Κύριο θέμα: Από την πρόσφατη εκδρομή μας στη Κωνσταντινούπολη - Από την Πόλη

Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Και άλλες φορές επισκέφθηκα την Βασιλεύουσα, την Νέα Ρώμη, την Κωνσταντινούπολη, την έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αλλά αυτήν την φορά την επισκέφθηκα με ομάδα Χριστιανών κυρίως από την Ναύπακτο για προσκυνηματικούς λόγους. Από την αρχή της εκδρομής τέθηκε η βασική αρχή ότι αυτή η εκδρομή δεν θα είναι ένας τουρισμός, ούτε μια ψυχαγωγία, αλλά ένα προσκύνημα στους ιερούς τόπους του Γένους μας και σε αυτούς που εξακολουθούν να κρατούν όλη την παράδοση της ένδοξης και πονεμένης Ρωμηοσύνης μας. Και αισθάνθηκα ιδιαίτερη χαρά γιατί όλα τα μέλη της συντροφιάς μας αποδέχθηκαν αυτόν τον σκοπό και έζησαν μέσα σε αυτό το “πνεύμα”.

Έτσι μας δόθηκε η δυνατότητα να πλησιάσουμε τα μνημεία, αλλά και την ζωντανή ιστορία του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, να αισθανθούμε την ζωή και την παράδοση των προγόνων μας, να δούμε τα ιερά σεβάσματα που διαφυλάσσονται στην Κωνσταντινούπολη. Αγγίξαμε νοερά και πνευματικά την Εκκλησία στην οποία συγκλήθηκαν όλες οι Οικουμενικές Σύνοδοι, οι οποίες διαφύλαξαν την Ορθόδοξη Εκκλησία από τις αιρέσεις και τα σχίσματα, με την θέσπιση των δογμάτων της πίστεως και των ιερών Κανόνων. Συγχρόνως η εκδρομή μας αυτή καλλιέργησε την μεταξύ μας επικοινωνία, αύξησε τις ιστορικές και εκκλησιαστικές γνώσεις μας, καθώς επίσης ανέπτυξε την πνευματική μας ζωή με την συμμετοχή μας στην ευχαριστιακή σύναξη στον Πατριαρχικό Ναό, με τα αναγνώσματα και τις προσευχές (πρωϊνές και απόδειπνο) μέσα στο λεωφορείο, κατά την διάρκεια των μετακινήσεών μας, και με την συζήτηση για πνευματικά, θεολογικά και εκκλησιαστικά ζητήματα, όποτε χρειαζόταν.

Με τα όσα ακολουθήσουν δεν θα γίνη περιγραφή αυτών που ζήσαμε στην Πόλη, ούτε θα καταγραφούν οι εμπειρίες από τα διάφορα μνημεία της Πόλης, την Αγια-Σοφιά, την Μονή της Χώρας, το Βαλουκλή, τον Ναό των Βλαχερνών και τους άλλους τόπους που επισκεφθήκαμε, αλλά θα τονισθούν μερικά ενδιαφέροντα σημεία για να περάσουν από την μνήμη μας στο γραπτό κείμενο και έτσι να διασφαλισθούν από τον πανδαμάτορα χρόνο.

1. Η συνάντηση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη

Όταν επισκέπτεται κανείς την Πόλη, θέτει διάφορες προτεραιότητες για το τί επιθυμεί να δη σε αυτήν. Και πράγματι η Κωνσταντινούπολη, ως η μεγάλη πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αλλά και ως μια σύγχρονη μεγαλούπολη των δεκαεπτά εκατομμυρίων ανθρώπων, μπορεί να ικανοποιήση όλες τις επιθυμίες των ανθρώπων. Έτσι, άλλοι ενδιαφέρονται για τα μνημεία του παρελθόντος, άλλοι για τις μεγάλες αγορές της ανατολής, άλλοι για την ψυχαγωγία, άλλοι για έναν εθνικό αναβαπτισμό και άλλοι για την επίσκεψη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Έτσι, μερικοί επισκέπτονται την Πόλη για τους πρώτους λόγους και κατ΄ επέκταση θέλουν να δουν και το Οικουμενικό Πατριαρχείο και να γνωρίσουν προσωπικά και από κοντά τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Και άλλοι πρωτίστως επισκέπτονται την Πόλη για να έχουν μια συνάντηση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη και να λάβουν την ευλογία του και δευτερευόντως επισκέπτονται και άλλα ενδιαφέροντα μνημεία. Σε αυτούς τους δευτέρους ανήκε ο δικός μας όμιλος. Και αυτό το καθορίσαμε από την αρχή.

