Ἐπίκαιροι Σχολιασμοί: Σχεδίασαν το μήνυμα του Χριστού...

του Πρωτ. π. Θωμά Βαμβίνη

Διαβάζοντας σε Κυριακάτικη Αθηναϊκή εφημερίδα ένα σύντομο άρθρο για τις διαφημιστικές μεθόδους που χρησιμοποιεί η Αγγλικανική Εκκλησία προκειμένου να προσελκύση, όπως διατείνονται ορισμένα στελέχη της, τους νέους στον Χριστό, συνειρμικά μου ήλθαν στο νού παρεμφερείς μέθοδοι, που εφαρμόζονται μέσα στον δικό μας ορθόδοξο χώρο, από ορισμένους επινοητικούς –καί σε κάποιες περιπτώσεις αυτόκλητους– εργάτες στον “Αμπελώνα του Κυρίου”. Δεν ταυτίζονται, βέβαια, οι μέθοδοι των Αγγλικανών και των επινοητικών Ορθοδόξων, έχουν όμως κοινές αφετηρίες, οι οποίες στη συνέχεια θα επιχειρηθή να επισημανθούν και να σχολιασθούν. Δεν είναι βέβαια εύκολο να δη κανείς με ευκρίνεια τις αφετηρίες –ή, πιο σωστά, τα πνευματικά θεμέλια– κάθε ποιμαντικής δραστηριότητας. Χρειάζεται προφητικούς οφθαλμούς. Υπάρχουν όμως κριτήρια, διατυπωμένα μέσα στην πατερική μας γραμματεία, τα οποία μας δίνουν την δυνατότητα να ελέγχουμε τις αφετηρίες μελετώντας τις μεθόδους και τους γενικούς προσανατολισμούς κάθε δραστηριότητας, κυρίως όμως συγκρίνοντας την αιτιολόγηση των “νέων ποιμαντικών” με την παραδεδομένη ζωή και πίστη της Εκκλησίας. Άλλωστε είναι σαφέστατος ο ευαγγελικός λόγος: “ου δύναται δένδρον αγαθόν καρπούς πονηρούς ποιείν, ουδέ δένδρον σαπρόν καρπούς καλούς ποιείν”. (Ματθαίου 7,18). Στην προκειμένη περίπτωση “δένδρο” είναι το εκκλησιολογικό και θεολογικό θεμέλιο (η αφετηρία) και “καρπός” η μέθοδος και ο προσανατολισμός κάθε ποιμαντικής δραστηριότητας.

Στην Αγγλία, λοιπόν, ετοιμάζεται για τα φετινά Χριστούγεννα μια διαφημιστική εκστρατεία, η οποία θα “διαφημίζει” το Βρέφος Ιησού ως επαναστάτη. Στην εφημερίδα Το Βήμα (18-9-05), απ’ την οποία παίρνουμε τις πληροφορίες, διαβάζουμε ότι η διαφημιστική εκστρατεία σχεδιάστηκε από το Διαφημιστικό Δίκτυο των Εκκλησιών και χαιρετίσθηκε από την Αγγλικανική Εκκλησία. “Το δίκτυο δηλώνει ότι επιθυμεί να διαλύση την πιο παραδοσιακή εικόνα του Ιησού. Η αφίσα που παρήγαγε έχει τα χρώματα κόκκινο, μπλέ και άσπρο και είναι βασιμένη στην αφίσα που είχε παράγει η ίδια οργάνωση το 1999 για άλλη εκστρατεία η οποία παρουσίαζε τον ενήλικο Ιησού Χριστό ως Τσέ Γκεβάρα”. Ο Μάρτιν Κάσον μέλος της οργάνωσης “Χριστιανοί στα Μέσα Ενημέρωσης” είπε: “Μετατρέπουμε την εικόνα του Ιησού βρέφους σε μια αξιομνημόνευτη εικόνα-σύμβολο. Επιθυμούμε να γίνη μια επανάσταση στις καρδιές των ανθρώπων”. Είναι, επίσης, χαρακτηριστικό ότι, ενώ θέλουν να προσελκύσουν τον κόσμο στην Εκκλησία, δεν μιλούν γι’ αυτήν, αλλά για τον Χριστό, “μετατρέποντας” ή “διαλύοντας” όμως όπως δηλώνουν την “παραδοσιακή Του εικόνα”. Ο πρόεδρος του Διαφημιστικού Δικτύου Φράνσις Γκούντουιν δήλωσε: “Οι εκστρατείες μας συνεχίζουν να επικεντρώνονται στον Χριστό αντί για την Εκκλησία, διότι βρήκαμε ότι ο καλύτερος τρόπος για να κάνουμε τον κόσμο να ενδιαφερθή είναι να μιλάμε για τον Ιησού Χριστό και για το τί σημαίνει για τον κόσμο σήμερα”.

