζωή, γι’ αὐτό ὅλοι μας γνωρίσαμε τήν Ἐκκλησία πρῶτα στήν Ἐνορία μας. Σέ αὐτήν ἔγινε ἡ εἴσοδός μας κατά τήν τεσσαρακοστή ἡμέρα ἀπό τήν γέννησή μας, μέ τήν ἱερή ἀκολουθία τοῦ σαραντισμοῦ• σέ αὐτήν βαπτισθήκαμε καί χρισθήκαμε• σέ αὐτήν λειτουργηθήκαμε ἀπό τά μικρά μας χρόνια, καί κοινωνήσαμε τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ• ἀκόμη ἐξομολογηθήκαμε, ὅταν ἁμαρτήσαμε• ἀπό ἐκεῖ ἀρχίζει ἡ οἰκογένεια μέ τό Μυστήριο τοῦ γάμου καί ἐκεῖ γίνεται καί ἡ ἐξόδιος ἀκολουθία τῶν Χριστιανῶν, ὅταν ἡ ψυχή χωρίζεται ἀπό τό σῶμα.

Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Πρεσβύτερος-Ἱερεύς ἔχει μεγάλη πνευματική εὐθύνη, εἶναι ὁ πνευματικός πατέρας τῶν Χριστιανῶν τῆς συγκεκριμένης Ἐνορίας καί συνεπῶς ἔχει σημαντικό λειτουργικό, πνευματικό καί διοικητικό ἔργο νά ἐπιτελέση.

Βεβαίως, κανένα ἔργο δέν εἶναι αὐτονομημένο στήν Ἐκκλησία, κανένας δέν εἶναι αὐτόνομος μέσα στό συνοδικό καί ἱεραρχικό πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Πρεσβύτερος ἔχει πνευματικό προϊστάμενο τόν Μητροπολίτη, τόν ὁποῖο ἀποκαλεῖ πατέρα, χειροτονεῖται ἀπό αὐτόν, ἀναφέρεται σέ αὐτόν καί ἐργάζεται στήν συγκεκριμένη Ἐνορία μέ βάση τίς ἐντολές του καί τίς ἀποφάσεις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου.

Αὐτό φαίνεται καθαρά στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο λειτουργεῖ καί τελεῖ τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Πάντοτε, σέ ὅλες τίς ἀκολουθίες μνημονεύει τό ὄνομά του, καί ἰδιαίτερα στήν θεία Λειτουργία: «Ἐν πρώτοις μνήσθητι, Κύριε, τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν (λέγει τό ὄνομά του), ὅν χάρισαι ταῖς ἁγίαις σου Ἐκκλησίαις ἐν εἰρήνῃ, σῶον, ἔντιμον, ὑγιᾶ, μακροημερεύοντα καί ὀρθοτομοῦντα τόν λόγον τῆς σῆς ἀληθείας». Ὅταν γίνεται θεία Λειτουργία χωρίς τήν μνημόνευση τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἐπισκόπου, τότε ἡ θεία Λειτουργία πάσχει κανονικῶς.

Ἄν ἕνας Πρεσβύτερος ἔχη καθαιρεθῆ ἀπό τήν Ἐκκλησία καί ἐξακολουθῆ νά λειτουργῆ ἤ νά τελῆ διάφορα Μυστήρια, ὅλα αὐτά εἶναι ἀνυπόστατα, ἔστω καί ἄν μνημονεύη ἀντικανονικῶς τό ὄνομα τοῦ Μητροπολίτου.

Ὁ Πρεσβύτερος ὑπακούει στόν Μητροπολίτη του καί ὁ Μητροπολίτης ὑπακούει στήν Ἱερά Σύνοδο καί μέ αὐτόν τόν τρόπο ὑπάρχει ἑνότητα στήν Ἐκκλησία καί δοξάζεται ὁ Θεός.

Εἶναι μεγάλη τιμή νά εἶναι κανείς «Ἱερεύς τοῦ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου», νά εἶναι Πρεσβύτερος καί νά εἶναι πνευματικός πατέρας τῶν Χριστιανῶν τῆς Ἐνορίας πού προΐσταται. Μαζί μέ τήν τιμή εἶναι καί μεγάλη ἡ εὐθύνη, διότι θά δώση λόγο τῶν πράξεών του στόν Θεό. Γι’ αὐτό πρέπει νά ἐπιτελῆ αὐτό τό ἔργο μέ πίστη, καθαρότητα ζωῆς, προσευχή, ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη καί ὑπακοή στόν Μητροπολίτη του καί τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου

Ἱερόθεος

Γραπτὰ Κηρύγματα Καλοκαιριοῦ 2021

Κυριακή, 1 Αὐγούστου 2021 «Ὁ Ψάλτης»

 Δεῖτε τό video ΕΔΩ

Συνήθως οἱ ἄνθρωποι χαρακτηρίζουν τόν Ἐπίσκοπο ὡς ἀνώτερο Κληρικό καί τούς Πρεσβυτέρους καί Διακόνους ὡς κατώτερους Κληρικούς. Αὐτό, ὅμως, δέν εἶναι ὀρθό ἀπό ἐκκλησιαστικῆς πλευρᾶς. Διότι στά κείμενα τῆς Ἐκκλησίας ἀνώτεροι Κληρικοί εἶναι ὁ Ἐπίσκοπος, ὁ Πρεσβύτερος καί ὁ Διάκονος, πού ἀνήκουν στούς τρεῖς βαθμούς τῆς Ἱερωσύνης, καί στόν κατώτερο βαθμό ἀνήκουν οἱ ὑποδιάκονοι, οἱ ψάλτες, οἱ ἀναγνῶστες, γιατί βοηθοῦν τούς Κληρικούς στήν λειτουργική διακονία τους.

Στόν κατώτερο κλῆρο συγκαταλέγονται καί οἱ ψάλτες ἤ ὅπως συνήθως λέγονται ἱεροψάλτες. Εἶναι ὁ ψάλτης ὁ ὁποῖος βρίσκεται στό δεξιό μέρος τοῦ Ναοῦ, στό δεξιό ἀναλόγιο καί λέγεται δεξιός ψάλτης, καί εἶναι καί ὁ ψάλτης πού βρίσκεται στό ἀριστερό μέρος τοῦ Ναοῦ, στό ἀριστερό ἀναλόγιο καί λέγεται ἀριστερός ψάλτης. Στόν Πατριαρχικό Ναό ὁ δεξιός ψάλτης λέγεται Πρωτοψάλτης καί ὁ ἀριστερός ψάλτης λέγεται Λαμπαδάριος.

Ἡ διακονία τοῦ ἱεροψάλτου ἔχει μιά ἐξέλιξη διά μέσου τῶν αἰώνων, ὅπως τό βλέπουμε σέ διάφορα ἀρχαῖα ἐκκλησιαστικά κείμενα.  Στήν πρώτη χριστιανική περίοδο ὅλος ὁ λαός ἔλεγε τό «Ἀμήν» καί ἔψαλε τούς ψαλμούς τοῦ Δαυίδ, ἤ ὅλοι ἔψαλαν, ὅπως ἔγινε στόν Μυστικό Δεῖπνο πού «ὑμνήσαντες ἐξῆλθον εἰς τό ὄρος τῶν ἐλαιῶν» (Ματθ. κστ΄, 30).

Ἀργότερα, ὑπῆρχε ἕνας ψάλτης πού ἄρχιζε τήν ψαλμωδία καί ἀκολουθοῦσε ὅλο τό ἐκκλησίασμα, ὅπως φαίνεται στίς «Ἀποστολικές Διαταγές», πού γράφεται: «Ἔτερός τις τούς τοῦ Δαβίδ ψαλλέτω ὕμνους καί ὁ λαός τά ἀκροστίχια ὑποψαλλέτω». Αὐτό γίνεται καί σήμερα σέ μερικούς Ναούς πού οἱ ψάλτες ψάλλουν μερικούς ψαλμούς τοῦ Δαβίδ καί ὁ λαός ἐπαναλαμβάνει «ὅτι εἰς τόν αἰῶνα τό ἔλεος αὐτοῦ, ἀλληλούϊα».  Ἀργότερα, ὅμως, ἐπειδή καταρτίσθηκαν πολλά τροπάρια, πού ἦταν καί δύσκολα νά ψαλοῦν, κυρίως, ὅμως, ἐπειδή οἱ αἱρετικοί συνέθεταν ὕμνους μέ αἱρετικό περιεχόμενο, γι’ αὐτό καθιερώθηκαν «κανονικοί ψάλτες», οἱ ὁποῖοι ἔπρεπε νά ψάλουν τούς ὀρθόδοξους ὕμνους.

Μάλιστα, ἡ Πενθέκτη Οἰκουμενική Σύνοδος μέ τόν ἑβδομηκοστό πέμπτο (75ο) Κανόνα της καθορίζει πῶς πρέπει νά ψάλλουν οἱ ψάλτες στήν Ἐκκλησία. Ἀποφάσισε: «Θέλουμε ὅσοι ἀσχολοῦνται μέ τήν ψαλμωδία στίς ἐκκλησίες οὔτε νά χρησιμοποιοῦν ἄτακτες φωνές καί νά πιέζουν τόν ἑαυτό τους γιά νά βγάλουν δυνατή φωνή οὔτε νά λένε ἐπιπλέον κάτι ἀπ’ αὐτά πού εἶναι ἄπρεπα καί ἀνάρμοστα στήν ἐκκλησία, ἀλλά μέ μεγάλη προσοχή καί κατάνυξη νά ἀπευθύνουν τίς ψαλμωδίες στόν Θεό τόν ἐπόπτη τῶν κρυπτῶν‧ γιατί τό ἱερό ρητό δίδαξε νά εἶναι εὐσεβεῖς οἱ υἱοί τοῦ Ἰσραήλ».

Ἔτσι, ἡ ἐξέλιξη τόσο τῆς ὑμνογραφίας ὅσο καί τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς συνετέλεσε στό νά δημιουργηθῆ μιά εἰδική κατηγορία ἀπό τούς Χριστιανούς, οἱ ὁποῖοι θά ἀποκτοῦν ἐξειδικευμένη γνώση, ὥστε νά ἐπικρατῆ εὐπρέπεια κατά τήν διάρκεια τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν, ἰδιαίτερα κατά τήν τέλεση τῆς θείας Λειτουργίας.

Ἀλλά καί σέ αὐτήν τήν περίπτωση τό καλύτερο εἶναι νά συγκροτῆται χορός, νά μή ψάλλωνται ὅλα αὐτά τά τροπάρια μόνον ἀπό ἕναν ψάλτη. Ὁ χορός συμπληρώνει τά φωνητικά προσόντα τοῦ ἑνός καί ἀκούγεται ὁλοκληρωμένος ἕνας ὕμνος, χωρίς νά δημιουργῆ ἀρνητικά συναισθήματα στούς ἐκκλησιαζομένους.

Οἱ «κανονικοί ψάλται» ἀσκοῦν αὐτήν τήν διακονία μέ εὐλογία τῶν Ἐπισκόπων, γιατί τίποτε δέν γίνεται στήν Ἐκκλησία χωρίς κανονική ἄδεια ἀπό τούς Ἐπισκόπους. Ἔτσι, ἐκτός ἀπό τόν διορισμό γιά τήν ἀνάληψη αὐτῆς τῆς διακονίας, ἀπαιτεῖται νά γίνη εἰδική ἀκολουθία, κατά τήν ὁποία διαβάζεται σχετική εὐχή ἀπό τόν Ἐπίσκοπο-Μητροπολίτη. Μεταξύ τῶν ἄλλων στήν εὐχή αὐτή ὁ Ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τόν Θεό: «Φώτισον αὐτόν, τήν γλυκύτητα ψάλλειν σοι τά ἄσματα τά πνευματικά ἐνάρχεσθαι, τῆς νοητῆς καί ὁσίας σου δουλείας ἀξίωσον, ἁγίασον τῷ σῷ φόβῳ, φρούρησον τῇ σῇ χάριτι, ἵνα κατά τό ἀρεστόν σου ζήσας καί ἐπί μείζους δωρεάς τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος κληθείη».

Ἐάν ὁ Ἀρχιερεύς καί ὁ Ἱερεύς κατά τήν θεία Λειτουργία εἶναι εἰς τύπον καί τόπον τοῦ Χριστοῦ, οἱ ἱεροψάλτες εἶναι στόν τύπο καί τόν τόπο τῶν Ἀγγέλων. Αὐτό φαίνεται καθαρά στό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, ὅπου στήν οὐράνια θεία Λειτουργία, οἱ Ἄγγελοι ψάλλουν τό «ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος Σαβαώθ» καί τό «ἀλληλούια».

Τό ἔργο τῶν ἱεροψαλτῶν στήν Ἐκκλησία καί μάλιστα στήν θεία Λειτουργία εἶναι σημαντικότατο, ἀφοῦ στήν ψαλμωδία οἱ ἱεροψάλτες ἐκφράζουν τόν λαό, ὁ ὁποῖος δέν μπορεῖ νά ψάλλη τήν ἱερή ἀκολουθία καί τήν θεία Λειτουργία, ὅπως ἔχει διαμορφωθῆ σήμερα. Ὅμως, πρέπει νά τονισθοῦν δύο σοβαρά θέματα.  

Τό πρῶτο εἶναι ὅτι οἱ ἱεροψάλτες ἐπιτελοῦν σημαντικό ἔργο, σημαντική διακονία, ἀφοῦ εἶναι ἐκφραστές μιᾶς μεγάλης ἐπιστήμης, τῆς λειτουργικῆς ὑμνογραφίας καί τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς.

Διά μέσου τῶν αἰώνων μεγάλοι ὑμνογράφοι συνέθεσαν ἱερούς ὕμνους μεγάλης ἀξίας, οἱ ὁποῖοι ἐκφράζουν τήν θεολογία καί τήν πίστη τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό φαίνεται στά ἀναστάσιμα τροπάρια πού συνέθεσε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός καί τά ὁποῖα ψάλλουμε κάθε Κυριακή, καθώς ἐπίσης φαίνεται στόν πλοῦτο τῆς ὀρθοδόξου ὑμνογραφίας κατά τίς Δεσποτικές καί Θεομητορικές ἑορτές καί στίς ἑορτές τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας.

Ἄν προστεθῆ ὅτι μεγάλοι μουσουργοί ἐπένδυσαν αὐτούς τούς ὕμνους μέ θεσπέσια μουσική σέ διάφορους ἤχους, ἀνάλογα μέ τό περιεχόμενο κάθε τροπαρίου, τότε καταλαβαίνουμε ὅτι ὅσοι ἀνεβαίνουν στά ἀναλόγια τῶν Ἱερῶν Ναῶν εἶναι ἐκφραστές μιᾶς μεγάλης λειτουργικῆς παράδοσης αἰώνων καί μᾶς μεταφέρουν ἕναν ἀμύθητο πλοῦτο λειτουργικῆς ζωῆς. Αὐτό δέν πρέπει νά τό ἐκτιμοῦν μόνον οἱ ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί ἡ κοινωνία καί ἡ Πολιτεία. Οἱ ἱεροψάλτες κρατοῦν ζωντανό ἕναν ἐκπληκτικό πολιτισμό.