Κατ’ αρχάς η εκδρομή αυτή σχεδιάσθηκε για να συμμετάσχουμε στην εορτή της Ινδίκτου, που είναι η αρχή του εκκλησιαστικού έτους, που ως γνωστόν αρχίζει την 1η Σεπτεμβρίου κάθε έτους, αφού η 1η Ιανουαρίου είναι η αρχή του πολιτικού έτους. Έτσι, την 31 Αυγούστου αμέσως με την είσοδό μας στην Πόλη επισκεφθήκαμε το Οικουμενικό Πατριαρχείο για να συναντήσουμε τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο.

Η συνάντηση μας με τον Οικουμενικό Πατριάρχη ορίσθηκε να γίνη πριν τον εσπερινό. Τον συναντήσαμε στο χρονικό διάστημα μεταξύ του τέλους των εργασιών της Συνόδου του Οικουμενικού Θρόνου και της έναρξης της ακολουθίας του Εσπερινού της Ινδίκτου.Μας δέχθηκε με απλότητα και μετά την προσφώνηση που του κάναμε, μας μίλησε μέσα από την καρδιά του και μας έδωσε τις Πατριαρχικές του ευχές.

Πέρα από τα άλλα στην αντιφώνησή του μας παρουσίασε συνοπτικά το έργο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπως εκφράσθηκε στην Σύνοδο των ημερών εκείνων. Όπως μας είπε τις ημέρες εκείνες αντιμετώπισαν συνοδικώς θέματα που σχετίζονται με πολλές επαρχίες του Οικουμενικού Θρόνου, όπως την Αρχιεπισκοπή Αμερικής, την Νέα Ζηλανδία, το Μπουένος Άϊρες, το Μεξικό, την Νέα Υερσέη, το Χόνγκ-Κόνγκ, το Άγιον Όρος κλπ. Πέρασαν μέσα από την Σύνοδο τα θέματα που απασχολούν την Εκκλησία σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό δείχνει ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι ένα ζωντανό Πατριαρχείο, είναι ένα ορθόδοξο παρατηρητήριο, ένα μάτι της οικουμένης που βλέπει και εξετάζει τα θέματα που απασχολούν τους ορθοδόξους Χριστιανούς και γενικά όλους τους ανθρώπους της ανθρωπότητας.

Το σημαντικό είναι ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος από την αρχή της Πατριαρχείας του έχει όραμα και σκοπό να αναπτύξη ακόμη περισσότερο το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως το κατ’ εξοχήν συντονιστικό Κέντρο της Ορθοδόξου Εκκλησίας που παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο για την ενότητα όλων των κατά τόπους Εκκλησιών. Πρόκειται για μια διακονία αγάπης και ενότητας. Έτσι στην αρχή της Πατριαρχείας του συνεκρότησε την Σύνοδο των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών στην έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, καθιέρωσε τις Συνάξεις των Ιεραρχών του Οικουμενικού Θρόνου που εργάζονται σε όλο τον κόσμο, συνεκρότησε την Πατριαρχική Σύνοδο που αποτελείται και από Αρχιερείς που εκπροσωπούν τα θέματα της Αμερικής, της Ευρώπης, του Καναδά, της Κρήτης, της Δωδεκάνησου, της Ανατολής, αντίθετα με αυτό που γινόταν έως τώρα, ώστε οι αποφάσεις της να είναι συλλογικές, και τώρα προσπαθεί να πραγματοποιηθή και το άλλο μεγάλο βήμα, το να εκλέγεται Πατριάρχης από τους Ιεράρχας του Θρόνου που ποιμαίνουν τους Χριστιανούς του Οικουμενικού Θρόνου στην οικουμένη, και αν χρειασθή να λαμβάνη την Τουρκική υπηκοότητα μετά την εκλογή του σε Πατριάρχη.

