Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ἅγιοι Ἀνάργυροι Κοσμᾶς καὶ Δαμιανὸς ὑιοὶ Θεοδότης, οἱ ἐξ Ἀσίας, 1 Νοεμβρίου

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Οἱ ἅγιοι Ἀνάργυροι Κοσμᾶς καὶ Δαμιανός, ποὺ ἑορτάζουν τὴν 1η Νοεμβρίου, ἦσαν αὐτάδελφοι καὶ κατάγονταν ἀπὸ τὴν Ἀσία. Ὑπάρχουν ὅμως ἄλλα δύο ζεύγη ἁγίων Ἀναργύρων μὲ τὰ ἴδια ὀνόματα. Οἱ πρῶτοι μαρτύρησαν στὴν Ρώμη καὶ ἑορτάζουν τὴν 1η Ἰουλίου καὶ οἱ δεύτεροι κατάγονταν ἀπὸ τὴν Ἀραβία καὶ ἑορτάζουν τὴν 17η Ὀκτωβρίου. Ἦσαν ὅλοι τους γιατροί, δὲν εἶναι ὅμως οἱ μοναδικοὶ ἅγιοι ποὺ ὀνομάζονται Ἀνάργυροι. Εἶναι καὶ ἀρκετοὶ ἄλλοι, ὅπως οἱ Κῦρος καὶ Ἰωάννης, Σαμψῶν καὶ Διομήδης, Μώκιος καὶ Ἀνίκητος, Θαλλελαῖος καὶ Τρύφων κ.λ.π.

Ἀνάργυροι ὀνομάζονται ἐπειδὴ δὲν ἀγαποῦσαν τὰ ἀργύρια, δὲν ἦσαν φιλάργυροι, ἡ καρδιά τους δὲν ἦταν προσκολλημένη στὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ καὶ προσέφεραν τὶς ἰατρικές τους ὑπηρεσίες ἀφιλοκερδῶς.

Οἱ ἅγιοι Ἀνάργυροι Κοσμᾶς καὶ Δαμιανὸς εἶχαν γονεῖς εὐσεβεῖς. Ὁ πατέρας τους ὅμως πέθανε ὅταν οἱ ἅγιοι ἦσαν σὲ μικρὴ ἡλικία, καὶ τὴν φροντίδα τους ἀνέλαβε ἐξ ὁλοκλήρου ἡ μητέρα τους, ἡ ἁγία Θεοδότη, ἡ ὁποία τοὺς γαλούχησε μὲ τὰ νάματα τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοὺς δίδαξε τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο. Ἡ ἁγία Θεοδότη πρέπει νὰ ἀποτελῇ τὸ πρότυπο κάθε μητέρας ποὺ θέλει τὰ παιδιά της νὰ προκόψουν. Ἀλλὰ προκοπὴ δὲν νοεῖται χωρὶς τὴν ἀγάπη, τὴν ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη πρὸς ὅλους τοὺς ἀνθρώπους ἀδιακρίτως. Γιὰ νὰ ἀγαπᾶ ὅμως κανεὶς ἀληθινὰ τοὺς ἀνθρώπους πρέπει πρῶτα νὰ ἀγαπᾶ τὸν Θεό, ἐπειδὴ ἡ ἀληθινὴ ἀγάπη εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συμβούλευε τὸν μαθητὴ τοῦ ἅγιο Τιμόθεο Ἐπίσκοπον Ἐφέσου, νὰ μελετᾶ καθημερινὰ τὸ Εὐαγγέλιο καὶ νὰ ζῇ σύμφωνα μὲ αὐτό, γιὰ νὰ προκόψη στὴν ζωή του καὶ ἡ προκοπή του νὰ γίνη φανερὴ σὲ ὅλους.

