Ἐπίκαιροι Σχολιασμοί: Σχεδίασαν τὸ μήνυμα τοῦ Χριστοῦ ...

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Θωμᾶ Βαμβίνη

Διαβάζοντας σὲ Κυριακάτικη Ἀθηναϊκὴ ἐφημερίδα ἕνα σύντομο ἄρθρο γιὰ τὶς διαφημιστικὲς μεθόδους ποὺ χρησιμοποιεῖ ἡ Ἀγγλικανικὴ Ἐκκλησία προκειμένου νὰ προσελκύση, ὅπως διατείνονται ὁρισμένα στελέχη της, τοὺς νέους στὸν Χριστό, συνειρμικὰ μοῦ ἦλθαν στὸ νοῦ παρεμφερεῖς μέθοδοι, ποὺ ἐφαρμόζονται μέσα στὸν δικό μας ὀρθόδοξο χῶρο, ἀπὸ ὁρισμένους ἐπινοητικούς –καὶ σὲ κάποιες περιπτώσεις αὐτόκλητους– ἐργάτες στὸν "Ἀμπελῶνα τοῦ Κυρίου". Δὲν ταυτίζονται, βέβαια, οἱ μέθοδοι τῶν Ἀγγλικανῶν καὶ τῶν ἐπινοητικῶν Ὀρθοδόξων, ἔχουν ὅμως κοινὲς ἀφετηρίες, οἱ ὁποῖες στὴ συνέχεια θὰ ἐπιχειρηθῇ νὰ ἐπισημανθοῦν καὶ νὰ σχολιασθοῦν. Δὲν εἶναι βέβαια εὔκολο νὰ δὴ κανεὶς μὲ εὐκρίνεια τὶς ἀφετηρίες –ἤ, πιὸ σωστά, τὰ πνευματικὰ θεμέλια– κάθε ποιμαντικῆς δραστηριότητας. Χρειάζεται προφητικοὺς ὀφθαλμούς. Ὑπάρχουν ὅμως κριτήρια, διατυπωμένα μέσα στὴν πατερική μας γραμματεία, τὰ ὁποῖα μᾶς δίνουν τὴν δυνατότητα νὰ ἐλέγχουμε τὶς ἀφετηρίες μελετῶντας τὶς μεθόδους καὶ τοὺς γενικοὺς προσανατολισμοὺς κάθε δραστηριότητας, κυρίως ὅμως συγκρίνοντας τὴν αἰτιολόγηση τῶν "νέων ποιμαντικῶν" μὲ τὴν παραδεδομένη ζωὴ καὶ πίστη τῆς Ἐκκλησίας. Ἄλλωστε εἶναι σαφέστατος ὁ εὐαγγελικὸς λόγος: "οὐ δύναται δένδρον ἀγαθὸν καρποὺς πονηροὺς ποιεῖν, οὐδὲ δένδρον σαπρὸν καρποὺς καλοὺς ποιεῖν". (Ματθαίου 7,18). Στὴν προκειμένη περίπτωση "δένδρο" εἶναι τὸ ἐκκλησιολογικὸ καὶ θεολογικὸ θεμέλιο (ἡ ἀφετηρία) καὶ "καρπὸς" ἡ μέθοδος καὶ ὁ προσανατολισμὸς κάθε ποιμαντικῆς δραστηριότητας.