Τό δεύτερο σημεῖο εἶναι ὅτι ὅ,τι γίνεται μέσα στήν Ἐκκλησία, ὅποια διακονία καί ἄν ἐξασκῆται, πρέπει νά γίνεται μέ ταπεινό φρόνημα, γιατί καί στό σημεῖο αὐτό ἰσχύει ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ: «Ὁ Θεός ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δέ δίδωσι χάριν» (Ἰακ. δ΄, 6).

Αὐτό σημαίνει ὅτι, καίτοι οἱ ἱεροψάλτες εἶναι φορεῖς μιᾶς μεγάλης καί πλούσιας ἐκκλησιαστικῆς παράδοσης, ἐν τούτοις δέν ἀποτελοῦν τό κέντρο τῆς λατρείας καί τῆς θείας Λειτουργίας. Κέντρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς εἶναι ἡ Ἁγία Τράπεζα, τό ἱερό Θυσιαστήριο καί ὁ Ἀρχιερεύς καί Ἱερεύς πού λειτουργεῖ, καί ὄχι τό ἱεροψαλτικό ἀναλόγιο. Ὁ Λειτουργός Ἐπίσκοπος καί Ἱερεύς εἶναι ὁ ὑπεύθυνος τῆς λατρείας καί τῆς θείας Λειτουργίας, ἀλλά τό κέντρο εἶναι ὁ Χριστός.

Ἔτσι, ἀπαιτεῖται ταπείνωση, συνεργασία καί δέν πρέπει νά ἐπικρατῆ αὐτονόμηση τῶν χαρισμάτων.

Οἱ ἱεροψάλτες εἶναι οἱ βοηθοί τοῦ Ἐπισκόπου καί τῶν Ἱερέων, καί δέν ἐνεργοῦν αὐτόνομα, γιατί μόνον μέ τήν ψαλτική δέν μπορεῖ νά γίνη θεία Λειτουργία. Ἑπομένως, ὁ ὑπεύθυνος γιά ὅλα ὅσα γίνονται σέ κάθε Μητρόπολη εἶναι ὁ Ἐπίσκοπος-Μητροπολίτης καί στούς Ἱερούς Ναούς ὑπεύθυνος γιά τήν τέλεση τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν καί θείων Λειτουργιῶν εἶναι ὁ Ἱερεύς.

Πάντως, οἱ ἱεροψάλτες εἶναι πολύτιμοι συνεργάτες μας στό ἔργο τῆς καλῆς τέλεσης τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν καί θείων Λειτουργιῶν, καί δοξάζουμε τόν Θεό γιά τό ἔργο πού ἐπιτελοῦν στήν Ἐκκλησία.

Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου

Ἱερόθεος

Γραπτὰ Κηρύγματα Καλοκαιριοῦ 2021

Κυριακή, 12 Σεπτεμβρίου 2021 «Οἱ Λαϊκοί»

Δεῖτε τό video ΕΔΩ

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Σῶμα Χριστοῦ, ὅπως γράφει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, καί ἔχει μέλη ἐκ μέρους, ἀλλά εἶναι καί κοινωνία θεώσεως, ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς.

Αὐτό σημαίνει ὅτι μέ τό ἅγιο Βάπτισμα καί τό ἅγιο Χρίσμα εἰσερχόμαστε στήν Ἐκκλησία, γινόμαστε μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, συμμετέχουμε στήν θεία Λειτουργία, κοινωνοῦμε τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ καί προχωροῦμε στήν ὁδό τῆς θεώσεως, μέ τήν συμμετοχή μας στά Μυστήρια καί μέ τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ καί τήν κατά Χριστόν ἄσκηση.

Τό Βάπτισμα εἶναι εἰσαγωγικό Μυστήριο, διότι δι’ αὐτοῦ εἰσαγόμαστε στήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ὡς Σῶμα Χριστοῦ ἔχει διάφορα μέλη. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει ὅτι, ὅπως τό σῶμα ἔχει πολλά μέλη, τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία δέν ἀποτελεῖται ἀπό ἕνα μέλος, ἀλλά ἀπό πολλά. Ὅλα χρειάζονται μέσα στήν Ἐκκλησία, καί αὐτά εἶναι ἡ κεφαλή, ὁ ὀφθαλμός, ἡ ἀκοή, ἡ ὄσφρηση, τό χέρι, τό πόδι, καί κανείς δέν μπορεῖ νά πῆ ὅτι δέν ἔχει ἀνάγκη τόν ἄλλον (Α΄ Κορ. ιβ΄, 12-27). Καί ἀμέσως μετά γράφει: «Καί οὕς μέν ἔθετο ὁ Θεός ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ πρῶτον ἀποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον διδασκάλους, ἔπειτα δυνάμεις, εἶτα χαρίσματα ἰαμάτων, ἀντιλήψεις, κυβερνήσεις, γένη γλωσσῶν» (Α΄ Κορ.ιβ΄, 28).

Αὐτό σημαίνει ὅτι ὅλα τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, Κληρικοί καί λαϊκοί, ἔχουν διάφορα χαρίσματα, ὅλοι εἶναι χαρισματοῦχοι, ὁ καθένας ἔχει τό δικό του χάρισμα καί πρέπει νά ὑπάρχη ἑνότητα μεταξύ τῶν χαρισματούχων μελῶν, ὥστε διά μέσου ὅλων νά δοξάζεται ὁ Θεός. Ἔτσι, οἱ ποιμένες ἔχουν τό χάρισμα νά ποιμαίνουν τούς Χριστιανούς, καί οἱ Χριστιανοί ἔχουν τό χάρισμα νά ποιμαίνωνται πρός τήν σωτηρία τους. Μέσα ἀπό αὐτήν τήν προοπτική πρέπει νά βλέπουμε τήν ζωή μας μέσα στήν Ἐκκλησία.

Ἑπομένως, οἱ λαϊκοί δέν εἶναι ἁπλῶς τά μέλη πού δέν ἔχουν κάποια ἀποστολή στήν Ἐκκλησία, ἀλλά εἶναι τά χαρισματοῦχα μέλη, πού ἔχουν τό ἐξαίρετο χάρισμα νά εἶναι μέλη τῆς Ἐκκλησίας, νά λαμβάνουν τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ μέ τό Βάπτισμα, τό Χρίσμα καί γενικά μέ τά Μυστήρια, πού ἔχουν τήν δυνατότητα, μέ τήν κατάλληλη προετοιμασία, νά κοινωνοῦν τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, πού μποροῦν νά προσεύχωνται καί νά καλοῦν τόν Θεό Πατέρα τους μέ τήν Κυριακή προσευχή, τό «Πάτερ ἡμῶν», πού μποροῦν νά προσεύχωνται μέ τήν εὐχή «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με τόν ἁμαρτωλόν», πού μποροῦν μέ τό Μυστήριο τοῦ γάμου νά δημιουργήσουν μιά Χριστιανική οἰκογένεια καί πολλά ἄλλα.

Μέ τά Μυστήρια τοῦ Βαπτίσματος, τοῦ Χρίσματος καί τῆς θείας Κοινωνίας οἱ ἄνθρωποι εἶναι «ὁ λαός τοῦ Θεοῦ ὁ ἅγιος», ὁ «χριστοτερπής λαός» τοῦ Θεοῦ πού ἀνήκει «στό Βασίλειον Ἱεράτευμα» (Α΄ Πέτρ. β΄, 9). Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας προσδιορίζουν σέ τί συνίσταται αὐτό τό «Βασίλειον Ἱεράτευμα», ὁ «λαός τοῦ Θεοῦ ὁ ἅγιος».

Ὁ ἅγιος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης τούς Χριστιανούς πού συμμετέχουν στά ἅγια Μυστήρια καί ἀνήκουν στό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ τούς ὀνομάζει «θεωρητική τάξη» τῆς Ἐκκλησίας, διότι διά τῆς πράξεως φθάνουν στούς ποικίλους βαθμούς τῆς θεωρίας, καί αὐτό γίνεται μέ τήν μέθεξη τῆς καθαρτικῆς, φωτιστικῆς καί τελειοποιοῦ-θεοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ. Αὐτό εἶναι μεγάλη τιμή.

Ὁ ἱερός Θεοφύλακτος ἑρμηνεύει ὅτι οἱ Χριστιανοί πού ἔχουν τό χάρισμα νά ἀνήκουν στήν Ἐκκλησία εἶναι προφῆτες, βασιλεῖς καί ἱερεῖς μέ τήν γενική ἔννοια τοῦ ὅρου. Δηλαδή, ὁ Θεός μᾶς ἔχρισε, γράφει, καί μᾶς ἐσφράγισε προφῆτες, βασιλεῖς καί ἱερεῖς. «Τοιοῦτο γάρ πᾶς βαπτισθείς», δηλαδή καθένας πού βαπτίζεται εἶναι προφήτης, διότι βλέπει αὐτά πού ὀφθαλμός δέν εἶδε καί αὐτί δέν ἄκουσε∙ εἶναι ἱερεύς, διότι ὀφείλει νά προσάγη τόν ἑαυτό του «θυσίαν ζῶσαν, ἁγίαν, εὐάρεστον τῷ Θεῷ»∙ εἶναι βασιλεύς ἐπειδή ἔγινε υἱός τοῦ παμβασιλέως Χριστοῦ καί ἐπειδή βασιλεύει «τῶν ἀτόπων λογισμῶν» καί ὑπέρκειται «τοῦ κόσμου παντός».

Ἀπό αὐτούς τούς χαρισματούχους Χριστιανούς ἐπιλέγονται οἱ Κληρικοί γιά νά ἐπιτελέσουν μιά εἰδική ἀποστολή, ἕνα ἰδιαίτερο ἔργο μέσα στήν Ἐκκλησία, νά ποιμαίνουν αὐτούς τούς χαρισματούχους Χριστιανούς. Μέ αὐτήν τήν ἔννοια ὑπάρχουν οἱ ποιμένες, οἱ ὁποῖοι πρέπει νά καθοδηγοῦν τό λογικό καί εὐλογημένο ποίμνιο στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, μπορεῖ νά ὑπάρχουν ποιμένες πού δέν ἔχουν προηγουμένως ποιμανθῆ καί δέν ποιμαίνονται συγχρόνως ἀπό τόν Θεό, καί ὑπάρχουν ποιμαινόμενοι πού ἀνταποκρίνονται στόν σκοπό τοῦ χριστιανικοῦ βίου καί θεωροῦν τόν Χριστό ποιμένα καί Κύριό τους καί σέβονται τούς ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας.

Πρέπει νά ὑπάρχη στενή σχέση, ἐπικοινωνία καί ἑνότητα μεταξύ ποιμένων καί ποιμαινομένων. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος γράφει ὅτι ἡ σχέση μεταξύ τους πρέπει νά εἶναι ἀνάλογη μέ τήν σχέση τῆς «ψυχῆς πρός σῶμα ἤ τοῦ νοῦ πρός ψυχήν», ὥστε, ὅπως γράφει στήν συνέχεια, «ἀμφότερα συντίθενται ἀλλήλοις, τό τε ὑστεροῦν καί τό πλεονάζον», ὥστε μέ τήν ἁρμονία τοῦ Πνεύματος συνδεδεμένα «ἕνα ἄρτιον ἀποδειχθῇ σῶμα».

Οἱ χαρισματοῦχοι Χριστιανοί πού δέν ἔχουν κάποια εἰδική ἀποστολή στήν Ἐκκλησία, συμμετέχουν σέ ὅλες τίς ἱερές ἀκολουθίες, μετέχουν σέ ὅλα τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, κυρίως στό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, καί κατά ποικίλους τρόπους καί βαθμούς μετέχουν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πολιτεύματος καί ὁδηγοῦνται πρός τήν οὐράνια θεία Λειτουργία.

Μερικοί ἀπό αὐτούς ἐπιλέγονται ἀπό τούς Ἐφημερίους καί τελικά ἀπό τόν Μητροπολίτη, νά συμμετέχουν στήν κατήχηση τῶν νέων, στήν ποιμαντική διακονία, στίς ποικίλες δραστηριότητες τῆς Ἐκκλησίας καί ἐπιτελοῦν ἕνα σημαντικό ἔργο στίς Ἐνορίες καί τίς Μητροπόλεις.

Ἄν δέν ὑπάρχουν αὐτοί οἱ χαρισματοῦχοι λαϊκοί, τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, δέν μπορεῖ νά ὑπάρχη Ἐνορία, δέν μποροῦν νά γίνωνται ἱερές Ἀκολουθίες καί τά ἱερά Μυστήρια, δέν μπορεῖ νά γίνη τό ποιμαντικό, κατηχητικό καί φιλανθρωπικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας, γι’ αὐτό τούς εὐχαριστοῦμε θερμά.

Ἀπό ὅλα τά γραπτά κηρύγματα πού ἔγιναν στούς Ἱερούς Ναούς τούς δύο αὐτούς μῆνες (Ἰούλιο καί Αὔγουστο) συμπεραίνεται ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι μιά ὀργανωμένη οἰκογένεια, μιά ἐκκλησιαστική κοινωνία, ἕνα Θεραπευτήριο, καί αὐτό ρυθμίσθηκε ἀπό τούς θεοφόρους καί θεοπνεύστους Πατέρες, οἱ ὁποῖοι ἀποφάσισαν σέ Τοπικές καί Οἰκουμενικές Συνόδους, μέ τήν ἐπιστασία καί τήν ἔμπνευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι ἕνας ἀνθρώπινος κατεστημένος θεσμός, ἀλλά ἕνας «ἱερός θεσμός» πού συγκροτεῖται ἀπό τό Ἅγιον Πνεῦμα. Στήν Ἐκκλησία συνδέεται στενά ὁ ἱερός θεσμός καί τό χάρισμα.

Στήν Ἐκκλησία ἀνήκουν οἱ Ἐπίσκοποι, οἱ Πρεσβύτεροι, οἱ Διάκονοι, οἱ Μοναχοί, οἱ Ἐπίτροποι, οἱ Λαϊκοί, ὅλος ὁ εὐλογημένος λαός τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό ἡ δόξα μας, ἡ τιμή μας, εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Σέ αὐτήν πρέπει νά μένουμε ὅλοι ταπεινά, ὡς μέλη της, σέ αὐτήν νά ἀνήκουμε ἕως ὅτου κλείσουμε τά μάτια μας καί τά ἀνοίξουμε στήν αἰωνιότητα, στήν οὐράνια Ἐκκλησία. Ἀμήν.

Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου

Ἱερόθεος

Γραπτὰ Κηρύγματα Καλοκαιριοῦ 2021

Κυριακή, 5 Σεπτεμβρίου 2021 «Τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο»

Δεῖτε τό video ΕΔΩ

Τό πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ἐπανειλημμένως ἔχω τονίσει στά κηρύγματα αὐτά, εἶναι συνοδικό καί ἱεραρχικό. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ Ἐκκλησία σέ ὅλα τά ἐπίπεδά της διοικεῖται ἀπό Σύνοδο καί τά μέλη της βρίσκονται σέ μιά ἱεράρχηση μεταξύ τους.

