Βιβλιοπαρουσίαση: «Βιοηθική και Βιοθεολογία» - Πρόλογος

Πρόκειται να κυκλοφορήση εντός του Οκτωβρίου το νέο βιβλίο του Σεβασμιωτάτου με τίτλο “Βιοηθική και Βιοθεολογία”.

Στο νέο του βιβλίο ο Σεβασμιώτατος, με σεβασμό στην σύγχρονη έρευνα, δίνει απαντήσεις, εξ επόψεως ορθοδόξου θεολογίας, στα διλήμματα που προκαλούνται από τις επιστημονικές ανακαλύψεις και τις προοπτικές που αυτές ανοίγουν.

Η βιοηθική, όταν εμπνέεται από την Ορθόδοξη Παράδοση, αντιμετωπίζει τον πόνο, την αγωνία και απαντά στα πνευματικά και υπαρξιακά ερωτήματα που προέρχονται από την ζωή και τον θάνατο. Είναι ένα βιβλίο θα προκαλέση ιδιαίτερη αίσθηση.

Παραθέτουμε στην συνέχεια τον πρόλογο για το νέο βιβλίο.

Περισσότερα στοιχεία θα παραθέσουμε μετά την κυκλοφορία του.

Πρόλογος

Στην εποχή μας γίνεται μεγάλη συζήτηση για τα βιοηθικά προβλήματα, που είναι συνέπεια των προβλημάτων που δημιουργούνται από τις ανακαλύψεις της μοριακής βιολογίας και της γενετικής μηχανικής, αλλά και από τις βιοϊατρικές έρευνες και τις εφαρμογές τους που είναι αποτέλεσμα της συνδέσεως της ιατρικής με την τεχνολογία. Καθημερινώς διαβάζουμε, βλέπουμε και ακούμε στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης διάφορα γύρω από τις νέες ανακαλύψεις, αλλά και από τα προβλήματα που αυτές δημιουργούν. Οι ερωτήσεις δε των ανθρώπων πάνω στα θέματα αυτά είναι πάμπολλες σε πληροφοριακό, αλλά και σε ποιμαντικό επίπεδο.

Στο παρόν βιβλίο γίνεται μια μικρή και πενιχρή προσπάθεια αντιμετωπίσεως μερικών τέτοιων θεμάτων από πλευράς Ορθοδόξου θεολογίας. Εκείνο που θα διαπιστώση ο αναγνώστης είναι ότι ύστερα από μερικά απαραίτητα συνοπτικά στοιχεία σχετικά με τα αποτελέσματα της σύγχρονης γενετικής μηχανικής και μοριακής βιολογίας, καταγράφονται κυρίως οι θεολογικές θέσεις πάνω στα θέματα αυτά. Όπως θα διαπιστώση ο αναγνώστης δίνω βαρύτητα σε τρία σημεία.

Το πρώτο ότι η επιστήμη ερευνά τα κτιστά πράγματα, οι έρευνες των επιστημόνων κινούνται με μια ελευθερία, η δε ορθόδοξη θεολογία δεν πρέπει να αντιταχθή στην επιστήμη, γιατί είναι διαφορετικά τα επίπεδα στα οποία κινούνται τόσο η επιστήμη όσο και η θεολογία. Δεν πρέπει να φθάσουμε σε μια σύγκρουση θεολογίας και επιστήμης. Όμως η ίδια η επιστήμη πρέπει να θέση τα πλαίσια και τα όρια της έρευνάς της. Αυτό γίνεται με την επιστήμη της βιοηθικής.

Το δεύτερο σημείο είναι ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία με την θεολογία της θα πρέπη να θέτη τις βασικές αρχές για το τί είναι ζωή και τί είναι θάνατος, ποιό είναι το νόημα της ζωής του ανθρώπου, πώς υπερβαίνεται η φθαρτότητα και η θνητότητα κλπ., χωρίς να εισέρχεται σε λεπτομέρειες, οι οποίες μπορούν να δημιουργήσουν σύγχυση. Δηλαδή η ορθόδοξη θεολογία ασχολείται με τον άνθρωπο περισσότερο ποιμαντικά και επιδιώκει να τον οδηγήση στην θέωση. Όταν δε αντιμετωπίζη βιοηθικά θέματα, πρέπει να εκφράζη τις θεολογικές “θέσεις”, χωρίς να περιπίπτη στον σχολαστικισμό, και να τα εντάξη στον απώτερο σκοπό της.

Το τρίτο σημείο είναι ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία σέβεται την ελευθερία του ανθρώπου, ο οποίος έχει την δυνατότητα να κινήται στην κατεύθυνση που επιθυμεί, λόγω του αυτεξουσίου, αλλά αφ' ενός μεν του αποκαλύπτει τον ορθόδοξο τρόπο ζωής, αφ' ετέρου δε τον περιβάλλει με την αγάπη της, όταν ο άνθρωπος με την ελεύθερη επιλογή του απομακρύνεται από την προοπτική της ορθοδόξου θεολογίας.

Μπορώ να εντοπίσω μερικά γεγονότα που με προκάλεσαν να ασχοληθώ με βιοηθικά θέματα.

Κατ' αρχάς δίδαξα το μάθημα της βιοηθικής στους τεταρτοετείς φοιτητές της Μπελεμεντείου Θεολογικής Σχολής “Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός” στον Βόρειο Λίβανο, που ανήκει στο Πατριαρχείο Αντιοχείας. Οι συζητήσεις που γίνονταν με τους φοιτητάς βοήθησαν να διαμορφώσω το τελικό βελτιωμένο και επηυξημένο κείμενο. Ο βασικός κορμός των παραδόσεων αυτών, μαζί με τα όσα ακολούθησαν τις συζητήσεις, βρίσκεται στην πρώτη ενότητα του βιβλίου.

