Ἁπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Πρωτομάρτυς καὶ Ἀρχιδιάκονος Στέφανος, 27 Δεκεμβρίου

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ὁ ἅγιος Στέφανος ἀνῆκε στὴν χορεία τῶν ἑπτὰ Διακόνων, στοὺς ὁποίους οἱ Ἀπόστολοι ἀνέθεσαν τὴν διακονία τῶν τραπεζιῶν στὶς «ἀγάπες». Ἐπειδὴ ὁ ἀριθμὸς τῶν Χριστιανῶν στὴν πρώτη Ἐκκλησία συνεχῶς αὐξανόταν, ἔγιναν παράπονα ἐκ μέρους τῶν Ἑλληνιστῶν πρὸς τοὺς Ἑβραίους, ὅτι παρημελοῦντο στὴν καθημερινὴ διανομὴ τῶν φαγητῶν οἱ χῆρες τους. Οἱ Ἀπόστολοι δὲν ἤθελαν νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου γιὰ νὰ διακονοῦν στὰ τραπέζια καὶ γι' αὐτὸ εἶπαν στοὺς Χριστιανοὺς νὰ ἐκλέξουν ἑπτὰ ἄνδρες, οἱ ὁποῖοι νὰ εἶναι «πλήρεις Πνεύματος Ἁγίου», καὶ στοὺς ὁποίους ἀνέθεσαν τὸ διακόνημα αὐτό.

Ὁ Πρωτομάρτυς Στέφανος διακρινόταν μεταξὺ τῶν ἄλλων διακόνων γιὰ τὸν ζῆλο καὶ τὴν ἀγάπη του γιὰ τὸν Χριστό, χάριν τοῦ ὁποίου ἀξιώθηκε πρῶτος αὐτὸς νὰ χύση τὸ αἷμα του. Πέρα ἀπὸ τὴν διακονία τῶν τραπεζιῶν, ἀσχολεῖτο μὲ τὸ κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου καὶ μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ ἔκανε πολλὰ καὶ μεγάλα θαύματα. Συνελήφθη ἀπὸ τοὺς φανατισμένους Ἰουδαίους καὶ κλήθηκε νὰ ἀπολογηθῇ, ἐπειδὴ συκοφαντήθηκε ὅτι βλασφημεῖ τὸν Μωϋσὴ καὶ τὸν Θεό. Ἡ ἀπολογία του στὸ συνέδριο τῶν Ἰουδαίων στὴν παραγματικότητα ἦταν δριμὺς ἔλεγχος γιὰ τὴν ἀπιστία τους καὶ γιὰ τὸ ἔγκλημα ποὺ διέπραξαν νὰ σταυρώσουν τὸν Χριστό. Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ὁμιλίας του, ἐνῷ ἦταν γεμᾶτος ἀπὸ ἔνθεο ζῆλο καὶ ἀπὸ τὴν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀξιώθηκε νὰ δὴ τὴν δόξα τοῦ Θεοῦ. Μετὰ τὴν δημόσια ὁμολογία του ὅτι βλέπει τοὺς οὐρανοὺς ἀνοικτοὺς καὶ τὸν Χριστὸ νὰ στέκεται στὰ δεξιὰ τοῦ Θεοῦ Πατρός, οἱ Ἰουδαῖοι ὄχι μόνον δὲν τὸν πίστεψαν, ἀλλὰ ἀγρίεψαν ἀκόμη περισσότερο. Ὅρμησαν ἐναντίον του, ὅπως οἱ πεινασμένοι λύκοι ἐναντίον τοῦ θηράματός τους, καὶ τὸν λιθοβόλησαν μὲ μανία. Ὁ ἅγιος Στέφανος ἦταν ἤρεμος καὶ εἰρηνικὸς καὶ μιμούμενος τὸν Χριστὸ ἐπάνω στὸν σταυρό, Τὸν παρακαλοῦσε νὰ μὴ καταλογίση στοὺς δημίους του τὴν ἁμαρτία τους αὐτή.

Καὶ ἐνῷ προσευχόταν, παρέδωσε τὴν ψυχή του στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ.

Στὸ σημεῖο αὐτὸ θὰ πρέπη νὰ τονισθῇ ὅτι ἡ μίμηση τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶναι ἕνα ἐξωτερικὸ γεγονός, ποὺ κατορθώνεται μὲ τεχνητὲς μεθόδους καὶ ἀνθρώπινα μέσα, ἀλλὰ εἶναι καρπὸς Θεοκοινωνίας.

Στὸ Ἀπολυτίκιο τοῦ ἁγίου Στεφάνου περιγράφεται περιληπτικὰ ὅλος ὁ βίος καὶ ἡ πολιτεία του. «Βασίλειον διάδημα, ἐστέφθη σὴ κορυφή, ἐξ ἄθλων ὤν ὑπέμεινας, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, μαρτύρων Πρωτόαθλε Στέφανε. Σὺ γὰρ τὴν Ἰουδαίων ἀπελέγξας μανίαν, εἶδες σου τὸν Σωτῆρα, τοῦ Πατρὸς δεξιόθεν. Αὐτὸν οὗν ἐκδυσώπει ἀεί, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν». Στὴν συνέχεια θὰ προσπαθήσουμε νὰ ἀναλύσουμε περιληπτικὰ δύο σημεῖα αὐτοῦ τοῦ ὑπέροχου ὕμνου.