Χαίρομαι τους ανθρώπους που έχουν όραμα και σκοπό και προσπαθούν με μεθοδικότητα, χωρίς αμφιταλαντεύσεις, αλλά με σύνεση και διάκριση να επιτύχουν αυτούς τους σκοπούς. Και στην κατηγορία αυτή ανήκει ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος. Πρόκειται για μια ισχυρή προσωπικότητα, που εκφράζεται με σοφό και απλό λόγο, που είναι σοφός και καρδιακός άνθρωπος, μεγαλόκαρδος και μεγαλόψυχος, έτοιμος να επαινέση και να ανταμείψη αυτούς που διαθέτουν εκκλησιαστικό φρόνημα, αλλά και να συγχωρήση ολοκάρδια αυτούς που αλλάζουν διαγωγή και νοοτροπία. Είναι ένας Πατριάρχης με σοβαρό και μετρημένο λόγο, με ισχυρά λογική, αλλά και με καρδιακό χιούμορ, με καρδιακή ευαισθησία. Είναι ένας εκκλησιαστικός άνδρας που αγαπά τους αγίους. Είναι ένα επαρχιωτόπουλο που θυμάται με νοσταλγία τα παιδικά του χρόνια στην Ίμβρο, αλλά και ένας κοσμοπολίτης, και γι΄ αυτό γνωρίζει πολύ καλά τους κώδικες επικοινωνίας με τους δύο αυτούς τύπους ανθρώπων. Έτσι μπορεί να επικοινωνήση άνετα με τα μικρά παιδιά, τους απλούς ανθρώπους, αλλά και τους μεγάλους ηγέτες, αφού διαθέτει τον αέρα της επαρχίας και την νοοτροπία του κοσμοπολίτη. Και αυτό είναι απόσταγμα της ζωής του στο ρωμαίϊκο - κοσμοπολίτικο περιβάλλον της Κωνσταντινουπόλεως.

2. Η θεία Λειτουργία στον Πατριαρχικό Ναό

Όπως γράφηκε προηγουμένως, μια από τις βασικές προτεραιότητες της προσκυνηματικής αυτής εκδρομής ήταν να απολαύσουμε μια λειτουργία στον Πατριαρχικό Ναό και μάλιστα στην αρχή της Ινδίκτου. Η εκδρομή αυτή την περίοδο έγινε για να συμμετάσχουμε στον Πατριαρχικό Ναό κατά την χοροστασία την μεγάλη αυτή ημέρα, που μας υπενθυμίζει δοξασμένες στιγμές της Ρωμηοσύνης μας.

Το Τυπικό της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας προβλέπει χοροστασία του Οικουμενικού Πατριάρχου και συγχοροστασία όλων των παρισταμένων Ιεραρχών του Θρόνου, αλλά και των ενδημούντων Ιεραρχών.

Μαθημένοι και μάλιστα “κακομαθημένοι” από τις διάφορες λειτουργικές Συνάξεις, στις οποίες επικρατεί αταξία, ανησυχία και επιπόλαιες κινήσεις και ενέργειες, απολαύσαμε πραγματικά μια θεία Λειτουργία, που ήταν έκφραση όλης της δυναμικότητας της Παραδόσεώς μας.

Κατ’ αρχάς στον Σολέα του Πατριαρχικού Ναού δέσποζε η Παναγία η Παμμακάριστος, μια ψηφιδωτή εικόνα του 11ου αιώνος που τιμάται την 1ην Σεπτεμβρίου με ιδιαίτερη λαμπρότητα. Η ψηφιδωτή αυτή εικόνα που είναι ένα έργο τέχνης, και τα μάτια της Παναγίας βλέπουν τον άνθρωπο σε όποιο σημείο του Ιερού Ναού κι αν βρίσκεται, ακολούθησε τις “τύχες” του Πατριαρχείου μετά την άλωση. Οι Πατριάρχες έπαιρναν μαζί τους την εικόνα της Παμμακαρίστου, κατά τις μετακινήσεις τους και τις αλλαγές του Πατριαρχιακού Ναού, και έτσι είχαν πάντοτε την προστασία της Παναγίας. Σ’ αυτό το γεγονός οφείλεται η αγάπη προς την ιερά αυτή εικόνα. Η εικόνα φυλάσσεται στο δεξιό κλίτος του Πατριαρχικού Ναού και κατά την εορτή της Παναγίας την μεταφέρουν στον Σολέα του Ιερού Ναού από την ακολουθία του Εσπερινού και παραμένει και στην θεία Λειτουργία της κυριωνύμου ημέρας. Το ιλαρό πρόσωπο της Παναγίας ενισχύει και παρηγορεί τους θλιμμένους Χριστιανούς.