Οἱ ἅγιοι Ἀνάργυροι θεράπευαν ὅλους ἀνιδιοτελῶς καὶ ἀδιακρίτως μὲ τὴν ἐπιστημονική τους γνώση. Ἐκεῖ ὅμως ποὺ οἱ ἀνθρώπινες δυνάμεις ἀδυνατοῦσαν νὰ προχωρήσουν, ἐπειδὴ κάποιες ἀσθένειες εἶναι ἀνίατες, θεράπευαν τοὺς ἀσθενεῖς μὲ τὴν προσευχή τους. Ἀλλὰ γιὰ νὰ κρύβουν τὸ χάρισμα τῶν ἰαμάτων ποὺ εἶχαν λάβει ἀπὸ τὸν Θεό, λόγῳ τῆς μεγάλης τους ἀγάπης, προσποιοῦνταν ὅτι ἐθεράπευαν μὲ τὰ φάρμακα. Καὶ τὸ ἔκαναν αὐτὸ ἀπὸ ταπείνωση, γιὰ νὰ μὴ θαυμάζονται καὶ ἐπαινοῦνται ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους. Ὅλη τους ἡ ζωὴ ἦταν διακονία, προσφορὰ καὶ θυσία στὸν βωμὸ τῆς ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης.

Τὰ τέλη τους ἦσαν «χριστιανά, ἀνεπαίσχυντα καὶ εἰρηνικὰ» ἡ ὅπως ἀναγράφεται στὸν ἱερὸ Συναξαριστή, «ἐτελειώθησαν ἐν εἰρήνῃ».

Ὁ βίος καὶ ἡ πολιτεία τῶν Ἁγίων μᾶς δίνουν τὴν ἀφορμὴ τονίσουμε τὰ ἀκόλουθα.

Πρῶτον. Οἱ πρωτόπλαστοι στὸν Παράδεισο εἶχαν κοινωνία μὲ τὸν Θεὸ καὶ ἦσαν ὑγιεῖς σωματικὰ καὶ ψυχικά. Ἀλλὰ μετὰ τὴν πτώση τους στὴν ἁμαρτία φόρεσαν τοὺς δερμάτινους χιτῶνες, δηλαδὴ τὴν φθορὰ καὶ τὸν θάνατο καὶ ἔγιναν εὐάλωτοι στὰ διάφορα καιρικὰ φαινόμενα. Ἑπομένως, οἱ σωματικὲς ἀσθένειες καὶ ὁ θάνατος εἶναι μεταπτωτικὰ φαινόμενα, εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ἁμαρτίας, ὅπως ἄλλωστε καὶ οἱ ψυχικές, ἀφοῦ καὶ ψυχικὰ ἀρρώστησαν. Ἐπειδὴ ἔχασαν τὴν κοινωνία μὲ τὸν Θεό, ὁ νοῦς τους σκοτίσθηκε καὶ ὑποδουλώθηκαν στὰ διάφορα πάθη. Ὁ μεταπτωτικὸς ἄνθρωπος ἔχει ἀνάγκη σωματικῆς καὶ κυρίως ψυχικῆς θεραπείας, ἡ ὁποία συνίσταται στὴν κάθαρση ἀπὸ τὰ πάθη, τὸν φωτισμὸ τοῦ νοῦ καὶ τὴν κοινωνία μὲ τὸν Θεό. Ὁ Χριστός, τὸ Δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, εἶναι ὁ κατ' ἐξοχὴν ἰατρὸς τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων καὶ γι' αὐτὸ ἐνδύθηκε τὴν ἀνθρώπινη φύση, γιὰ νὰ τὴν ἀνακαινίση, νὰ τὴν θεραπεύση καὶ νὰ τὴν θεώση.