Στὴν Ἀγγλία, λοιπόν, ἑτοιμάζεται γιὰ τὰ φετινὰ Χριστούγεννα μιὰ διαφημιστικὴ ἐκστρατεία, ἡ ὁποία θὰ "διαφημίζει" τὸ Βρέφος Ἰησοῦ ὡς ἐπαναστάτη. Στὴν ἐφημερίδα Τὸ Βῆμα (18-9-05), ἀπ' τὴν ὁποία παίρνουμε τὶς πληροφορίες, διαβάζουμε ὅτι ἡ διαφημιστικὴ ἐκστρατεία σχεδιάστηκε ἀπὸ τὸ Διαφημιστικὸ Δίκτυο τῶν Ἐκκλησιῶν καὶ χαιρετίσθηκε ἀπὸ τὴν Ἀγγλικανικὴ Ἐκκλησία. "Τὸ δίκτυο δηλώνει ὅτι ἐπιθυμεῖ νὰ διαλύση τὴν πιὸ παραδοσιακὴ εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ. Ἡ ἀφίσα ποὺ παρήγαγε ἔχει τὰ χρώματα κόκκινο, μπλὲ καὶ ἄσπρο καὶ εἶναι βασιμένη στὴν ἀφίσα ποὺ εἶχε παράγει ἡ ἴδια ὀργάνωση τὸ 1999 γιὰ ἄλλη ἐκστρατεία ἡ ὁποία παρουσίαζε τὸν ἐνήλικο Ἰησοῦ Χριστὸ ὡς Τσὲ Γκεβάρα". Ὁ Μάρτιν Κάσον μέλος τῆς ὀργάνωσης "Χριστιανοὶ στὰ Μέσα Ἐνημέρωσης" εἶπε: "Μετατρέπουμε τὴν εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ βρέφους σὲ μιὰ ἀξιομνημόνευτη εἰκόνα-σύμβολο. Ἐπιθυμοῦμε νὰ γίνη μιὰ ἐπανάσταση στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων". Εἶναι, ἐπίσης, χαρακτηριστικὸ ὅτι, ἐνῷ θέλουν νὰ προσελκύσουν τὸν κόσμο στὴν Ἐκκλησία, δὲν μιλοῦν γι' αὐτήν, ἀλλὰ γιὰ τὸν Χριστό, "μετατρέποντας" ἢ "διαλύοντας" ὅμως ὅπως δηλώνουν τὴν "παραδοσιακὴ Τοῦ εἰκόνα". Ὁ πρόεδρος τοῦ Διαφημιστικοῦ Δικτύου Φράνσις Γκούντουιν δήλωσε: "Οἱ ἐκστρατεῖες μας συνεχίζουν νὰ ἐπικεντρώνονται στὸν Χριστὸ ἀντὶ γιὰ τὴν Ἐκκλησία, διότι βρήκαμε ὅτι ὁ καλύτερος τρόπος γιὰ νὰ κάνουμε τὸν κόσμο νὰ ἐνδιαφερθῇ εἶναι νὰ μιλᾶμε γιὰ τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ γιὰ τὸ τί σημαίνει γιὰ τὸν κόσμο σήμερα".

Ἡ νέα ἀφίσα ποὺ σχεδιάστηκε ἀπὸ τοὺς Ἀγγλικανοὺς διαφημιστὲς θὰ ἀναρτηθῇ στὶς ἀρχὲς Δεκεμβρίου στοὺς πίνακες ἀνακοινώσεων τῶν ναῶν τους καὶ σὲ πολυσύχναστους χώρους, ὅπως εἶναι οἱ στάσεις τῶν λεωφορείων, μὲ σκοπὸ νὰ συγκεντρωθῇ ὁ κόσμος στὶς Ἐκκλησίες κατὰ τὰ Χριστούγεννα.

Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ἀμφισβητήση τὴν ἀγωνία τῶν Ἀγγλικανῶν γιὰ τὴν ἀπομάκρυνση τῶν νέων ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Οἱ διαφημιστικὲς ποιμαντικὲς δράσεις τους ὅμως ἀποκαλύπτουν ἐκκλησιολογικὸ καὶ θεολογικὸ ἔλλειμμα. Εἶναι εὐδιάκριτα τὰ ἀκόλουθα χαρακτηριστικὰ τῶν θεολογικῶν προϋποθέσεών τους. Στηρίζονται σὲ μιὰ ἐπιδερμικὴ θεολογία, ποὺ δὲν ἀγγίζει τὸ βάθος τῆς ψυχῆς. Δὲν εἶναι θεολογία ἐμπειρικὰ ἀποδεδειγμένη. Ἡ εὐκολία μὲ τὴν ὁποία ἐπινοοῦν τὰ μηνύματα ποὺ θέλουν νὰ περνᾶ ἡ εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ στὸν κόσμο, σημαίνει ὅτι ἀντιλαμβάνονται τὴν πίστη τους σὰν μιὰ εὐπροσάρμοστη ἰδεολογία, ποὺ μεταβάλλεται ἀνάλογα μὲ τὶς ὑποκειμενικὲς ἀντιλήψεις τῶν θρησκευτικῶν ἡγετῶν καὶ τὴ ζήτηση τῆς θρησκευτικῆς καὶ κοινωνικῆς ἀγορᾶς. Οὐσιαστικὰ πῆραν στὰ χέρια τους τὴν ἐξουσία τοῦ Χριστοῦ, σὰν τὸν μεγάλο Ἱεροεξεταστή του Ντοστογιέφσκι, καὶ λένε αὐτοὶ τί πρέπει νὰ λέη ὁ Χριστὸς στὸν κόσμο. Εἶναι φανερὸ ὅτι ἡ διδασκαλία τους γιὰ τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶναι ἀπόρροια προσωπικῆς σχέσης μαζὶ Τοῦ, ἀλλὰ παραδοχὴ μιᾶς δογματικῆς πίστης μὴ ἐπαληθεύσιμης ἐμπειρικά. Γι' αὐτὸ καὶ ἡ ἐπανάσταση ποὺ ἐπιθυμοῦν στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων δὲν εἶναι πνευματικῆς τάξης, ἀλλὰ συναισθηματικῆς. Εἶναι ἕνας συναισθηματικὸς παροξυσμός, ὁ ὁποῖος δὲν ἔχει καμιὰ σχέση μὲ τὴν ἐν Χριστῷ ἀνακαίνιση τῆς κτίσης καὶ τὴν θέωση τοῦ ἀνθρώπου. Δὲν εἶναι ὑπερβολὴ νὰ ποῦμε ὅτι ἡ ἀποστολικὴ Παράδοση, μέσα στὸ πλαίσιο τῆς δικῆς τους παράδοσης, ἔπαψε νὰ εἶναι ἱερή. Ἔγινε μιὰ ἀνθρώπινη παράδοση. Γι' αὐτό, ὅπως κάθε ἀνθρώπινο κατασκεύασμα, πρέπει νὰ ἀλλάζη, νὰ "διαλύεται" καὶ τὰ "μετατρέπεται", ὥστε νὰ ἀνταποκρίνεται στὶς νέες ἀντιλήψεις τῶν ἀνθρώπων, στὶς νέες συνθῆκες τῆς ζωῆς. Εἶναι πολὺ ἀποκαλυπτικὲς δυὸ φράσεις ποὺ προαναφέραμε. Ἡ μιὰ μιλᾶ γιὰ μετατροπὴ τῆς εἰκόνας τοῦ Χριστοῦ –"Μετατρέπουμε τὴν εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ βρέφους σὲ μιὰ ἀξιομνημόνευτη εἰκόνα-σύμβολο". Ἡ ἄλλη μιλᾶ γιὰ διάλυση τῆς εἰκόνας Τοῦ –"Τὸ δίκτυο δηλώνει ὅτι ἐπιθυμεῖ νὰ διαλύση τὴν πιὸ παραδοσιακὴ εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ". Αὐτὲς οἱ ἐκφράσεις ἀποκαλύπτουν ἐναργέστατα τὸ θεολογικὸ ἔλλειμμα, τὴν ἀποϊεροποίηση τῆς ἀποστολικῆς Παράδοσης.

Συνέπεια αὐτοῦ τοῦ θεολογικοῦ ἐλλείμματος εἶναι ἡ ἐναγώνια ποιμαντική τους, ἡ ἐμβαπτισμένη σὲ ἄκαρπο ἄγχος, προερχόμενο, ὅπως τὰ πράγματα δείχνουν, ἀπὸ τὴν ἄγνοια τῆς δύναμης τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι φθάνουν στὸ σημεῖο νὰ καλοῦν τὸν κόσμο στὴν Ἐκκλησία μὲ μηνύματα ποὺ δὲν εἶναι τῆς Ἐκκλησίας. Ἐπιδιώκουν τὴν ἀνάπτυξη τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς προβάλλοντας πρότυπα ποὺ δὲν ἐνσαρκώνουν τὴν ζωή της. Παλαιότερα σχολιάζοντας παρεμφερεῖς μεθόδους, ποὺ ἀναπτύσσονται στὴν καθ' ἡμᾶς ἑλλαδικὴ ἀνατολή, μιλήσαμε γιὰ "ποιμαντικὰ δολώματα". Σ' αὐτὲς τὶς ποιμαντικὲς ὑπάρχει μιὰ ἔντονη αἴσθηση, ὅτι ἡ ἀνόθευτη ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας μας δὲν ἔχει πειστικὴ δύναμη. Πρᾶγμα ποὺ σημαίνει ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν ἐνεργεῖ μέσῳ τῆς Ἐκκλησία Τοῦ στὸν σύγχρονο κόσμο καὶ ὅτι τελικὰ ὁ Πατὴρ δὲν εἶναι Αὐτὸς ποὺ ἑλκύει τοὺς ἀνθρώπους στὸν Χριστό, ἀλλὰ οἱ δικές μας ἐκσυγχρονισμένες ποιμαντικές, μὲ τὶς εὐφάνταστες διαφημιστικὲς ἐκστρατεῖες. Στοὺς σχεδιασμοὺς αὐτῶν τῶν δράσεων δὲν λαμβάνεται σοβαρὰ ὑπόψη ὁ καθαρὸς λόγος τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶπε: "οὐδεὶς δύναται ἐλθεῖν πρὸς με, ἐὰν μὴ ὁ πατὴρ ὁ πέμψας μὲ ἐλκύση αὐτὸν" (Ἰωάννου 6,44). Γι' αὐτὸ αἰσθάνθηκαν τὴν ἀνάγκη νὰ ἐμφανίσουν τὸν Χριστὸ μὲ τὴν μορφὴ τοῦ Τσὲ Γκεβάρα ἢ τοῦ Βρέφους ἐπαναστάτη, προκειμένου νὰ μιλήση στὸν σύγχρονο ἄνθρωπο.