Έπειτα, η χοροστασία του Οικουμενικού Πατριάρχου στον θρόνο και των Ιεραρχών στα δεσποτικά στασίδια μας έδειχνε την εικόνα του τυπικού του Μεγάλου Μοναστηριού, όπως είναι η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία. Οι κινήσεις είναι όλες μετρημένες, κατά κάποιον τρόπο, αν μου επιτρέπεται η έκφραση, είναι “σκηνοθητημένες” από τον μεγάλο σκηνοθέτη της παράδοσης, με σεβασμό και αγάπη. Δεν έβλεπε κανείς τίποτε το άσκοπο στις λειτουργικές αυτές κινήσεις. Στο Πατριαρχείο δεν αλλάζουν εύκολα ακόμη και τα θεωρούμενα ως λεπτομερειακά και δευτερεύοντα μικρά τυπικά. Όλα, και αυτά τα βήματα, αντέχουν στον χρόνο και εκφράζουν την διαχρονικότητα του εκκλησιαστικού Τυπικού. Δεν πρόκειται για μια τυπική προσκόλληση, αλλά για ένα σεβασμό στο τυπικό της λατρευτικής και ευχαριστιακής Σύναξης και σε αυτούς που έζησαν με αυτές τις λειτουργικές κινήσεις.

Η θεία Λειτουργία τελέσθηκε από έναν Πρεσβύτερο, τον Μέγα Αρχιμανδρίτη του Οικουμενικού Θρόνου και ένα διάκονο, χωρίς να χρησιμοποιηθούν δικεροτρίκερα. Αισθανόταν κανείς και βίωνε την εσωτερική ομορφιά μιας αγιορείτικης θείας Λειτουργίας, με την διαφορά ότι εδώ στα στασίδια παρευρίσκονταν Ιεράρχες και όχι απλοί μοναχοί και στον δεσποτικό θρόνο ο Οικουμενικός Πατριάρχης.

Ακόμη η ψαλμωδία από τον άρχοντα πρωτοψάλτη κ. Λεωνίδα Αστέρη και τον χορό του μετέδιδε το κατανυκτικό ύφος της Ορθοδόξου Παραδόσεως. Εκεί ζήσαμε αυτό που ονομάζουμε πατριαρχικό ύφος στην ψαλμωδία, που σημαίνει ορθοφωνία, γεμάτη στρογγυλή φωνή, απλές μουσικές γραμμές χωρίς επιτήδευση, κλασσικά κυρίως “μαθήματα” που έχουν καθιερωθή στον χρόνο και γράφηκαν από μεγάλους Πρωτοψάλτες, μεγαλοπρέπεια μέσα στην απλότητα, μετρημένες κινήσεις του σώματος, βλέμμα προσηλωμένο κλπ. Όλα ανέδιδαν ένα μοσχοθυμίαμα και υπενθύμιζαν μεγάλους Πρωτοψάλτες που κόσμησαν το στασίδι του Πατριαρχικού Ναού. Ήταν κοινή η εντύπωση σε όλους ότι δεν απήλαυσαν άλλη φορά μια τέτοια πνευματική πανδαισία και δεν μετείχαν σε μια τέτοια μεγαλόπρεπη και κατανυκτική θεία Λειτουργία, και δεν άκουσαν τέτοια μεγαλόπρεπη, απλή και ιλαρή εκκλησιαστική μουσική. Πολλοί συμμετείχαν στην θεία Λειτουργία με δάκρυα στα μάτια και στην καρδιά.

Στο τέλος της θείας Λειτουργίας εψάλη ειδική δέηση για την αρχή του εκκλησιαστικού έτους και διαβάστηκε από τον Πατριάρχη ο Κώδικας της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας για την αρχή του εκκλησιαστικού έτους. Έπειτα, πρώτος ο Πατριάρχης υπέγραψε τον Κώδικα με το ωμοφόριό του και στην συνέχεια τον υπέγραψαν όλοι οι παριστάμενοι Αρχιερείς. Και ο τρόπος της υπογραφής εξέφραζε όλο το ήθος και το ύφος του ενδόξου και μαρτυρικού Οικουμενικού Πατριαρχικού Θρόνου. Κάθε Ιεράρχης πλησίαζε τον Πατριάρχη και έκανε μια ελαφρά υπόκλιση, ασπαζόταν την εικόνα της Παναγίας της Παμμακαρίστου, φορούσε το πετραχήλι και το ωμόφορο, υπέγραφε τον Κώδικα, στην συνέχεια έβγαζε το πετραχήλι και το ωμόφορο, λάμβανε την ευλογία του Πατριάρχου, έδιδε και λάμβανε τον ασπασμό και εισερχόταν στο Ιερό Βήμα. Ακολούθησε το κέρασμα στην μεγάλη αίθουσα του Θρόνου και η πατριαρχική Τράπεζα.