Η νέα αφίσα που σχεδιάστηκε από τους Αγγλικανούς διαφημιστές θα αναρτηθή στις αρχές Δεκεμβρίου στους πίνακες ανακοινώσεων των ναών τους και σε πολυσύχναστους χώρους, όπως είναι οι στάσεις των λεωφορείων, με σκοπό να συγκεντρωθή ο κόσμος στις Εκκλησίες κατά τα Χριστούγεννα.

Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήση την αγωνία των Αγγλικανών για την απομάκρυνση των νέων από την Εκκλησία. Οι διαφημιστικές ποιμαντικές δράσεις τους όμως αποκαλύπτουν εκκλησιολογικό και θεολογικό έλλειμμα. Είναι ευδιάκριτα τα ακόλουθα χαρακτηριστικά των θεολογικών προϋποθέσεών τους. Στηρίζονται σε μια επιδερμική θεολογία, που δεν αγγίζει το βάθος της ψυχής. Δεν είναι θεολογία εμπειρικά αποδεδειγμένη. Η ευκολία με την οποία επινοούν τα μηνύματα που θέλουν να περνά η εικόνα του Χριστού στον κόσμο, σημαίνει ότι αντιλαμβάνονται την πίστη τους σαν μια ευπροσάρμοστη ιδεολογία, που μεταβάλλεται ανάλογα με τις υποκειμενικές αντιλήψεις των θρησκευτικών ηγετών και τη ζήτηση της θρησκευτικής και κοινωνικής αγοράς. Ουσιαστικά πήραν στα χέρια τους την εξουσία του Χριστού, σαν τον μεγάλο Ιεροεξεταστή του Ντοστογιέφσκι, και λένε αυτοί τί πρέπει να λέη ο Χριστός στον κόσμο. Είναι φανερό ότι η διδασκαλία τους για το πρόσωπο του Χριστού δεν είναι απόρροια προσωπικής σχέσης μαζί Του, αλλά παραδοχή μιας δογματικής πίστης μη επαληθεύσιμης εμπειρικά. Γι’ αυτό και η επανάσταση που επιθυμούν στις καρδιές των ανθρώπων δεν είναι πνευματικής τάξης, αλλά συναισθηματικής. Είναι ένας συναισθηματικός παροξυσμός, ο οποίος δεν έχει καμιά σχέση με την εν Χριστώ ανακαίνιση της κτίσης και την θέωση του ανθρώπου. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η αποστολική Παράδοση, μέσα στο πλαίσιο της δικής τους παράδοσης, έπαψε να είναι ιερή. Έγινε μια ανθρώπινη παράδοση. Γι’ αυτό, όπως κάθε ανθρώπινο κατασκεύασμα, πρέπει να αλλάζη, να “διαλύεται” και τα “μετατρέπεται”, ώστε να ανταποκρίνεται στις νέες αντιλήψεις των ανθρώπων, στις νέες συνθήκες της ζωής. Είναι πολύ αποκαλυπτικές δυο φράσεις που προαναφέραμε. Η μια μιλά για μετατροπή της εικόνας του Χριστού –“Μετατρέπουμε την εικόνα του Ιησού βρέφους σε μια αξιομνημόνευτη εικόνα-σύμβολο”. Η άλλη μιλά για διάλυση της εικόνας Του –“Το δίκτυο δηλώνει ότι επιθυμεί να διαλύση την πιο παραδοσιακή εικόνα του Ιησού”. Αυτές οι εκφράσεις αποκαλύπτουν εναργέστατα το θεολογικό έλλειμμα, την αποϊεροποίηση της αποστολικής Παράδοσης.