Αὐτό τό βλέπουμε στούς Μητροπολίτες, οἱ ὁποῖοι συνέρχονται γιά νά ἐπιλύσουν διάφορα θέματα πού ἀναφύονται στήν Ἐκκλησία, ἄλλοτε αὐτό γίνεται στήν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας, ὅπου συμμετέχουν ὅλοι οἱ ἐν ἐνεργείᾳ Μητροπολίτες, καί ἄλλοτε στήν Διαρκῆ Ἱερά Σύνοδο, ἡ ὁποία ἀποτελεῖται ἀπό δώδεκα μέλη καί ἐναλλάσσονται κατά τά πρεσβεῖα τῆς Ἀρχιερωσύνης. Καί στά δύο αὐτά συνοδικά ὄργανα προεδρεύει ὁ ἑκάστοτε Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος.

Αὐτό τό συνοδικό καί ἱεραρχικό πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας τό βλέπουμε στίς Μητροπόλεις, οἱ ὁποῖες λειτουργοῦν μέ συνεργασία πολλῶν, ἄλλοι ἐργάζονται στά Γραφεῖα τῆς Μητροπόλεως, ἄλλοι ἔχουν τό ἔργο τῆς κηρυκτικῆς διακονίας καί ἄλλοι ἀσκοῦν λειτουργικό καί ποιμαντικό ἔργο στίς Ἐνορίες καί τά Μοναστήρια.

Ὑπεύθυνος σέ ὅλα αὐτά πού προεδρεύει καί συντονίζει εἶναι ὁ Μητροπολίτης κάθε Ἱερᾶς Μητροπόλεως.

Ἐπίσης, αὐτήν τήν συνοδική καί ἱεραρχική δομή τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς τήν συναντᾶμε στίς Ἐνορίες καί τίς Ἱερές Μονές. Καί γιά μέν τίς Ἱερές Μονές ἀνέφερα τά δέοντα σέ ἄλλο κήρυγμα, στό σημερινό κήρυγμα θά ἀναφερθῶ στόν συνοδικό καί ἱεραρχικό τρόπο λειτουργίας τῶν Ἐνοριῶν.

Κάθε Ἱερά Μητρόπολη, γιά νά διοικῆται καλά καί, κυρίως, γιά νά ποιμαίνεται σωστά, ἔχει διαιρεθῆ σέ ἐπί μέρους Ἐνορίες, ὁπότε ἡ Ἐνορία εἶναι τό μικρότερο κύτταρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. Οἱ Χριστιανοί καταλαβαίνουν τήν ἐκκλησιαστική ζωή στήν Ἐνορία τους, στήν ὁποία γεννήθηκαν, ἀναπτύχθηκαν ἤ τέλος πάντων ζοῦν. Ἐκεῖ συναντοῦν τόν Θεό Πατέρα τους, τήν Παναγία Μητέρα τους, τούς Ἁγίους, τούς πνευματικούς τους πατέρες, τούς ἀδελφούς τους ἐν Χριστῷ πού εἶναι τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ἐκεῖ θά ἐκκλησιασθοῦν. Ἔτσι, καταλαβαίνουν ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι μιά πνευματική οἰκογένεια, μιά ἐν Χριστῷ ἀδελφότητα, μιά σύνοδος ἀνθρώπων πού συγκεντρώνονται γιά νά ἐκφράσουν τήν ἀγάπη τους στόν Θεό καί τούς ἀδελφούς τους. Συγχρόνως, ἡ Ἐνορία εἶναι καί ἕνα πνευματικό Νοσοκομεῖο πού θεραπεύει τά πνευματικά νοσήματα τῶν ἀνθρώπων.

Ἡ Ἐνορία πρέπει νά διοικηθῆ καί νά ἐκφράση τό συνοδικό καί ἱεραρχικό πολίτευμα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. Ἔτσι, ὁ Μητροπολίτης τοποθετεῖ ἕναν Ἱερέα στήν Ἐνορία, ὁ ὁποῖος καταθέτει στήν Μητρόπολη ἕναν κατάλογο ἀπό τά μέλη τῆς Ἐνορίας γιά νά συγκροτήσουν τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο, καί ἀπό τόν κατάλογο αὐτόν διορίζονται ἀπό τό Μητροπολιτικό Συμβούλιο τά μέλη τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Συμβουλίου.

Ἔτσι, ἡ Ἐνορία διοικεῖται ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο, τοῦ ὁποίου Πρόεδρος εἶναι ὁ Ἐφημέριος τῆς Ἐνορίας, καί τά μέλη τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Συμβουλίου χαρακτηρίζονται καί Ἐκκλησιαστικοί Ἐπίτροποι.

Ἡ λέξη ἐπίτροπος δηλώνει κάποιον στόν ὁποῖο ἀνατέθηκε ἕνα ὁρισμένο ἔργο, πού ἔχει τήν ἁρμοδιότητα νά διαχειρισθῆ τήν περιουσία τῆς Ἐνορίας, νά μεριμνᾶ γιά τήν σωστή λειτουργία τῆς συγκεκριμένης Ἐνορίας. Ὑπάρχουν, βέβαια, νόμοι καί κανονισμοί πού ἀναφέρονται στόν τρόπο τοῦ διορισμοῦ τους καί στά καθήκοντα τά ὁποῖα πρέπει νά ἐπιτελέσουν.

Ὅλα τά θέματα τά ὁποῖα ἀφοροῦν τόν Ἱερό Ναό, συζητοῦνται ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο, πού εἶναι πενταμελές, καί στό ὁποῖο προεδρεύει ὁ Ἐφημέριος τῆς Ἐνορίας αὐτῆς, καί κάποια ἀπό τά μέλη ἔχουν τήν ἀντιπροεδρεία καί τό ταμεῖο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ.

Ἡ Ἐνορία εἶναι ἡ μικρότερη ἐκκλησιαστική μονάδα, πού πρέπει νά ρυθμίση τά θέματα πού ἀναφύονται, ἀλλά συγχρόνως ἔχει χαρακτηρισθῆ ἀπό τήν Πολιτεία ὡς Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, γιατί διαχειρίζεται τά χρηματικά ποσά τά ὁποῖα κατατίθενται ἀπό τούς Χριστιανούς εἴτε μέ τήν μορφή τῆς προσφορᾶς γιά τό ἄναμμα τοῦ κεριοῦ εἴτε μέ τήν μορφή τῆς δωρεᾶς γιά τίς ποικίλες ἀνάγκες τῶν Ἱερῶν Ναῶν καί τῶν Παρεκκλησίων.

Ἡ λειτουργία τῶν Ἱερῶν Ναῶν ἔχει πολλά ἔξοδα καί δαπανῶνται διάφορα ποσά, εἴτε γιά τήν ἀγορά τῶν διαφόρων ἐκκλησιαστικῶν ἀντικειμένων, εἴτε γιά τήν δαπάνη διαφόρων ἐργασιῶν πού εἶναι ἀπαραίτητες νά γίνουν γιά τήν λειτουργία τῶν Ἱερῶν Ναῶν. Εἶναι ἑπόμενο ὅτι ὅλα αὐτά πρέπει νά γίνωνται μέ νομιμότητα καί διαφάνεια καί μέ κάθε προσοχή καί φόβο Θεοῦ. Γι’ αὐτόν τόν λόγο ἀπό τά Ἐκκλησιαστικά Συμβούλια συντάσσεται κάθε χρόνο ὁ προϋπολογισμός καί ὁ ἀπολογισμός, οἱ ὁποῖοι ἐγκρίνονται ἀπό τό Μητροπολιτικό Συμβούλιο, πού καί σέ αὐτό προεδρεύει ὁ Μητροπολίτης καί μέλη εἶναι αὐτοί πού προβλέπονται ἀπό τούς Νόμους καί τούς ἐκκλησιαστικούς κανονισμούς, καθώς ἐπίσης ἐγκρίνονται καί ὅλες οἱ ἄλλες δαπάνες πού γίνονται ἀπό τούς Ἱερούς Ναούς.

Ἀκόμη, τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο τοῦ κάθε Ἱεροῦ Ναοῦ ἀποφασίζει γιά ὅλα τά θέματα πού ἀφοροῦν τήν διοίκηση τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, ὅπως γιά τήν ἀνέγερση τῶν Ἱερῶν Ναῶν καί τῶν Παρεκκλησίων, γιά τήν ἐπισκευή, ἀνακαίνιση, διακόσμηση καί συντήρηση τῶν ὑφισταμένων Ἱερῶν Ναῶν ἤ Παρεκκλησίων, γιά τήν ἀγορά, πώληση καί μίσθωση τῶν τυχόν ἀκινήτων, γιά τά βοηθήματα πού τυχόν πρέπει νά προσφερθοῦν σέ ἀνθρώπους πού ἔχουν ἀνάγκη, καί γενικῶς ἐπιμελοῦνται τήν καλή διαχείριση τῶν χρηματικῶν ποσῶν πού καταθέτουν οἱ Χριστιανοί.

Βεβαίως, τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο δέν ἔχει ἁρμοδιότητα σέ θέματα λατρείας καί ποιμαντικῆς, γιά τά ὁποῖα ἁρμόδιος εἶναι ὁ Ἐφημέριος τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, ὁ ὁποῖος ἐνημερώνει σχετικῶς τόν Μητροπολίτη, ἀπό τόν ὁποῖο λαμβάνει ἐντολές καί εὐλογίες.

Τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο ἐργάζεται ἁρμονικῶς μέ ἄλλες Ἐπιτροπές πού ἐνδεχομένως λειτουργοῦν στόν Ἱερό Ναό καί μέ τίς δικές του ἀποφάσεις, ὅπως ἡ Ἐπιτροπή ἀνεγέρσεως τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ ἤ Παρεκκλησίων, καί κυρίως τά Φιλόπτωχα Ταμεῖα καί τούς Συνδέσμους Ἀγάπης τῶν Γυναικῶν τῆς Ἐνορίας.

Στήν Ἱερά Μητρόπολή μας, ἀπό τήν ἀρχή τῆς ἐπισκοπικῆς μου διακονίας, λειτουργοῦν Σύνδεσμοι Ἀγάπης σέ ὅσους Ναούς ὑπάρχει ἡ δυνατότητα καί τό ἐνδιαφέρον, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦνται ἀπό γυναῖκες τῆς Ἐνορίας καί ἐπιτελοῦν ἕνα ἀξιοθαύμαστο ἔργο. Ἐνῶ τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο εἶναι ὑπεύθυνο γιά τήν διοίκηση τῶν Ἐνοριῶν, ὁ Σύνδεσμος τῆς Ἀγάπης ἐνδιαφέρεται γιά τό φιλανθρωπικό καί κοινωνικό ἔργο μέσα στήν Ἐνορία. Μέ Πρόεδρο τόν Ἐφημέριο παρακολουθεῖ τά ἀναφυόμενα οἰκονομικά προβλήματα τῶν Χριστιανῶν στήν Ἐνορία καί ἐπεμβαίνει ποικιλοτρόπως, ἄλλοτε μέ ἀτομική ἐργασία, ἄλλοτε μέ οἰκονομικές ἐνισχύσεις. Μέ τόν τρόπο αὐτόν ἐπιτελεῖται ἕνα σημαντικό ἔργο στήν Ἐνορία.

Τά μέλη τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Συμβουλίου καί τά μέλη τοῦ Συνδέσμου Ἀγάπης, τά ὁποῖα πρέπει νά συνεργάζωνται ἁρμονικά μεταξύ τους, ἐπιτελοῦν ἕνα σημαντικό ἔργο στήν Ἐνορία, καί μέ τόν τρόπο αὐτόν ἀποδεικνύεται ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι «συστήματος καί συνόδου ὄνομα», ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος.

Ἐπί πλέον, τά μέλη τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Συμβουλίου καί τοῦ Συνδέσμου τῆς Ἀγάπης ἐπιτελοῦν τό ἔργο τους σέ ἐθελοντική βάση, μέ ἀγάπη γιά τήν Ἐκκλησία, μέ σεβασμό στόν Μητροπολίτη καί στούς Συνοδικούς καί Ἐκκλησιαστικούς θεσμούς, μέ ἀγάπη γιά τούς Χριστιανούς. Ἡ προσφορά τους εἶναι οὐσιαστική, εἶναι μεγάλη καί τούς εὐχαριστῶ θερμά. Εὔχομαι δέ στόν Θεό νά τούς δίνη ὑγεία καί πνευματική εὐρωστία γιά τήν δόξα Του καί τόν ἔπαινο τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου

Ἱερόθεος

ΓΡΑΠΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ

Ἡ ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου εἶναι μεγάλη Θεομητορική ἑορτή πού δείχνει τό μεγαλεῖο καί τήν δόξα τῆς Θεοτόκου καί Ἀειπαρθένου Μαρίας. Ἡ ψυχή καί τό σῶμα τῆς Παναγίας μετά τήν κοίμησή της ἀνέβηκαν στόν οὐρανό καί ἀπό ἐκεῖ μεσιτεύει στόν Υἱό καί Θεό της.

Ἐφέτος, κατά τά καλοκαιρινά γραπτά κηρύγματα στούς Ἱερούς Ναούς, ἀνέλυσα διάφορα λειτουργικά βιβλία πού ἀποτελοῦν ἀπαραίτητα βιβλία γιά κάθε Κληρικό, μοναχό καί Χριστιανό, καί μέ βάση αὐτά τελοῦνται ὅλες οἱ ἱερές ἀκολουθίες. Θεώρησα, λοιπόν, καλόν μέσα σέ αὐτήν τήν προοπτική, καί γιά νά ὑμνήσουμε τό μεγάλο πρόσωπο τῆς Παναγίας μας, νά γίνη λόγος σήμερα αὐτήν τήν μεγάλη ἑορτή, γιά τό βιβλίο πού λέγεται Θεοτοκάριον.

Τό Θεοτοκάριον εἶναι ἕνα λειτουργικό βιβλίο, τό ὁποῖο περιλαμβάνει κανόνες καί τροπάρια προσόμοια στήν Παναγία μας. Τό πρῶτο Θεοτοκάριο εἶναι τοῦ μοναχοῦ Ἀγαπίου Λάνδου τοῦ Κρητός, πού ἐκδόθηκε στήν Βενετία τό ἔτος 1643 καί σέ μεταγενέστερες ἐκδόσεις, καί τό δεύτερο Θεοτοκάριο εἶναι τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

Σήμερα ἐν χρήσει στίς Ἱερές Μονές εἶναι τό Θεοτοκάριον τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου πού ψάλλεται κάθε ἀπόγευμα στόν Ἑσπερινό στόν ἦχο τῆς κάθε ἑβδομάδος, καί μετά τόν κανόνα ψάλλονται τά προσόμοια τροπάρια.