Το κείμενο του Κώδικος που διάβασε ο Πατριάρχης και υπεγράφη από εκείνον και τους παρισταμένους Ιεράρχας, απετελείτο από δύο τμήματα. Το πρώτο αναφερόταν στην συνήθεια που επικράτησε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο να καθαγιάζωνται “διά πομπής ιεράς και φιλοθέως” και να εορτάζωνται “διά επισήμου πράξεως” οι ενάρξεις των ινδικτιώνων και να αναπέμπονται δεήσεις και εντεύξεις προς τον πανοικτίρμονα Θεό για όλο το πλήρωμα της Εκκλησίας. Το δεύτερο τμήμα ήταν μια δέηση στον Θεό για την άφεση των αμαρτιών, για την επευλόγηση του νέου ενιαυτού, ώστε η αρχή του νέου χρόνου να είναι “καθαρωτέρου βίου απαρχή”, για την βοήθεια στους πειρασμούς και τις δοκιμασίες, για την βίωση της αρετής, για την ευκρασία των αέρων και την καρποφορία της γής, για την ειρήνη του κόσμου και την ευστάθεια των Ορθοδόξων Εκκλησιών, για την διαφύλαξη της Πόλεως και πάσης πόλεως και χώρας “από λοιμού, λιμού, σεισμού, πυρός μαχαίρας, επιδρομής αλλοφύλων και εμφυλίου πολέμου”, για την επευλόγηση της πνευματικής αμπέλου του, δηλαδή της Εκκλησίας, για την μέχρι τελευταίας αναπνοής μετάληψη των αγιασμών του, για την καλή απολογία στο φοβερό Βήμα Του, για την είσοδο στην βασιλεία Του, για την ανάπαυση των ψυχών των κεκοιμημένων αδελφών, συγγενών και οικείων της πίστεως. Μια ευχή γεμάτη πνευματικό περιεχόμενο.

Αισθάνθηκα ιδιαίτερη ευλογία από τον Θεό που παρευρέθηκα για πρώτη φορά στην εορτή της Παναγίας της Παμμακαρίστου και την αρχή του νέου ενιαυτού της χρηστότητος του Κυρίου στον Πατριαρχικό Ναό, σε χοροστασία με τον Οικουμενικό Πατριάρχη και τους άλλους Ιεράρχες. Το ίδιο αισθάνθηκαν και όλα τα μέλη της εκδρομής.

Απ’ ό,τι είδαμε τις επόμενες ημέρες στην Κωνσταντινούπολη τίποτε δεν μπόρεσε να επικρατήση περισσότερο και να καλύψη αυτήν την καταπληκτική και κατανυκτική θεία Λειτουργία στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου και την συνάντησή μας με τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Ήταν μια συμπεπυκνωμένη βίωση όλης της διαχρονικής παρουσίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

3. Ρωμηοί και Τούρκοι

Κυκλοφορήσαμε άνετα μέσα στην Κωνταντινούπολη και ήλθαμε σε επικοινωνία με Ρωμηούς και Τούρκους.

Βεβαια, όπως είναι γνωστόν, λίγοι Ρωμηοί απέμειναν στην Πόλη μετά τα Σεπτεμβριανά του 1955 και τις απελάσεις του 1964. Πάντως υπάρχει ακόμη το ρωμαίϊκο στοιχείο στην Πόλη, με τις κοινότητες, τα Σχολεία, τα ευαγή ιδρύματα, που ποιμαίνονται από τους Ιεράρχες και τους Κληρικούς του Πατριαρχείου. Από πληροφορίες που μας δίδει ο Άρης Αμπατζής, το έτος που διανύουμε (2005) έμειναν επτά Δημοτικά Σχολεία της ομογένειας, ήτοι αγίου Στεφάνου, Βλάγκας, Ζαππείου, Χαλκηδόνας, Μαρασλείου, Μεγάλου Ρεύματος και Πριγκήπου, καθώς επίσης τρία Λύκεια (εννοείται και Γυμνάσια), ήτοι Ζάππειο, Ζωγράφειο, Μεγάλη του Γένους Σχολή. Τα ομογενειακά δε αυτά Σχολεία έχουν μετατραπή σε “εστίες πολυγλωσσομάθειας”, επειδή σε αυτά οι μαθητές διδάσκονται τα τουρκικά, τα αραβικά, τα ελληνικά, και ως ξένες γλώσσες διδάσκονται τα γαλλικά και τα αγγλικά, συνολικά πέντε γλώσσες.