Έπειτα, κλήθηκα να αναπτύξω κατά καιρούς θέματα βιοηθικής σε διάφορα ακροατήρια, όπως στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος (μεταμοσχεύσεις και εξωσωματική γονιμοποίηση), στους Ιατρικούς Συλλόγους Πατρών και Αιτωλοακαρνανίας (ευθανασία), στην Επιστημονική Εταιρεία των Φοιτητών της Ιατρικής (βιοηθικά προβλήματα) και σε διάφορες άλλες ημερίδες και ακροατήρια.

Ακόμη, συμμετείχα ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος στο Εθνικό Συμβούλιο Ιατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, στο οποίο συντάξαμε και το Σχέδιο Κώδικα Άσκησης Ιατρικού Επαγγέλματος και Δεοντολογίας.

Όλα αυτά με ερέθισαν να ασχοληθώ για ώρες και ημέρες με τα θέματα αυτά, δίνοντας την προσοχή μου στην θεολογική αντιμετώπισή τους. Μελέτησα πολλά βιβλία, συζήτησα τα θέματα με πολλούς ιατρούς και ειδικούς επιστήμονες. Γι’ αυτό το βιβλίο αυτό τιτλοφορείται “βιοηθική και βιοθεολογία”. Τον όρο “Βιοθεολογία” τον δανείσθηκα από ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο στην Κωνσταντινούπολη το 2000.

Μερικές επαναλήψεις που παρατηρούνται στην δεύτερη ενότητα του βιβλίου ήταν αναγκαίες, αφού οφείλονταν σε ομιλίες που έγιναν σε διαφορετικά ακροατήρια, όμως νομίζω ότι είναι ωφέλιμες για τον αναγνώστη.

Πληροφορίες για θέματα που έχουν σχέση με την μηχανική γενετική, την μοριακή βιολογία και την βιοτεχνολογία, αντλήθηκαν από διάφορα βιβλία που κυκλοφορούν και από κείμενα ειδικών που έχουν δημοσιευθή σε περιοδικά και εφημερίδες. Μελέτησα πολλά κείμενα και χρησιμοποίησα ό,τι είχε σχέση με το θέμα μου. Χρήσιμες και σύγχρονες πληροφορίες αντλήθηκαν από επίσημες ιστοσελίδες Ινστιτούτων. Σε αυτό το έργο βοήθησε σημαντικά ο πυρηνικός ιατρός (επιμελητής Β΄) του Ε.Σ.Υ. του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ρίου Πατρών κ. Τρύφων Σπυριδωνίδης, τον οποίο ευχαριστώ και για τον επιπρόσθετο λόγο ότι διάβασε όλο το κείμενο, συνεργασθήκαμε για πολλές ώρες και έκανε σημαντικές παρατηρήσεις, ώστε το βιβλίο να είναι, κατά το δυνατόν, ενημερωμένο στα σύγχρονα γενετικά και βιοηθικά προβλήματα. Επίσης, ευχαριστώ και διαφόρους ιατρούς και νοσηλευτές που μου έδωσαν χρήσιμες πληροφορίες, καθώς επίσης τον Αρχιμ. Καλλίνικο Γεωργάτο που βοήθησε στην τελική παρουσίαση των κειμένων και την Ιερά Μονή Γενεθλίου Θεοτόκου (Πελαγίας) που ανέλαβε την όλη ευθύνη της εκδόσεως και αυτού του βιβλίου ιδιαιτέρως την αδελφή της Ιεράς Μονής Σωφρονία.

Ελπίζω και προσεύχομαι να βοηθηθούν μερικοί από τα κείμενα που ακολουθούν, τουλάχιστον ενημερωτικά. Αν παρατηρηθούν μερικές ελλείψεις, θα διορθωθούν σε ενδεχόμενες άλλες εκδόσεις. Αναφέρομαι σε ελλείψεις, για πολλούς λόγους, όπως για παράδειγμα ότι οι ανακαλύψεις για τα θέματα αυτά τρέχουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα και παρατηρούνται σε μερικά σημεία διαφορετικές απόψεις μεταξύ των γενετιστών, ότι παρατηρείται διαφοροποίηση ως προς την ορολογία, ότι οι μεταφράσεις ξένων βιβλίων στην ελληνική γλώσσα πολλές φορές δεν αποδίδουν πλήρως το αρχικό κείμενο και ότι δεν υπάρχει πλήρης γνώση για θέματα βιοτεχνολογίας και βιοηθικής.

Η ευχή μου είναι να περάσουμε από την βιοηθική στην βιοθεολογία και από εκεί να φθάσουμε στην θέωση, στην οποία υπερβαίνεται ο θάνατος και βιώνεται η πρώτη ανάσταση με την νίκη πάνω στον πρώτο θάνατο, που είναι η αμαρτία, και έτσι θα ελπίζεται η απόλαυση και της δεύτερης αναστάσεως, που είναι η θριαμβευτική νίκη πάνω στον δεύτερο θάνατο, που είναι ο τελικός χωρισμός του ανθρώπου από τον Θεό. Δηλαδή, από την έλικα του DNA, που μοιάζει με μια ανεμόσκαλα, να ανεβούμε την κλίμακα του Ιακώβ, που οδηγεί στον Θεό.

Έγραφα την 6η Απριλίου 2005

στο Μητροπολιτικό Οίκημα της Ναυπάκτου

† Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