Συνέπεια αυτού του θεολογικού ελλείμματος είναι η εναγώνια ποιμαντική τους, η εμβαπτισμένη σε άκαρπο άγχος, προερχόμενο, όπως τα πράγματα δείχνουν, από την άγνοια της δύναμης του Χριστού. Έτσι φθάνουν στο σημείο να καλούν τον κόσμο στην Εκκλησία με μηνύματα που δεν είναι της Εκκλησίας. Επιδιώκουν την ανάπτυξη της εκκλησιαστικής ζωής προβάλλοντας πρότυπα που δεν ενσαρκώνουν την ζωή της. Παλαιότερα σχολιάζοντας παρεμφερείς μεθόδους, που αναπτύσσονται στην καθ’ ημάς ελλαδική ανατολή, μιλήσαμε για “ποιμαντικά δολώματα”. Σ’ αυτές τις ποιμαντικές υπάρχει μια έντονη αίσθηση, ότι η ανόθευτη αλήθεια της Εκκλησίας μας δεν έχει πειστική δύναμη. Πράγμα που σημαίνει ότι ο Χριστός δεν ενεργεί μέσω της Εκκλησία Του στον σύγχρονο κόσμο και ότι τελικά ο Πατήρ δεν είναι Αυτός που ελκύει τους ανθρώπους στον Χριστό, αλλά οι δικές μας εκσυγχρονισμένες ποιμαντικές, με τις ευφάνταστες διαφημιστικές εκστρατείες. Στους σχεδιασμούς αυτών των δράσεων δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη ο καθαρός λόγος του Χριστού, που είπε: “ουδείς δύναται ελθείν προς με, εάν μη ο πατήρ ο πέμψας με ελκύση αυτόν” (Ιωάννου 6,44). Γι’ αυτό αισθάνθηκαν την ανάγκη να εμφανίσουν τον Χριστό με την μορφή του Τσέ Γκεβάρα ή του Βρέφους επαναστάτη, προκειμένου να μιλήση στον σύγχρονο άνθρωπο.

Κλείνοντας τους σχολιασμούς πρέπει να σημειώσουμε ότι στην αποστολική και πατερική Παράδοση η διδασκαλία για το πρόσωπο του Χριστού δεν είναι υπόθεση του καθενός. Δεν είναι προ παντός υπόθεση των διαφημιστών, οι οποίοι συνήθως εκμεταλλεύονται τα πάθη των ανθρώπων για να περάσουν σ’ αυτούς τα μηνύματα που θέλουν. Κατά τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο ο μόνος κήρυκας της αλήθειας του Θεού είναι το Άγιο Πνεύμα και όσοι, κατά συνέπεια, έχουν κατασταθή έμψυχα δοχεία Του. Αυθεντικά, λοιπόν, για τον Χριστό μπορούν να μιλήσουν μόνον “οι εξητασμένοι και διαβεβηκότες εν θεωρία”, σύμφωνα με την κλασική διατύπωση του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου. Μόνον οι δοκιμασμένοι στους πνευματικούς αγώνες, που γίνονται εν τω κρυπτώ, μπορούν να μιλήσουν για τον Θεάνθρωπο Χριστό, διότι καθάρισαν το οπτικό της ψυχής τους και είδαν τον Θεό. Οι υπόλοιποι προχωρούμε ανάλογα με την πίστη που έχουμε σ’ αυτούς τους “αυτόπτες μάρτυρες της δόξης του Θεού”. Αν δεχόμαστε τον λόγο τους χωρίς εφησυχασμό, με μια δραστήρια υπακοή, που νοτίζει το νού και την ψυχή μας με την ενέργεια του αποκαλυπτικού λόγου, είμαστε στην προοπτική της εμπειρικής επαλήθευσης του Ευαγγελίου. Η δραστήρια υπακοή δεν διανοείται να υποκαταστήση τον λόγο και την μορφή του Χριστού με λόγους και μορφές του παλαιούμενου κόσμου. Ασκείται ταπεινά στην εκμάθηση του τρόπου με τον οποίο “οι εξητασμένοι και διαβεβηκότες εν θεωρία” καθάρισαν την καρδιά τους και δέχθηκαν τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος.

Το πειστικότερο κήρυγμα προέρχεται από βεβαιωμένη “εν χάριτι καρδία”.