Το μεγάλο μειονέκτημα είναι ότι η Θεολογική Σχολή της Χάλκης είναι κλειστή και μεγάλες είναι οι προσπάθειες που καταβάλλει το Οικουμενικό Πατριαρχείο για να επαναλειτουργήση, ώστε να γίνη ένα φυτώριο στελεχών του Πατριαρχείου. Στην κατεύθυνση αυτή πρέπει να στραφή το ενδιαφέρον και οι προσπάθειες όλων μας.

Ακούσαμε, μάθαμε και ζήσαμε πολλά. Ο ξεναγός μας και πράκτορας που διοργάνωσε την εκδρομή, κ. Συμεών Σολταρίδης, που ήταν γνώστης πολλών προσώπων, πραγμάτων, απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και ολοπρόθυμος σε κάθε ερώτηση να απαντήση και σε κάθε αίτημα να εξυπηρετήση, τα βιβλία και οι οδηγοί που είχαμε μαζί μας, οι Κληρικοί, οι μοναχοί και οι λαϊκοί που συναντήσαμε, μας δίδαξαν πολλά για το πρόσφατο παρελθόν και την σύγχρονη πραγματικότητα της ομογένειάς μας στην Πόλη.

Επίσης είδαμε μια άλλη μορφή της Τουρκίας, όχι εκείνη που παρουσιάζεται συχνά από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, λόγω διαφόρων δηλώσεων και γεγονότων. Σε αυτές τις δηλώσεις και πληροφορίες αντιλαμβανόμαστε ποιοί είναι οι σκοποί των πολιτικών ηγετών, ενώ η συναναστροφή μας με τον λαό μας δίδαξε την συναδελφικότητα των λαών μας, εκτός από μερικές εξαιρέσεις.

Είναι γνωστόν ότι η τουρκική κοινωνία αποτελείται από πολλές εθνότητες ή εθνοτικές μειονότητες. Παλαιότερα ο Πρόεδρος του κόμματος DYP Ντεμιρέλ, σύμφωνα με δημοσίευμα της Χουριέτ, έλεγε ότι “στήν Τουρκία υπάρχουν 26 εθνικές ομάδες (etnik grubun), αλλά αυτό δεν είναι αδυναμία, είναι δύναμη για την Τουρκία” (Περιοδ. Ελλοπία Νο. 5, Άνοιξις 1981). Μερικοί υποστηρίζουν ότι στην Τουρκία υπάρχουν περίπου 72 εθνοτικές μειονότητες. Επίσης σε ένα παλαιότερο δημοσίευμα εφημερίδος (Βραδυνή 30 Ιουλίου 1979) γράφηκε ότι εκτός από τις γνωστές μειονότητες των Αρμενίων, των Κούρδων και των Ρωμηών υπάρχουν και άλλες μειονότητες, όπως οι Καζιλμπάς, οι Γιουρούκιδες, οι Λαζοί, οι Κρόμλοι, οι Οφλήδες, οι Τσερκές, οι Γκιουρζήδες, οι Βόσνιοι. Βεβαίως επισήμως θεωρούνται, όπως φαίνεται και από την Συνθήκη της Λωζάνης, ότι στην Τουρκία υπάρχουν τρεις εθνοτικές μειονότητες, ήτοι η ρωμαίϊκη (2.500) η αρμενική (15.000) και η εβραϊκή (άγνωστος αριθμός).

Αν σκεφθούμε δε ότι περίπου το 1/3 της Τουρκίας είναι Αλεβίδες, που δεν προσεύχονται στα τζαμιά, αλλά σε τεκέτες, και είναι μορφωμένοι, και το άλλο 1/3 περίπου είναι Κούρδοι, τότε μπορούμε να αντιληφθούμε τις εθνικές και θρησκευτικές διαστρωματώσεις που υπάρχουν στην τουρκική κοινωνία.