Δεύτερον. Ἡ ἰατρικὴ ἐπιστήμη εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς καλλιέργειας τῆς λογικῆς, μὲ τὴν ὁποία ἐπροίκισε ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπο καὶ εἶναι διακονία πρὸς τὸν συνάνθρωπο. Οἱ γιατροὶ ἐπιτελοῦν λειτούργημα καὶ γι' αὐτὸ πρέπει νὰ τιμῶνται, ἰδιαίτερα ἐκεῖνοι οἱ γιατροί, οἱ ὁποῖοι ἐμφοροῦνται ἀπὸ τὸ ἀγαπητικὸ καὶ θυσιαστικὸ πνεῦμα τῶν ἁγίων Ἀναργύρων. Οἱ ἅγιοι Ἀνάργυροι ὑποδεικνύουν τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο πρέπει νὰ ἀσκῆται τὸ ἰατρικὸ λειτούργημα. Ἤτοι, μὲ ἀγάπη πρὸς τὸν ἄνθρωπο, χωρὶς ταξικὲς διακρίσεις, μὲ πνεῦμα θυσίας, διακονίας καὶ προσφορᾶς καὶ πρὸ παντὸς καὶ κυρίως μὲ προσευχή. Οἱ γιατροὶ ποὺ ἀγαποῦν τὸν Θεὸ καὶ σέβονται τὸν νόμο του, αὐτοὶ σέβονται καὶ ὑπολογίζουν τὸν κάθε ἄνθρωπο, ἀνεξάρτητα ἀπὸ ἀξιώματα, χρήματα καὶ κοινωνικὲς θέσεις, γιατί στὸ πρόσωπό του βλέπουν τὸν ἴδιο τὸν Χριστό. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ ἰδιαίτερα ὁ φτωχός, ὁ ἐλάχιστος, ταυτίζεται μὲ τὸν Ἴδιο τὸν Χριστό, ὁ ὁποῖος εἶπε τὸν γνωστὸν ἐκεῖνο λόγον, «εἰ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων ἐμοὶ ἐποιήσατε».

Χαρακτηριστικὰ καὶ ἀξιοπρόσεκτα εἶναι τὰ ὅσα ἔλεγε κάποιος ἐργαζόμενος σὲ Νοσοκομεῖο: «παρατηρῶ τοὺς γιατροὺς καὶ βλέπω τὴν διαφορὰ μεταξὺ ἐκείνων ποὺ ἀγαποῦν τὸν Θεὸ καὶ ἔχουν ὀργανικὴ σχέση μὲ τὴν Ἐκκλησία καὶ ἐκείνων ποὺ εἶναι ἀδιάφοροι ἡ ἄθεοι. Οἱ πρῶτοι εἶναι ἀνιδιοτελεῖς καὶ ταπεινοὶ καὶ αἰσθάνονται ὅτι εἶναι συνεργάτες τοῦ Θεοῦ στὸ ἔργο τῆς θεραπείας τῶν συνανθρώπων τους, ἐνῷ οἱ δεύτεροι θεωροῦν τὸν ἑαυτό τους κάτι ἀνώτερο ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, κάτι σὰν θεό, καὶ ἀλλοίμονον σὲ ἐκεῖνον ποὺ θὰ τολμήση νὰ τοὺς ἀμφισβητήση». Ἡ ἀνθρώπινη ζωὴ πρέπει νὰ τίθεται πάνω ἀπὸ ὅλα τὰ ἐπίγεια ἀγαθά, ἀλλὰ δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξη ἀνιδιοτελὴς ἀγάπη καὶ προσφορὰ χωρίς την Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὁ ἅγιος Σιλουανὸς ὁ Ἀθωνίτης λέγει ὅτι κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ἀγαπᾶ ἀληθινά, ἐὰν δὲν κατοικῇ μέσα του τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὸ ὁποῖο διδάσκει τὴν ἀγάπη καὶ πρὸς αὐτοὺς ἀκόμα τοὺς ἐχθρούς.

Στὴν σημερινὴ κοινωνία, ποὺ κατὰ τὸ πλεῖστον οἱ ἄνθρωποι εἶναι πονεμένοι καὶ αἰσθάνονται ἀβάσταχτη μοναξιά, εἶναι ἐπιτακτικὴ ἀνάγκη νὰ ὑπάρξουν γιατροὶ καὶ γενικότερα ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι ἐμφοροῦνται ἀπὸ τὸ ἀγαπητικὸ καὶ θυσιαστικὸ πνεῦμα τῶν ἁγίων Ἀναργύρων. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ἐργαστήριο «κατασκευῆς» τέτοιων ἀνθρώπων.