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἔχει συλλέξει πενήντα ἕξι κανόνες, δηλαδή ἑπτά κανόνες γιά τούς ὀκτώ ἤχους. Συγχρόνως, ἔχει προσθέσει καί ἕξι παρακλητικούς κανόνες στήν Παναγία, γιά κάθε θλίψη, γιά κάθε ἀσθένεια, εὐχαριστία μετά τήν νόσο, παρακλητικό ἰαμβικό κανόνα, χαρμόσυνο κανόνα πού ψάλλεται τό Σάββατο τοῦ Ἀκαθίστου, καί εὐχαριστήριο κανόνα πού ψάλλεται στίς Μονές τοῦ Ἁγίου Ὄρους τό Σάββατο τοῦ Ἀκαθίστου. Ὁ συνολικός ἀριθμός τῶν κανόνων εἶναι ἑξήντα δύο, οἱ ὁποῖοι συνετέθησαν ἀπό εἴκοσι μεγάλους ὑμνογράφους τῆς Ἐκκλησίας μας.

Εἶναι πολύ χαρακτηριστικός ὁ πρῶτος κανόνας τοῦ πρώτου ἤχου ὁ ὁποῖος ψάλλεται τό ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου, καί εἶναι ποίημα τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου. Στόν κανόνα αὐτόν παρουσιάζεται μέ ὡραίους λόγους ἕνας διάλογος μεταξύ τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀνθρώπου, τῆς Θεομήτορος καί τοῦ Χριστοῦ, καί δείχνει τό ἔργο τῆς Παναγίας μας στήν Ἐκκλησία.

Στό πρῶτο τροπάριο κάθε ὠδῆς τοῦ κανόνος αὐτοῦ ὁ ἁμαρτωλός ἄνθρωπος δέεται στήν Θεοτόκο γιά τίς ἁμαρτίες του. Στό δεύτερο τροπάριο ἡ Θεοτόκος δέεται στόν Χριστό γιά τόν συγκεκριμένο ἄνθρωπο. Στό τρίτο τροπάριο ὁ Χριστός ἀπαντᾶ στήν Θεοτόκο Μητέρα Του ὅτι δέν εἶναι πραγματική ἡ μετάνοια τοῦ ἀνθρώπου αὐτοῦ, γιατί τά ἔργα του εἶναι ἀντίθετα μέ τήν ἐκζήτηση μετάνοιας. Καί στό τέταρτο τροπάριο ἡ Θεοτόκος μεταφέρει στόν ἁμαρτωλό ἄνθρωπο τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ καί τόν προτρέπει σέ μετάνοια. Ὅλος αὐτός ὁ διάλογος εἶναι ἐκπληκτικός καί ἐκτυλίσσεται μέ δραματικό τρόπο, γιατί φαίνεται ὅτι ὁ ἁμαρτωλός ἄνθρωπος ζητᾶ τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν του, ἀλλά ἡ μετάνοιά του δέν εἶναι ἀληθινή καί ὁλοκληρωμένη.

Στόν κανόνα αὐτό φαίνεται ὅτι ὁ ἁμαρτωλός ἄνθρωπος ἐπιμένει, ἡ Θεοτόκος ἐξακολουθεῖ νά πρεσβεύη στόν Υἱό της γιά τόν ἄνθρωπο πού τήν παρακαλεῖ νά μεσιτεύση στόν Χριστό, καί στό τέλος ὁ Χριστός δίνει τήν ἄφεση, ἀλλά ζητᾶ ἀπό τήν Θεοτόκο νά τοῦ πῆ νά παύση νά ἁμαρτάνη. Ἡ Θεοτόκος μεταβιβάζει αὐτόν τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ στόν ἄνθρωπο καί τοῦ συνιστᾶ νά προσέχη, ὥστε ὁ ὑπόλοιπος βίος του νά εἶναι θεάρεστος, γιά νά ἀπολαύση τόν Παράδεισο.

Μέ ἕναν ὡραῖο καί ἐπαγωγικό τρόπο στόν κανόνα αὐτό φαίνεται ποιό εἶναι τό ἔργο τῆς Θεοτόκου, τί σημαίνει ἡ μεσιτεία της καί πῶς ὁ Χριστός συγχωρεῖ τόν ἄνθρωπο. Ἔτσι, στόν διάλογο αὐτό φαίνεται καθαρά ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν ἁμαρτία, τήν μετάνοια καί τήν συγχώρηση, καθώς, ἐπίσης, καί ἡ θεολογία γιά τήν σχέση μεταξύ τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στό Προοίμιο τοῦ Θεοτοκαρίου γράφει ὅτι συνέλεξε ὅλους αὐτούς τούς ἀσματικούς κανόνες, πού ἦταν σέ πολλά Θεοτοκάρια στίς Μονές τοῦ Ἁγίου Ὄρους, καί τούς τύπωσε «εἰς δόξαν τῆς Ἀειπαρθένου καί εἰς κοινήν ἁπάντων τῶν Χριστιανῶν καί εὐλαβῶν ἐραστῶν τῆς Θεοτόκου ὠφέλειαν». Καί στήν συνέχεια γράφει: «Καί καθώς ἀπό ἕνα ὡραῖον περιβόλι ἐκλέγεται ἀπό τά ἐκεῖσε εὑρισκόμενα ἄνθη ἕνας πολυειδής στέφανος καί προσφέρεται εἰς τόν ἐπί γῆς βασιλέα ὡς δῶρον πολύτιμον, οὕτω δή καί ἀπό ὅλους τούς ἀσματικούς κανόνας τῆς Θεοτόκου, τούς εὑρισκομένους εἰς τό ἁγιώνυμον Ὄρος, τόν ἀλληγορικόν τῆς Ἀειπαρθένου παράδεισον, ἐδιαλέχθη ὁ παρών ποικιλόχροος ἀρωματόπνοος καί πολυανθοστόλιστος στέφανος, καί προσφέρεται μετά πόθου πολλοῦ καί εὐλαβείας εἰς αὐτήν τήν παντοβασίλισσαν τῶν οὐρανῶν Θεοτόκον, δῶρον ὄντα εἰς αὐτήν ποθεινότερον ἀπό τόν χρυσοτάλαντον καί βαρύτιμον στέφανον τοῦ Μολχόμ (Β΄ Βασιλ. ιβ΄, 30), τόν ὁποῖον ἐφόρει ὁ βασιλεύς Δαβίδ εἰς τήν κεφαλήν, ἀπό τόν δωδεκάστερον στέφανον τῆς Ἀποκαλύψεως, καί ἁπλῶς ἀπό ὅλους τούς λιθομαργαροχρύσους στεφάνους τῶν ἐπί γῆς βασιλέων».

Συνηθίζουμε νά προσφέρουμε στεφάνια ἀπό λουλούδια στήν εἰκόνα τῆς Παναγίας μας. Καλό εἶναι αὐτό καί εὐλογημένο. Ἀλλά πάνω ἀπό ὅλα εἶναι εὐλογημένο νά καταθέτουμε στήν Παναγία μας καί τόν Χριστό ἕνα στεφάνι ἀπό τά ἄνθη τῆς προσευχῆς μας, τῆς μετάνοιάς μας καί τῆς ἀγάπης μας πρός αὐτούς.

Ὁ ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης συνιστοῦσε σέ μιά μοναχή: «Νά διαβάζης κάθε μέρα ἕναν κανόνα ἀπό τό Θεοτοκάριο καί θά δῆς, θά ἀποκτήσης λεβεντιά... Τό Θεοτοκάριο πολύ βοηθάει. Θερμαίνεται ἡ καρδιά, συγκινεῖται».
Χρόνια πολλά, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, καί ἡ Παναγία βοήθειά μας, νά πρεσβεύη στόν Χριστό γιά μᾶς, γιά τήν ὑγεία μας, τήν ψυχική καί τήν σωματική.

Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

ΓΡΑΠΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ 2018

Ἡ τιμή καί ἡ δόξα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου φαίνονται διάχυτα μέσα στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση, δηλαδή στήν δογματική διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί στήν ὑμνογραφία της. Πάντα ὑμνεῖται ἡ Παναγία ὡς ἡ Μητέρα τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ.

Στό «Σύμβολο τῆς Πίστεως» ἀναγνωρίζεται ἡ προσφορά της στήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ. Ὁμολογοῦμε: «Τόν δι’ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καί σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου καί ἐνανθρωπήσαντα». Δηλαδή, ὁ Χριστός σαρκώθηκε γιά τήν σωτηρία μας ἀπό τό Ἅγιον Πνεῦμα καί τήν Παρθένο Μαρία.

Ἐδῶ γίνεται λόγος γιά τήν παρθενία τῆς Παναγίας. Ἀλλά καί πρίν τήν Α΄ (πρώτη) Οἰκουμενική Σύνοδο, ὅπου καταρτίσθηκαν τά πρῶτα ἄρθρα τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως, ἡ Ἐκκλησία ἀποδίδει ἰδιαίτερο σεβασμό στήν Μητέρα τοῦ Χριστοῦ. Ἤδη ἀπό τόν 2ο αἰώνα μ.Χ. ὀνομάζεται «Παρθένος», «Παρθένος Μαρία», «Μήτηρ ζώντων», «Μήτηρ τῶν πιστῶν», «Παρθένος Μακαριστή», «Ἄσπιλος Ἐκκλησία», «Ἁγία Θεοτόκος», «Θεοτόκος Παρθένος Μαρία» κ.ἄ.

Ἰδιαιτέρως ἀπό τήν Γ΄ (τρίτη) Οἰκουμενική Σύνοδο, στήν ὁποία ἀναπτύχθηκε ἡ ὀρθόδοξη θεολογία γιά τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, καί μετά ἀπό τήν Σύνοδο αὐτή παρουσιάσθηκε ὅλο τό μεγαλεῖο τῆς Παναγίας μας, ἡ ὁποία ἔδωσε τήν σάρκα της στόν Θεό καί μέ τό Ἅγιον Πνεῦμα συνέλαβε τόν Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ καί εἶναι ἡ ἁγία Θεοτόκος καί ἡ ἀειπάρθενος Μαρία.

Ἔτσι ἀναπτύχθηκαν ἰδιαιτέρως οἱ Θεομητορικές ἑορτές ἀπό τήν σύλληψή της μέχρι τήν ἔνδοξη κοίμησή της καί τήν ἄνοδό της μαζί μέ τό σῶμα της στούς οὐρανούς. Πρόκειται γιά ἕνα θριαμβευτικό γεγονός, μιά ὑπόθεση χαρᾶς καί εὐφροσύνης ὁλοκλήρου τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Θεοτόκος Μαρία εἶναι ἡ «ἁγία ἁγίων μείζων», εἶναι «ἡ ὑψηλοτέρα τῶν οὐρανῶν», εἶναι «ἡ Θεός μετά Θεόν τά δευτερεῖα τῆς Τριάδος κατέχουσα».

Ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος γράφει ὅτι ὁ Θεός γιά νά δημιουργήση τήν προμήτορα Εὔα ἔλαβε ἐμψυχωμένη πλευρά ἀπό τόν Ἀδάμ τήν ὁποία ἀνοικοδόμησε σέ γυναίκα, καί γι’ αὐτό δέν ἐμφύσησε πνοή ζωῆς σέ αὐτήν, ὅπως τό ἔκανε στόν Ἀδάμ. Μέ τόν ἴδιο τρόπο ἔλαβε ἀπό τήν ἁγία Θεοτόκο καί ἀειπάρθενο Μαρία «ἐμψυχωμένην σάρκα» καί ὁ πλαστουργός καί κτίστης Θεός ἕνωσε αὐτήν μέ τήν δική Του ἀκατάληπτη καί ἀπρόσιτη οὐσία καί τήν οἰκοδόμησε στόν ἑαυτό Του Ναόν ἅγιον. Ἔτσι, ὁ ποιητής τοῦ Ἀδάμ ἔγινε ἄνθρωπος ἀναλλοιώτως καί ἀτρέπτως. Καί ὅπως ὁ Ἀδάμ δημιουργήθηκε ἀπό τήν γῆ χωρίς ἀνθρώπινο σπέρμα, ἔτσι καί ὁ Χριστός προσέλαβε σῶμα ἀπό τήν θυγατέρα αὐτοῦ, τήν Μαρία τήν ἀειπάρθενο καί Θεοτόκο καί τήν ἀνέλαβε «ἄνευ σπορᾶς».

Σέ ἄλλη ὁμιλία του ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος γράφει ὅτι ὁ Θεός Λόγος ἔλαβε σάρκα ἀπό τήν ἁγνή Θεοτόκο, καί ἔδωκε ἀντί αὐτῆς ὄχι σάρκα «ἀλλά πνεῦμα οὐσιωδῶς ἅγιον». Καί ὅπως ἀπό τήν πλευρά τοῦ Ἀδάμ ἔγινε ἡ γυναίκα καί ὅλοι οἱ θνητοί ἄνθρωποι ἀπό αὐτήν, ἔτσι καί «ὁ ἀνήρ Χριστός ὁ Θεός» ἔγινε ἀπό τήν γυναίκα αὐτήν, τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, καί ἀπό Αὐτήν γίνονται ὅλοι ἀθάνατοι.

Δέν ὑπάρχει ἅγιος καί Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας πού δέν τιμᾶ τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο καί δέν ἐπαινεῖ τήν συνδρομή της στήν ἱστορία τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρωπίνου γένους.

Αὐτή ἡ δόξα τῆς Θεοτόκου φαίνεται καί στήν Κοίμησή της, πού εἶναι καί λέγεται ἔνδοξη. Ἑορτάζουμε σήμερα τόν θάνατο τῆς Παναγίας καί τόν ὀνομάζουμε Κοίμηση, καί μάλιστα ἔνδοξη Κοίμηση. Συνδέουμε τήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου μέ τήν μετάστασή της πρός τούς οὐρανούς, καί τήν αἰώνια παρουσία της στήν Ἐκκλησία καί τήν ἀνθρωπότητα.

Καί αὐτό, ἐκτός ἀπό ἄλλα, δείχνει ὅτι ὁ Χριστός μέ τήν νίκη Του πάνω στόν θάνατο, ἔγινε Αὐτός τό φάρμακο τῆς ἀθανασίας γιά ὅλους ὅσοι συνδέονται μαζί Του. Αὐτό πού ἔγινε μέ τήν Παναγία, κατ' ἀναλογία, μπορεῖ νά γίνη καί μέ μᾶς, ὅταν συνδεόμαστε μέ τόν Χριστό καί λαμβάνουμε τό Σῶμα καί τό Αἷμα Του ὡς «φάρμακο ἀθανασίας».

Ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ἡ Παναγία συνέλαβε τόν Χριστό δείχνει, ἀναλογικά, καί τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο συλλαμβάνουμε καί ἐμεῖς πνευματικά τόν Χριστό στήν καρδιά μας. Καί ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο δοξάσθηκε ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, καί κατά τήν Κοίμησή της, δείχνει ἀναλογικά τόν τρόπο πού θά δοξασθοῦν ὅσοι συνδέονται μέ τόν Θεάνθρωπο Χριστό.