Κλείνοντας τοὺς σχολιασμοὺς πρέπει νὰ σημειώσουμε ὅτι στὴν ἀποστολικὴ καὶ πατερικὴ Παράδοση ἡ διδασκαλία γιὰ τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶναι ὑπόθεση τοῦ καθενός. Δὲν εἶναι πρὸ παντὸς ὑπόθεση τῶν διαφημιστῶν, οἱ ὁποῖοι συνήθως ἐκμεταλλεύονται τὰ πάθη τῶν ἀνθρώπων γιὰ νὰ περάσουν σ' αὐτοὺς τὰ μηνύματα ποὺ θέλουν. Κατὰ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο ὁ μόνος κήρυκας τῆς ἀλήθειας τοῦ Θεοῦ εἶναι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ ὅσοι, κατὰ συνέπεια, ἔχουν κατασταθῆ ἔμψυχα δοχεῖα Τοῦ. Αὐθεντικά, λοιπόν, γιὰ τὸν Χριστὸ μποροῦν νὰ μιλήσουν μόνον "οἱ ἐξητασμένοι καὶ διαβεβηκότες ἐν θεωρίᾳ", σύμφωνα μὲ τὴν κλασικὴ διατύπωση τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου. Μόνον οἱ δοκιμασμένοι στοὺς πνευματικοὺς ἀγῶνες, ποὺ γίνονται ἐν τῷ κρυπτῷ, μποροῦν νὰ μιλήσουν γιὰ τὸν Θεάνθρωπο Χριστό, διότι καθάρισαν τὸ ὀπτικὸ τῆς ψυχῆς τους καὶ εἶδαν τὸν Θεό. Οἱ ὑπόλοιποι προχωροῦμε ἀνάλογα μὲ τὴν πίστη ποὺ ἔχουμε σ' αὐτοὺς τοὺς "αὐτόπτες μάρτυρες τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ". Ἂν δεχόμαστε τὸν λόγο τους χωρὶς ἐφησυχασμό, μὲ μιὰ δραστήρια ὑπακοή, ποὺ νοτίζει τὸ νοῦ καὶ τὴν ψυχή μας μὲ τὴν ἐνέργεια τοῦ ἀποκαλυπτικοῦ λόγου, εἴμαστε στὴν προοπτικὴ τῆς ἐμπειρικῆς ἐπαλήθευσης τοῦ Εὐαγγελίου. Ἡ δραστήρια ὑπακοὴ δὲν διανοεῖται νὰ ὑποκαταστήση τὸν λόγο καὶ τὴν μορφὴ τοῦ Χριστοῦ μὲ λόγους καὶ μορφὲς τοῦ παλαιούμενου κόσμου. Ἀσκεῖται ταπεινὰ στὴν ἐκμάθηση τοῦ τρόπου μὲ τὸν ὁποῖο "οἱ ἐξητασμένοι καὶ διαβεβηκότες ἐν θεωρίᾳ" καθάρισαν τὴν καρδιά τους καὶ δέχθηκαν τὸν φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Τὸ πειστικότερο κήρυγμα προέρχεται ἀπὸ βεβαιωμένη "ἐν χάριτι καρδία".