Η επίσκεψή μας στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Κουδουνά στην Πρίγκηπο, ήταν αποκαλυπτική και καθοριστική. Το Μοναστήρι αυτό εξυπηρετείται από μια αδελφότητα που διαμένει στο Άγιον Όρος, τον Γέροντα π. Εφραίμ και τους Ιερομονάχους π. Καλλίνικο και π. Ιεζεκιήλ.

Πρόκειται για ένα Μοναστήρι που είναι αγαπητό στους Μωαμεθανούς, οι οποίοι προσέρχονται και προσκυνούν την εικόνα του αγίου Γεωργίου, τα λείψανα των αγίων, ζητούν τις ευχές των ορθοδόξων ιερέων και βλέπουν πολλά θαύματα. Κατά την εορτή του αγίου Γεωργίου χιλιάδες προσκυνητές (40.000 – 50.000) ανέρχονται στο Μοναστήρι, και σχηματίζεται μια “ουρά” πολλών μέτρων, κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες, για να προσκυνήσουν την θαυματουργό εικόνα του αγίου Γεωργίου. Πολλές φορές παραμένουν για ώρες στην “ουρά” κάτω από δύσκολες συνθήκες, κάποτε παραμένουν ώρες κάτω από βροχή, και όταν φθάνουν στην εικόνα του αγίου είναι μούσκεμα. Έτσι εκδηλώνουν την πίστη τους στον άγιο Γεώργιο, τον Καβαλάρη και δέχονται τις θαυματουργικές του επεμβάσεις. Ο Ιερομόναχος της Μονής μας αφηγήθηκε πολλές ιστορίες με θαύματα που γίνονται από τον άγιο Γεώργιο στους Μωαμεθανούς.

Μου δόθηκε η δυνατότητα να συζητήσω και με Μουσουλμάνους και από εκεί πληροφορήθηκα ότι αυτό που συμβαίνει στην δική μας κοινωνία, σε σχέση με τον Θεό και την Εκκλησία, παρατηρείται και στην τουρκική κοινωνία. Υπάρχουν Μουσουλμάνοι που εκδηλώνουν την ευσέβειά τους με απλότητα καρδιάς, υπάρχουν φανατικοί και ζηλωτές, υπάρχουν και εκκοσμικευμένοι που επισκέπτονται το τζαμί μόνο στην εορτή του ραμαζανιού, υπάρχουν αδιάφοροι για τα θρησκευτικά που διακρίνονται για έναν ανθρωπισμό και υπάρχουν άθεοι που δεν πιστεύουν στον Θεό. Η διαστρωμάτωση της κοινωνίας είναι σχεδόν η ίδια που παρατηρείται και στην δική μας κοινωνία. Βρίσκει κανείς και εκεί ό,τι θα ήθελε να συναντήση.

Θα μπορούσα να καταγράψω αναλυτικά τις εντυπώσεις μου από την επίσκεψή μας στην Αγιά Σοφιά, την Μονή της Χώρας και τα άλλα μνημεία της Πόλης, από την επίσκεψη στην Χάλκη και την Θεολογική Σχολή, από την φυσική ομορφιά της περιοχής του Βοσπόρου, του Κεράτιου Κόλπου, της Θάλασσας του Μαρμαρά κλπ. Όμως παραμένω μόνον σε αυτά που κατέγραψα πιο πάνω, αφ’ ενός μεν γιατί σε άλλες επισκέψεις μου έκανα αναφορά σε αυτά, αφ’ ετέρου δε γιατί ήταν οι πιο βαθειές εντυπώσεις που έμειναν στον νού μου από την πρόσφατη προσκυνηματική αυτή επίσκεψη στην Πόλη –Βασιλεύουσα.

Μέσα μου εδραιώθηκε η πεποίθηση ότι πρέπει να αγαπούμε, να σεβόμαστε και να υποστηρίζουμε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, γιατί συνιστά την διαχρονική παράδοση του Γένους μας και είναι αυτό που εκφράζει την οικουμενικότητα του ελληνισμού και της Ορθοδοξίας μας, είναι το ευλογημένο απόσταγμα της ένδοξης και πονεμένης Ρωμηοσύνης μας.–