Ὅλα αὐτά δέν εἶναι θεωρητικές ἀλήθειες, ἀλλά ζωντανές πραγματικότητες. Ἑορτάζοντας τήν Κοίμηση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί τήν ἄνοδό της στούς οὐρανούς, λαμβάνουμε καί ἐμεῖς θάρρος, δύναμη, ἐλπίδα, πίστη ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἡ ἀληθινή ζωή καί ὅσοι συνδέονται μαζί Του δέν φοβοῦνται τίς ἀρρώστιες καί τόν θάνατο.

Εὔχομαι σέ ὅλους σας χρόνια πολλά καί ἡ Παναγία νά εἶναι βοηθός καί προστάτης στήν ζωή μας.

Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Στο σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα γίνεται λόγος για τα σχίσματα και τις διαιρέσεις που παρατηρήθηκαν στην Εκκλησία της Κορίνθου. Τότε δημιουργήθηκαν διάφορες ομάδες-παρατάξεις, κάθε δε ομάδα χρησιμοποιούσε το όνομα ενός Αποστόλου, μια δε από αυτές χρησιμοποιούσε και το όνομα του Χριστού. Όμως, ούτε ο Χριστός, ούτε οι Απόστολοι δημιούργησαν ομάδες και παρατάξεις. Αυτοί οι διχασμοί ήταν αποτέλεσμα των παθών των Χριστιανών.

Τα «σχίσματα» αυτά δημιουργούσαν και «έριδες», δηλαδή προστριβές, μαλώματα και διενέξεις, πράγμα που φυγάδευε την ειρήνη και την ενότητα μεταξύ των Χριστιανών.

Ο Απόστολος Παύλος ελέγχει αυτήν την νοοτροπία, διότι ο Χριστός δεν μπορεί να μερισθή, ούτε οι Απόστολοι σταυρώθηκαν και έσωσαν τους Χριστιανούς. Συγχρόνως, ο Απόστολος Παύλος τους συνιστά να μένουν καταρτισμένοι «εν τω αυτώ νοΐ και εν τη αυτή γνώμη». Όχι μόνον πρέπει να κρατούν την ενότητα της Εκκλησίας, αλλά αυτή η ενότητα πρέπει να στηρίζεται στο κοινό φρόνημα, την κοινή διδασκαλία και γενικά την κοινή ζωή. Δεν πρόκειται για μια ενότητα συμβατική, αλλά κατ’ εξοχήν πνευματική, χαρισματική, ενότητα αληθείας και εν Χριστώ ζωής.

Δυστυχώς, λόγω των παθών, δια μέσου των αιώνων, παρατηρήθηκαν διαιρέσεις μεταξύ των Χριστιανών και μάλιστα εν ονόματι του Χριστού, μέχρι τις ημέρες μας. Οι Χριστιανοί αντί να πολεμούν τα πάθη της υπερηφανείας, του εγωϊσμού και της φιλοπρωτείας, αντίθετα διεκδικούν πρωτοκαθεδρίες στην Εκκλησία, συγκεντρώνουν οπαδούς και ο ένας στρέφεται εναντίον του άλλου.

Βέβαια, υπάρχει διαφορά μεταξύ αιρέσεων, σχισμάτων και παρασυναγωγών. Οι αιρέσεις απομακρύνουν τον άνθρωπο από την αλήθεια με αφορμή μια δογματική παρέκκλιση, δηλαδή οι αιρετικοί αρνούνται το δόγμα, όπως το παρέδωσε η Εκκλησία δια των Πατέρων των Οικουμενικών Συνόδων. Τα σχίσματα είναι διαφοροποίηση όχι στα δόγματα, αλλά σε δευτερεύοντα σημεία, κυρίως διοικητικά. Οι παρασυναγωγές είναι αποσχίσεις από την κανονική διάρθρωση της εκκλησιαστικής ζωής και απομάκρυνση από την ποιμαντική εξουσία-διακονία του Επισκόπου.

Όμως και στις τρεις αυτές περιπτώσεις υπάρχει εσφαλμένη εκκλησιολογία, αφού στην πραγματικότητα προσβάλλεται η ενότητα της Εκκλησίας είτε στα δογματικά, είτε στα κανονικά ζητήματα. Οι Χριστιανοί που ανήκουν σε αντιδογματικά και αντικανονικά σχίσματα αποστασιοποιούνται από την ενότητα της Εκκλησίας. Δηλαδή, δεν διαιρείται η Εκκλησία και δεν καταστρατηγείται η ενότητά της, αλλά οι Χριστιανοί αυτών των κατηγοριών απομακρύνονται από την ενότητα της Εκκλησίας.

Επί πλέον, όσοι ανήκουν σε τέτοια αντιεκκλησιαστικά σχήματα και σχίσματα επιδιώκουν την συγκέντρωση οπαδών, τους οποίους χρησιμοποιούν σε επιθέσεις εναντίον άλλων, σε φανατισμούς, σε αντικανονικές πράξεις και σε αντιεκκλησιαστικές ενέργειες. Οπότε, οι Χριστιανοί αντί να είναι μαθητές του Χριστού, γίνονται οπαδοί εμπαθών Κληρικών, με αποτέλεσμα να βλάπτεται η ψυχή τους και να γίνονται αίτιοι να βλασφημήται το όνομα του Θεού στον κόσμο.

Η Εκκλησία για να προστατεύση τους Χριστιανούς από τέτοιες δογματικές και κανονικές παρεκκλίσεις, όρισε δια των Τοπικών και Οικουμενικών Συνόδων τα δόγματα και τους ιερούς Κανόνες. Συγχρόνως καθόρισε οι Επίσκοποι να είναι πνευματικοί διδάσκαλοι στις Επισκοπές τους και σημεία ενότητος της Εκκλησίας. Οι Επίσκοποι είναι εις τύπον και τόπον του Χριστού, αυτοί είναι οι διάδοχοι των αγίων Αποστόλων.

Θα πρέπει να φοβόμαστε τα σχίσματα και τις διαιρέσεις, γιατί, όπως λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, τους Χριστιανούς που συμμετέχουν σε τέτοιες καταστάσεις δεν τους σώζει ούτε το μαρτύριο του αίματος.

Η εκκλησιαστική ενότητα πρέπει να είναι το κύριο μέλημά μας.

† Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Κυριακὴ 3 Ἰουλίου

Τοὺς καλοκαιρινοὺς μῆνες τῆς προηγούμενης χρονιᾶς, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, στὰ κυριακάτικα Κηρύγματα, ἀναλύσαμε τὰ «εἰρηνικὰ» τῆς θείας Λειτουργίας, ποῦ ἀκούγονται καὶ σὲ ἄλλες ἀκολουθίες. Δηλαδή, ἀναφερθήκαμε στὶς δεήσεις τῆς Ἐκκλησίας πρὸς τὸν Θεὸ ποῦ ἀπευθύνουμε στὴν ἀρχὴ τῆς θείας Λειτουργίας. Καὶ αὐτὸ εἶναι σημαντικό, γιατί πρέπει νὰ συμμετέχουμε καὶ λογικὰ στὰ ὅσα λέγονται καὶ γίνονται κατὰ τὴν θεία Λειτουργία. Βεβαίως, οἱ λέξεις τῆς προσευχῆς δὲν εἶναι ἐξαιρετικὰ δύσκολες καὶ ἀκατάληπτες, ἀφοῦ πολλὲς ἀπὸ αὐτὲς χρησιμοποιοῦνται καὶ σήμερα στὴν ἐπικοινωνία μεταξύ μας, ἀλλὰ ὡστόσο χρειάζονται καὶ μερικὲς ἐπὶ πλέον ἐξηγήσεις.

Ἡ θεία Λειτουργία εἶναι τὸ κέντρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς καὶ πνευματικῆς μας ζωῆς ποῦ συνδέεται μὲ τὴν πίστη τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸ ὀρθόδοξο κήρυγμα. Αὐτὸς εἶναι ὁ πνευματικὸς χῶρος στὸν ὁποῖο πρέπει νὰ ζοῦμε, νὰ κινούμαστε καὶ ἀπὸ αὐτὸν πρέπει νὰ ἐμπνεόμαστε. Ἄλλωστε, ἡ θεία Λειτουργία εἶναι μιὰ πρόγευση τῆς οὐράνιας θείας Λειτουργίας, στὴν ὁποῖα ζοὺν οἱ ἅγιοι καὶ θὰ γίνεται αἰώνια μετὰ τὴν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ, ὅταν θὰ ἀναστηθοῦν καὶ τὰ σώματά μας. Ἔτσι, ὅ,τι γίνεται στὴν θεία Λειτουργία πρέπει νὰ εἶναι ἀγαπητὸ σὲ ὅλους μας.

Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ «εἰρηνικά», ποῦ λέγονται στὴν ἀρχὴ τῆς θείας Λειτουργίας, ἀπευθύνουμε στὸν Θεὸ καὶ τὰ «πληρωτικά». Λέγονται «πληρωτικά», γιατί ἀρχίζουν μὲ τὴν φράση «πληρώσωμεν τὴν δέησιν ἡμῶν τὼ Κυρίω», δηλαδὴ ἅς συμπληρώσουμε τὴν δέησή μας στὸν Χριστό. Αὐτὰ τὰ «πληρωτικὰ» λέγονται δύο φορές. Μιὰ φορὰ μετὰ τὴν Μεγάλη Εἴσοδο, ὅταν, δηλαδή, μεταφέρεται τὸ Ἅγιο Δισκάριο καὶ τὸ Ἅγιο Ποτήριο ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Προσκομιδὴ στὴν Ἁγία Τράπεζα καὶ ψάλλεται ὁ «Χερουβικὸς Ὕμνος», καὶ δεύτερη φορὰ πρὶν κοινωνήσουμε τοῦ Σώματος καὶ τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ ζωή μας πρέπει νὰ εἶναι μιὰ διαρκὴς δέηση στὸν Θεό, μιὰ προσευχή, γιατί ὁ Θεὸς εἶναι ὁ δημιουργός μας, ὁ πατέρας μας, ὁ νυμφίος μας, ὁ ἀδελφός μας. Αὐτὸς μᾶς δημιούργησε, μᾶς ἔφερε ἀπὸ τὴν ἀνυπαρξία στὴν ὕπαρξη, μᾶς ἀναδημιούργησε, μετὰ τὴν πτώση μας, καὶ ἐξακολουθεῖ νὰ μᾶς τρέφη, ζωογονῇ, θεραπεύη, σώζη. Αὐτὸς εἶναι ἡ ζωή μας, ἡ ἐλπίδα μας καὶ ἡ παρηγοριά μας. Καὶ αὐτὸ δὲν τὸ λέμε μέσα ἀπὸ τὴν προοπτικὴ τῶν ἄλλων ἀνθρωποκεντρικῶν θρησκευτικῶν συστημάτων, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία εἶναι ἡ πνευματική μας οἰκογένεια, τὸ πνευματικὸ θεραπευτήριο. Ὁπότε, ὁ Θεὸς εἶναι ὁ μεγάλος Πατέρας μας καὶ ὁ ἄριστος θεραπευτής μας.

Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἡ δέησή μας στὸν Θεὸ πρέπει νὰ εἶναι διαρκής, ὅπως τὸ λέμε στὴν λατρεία μας: «ἔτι καὶ ἔτι ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν», καὶ ὅπως τὸ ἀκοῦμε στὰ «πληρωτικά»: «πληρώσωμεν τὴν δέησιν ἡμῶν τὼ Κυρίω». Καὶ πρέπει νὰ προσευχόμαστε γιατί ἔχουμε πολλὰ προβλήματα στὴν ζωή μας καὶ δὲν μποροῦμε μόνοι μας νὰ τὰ ἐπιλύσουμε. Ἀκόμη, πρέπει νὰ εἶναι διαρκὴς ἡ προσευχή μας, γιατί ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς μας εἶναι πολὺ μεγάλος, νὰ ὁμοιάσουμε μὲ τὸν Θεό, ἀλλὰ ἡ βιολογική μας ζωὴ εἶναι πολὺ μικρὴ καὶ δὲν μποροῦμε νὰ ἀνταποκριθοῦμε σὲ αὐτὸν τὸν μεγάλο σκοπό.

Δὲν μποροῦμε, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, νὰ ζήσουμε χωρὶς Θεό, δὲν μποροῦμε νὰ ἀναπαυθοῦμε χωρὶς τὴν Ἐκκλησία, δὲν μποροῦμε νὰ ἀναπνεύσουμε ἔξω ἀπὸ τὴν θεία Εὐχαριστία. Γι’ αὐτό, ἅς ἀγαπήσουμε ὅλη τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ καὶ ἅς χαροῦμε ὅλες τὶς ὀμορφιὲς τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας.

Ὁ Μητροπολιτης

Ὁ Ναυπακτου καὶ Ἁγιου Βλασιου  ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Κυριακὴ 28 Αὐγούστου

Τὰ «πληρωτικά», οἱ δεήσεις ποῦ ἀπευθύνουμε στὸν Θεὸ κατὰ τὴν θεία Λειτουργία καὶ σὲ ἄλλες ἀκολουθίες, λέγονται ἀπὸ τὸν Ἱερέα ἢ ἀπὸ τὸν Διάκονο. Καὶ ὁ λαὸς κάθε φορὰ ἀπαντᾶ μὲ τὴν φράση: «Παράσχου, Κύριε», δηλαδή, Κύριε σὲ παρακαλοῦμε νὰ μᾶς τὸ δώσης αὐτὸ ποῦ ζητᾶμε παρακλητικά.

Ὁ λαὸς στὴν θεία Λειτουργία καὶ σὲ κάθε ἀκολουθία, στὶς δεήσεις τοῦ Ἱερέως ἀπαντᾶ ἄλλοτε μὲ τὸ «Κύριε ἐλέησον», δηλαδὴ σπλαχνίσου μας Κύριε, καὶ ἄλλοτε μὲ τὸ «Παράσχου Κύριε», δηλαδή, Κύριε σὲ παρακαλοῦμε νὰ μᾶς τὸ δώσης. Ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, τὴν εὐσπλαχνία Τοῦ καὶ τὴν δωρεά Του. Ὁμοιάζουμε μὲ τοὺς ζητιάνους, ποῦ καταλαβαίνουμε ἀφ’ ἑνὸς μὲν τὴν φτώχεια μας, ἀφ’ ἑτέρου δὲ τὴν ἀγάπη καὶ τὴν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ. Αἰσθανόμαστε ὅτι εἴμαστε πολὺ πτωχοὶ καὶ μικροί, ἀλλὰ ἔχουμε ἕναν πλούσιο καὶ μεγάλο Θεό, εἴμαστε ἄρρωστοι, ἀλλὰ ἔχουμε κοντὰ μᾶς τὸν πραγματικὸ Ἰατρό. Ἔτσι, ζητᾶμε τὴν βοήθειά Του.

Βέβαια, ἡ παράκληση δὲν πρέπει νὰ περιορίζεται στὰ λόγια, δὲν μποροῦμε νὰ ζητᾶμε ἀπὸ ἀνάγκη μόνον οὔτε νὰ παρακαλᾶμε σὲ ἕνα θεωρητικὸ ἐπίπεδο, ἀλλὰ πρέπει νὰ προσευχόμαστε μὲ ὅλη τὴν ὕπαρξή μας, νὰ τὸ κάνουμε καὶ ὁλοκληρωτικά. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ προσαρμόζουμε τὴν ζωή μας στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ τηροῦμε τὶς ἐντολές Του. Ὁ Ἴδιος ὁ Χριστὸς μᾶς εἶπε ὅτι ἐὰν μὲ ἀγαπᾶτε πρέπει νὰ τηρῆτε τὶς ἐντολὲς ποῦ σᾶς ἔδωσα.

Ἐπίσης, ἡ δέηση δὲν εἶναι τὸ μόνον εἶδος προσευχῆς στὸν Θεό. Μεγαλύτερη ἀξία καὶ σπουδαιότητα ἔχουν ἡ εὐχαριστία καὶ ἡ δοξολογία στὸν Θεό. Ὅταν κανεὶς μαθαίνη πιὸ πολὺ νὰ δοξολογῇ τὸν Θεό, τότε ἀποδεικνύεται ὅτι εἶναι πραγματικὸ παιδὶ τοῦ Θεοῦ, ἔχει ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη σὲ Αὐτὸν καὶ αἰσθάνεται τὴν δόξα Του. Ἡ προσευχὴ τῶν Ἀγγέλων στὸν οὐρανὸ εἶναι μιὰ διαρκὴς δοξολογία καὶ ἡ προσευχὴ τῶν δικαίων στὸ οὐράνιο θυσιαστήριο εἶναι ἀέναη δοξολογία, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀτελεύτητη προσευχὴ τῶν ἁγίων στὸν Παράδεισο θὰ εἶναι μιὰ ἀκατάπαυστη δοξολογία στὸν Τριαδικὸ Θεό. Αὐτὸ τὸ βλέπουμε ἔντονα στὸ βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου.

Στὰ τέλη τῶν «πληρωτικῶν» δικαιολογοῦμε γιατί ἀπευθύναμε αὐτὲς τὶς παρακλήσεις-δεήσεις πρὸς τὸν Θεό. Λέγει ὁ Ἱερεύς: «Διὰ τῶν οἰκτιρμῶν τοῦ Μονογενοῦς σου υἱοῦ μεθ’ οὗ εὐλογητὸς εἴ σὺν τὼ Παναγίω καὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῶ σου Πνεύματι νὺν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων».

Αὐτὸ σημαίνει ὅτι παρακαλᾶμε καὶ δοξάζουμε τὸν Τριαδικὸ Θεό, «διὰ τῶν οἰκτιρμῶν τοῦ Μονογενοῦς τοῦ Υἱοῦ». Οἱ οἰκτιρμοὶ τοῦ Χριστοῦ ξεχύθηκαν πλούσια πάνω μας, μὲ τὴν ἐνανθρώπησή Του. Αὐτὸς ἔδειξε πλούσια τὴν ἀγάπη Τοῦ σὲ μᾶς καὶ αὐτὸ μᾶς δίνει δύναμη, παρηγοριά, ἐλπίδα. Ἄλλωστε, διὰ τοῦ Χριστοῦ ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ γνωρίζουμε τὸν Πατέρα. Ἔτσι, δοξάζουμε καὶ ἀνυμνοῦμε ὁλόκληρη τὴν Παναγία Τριάδα, τὸν Πατέρα, τὸν Υἱὸν καὶ τὸν Ἅγιον Πνεῦμα, γιατί αὐτὴ εἶναι ὁ χορηγὸς κάθε καλοῦ.

Ἡ συμμετοχή μας στὴν θεία Λειτουργία εἶναι ζωή, μᾶς δίνει ἐλπίδα, μᾶς προσφέρει ἀγάπη καὶ ὀμορφαίνει ὁλόκληρη τὴν ζωή μας. Νὰ μὴ ἀπουσιάζουμε ποτὲ ἀπὸ αὐτήν.

Ὁ Μητροπολιτης

Ὁ Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Κυριακὴ 31 Ἰουλίου

Ἕνα ἀπὸ τὰ αἰτήματα τῶν «πληρωτικῶν» ποῦ ἑρμηνεύουμε στὰ κυριακάτικα κηρύγματα τοῦ Καλοκαιριοῦ αὐτοῦ ἀναφερόταν καὶ στὸ νὰ εἶναι ἡ ἡμέρα μας, τελεία, ἁγία, εἰρηνικὴ καὶ ἀναμάρτητη. Αὐτὸ μπορεῖ νὰ πραγματοποιηθῇ ἀπὸ τοὺς φίλους τοῦ Χριστοῦ μὲ τὴν δική Του Χάρη καὶ τὴν δική τους συνέργεια. Ὅμως, αὐτὸ δὲν γίνεται ἀπὸ ὅλους μας, γι’ αὐτὸ δοκιμάζουμε συνήθως τὸ πικρὸ ποτήρι τῆς ἀποτυχίας, τῆς ἀστοχίας. Ἀποτυγχάνουμε στὸ νὰ τηρήσουμε τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ, νὰ ἀνταποκριθοῦμε στὴν ἀγάπη Τοῦ καί, βέβαια, τότε ἡ θλίψη μας εἶναι μεγάλη, ὁ πόνος εἶναι βαθύς.

Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο αἰσθανόμαστε τὴν ἀνάγκη νὰ προσευχηθοῦμε στὸν Θεὸ νὰ μᾶς συγχωρήση: «Συγγνώμην καὶ ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν καὶ τῶν πλημμελημάτων ἡμῶν παρὰ τοῦ Κυρίου αἰτησώμεθα», δηλαδὴ νὰ ζητήσουμε ἀπὸ τὸν Κύριο συγχώρηση καὶ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας καὶ τῶν παραπτωμάτων μας.

Ἡ ἁμαρτία εἶναι ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ στέρηση τοῦ Φωτός Του. Καὶ ὅποιος ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν Θεό, ποὺ εἶναι ὁ ἀληθινὸς ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, περιπίπτει στὸ σκοτάδι. Φῶς εἶναι ἡ ἁγία ζωή, σκοτάδι εἶναι ἡ ἁμαρτία. Βρισκόμενος ὁ ἄνθρωπος μέσα στὸ σκοτάδι τῆς ἁμαρτίας εἶναι δοῦλος, δὲν μπορεῖ νὰ δῆ, νὰ ἀκούση, νὰ ἀναπνεύση, εἶναι ὑποδουλωμένος στὸν διάβολο, γι’ αὐτὸ καὶ ὁ ἅγιος Ἀνδρέας Ἐπίσκοπος Κρήτης γράφει στὸν Μεγάλο Κανόνα του: Ἆρον ἀπ' ἐμοῦ τὸν κλοιὸν τὸν βαρὺν τὸν τῆς ἁμαρτίας». Ὁ ἁμαρτωλὸς ἄνθρωπος εἶναι δοῦλος καὶ φυλακισμένος. Ἔτσι πρέπει νὰ ἑρμηνευθῇ ἡ «ἄφεσις τῶν ἁμαρτιῶν». Ἡ ἀπώλεια τοῦ Φωτὸς δημιουργεῖ φρικτὲς καταστάσεις, στερεῖ τὴν πραγματικὴ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, ὁπότε πρέπει νὰ ἐλευθερωθοῦμε ἀπὸ τὸ πνευματικὸ σκοτάδι.

Ἔπειτα, τὰ «πλημμελήματα» εἶναι ἁμαρτήματα ὄχι ἀπὸ νομικῆς, ἀλλὰ ἀπὸ πνευματικῆς πλευρᾶς. Δὲν πρόκειται γιὰ ἕνα ἁμάρτημα ποῦ γίνεται ἐκ συναρπαγῇς, δηλαδὴ χωρὶς νὰ τὸ καταλάβη πολὺ καλὰ ὁ ἄνθρωπος, ἀλλὰ γιὰ ἁμαρτήματα ποῦ γίνονται ἀπὸ τὰ πάθη καὶ μὲ συνείδηση τοῦ τί κάνουμε, ἀφοῦ πολλὲς φορὲς τὸ σχεδιάζουμε μὲ τὴν ἐλευθερία μας. Ξέρουμε ἀπὸ τὴν νηπτικὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας ὅτι, ὅταν ἕνα ἁμάρτημα ἐπαναλαμβάνεται πολλὲς φορές, τότε γίνεται πάθος, δηλαδὴ ἀρρωσταίνει μιὰ δύναμη τῆς ψυχῆς, ὅπως ἡ ἐπιθυμία, ὁ θυμός, καὶ ἔτσι ὁ ἄνθρωπος δεσμεύεται καὶ ἐπαναλαμβάνεται ἡ ἁμαρτωλὴ πράξη.

Γιὰ ὅλα αὐτὰ ζητᾶμε ἀπὸ τὸν Θεὸ συγχώρηση καὶ ἄφεση. Τὶς δύο αὐτὲς λέξεις «συγχώρηση» καὶ «ἄφεση» πρέπει νὰ τὶς ἐξετάσουμε ἀπὸ πλευρᾶς ἰατρικῆς καὶ ὄχι συναισθηματικῆς καὶ δικαστικῆς. Ὁ Θεὸς δὲν εἶναι δικαστὴς ποῦ ἐπιβάλλει τιμωρίες καὶ ἐπιζητεῖ ἐξιλέωση, ἀλλὰ εἶναι Πατέρας ποῦ ἀγαπᾶ καὶ θέλει τὴν ἐπιστροφὴ τοῦ ἀγαπητοῦ παιδιοῦ Του. Εἶναι ἰατρὸς ποῦ θεραπεύει τὸν τραυματισμένο ἄνθρωπο. Ἡ παραβολὴ τοῦ ἀσώτου υἱοῦ δείχνει τί εἶναι ἡ συγχώρηση καὶ ἡ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν, δηλαδὴ εἶναι σχέση καὶ κοινωνία μὲ τὸν Θεό, ἐπιστροφὴ τοῦ ἀνθρώπου στὴν Ἐκκλησία, ὅπου αἰσθάνεται τὴν στοργικὴ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, συμμετέχει στὸ πραγματικὸ πανηγύρι καὶ τρώγει τὸν Ἀμνὸ τοῦ Θεοῦ, τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ Ἐκκλησία τὰ ἔχει τοποθετήσει ὅλα σωστά. Προσεύχεται γιὰ μᾶς στὸν Θεὸ νὰ ζοῦμε χριστιανικά, ἀλλά, ὅταν δὲν τὸ κατορθώνουμε, προσεύχεται γιὰ τὴν μετάνοιά μας. Χαιρόμαστε ποῦ εἴμαστε μέλη τῆς Ἐκκλησίας, δοξάζουμε τὸν Θεὸ ποῦ εἴμαστε Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί.

Ὁ Μητροπολιτης

Ὁ Ναυπακτου καὶ Ἁγιου Βλασιου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Εορτή της αγίας Παρασκευής (26 Ιουλίου)

Η αγία Παρασκευή τιμάται όχι μόνον από τις γυναίκες εκείνες που φέρουν το όνομά της, αλλά και από όλους τους Χριστιανούς. Αυτό γίνεται ιδιαιτέρως στην Επαρχία μας, αφού υπάρχουν πολλοί ενοριακοί ναοί, αλλά και εξωκκλήσια που τιμώνται στο όνομά της και αυτήν την ημέρα πανηγυρίζουν λαμπρώς.

Ο βίος της αγίας Παρασκευής είναι θαυμαστός. Οι γονείς της ήταν ευσεβείς και ενάρετοι, η γέννησή της έγινε με την επέμβαση του Θεού, η ίδια μεγάλωσε με χριστιανικό τρόπο, διένειμε την περιουσία της στους πτωχούς, έγινε μοναχή, κήρυττε τον Χριστό, τον ομολόγησε και τελικά υπέστη πολλά βασανιστήρια και εμαρτύρησε για την αγάπη του Χριστού. Έτσι λέγεται οσιοπαρθενομάρτυς.

Υπάρχουν εικόνες που παρουσιάζουν την αγία Παρασκευή να κρατά με τα χέρια της ένα πιάτο μέσα στο οποίο υπάρχουν δύο μάτια. Αυτή η παράσταση αναφέρεται σε ένα θαύμα που επετέλεσε η Αγία. Ένα από τα μαρτύριά της ήταν ότι την έβαλαν μέσα σε ένα πυρακτωμένο λέβητα μέσα στον οποίο υπήρχε καυτό λάδι και αναμμένη πίσσα. Παρά ταύτα η Αγία, με την Χάρη του Θεού, όχι μόνον δεν καιγόταν, αλλά και φαινόταν ωσάν να δροσιζόταν. Ο Βασιλεύς που παρακολουθούσε το μαρτύριο, θαυμάζοντας για το γεγονός αυτό, της είπε να του ρίξη λίγο από το λάδι και την πίσσα για να διαπιστώση εάν είναι καμμένα. Μόλις η αγία Παρασκευή του έρριξε λίγο από αυτά αμέσως τυφλώθηκαν οι οφθαλμοί του. Τότε παρεκάλεσε την Αγία να ικετεύση τον Θεό να του δώση πάλι το φως των οφθαλμών του, πράγμα που έγινε με την προσευχή της. Αυτό το θαύμα μας υπενθυμίζει η συγκεκριμένη εικόνα της αγίας Παρασκευής.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλοί άρρωστοι, των οποίων πάσχουν τα μάτια, θεωρούν την αγία Παρασκευή ως προστάτη τους και την παρακαλούν να επέμβη θαυματουργικά και να τους θεραπεύση. Οι άγιοι, με την βοήθεια του Θεού, είναι ιατροί των ψυχών και των σωμάτων μας. Σε αυτούς καταφεύγουμε όταν έχουμε διάφορα προβλήματα και ζητούμε την βοήθειά τους. Βέβαια, θεολογικά λέμε ότι δια των αγίων ενεργεί Αυτός ο Ίδιος ο Θεός, αφού οι άγιοι είναι φίλοι και θεράποντες του Χριστού.

Κατ’ επέκταση, η αγία Παρασκευή μπορεί να θεωρηθή και ιατρός των ασθενειών του ψυχικού οφθαλμού που είναι ο νους μας. Πέρα από τον οφθαλμό του σώματος έχουμε και τον οφθαλμό της ψυχής με τον οποίο μπορούμε να δούμε την δόξα του Θεού. Και όπως τα σωματικά μάτια αρρωσταίνουν, έτσι αρρωσταίνει και ο οφθαλμός της ψυχής. Επειδή είναι άρρωστος ο ψυχικός οφθαλμός, γι’ αυτό και είμαστε πονηροί, και δεν μπορούμε να δούμε τον Θεό. Η αίρεση, η αθεΐα, η άγνοια του Θεού, και πολλές άλλες ψυχικές ασθένειες είναι αποτέλεσμα του ότι πάσχει ο πνευματικός οφθαλμός.

Ο Προφητάναξ Δαυίδ λέγει σε έναν ψαλμό: «φωτιείς μοι το σκότος». Μέσα μας υπάρχει σκότος γιατί τυφλωθήκαμε ψυχικά και δεν μπορούμε να δούμε την δόξα του Θεού. Γι’ αυτό και ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς προσευχόταν στον Χριστό: «φώτισόν μου το σκότος».

Σήμερα εορτάζουμε και πανηγυρίζουμε την αγία Παρασκευή, που έζησε με τον Χριστό και μαρτύρησε για την δόξα Του. Είναι η προστάτης και όλων εκείνων που έχουν πρόβλημα στα σωματικά τους μάτια, αλλά και όλων μας που έχουμε πρόβλημα με τους ψυχικούς μας οφθαλμούς και δεν μπορούμε να δούμε την αγάπη του Θεού, δεν μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε τα πάθη μας, την ανάγκη που έχουν οι διπλανοί μας, αλλά δεν μπορούμε να δούμε και τον τρόπο με τον οποίο θα σωθούμε. Κι αν παρακαλέσουμε την αγία Παρασκευή με πίστη θα μας θεραπεύση.

Εύχομαι σε όλους σας χρόνια πολλά και ευλογημένα. Η αγία Παρασκευή να σας προστατεύη σε όλη σας την ζωή, με την δύναμη και Χάρη του Χριστού.

† Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Κυριακή 6 Ιουλίου (Γ Ματθαίου)

Το βασικό μήνυμα της σημερινής ευαγγελικής περικοπής, αγαπητοί μου αδελφοί, είναι η πίστη στην Πρόνοια του Θεού, ότι δηλαδή, ο Θεός προνοεί για όλη την κτίση και βεβαίως πάνω από όλα για τον άνθρωπο.

Η λέξη πρόνοια προέρχεται από το ρήμα προνοώ, που σημαίνει προβλέπω, ενδιαφέρομαι για κάτι η για κάποιον. Με την θεία Πρόνοια χαρακτηρίζουμε το μεγάλο ενδιαφέρον του Θεού για τον κόσμο που Αυτός δημιούργησε και για τον άνθρωπο που είναι το τελειότερο δημιούργημά Του.

Στο σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα αναφέρονται μερικά συγκεκριμένα παραδείγματα, όπως ότι ο Θεός φροντίζει για τα πετεινά του ουρανού που δεν σπέρνουν ούτε θερίζουν ούτε συγκεντρώνουν αγαθά σε αποθήκες και ο Θεός τα συντηρεί, και για τα κρίνα του αγρού τα οποία δεν κοπιάζουν, δεν γνέθουν και όμως διακρίνονται από μια τέτοια ομορφιά που δεν μπορεί να συγκριθή όλος ο στολισμός του Σολομώντος της Παλαιάς Διαθήκης που φημιζόταν για τα στολίδια.

Από αυτόν τον λόγο φαίνεται ότι ο Θεός ενεργεί σε όλη την κτίση, τίποτε δεν γίνεται μηχανικά και τυχαία. Ο Θεός δεν κατοικεί στους ουρανούς και από εκεί διευθύνει τον κόσμο, αλλά είναι δημιουργός, προνοητής, συντηρητής του κόσμου. Και αφού ενδιαφέρεται για τα πουλιά και τα χόρτα πολύ περισσότερο ενδιαφέρεται για τον άνθρωπο που έχει ψυχή και σώμα.

Πως φαίνεται αυτό το προσωπικό ενδιαφέρον του Θεού για μας; Πρώτα από το ότι δημιούργησε τον άνθρωπο και από το ότι ύστερα, μετά την πτώση του, ενηνθρώπησε και τον αναδημιούργησε. Αυτό το βλέπουμε και στην προσωπική μας ζωή. Γεννηθήκαμε και ήλθαμε από την ανυπαρξία στην ύπαρξη. Αυτό δεν ήταν ένα τυχαίο γεγονός η αποτέλεσμα της αγάπης των γονέων μας, αλλά ενέργεια του Θεού, δια των γονέων μας. Έπειτα, ο Θεός μας παρακολουθεί και επεμβαίνει πολλές φορές ευεργετικά για την θεραπεία μας, γιατί μας αγαπά. Όποιος καταλάβει την αγάπη του Θεού πραγματικά συντρίβεται από βαθειά κατάνυξη και συγκίνηση. Το ότι βαπτισθήκαμε ορθόδοξοι και παραμένουμε μέσα στην Εκκλησία και μπορούμε να λειτουργούμαστε και να κοινωνούμε του Σώματος και του Αίματος του Χριστού είναι μια μεγάλη δωρεά του Θεού σε μας.

Πόσες φορές σε κινδύνους δεν αισθανθήκαμε την επέμβαση της θείας Προνοίας, μέσα από διάφορα περιστατικά, αλλά και από την βοήθεια ανθρώπων του Θεού, που Εκείνος τους έστειλε για να μας συμπαρασταθούν!

Βεβαίως, ο Θεός προνοεί για τον καθένα μας και θέλει την σωτηρία μας, αλλά δεν μπορεί να παραβιάση την ελευθερία που Εκείνος μας έδωσε. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, όπως σε όλα τα θέματα, έτσι και σε αυτό, απαιτείται η δική μας ελευθερία. Πρέπει να συγκινηθούμε από την αγάπη του Θεού και να ανταποκριθούμε στην Πρόνοιά Του.

Επομένως, η πίστη στην Πρόνοια του Θεού αποβάλλει την ολιγοπιστία, από την οποία υποφέρουν πολλοί άνθρωποι στην εποχή μας, καθώς επίσης αποβάλλει και το άγχος που διακατέχει πολλούς Χριστιανούς ως προς την συσσώρευση υλικών αγαθών. Όποιος διακατέχεται από την ολιγοπιστία και το άγχος δεν πιστεύει στην Πρόνοια του Θεού και γι’ αυτό δεν μπορεί να λέγεται και να είναι Χριστιανός. Πρέπει να πιστεύουμε ακράδαντα ότι ο Θεός προνοεί και ενδιαφέρεται για μας.

+ Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Κυριακὴ 17 Ἰουλίου

Ὁ χρόνος, κατὰ τὴν διδασκαλία τῶν Πατέρων μας, συνδέεται μὲ τὸ «διάστημα», τὸν χῶρο, ἀφοῦ ὁ Θεὸς δημιούργησε μαζὶ μὲ τὸν χῶρο καὶ τὸν χρόνο. Ὁ χρόνος εἶναι ἡ κίνηση ποῦ ὑπάρχει σὲ ὅλα τὰ ὄντα. Ἀλλὰ ἐμεῖς καταλαβαίνουμε τὸν χρόνο μὲ τὴν ἀνατολὴ καὶ τὴν δύση τοῦ ἡλίου, μὲ τὴν περιφορά-κίνηση τῆς γῆς γύρω ἀπὸ τὸν ἑαυτό της, ἀπὸ τὴν ὁποῖα κίνηση δημιουργεῖται ἡ ἡμέρα, οἱ ἑβδομάδες, οἱ μῆνες, ὁ χρόνος καὶ τὰ ἔτη.

Πάντως, ὅλοι μας ἔχουμε τὴν αἴσθηση τῆς ἀρχῆς καὶ τοῦ τέλους κάθε ἡμέρας, ποῦ τὴν προσδιορίζουμε μὲ τὴν ἀνατολὴ καὶ τὴν δύση τοῦ ἡλίου. Γιὰ τὴν ἡμέρα αἰσθανόμαστε τὴν ἀνάγκη νὰ προσευχηθοῦμε στὸν Θεό. Ὁ Ἱερεὺς δέεται: «Τὴν ἡμέραν πᾶσαν, τελείαν, ἁγίαν, εἰρηνικὴν καὶ ἀναμάρτητον παρὰ τοῦ Κυρίου αἰτησώμεθα», δηλαδὴ νὰ παρακαλέσουμε τὸν Κύριο καὶ Θεό, ὥστε ὅλη ἡ ἡμέρα μας νὰ εἶναι τελεία, ἁγία, εἰρηνικὴ καὶ ἀναμάρτητη. Αὐτὴ εἶναι μιὰ σημαντικὴ προσευχή, γιατί σὲ κάθε ἡμέρα καὶ ὥρα μπορεῖ νὰ ὑπάρξουν πολλοὶ πειρασμοί, νὰ ἔλθουν δυσκολίες, νὰ δημιουργηθοῦν προβλήματα. Βεβαίως, μὲ τὴν προσευχὴ αὐτὴ δὲν ἐνδιαφερόμαστε γιὰ τὴν ἡμέρα, αὐτὴ καθ’ ἑαυτή, ἀλλὰ γιὰ τὸ πῶς ἐμεῖς θὰ περάσουμε τὴν ἡμέρα μας. Δὲν μᾶς ἐνδιαφέρουν τόσο τὰ προβλήματα ποῦ παρουσιάζονται, ὅσο ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο τὰ ἀντιμετωπίζουμε. Ὅλες οἱ ἡμέρες εἶναι ἴδιες, ἀλλὰ ἐμεῖς διαφοροποιούμαστε, ἀλλάζουμε, ἀφοῦ ἄλλοτε εἴμαστε χαρούμενοι καὶ ἄλλοτε λυπημένοι, ἄλλοτε αἰσθανόμαστε καλὰ καὶ ἄλλοτε ἄσχημα. Τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι ἔξω ἀπὸ μᾶς, ἀλλὰ μέσα μας.

Ἅς δοῦμε λίγο πὼς θέλει ἡ Ἐκκλησία νὰ περνᾶμε τὴν ἡμέρα μας, ὡς Χριστιανοὶ καὶ ὡς μέλη της, ὡς παιδιὰ τοῦ Θεοῦ. Κατ’ ἀρχὰς ἡ ἡμέρα μας πρέπει νὰ εἶναι «τελεία». Πῶς, ὅμως, ἐννοεῖται ἡ τελεία ἡμέρα; Αὐτὸ μποροῦμε νὰ τὸ δοῦμε καὶ μὲ τὴν πνευματικὴ ἔννοια, ὅτι πρέπει νὰ συμπεριφερόμαστε κατὰ τὸ δυνατὸν τέλεια ὡς Χριστιανοί, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν χρονικὴ ἔννοια, ὅτι πρέπει νὰ φθάσουμε πρὸς τὸ τέλος της καὶ νὰ μὴ συμβῇ κάτι τὸ ἀπροσδόκητο, ὅπως γιὰ παράδειγμα ὁ θάνατος, καὶ φύγουμε αἰφνίδια ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτόν. Ἐπειδή, ὅμως, ὁ Χριστὸς μᾶς εἶπε νὰ γινόμαστε συνεχῶς τέλειοι, «ἔσεσθε οὔν ὑμεῖς τέλειοι, ὦσπερ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ ἐν τοὶς οὐρανοῖς τέλειός ἐστιν» (Μάτθ. ε', 48), ἡ τελειότητα δείχνει ὅτι πρέπει συνέχεια νὰ βελτιωνόμαστε ὡς Χριστιανοὶ καὶ νὰ ὁλοκληρωνόμαστε πνευματικά.

Ἔπειτα, προσευχόμαστε ἡ ἡμέρα μας νὰ εἶναι «ἁγία», νὰ ζοῦμε διαρκῶς μὲ τὸν Χριστὸ ποῦ εἶναι ἅγιος. Ὡς Χριστιανοὶ ἔχουμε πρότυπο τὸν Χριστό, ἀφοῦ Αὐτὸς εἶναι τὸ πρότυπο τῆς δημιουργίας μας καὶ Αὐτὸς μᾶς ἀναγέννησε μὲ τὴν ἐνανθρώπησή Του, τὸν Σταυρό, τὴν Ἀνάσταση καὶ τὴν Ἀνάληψή Του, ὅπως ἐπίσης καὶ μὲ τὴν ἀποστολὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ τηροῦμε συνεχῶς τὶς ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ καὶ νὰ ζοῦμε ἐν Χριστῷ. Ἀκόμη ἡ ἡμέρα μας πρέπει νὰ εἶναι «εἰρηνική». Πρόκειται γιὰ τὴν ἐξωτερική, ἀλλὰ πρὸ παντὸς γιὰ τὴν ἐσωτερικὴ εἰρήνη, τὴν ἐλευθερία μας ἀπὸ τὴν τυραννία τῶν λογισμῶν. Ἡ εἰρήνη εἶναι ἕνα μεγάλο ἀγαθὸ ὅταν μάλιστα ζοῦμε σὲ διαρκῆ ταραχή, σὲ πόλεμο, σὲ ποικίλες ἀκαταστασίες. Ἐπὶ πλέον προσευχόμαστε στὸν Θεὸ νὰ δώση ὥστε ἡ ἡμέρα μας νὰ εἶναι «ἀναμάρτητη», νὰ μὴ διαπράξουμε ἁμαρτήματα ποῦ μᾶς χωρίζουν ἀπὸ τὸν Θεό. Πρόκειται γιὰ ἁμαρτήματα ποῦ γίνονται μὲ τὶς ἐπιθυμίες, τὶς πράξεις.

Τὸ ἐρώτημα ὅμως ποῦ τίθεται εἶναι ἐὰν εἶναι δυνατὸν νὰ ζήσουμε τὴν ἡμέρα μας, σύμφωνα μὲ αὐτὰ ποῦ παρακαλᾶμε. Ἐφ’ ὅσον ἡ Ἐκκλησία, διὰ τῶν Ἁγίων Πατέρων, ἔθεσε αὐτὴν τὴν προσευχή, σημαίνει ὅτι εἶναι δυνατὸν νὰ πραγματοποιηθῇ αὐτὴ ἡ δέηση. Δὲν προσεύχεται ἡ Ἐκκλησία γιὰ ἀκατόρθωτα πράγματα. Ἀπαιτεῖται, ὅμως, ἡ βοήθεια ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ἡ δική μας ἀνταπόκριση, γιατί τίποτε δὲν γίνεται μόνον ἀπὸ τὸν Θεὸ ἢ μόνον ἀπὸ μᾶς. Καὶ ὅταν δὲν τὸ κατορθώσουμε, τότε μετανοοῦμε καὶ ζητᾶμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Μητροπολιτης

Ὁ Ναυπακτου καὶ Ἁγιου Βλασιου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Κυριακή 20 Ιουλίου (Ε Ματθαίου)

Ο Χριστός, με το θαύμα που ακούσαμε σήμερα στο Ευαγγέλιο, θεράπευσε δύο δαιμονισμένους που κατοικούσαν στα μνήματα και δεν τολμούσε κανένας να περάση από το μέρος εκείνο. Και στην συνέχεια, ο Χριστός επέτρεψε να εισέλθουν τα δαιμόνια στους χοίρους, οι οποίοι έπεσαν στην λίμνη και πνίγηκαν.

Τρία σημεία αντιμετώπισαν την μανία και την κακία των δαιμόνων. Το ένα ήταν η γη, το νεκροταφείο όπου έμεναν οι δαιμονισμένοι και έτσι ο χώρος εκείνος έγινε ο φόβος και ο τρόμος των ανθρώπων, και από δημιούργημα του Θεού έγινε κατοικητήριο των δαιμόνων. Το άλλο είναι τα ζώα, οι χοίροι, που δέχθηκαν την μανία των δαιμόνων. Και το τρίτο ήταν η θάλασσα μέσα στην οποία πνίγηκαν οι χοίροι.

Όλη η δημιουργία του Θεού ήταν καλή από την αρχή, ακόμη και αυτός ο εωσφόρος ήταν αρχάγγελος, φωτεινός. Ο Θεός δεν δημιούργησε τίποτε το κακό, αλλά όλα ήταν εξ αρχής καλά, γι α?τό μετά από κάθε δημιουργική ημέρα γράφει ο Μωϋσής: «και είδεν ο Θεός ότι καλόν και εγένετο εσπέρα και εγένετο πρωΐ ημέρα μία». Όμως, ο εωσφόρος, που έγινε σατανάς, γέννησε το κακό, αυτός παρακίνησε τον άνθρωπο στην πτώση, και στην συνέχεια το κακό έπεσε σε ολόκληρη την κτίση. Στην πραγματικότητα η κτίση παρασύρθηκε από τον πεπτωκότα άνθρωπο.

Στο σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα βλέπουμε ότι ο άνθρωπος δαιμονίσθηκε και στην συνέχεια η γη, τα ζώα και η θάλασσα δέχθηκαν την καταστρεπτική μανία των δαιμόνων. Αυτό είναι ένα παράδειγμα στο οποίο φαίνεται πως μολύνεται η κτίση από την καταστρεπτική μανία του διαβόλου, αλλά και από τον εμπαθή άνθρωπο. Όλοι κάνουν λόγο για το λεγόμενο οικολογικό πρόβλημα, που τείνει να καταστρέψη τα οικοσυστήματα, αλλά και αυτήν την ίδια την ζωή μας και την γη στην οποία ζούμε. Όλοι επιρρίπτουν ευθύνες στις Κυβερνήσεις των Χωρών και στους ανθρώπους που αποβλέπουν στο εμπόριο και παραβλέπουν τις επιπτώσεις που έχει η βαρειά βιομηχανία σε όλον τον πλανήτη, αλλά αγνοούν ότι όλα αυτά προέρχονται από τον διάβολο και τα πάθη δια των οποίων ενεργεί. Σήμερα τα πάντα είναι μολυσμένα, η γη, το νερό, ο αέρας, η θάλασσα, τα ζώα και φυσικά αυτή η μόλυνση εισέρχεται μέσα στο σώμα μας δια των τροφών.

Πέρα από το οικολογικό πρόβλημα, συγχρόνως ο άνθρωπος μολύνει και με άλλο πνευματικό τρόπο την κτίση. Ενώ όλη η κτίση που είναι το δημιούργημα του Θεού και φανερώνει την δόξα Του και το μεγαλείο Του, όπως το βλέπουμε σε πολλούς Ψαλμούς του Δαυίδ, εν τούτοις ο άνθρωπος μολύνει την κτίση με τις αμαρτίες του και τα ατοπήματά του. Ιδίως την περίοδο του Καλοκαιριού, τις περισσότερες φορές, αντί το δάσος και η θάλασσα να είναι τόποι δοξολογίας του Θεού, γίνονται τόποι αμαρτίας. Οι άνθρωποι έχουν συνδέσει τις διακοπές τους με μια ελεύθερη από περιορισμούς ζωή.

Πρέπει να αγαπούμε την φύση, να την σεβόμαστε ως δημιούργημα του Θεού, και να δοξάζουμε τον Θεό. Οι δε καλοκαιρινές διακοπές μας πρέπει να συνδυάζονται με ψυχική ξεκούραση που το έχουμε πραγματικά ανάγκη και όχι με ψυχική επιβάρυνση.

† Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Κυριακή 27 Ιουλίου (ΣΤ Ματθαίου)

Το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα άρχισε με την φράση «εμβάς ο Ιησούς εις πλοίον διεπέρασεν και ήλθεν εις την ιδίαν πόλιν», δηλαδή ο Χριστός μπήκε μέσα σε ένα πλοίο και ήλθε στην πόλη Του. Ο Χριστός έζησε με τους ανθρώπους της εποχής Του, χρησιμοποιούσε τα μεταφορικά μέσα της εποχής εκείνης και είχε και την πόλη Του. Έζησε όπως όλοι μας, χωρίς όμως να πράξη κάποια αμαρτία, γιατί ήταν Θεάνθρωπος και τελείως αναμάρτητος.

Σε ποιά πόλη αναφέρεται ο Ευαγγελιστής και ποιά πόλη εθεωρείτο ως «ιδία πόλις» του Χριστού; Πρόκειται για την Καπερναούμ. Ο ιερός Χρυσόστομος λέγει ότι η Βηθλεέμ εγέννησε τον Χριστό, η Ναζαρέτ τον έθρεψε και η Καπερναούμ τον είχε διαρκώς οικούντα. Όμως, παντού ο Χριστός είχε προβλήματα, αφού στην Βηθλεέμ γεννήθηκε μέσα σε έναν σταύλο, στην Ναζαρέτ αντιμετώπισε την μανία των συμπατριωτών του που αποπειράθηκαν να τον γκρεμίσουν από ένα βουνό και στην Καπερναούμ δεν τον δέχθηκαν, καίτοι έκανε πολλά θαύματα εκεί, γι’ αυτό και είπε: «Και συ Καπερναούμ, η έως του ουρανού ανυψωθείσα, έως άδου καταβιβασθήση» (Ματθ. ια , 23).

Ο Χριστός ήλθε στον κόσμο, αλλά οι άνθρωποι δεν τον κατάλαβαν και ζούσε ως ξένος πάνω στην γη. Έτσι, είχε πόλη δική Του, αλλά τελικά δεν είχε ούτε σπίτι να μείνη. Η ζωή Του ως ανθρώπου άρχισε στην φάτνη και έφθασε μέχρι το Γολγοθά και το μνημείο το καινό, από όπου αναστήθηκε. Υπάρχει ένα καταπληκτικό τροπάριο το οποίο ψάλλεται κατά την περιφορά του Επιταφίου την Μ. Παρασκευή. Ο ιερός υμνογράφος παρουσιάζει τον Ιωσήφ να πλησιάζη τον Πιλάτο και ζητώντας το σώμα του Χριστού να λέγη: «Δος μου αυτόν τον ξένον, ο οποίος ως ξένος που ήταν ζούσε στον κόσμο ως ξένος. Δος μου αυτόν τον ξένον τον οποίο οι ομοεθνείς του από μίσος τον θανάτωσαν ως ξένον. Δος μου αυτόν τον ξένον τον οποίον οι Εβραίοι τον θανάτωσαν από φθόνο και τον αποξένωσαν από τον κόσμο. Δος μου αυτόν τον ξένον για να τον κρύψω στον τάφο, γιατί ως ξένος που είναι δεν έχει που να κλίνη την κεφαλή του». Ο Χριστός έζησε ως ξένος στον κόσμο αυτόν, αλλά το έργο Του είναι παγκόσμιο, αφορά ολόκληρο τον κόσμο.

Από αυτό φαίνεται ότι ο Χριστός προσλαμβάνει κάθε ξένον και τον αναπαύει. Είναι γνωστή η περικοπή της Μελλούσης Κρίσεως, στην οποία θα πη στους δικαίους ανθρώπους: «Ξένος ήμην και συνηγάγετέ με» και το αντίθετο στους μη σεσωσμένους. Πρέπει να βοηθούμε τους ξένους σαν να το κάναμε στον Ίδιο τον Χριστό.

Πέρα από αυτό μπορούμε να πούμε ότι σήμερα ιδιαίτερη «πόλη» του Χριστού είναι η Εκκλησία Του, μέσα στην οποία κάνει τα θαύματά Του και ενεργεί τις νεκραναστάσεις των ανθρώπων. Η Εκκλησία είναι επίγεια και ορατή, αλλά και ουράνια και αόρατη. Αυτή είναι η πραγματική πόλη του Θεού. Και εμείς ζούμε μέσα στην πόλη του Χριστού, την αγία Του Εκκλησία, με τα μυστήρια και όλη την ζωή της και θα πρέπη να φροντίζουμε να μη περιφρονούμε τον Χριστό, αλλά να τον θεωρούμε οικείο, και να δεχόμαστε την ζωοποιό παρουσία Του.

† Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Κυριακὴ 7 Αὐγούστου

Συχνὰ ἀκοῦμε τοὺς ἀνθρώπους νὰ ἀναφέρωνται στὰ συμφέροντά τους. Ἡ λέξη συμφέρον σημαίνει τὴν ὠφέλεια ποῦ ἀποκομίζει κανεὶς ἀπὸ κάτι ποῦ ἐπιδιώκει, κυρίως σὲ ἀτομικὸ ἐπίπεδο. Ὑπάρχουν συμφέροντα ἀτομικά, συμφέροντα οἰκογενειακά, συμφέροντα κοινωνικά, συμφέροντα ἐθνικά. Συνήθως, ἡ λέξη συμφέρον χρησιμοποιεῖται σὲ ἀτομικό-προσωπικὸ ἐπίπεδο καὶ ἀφορᾶ ὑλικὰ ἀγαθά. Λέμε: «αὐτὸ δὲν μὲ συμφέρει νὰ τὸ πράξω», «αὐτὸ ἀπειλεῖ τὰ συμφέροντά μου».

Γιὰ συμφέροντα κάνει λόγο καὶ ἡ λειτουργικὴ γλῶσσα, ἀλλὰ ἐννοεῖ ἄλλα συμφέροντα, ἀγαθά, ποῦ ἀναφέρονται στὴν ψυχή μας: «Τὰ καλὰ καὶ συμφέροντα ταὶς ψυχαῖς ἡμῶν καὶ εἰρήνην τὼ κόσμῳ, παρὰ τοῦ Κυρίου αἰτησώμεθα», δηλαδὴ ἅς ζητήσουμε ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ μᾶς δώση τὰ καλὰ καὶ ὠφέλιμα στὴν ψυχή μας καὶ εἰρήνη στὸν κόσμο.

Ἡ χρησιμοποίηση τῆς λέξεως ψυχὴ ἐδῶ δὲν σημαίνει ὅτι παρακάμπτεται καὶ ὑποτιμᾶται τὸ σῶμα, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος εἶναι μία ἑνότητα ψυχῆς καὶ σώματος καὶ ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος θὰ σωθῇ ἢ θὰ καταστραφῆ. Κυρίως ἐννοοῦνται οἱ πνευματικὲς ὠφέλειες, τὰ πνευματικὰ συμφέροντα, ὄχι τὰ ὑλικά. Ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ περιορίζεται ἀποκλειστικὰ στὰ σωματικά, ὑλικά, κοινωνικὰ συμφέροντα, ἀλλὰ πρέπει νὰ βλέπη καὶ τὰ πνευματικά του συμφέροντα.

Ὑπάρχουν περιπτώσεις ποῦ ἀγωνιζόμαστε γιὰ τὰ βιοτικά, τὰ ὑλικά, τὰ ἐπαγγελματικά, καὶ αὐτὸ δὲν μᾶς προσφέρει ἐσωτερικὴ εἰρήνη, ἀλλὰ μᾶλλον μεγαλώνει τὴν ἀνασφάλειά μας. Ὅταν κανεὶς ἀποκλειστικὰ προσκολλᾶται στὰ ἐξωτερικὰ καὶ ἀφήνη ἔρημο τὸν ἐσωτερικὸ ψυχικό του κόσμο, γρήγορα αἰσθάνεται ἕνα κενὸ στὴν ζωή του. Ἀκριβῶς γι’ αὐτὸ ἀπαιτεῖται προσπάθεια γιὰ τὴν ψυχική, πνευματικὴ ὠφέλεια.

Ποιές εἶναι αὐτὲς οἱ ψυχικές, πνευματικὲς ὠφέλειες; Ὅπως τὸ σῶμα ἔχει αἰσθήσεις καὶ διάφορες σωματικὲς ἀνάγκες, ἔτσι καὶ ἡ ψυχὴ ἔχει ψυχικὲς αἰσθήσεις καὶ ψυχικὲς ἀνάγκες. Αὐτὲς εἶναι ἡ πίστη στὸν Θεό, ἡ προσευχή, ποῦ εἶναι ἡ ἀναπνοὴ τῆς ψυχῆς, ἡ ἀγάπη, ἡ θεία Κοινωνία τοῦ Σώματος καὶ τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ. Γενικὰ ἡ πραγματικὴ ἀνάγκη τῶν ἀνθρώπων εἶναι Αὐτὸς ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Ὅταν αὐτὲς οἱ ψυχικὲς ἀνάγκες δὲν ἱκανοποιοῦνται, τότε ἀγριεύει ὁ ἐσωτερικὸς κόσμος, παραμένει πεινασμένος, ἀνεκπλήρωτοι εἶναι οἱ μεγάλοι του πόθοι, ὁ ἄνθρωπος καθίσταται δυστυχής.

Μαζὶ μὲ τὰ «συμφέροντα ταὶς ψυχαῖς ἡμῶν», ζητᾶμε ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ δώση καὶ εἰρήνη στὸν κόσμο. Ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ αἰσθάνεται μόνος του στὴν κοινωνία, δὲν μπορεῖ νὰ ἐνδιαφέρεται μόνον γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ νὰ ἀδιαφορῇ γιὰ τὸν κόσμο. Ἡ ψυχὴ δὲν εἶναι ἀπομονωμένη καὶ ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι ἀποξενωμένος ἀπὸ τὴν κοινωνία καὶ τὸν κόσμο. Οἱ ψυχικὲς καὶ πνευματικὲς ἀνάγκες πρέπει νὰ συνδέωνται καὶ μὲ τὴν εἰρήνη ποῦ πρέπει νὰ ἐπικρατῆ στὸν κόσμο.

Βεβαίως, δὲν ἀρκεῖ μόνον ἡ προσευχὴ καὶ δὲν μπορεῖ νὰ βοηθήση μόνος Του ὁ Θεός, ἂν καὶ ἐμεῖς δὲν ἐνδιαφερθοῦμε, ἂν δὲν ἀγωνισθοῦμε, δὲν πονέσουμε, δὲν ἐπιδιώξουμε νὰ ἀποκτήσουμε τὰ πραγματικά μας συμφέροντα καὶ δὲν ἀγωνισθοῦμε γιὰ τὴν ἐπικράτηση τῆς εἰρήνης στὸν κόσμο. Πάντως, ὅσο ἐμεῖς εἴμαστε καλὰ ψυχικὰ καὶ πνευματικά, τόσο καὶ βελτιώνονται τὰ κοινωνικά μας πράγματα. Ἡ εἰρήνη στὸν κόσμο δὲν ἔρχεται ἁπλῶς μὲ ἰδέες, συστήματα, πιέσεις, ἀλλὰ κυρίως μὲ ἀνθρώπους ποῦ αἰσθάνονται ἐσωτερικὴ πληρότητα.

Ὁ Μητροπολιτης

Ὁ Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