«Βασίλειον διάδημα, ἐστέφθη σὴ κορυφὴ ἐξ ἄθλων ὤν ὑπέμεινας, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ»

Ὁ Πρωτομάρτυς Στέφανος ἀντιμετώπισε στὴν ζωὴ τοῦ πολλὲς δυσκολίες, ὑπέμεινε ποικίλους πειρασμοὺς καὶ ὑπεβλήθη σὲ μεγάλες θυσίες γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἐξάπλωση τοῦ λόγου τῆς ἀληθείας Τοῦ. Ἀνέλαβε τὸ ἔργο τῆς ἱερουργίας τοῦ Εὐαγγελίου ποὺ τοῦ ἀνετέθη καὶ τὸ ἄσκησε μὲ μεγάλη ὑπευθυνότητα, ἀφοῦ προηγουμένως καθάρισε τὴν ψυχὴ τοῦ ἀπὸ τὰ πάθη καὶ δέχθηκε πλούσια τὴν Χάρη τοῦ Παναγίου Πνεύματος. Αὐτὸ τὸ τελευταῖο εἶναι πάρα πολὺ σημαντικὸ καὶ φανερώνει τὸν χαρακτῆρα τῆς Ὀρθοδόξου ἱεραποστολῆς, τῆς ὁποίας πρέπει νὰ προηγεῖται ἡ προσωπικὴ ἱεραποστολή, ἤτοι ὁ προσωπικὸς ἀγῶνας γιὰ κάθαρση καὶ ἁγιασμὸ καὶ μετὰ νὰ ἀκολουθῇ ἡ ἱεραποστολὴ στοὺς ἄλλους. Ὁ μακαριστὸς Γέροντας π. Παΐσιος «χαιρόταν, ὅταν κάποιος τοῦ ἔλεγε ὅτι θέλει νὰ γίνη ἱεραπόστολος καὶ τὸν βοηθοῦσε νὰ γίνη σωστὸς ἱεραπόστολος. Ἐκφράζοντας τὴν γνήσια ὀρθόδοξη ἀντίληψη περὶ ἱεραποστολῆς, θεωροῦσε ἀπαραίτητο νὰ ἀρχίση τὴν ἱεραποστολὴ ἀπὸ τὸν ἑαυτό του. Πρῶτα νὰ ἁγιασθῇ αὐτός, γιὰ νὰ ἀγιάση καὶ τοὺς ἄλλους. Ὁ ἑαυτός μας τίθεται ὡς θεμέλιο στὴν ἱεραποστολικὴ δράση. Ἂν καταπέση, κινδυνεύει ὅλο τὸ ἔργο. Ἑπομένως τὸ ζητούμενο εἶναι νὰ λάβη ὁ ἄνθρωπος τὴν Χάρι, νὰ ἀγιάση. Ἀπὸ ἐκείνη τὴν στιγμὴ ἀρχίζει καὶ ἡ οὐσιαστικὴ ἱεραποστολὴ τοῦ» (Ἱερομ. Ἰσαάκ, Βίος Γέροντος Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, σέλ. 658, 659).

Εἶδες σου τὸν Σωτῆρα τοῦ Πατρὸς δεξιόθεν».

Τὸ ἀψευδὲς στόμα τοῦ Χριστοῦ εἶπε τὸν γλυκύτατον ἐκεῖνο λόγον, «μακάριοι οἱ καθαροὶ τὴ καρδία ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται», ποὺ ἐπαληθεύεται συνεχῶς σὲ ὅλες τὶς ἐποχές, γιατί πάντοτε ὑπῆρχαν καὶ θὰ ὑπάρχουν μέχρι τὴν Δευτέρα παρουσία τοῦ Χριστοῦ ἄνθρωποι σὰν τὸν ἅγιο Στέφανο.

Ὁ Πρωτομάρτυς Στέφανος, ἐνῷ μιλοῦσε στὸ συνέδριο τῶν Ἰουδαίων, εἶδε τὴν δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ γι' αὐτὸ μποροῦσε νὰ θεολογὴ ἀπλανῶς, ἀλλὰ καὶ νὰ ὑπομείνη ἀγόγγυστα καὶ εἰρηνικὰ τὸ μαρτύριο, ἐπειδὴ καὶ τὰ δύο ταυτίζονται μὲ τὴν ἐμπειρικὴ γνώση τοῦ Θεοῦ καὶ ὀργανικὴ κοινωνία μαζὶ Τοῦ. «Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ὑπομείνη τὸ μαρτύριο μόνον μὲ τὶς δικές του δυνάμεις, ὅσον δυνατὸ χαρακτῆρα καὶ ἂν διαθέτη, ἐπειδὴ ἡ μαρτυρία καὶ τὸ μαρτύριο γιὰ τὸν Χριστό, εἶναι καρπὸς θεοπτίας». (Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγ. Βλασίου Ἰερόθεος).

Βέβαια, ἡ πνευματικὴ πρόοδος δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἐπιτευχθῇ ἀπὸ τὴν μιὰ μέρα στὴν ἄλλη. Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ φθάση στὰ ὑψηλότερα στάδια τῆς πνευματικῆς ζωῆς καὶ νὰ γευθῇ τὴν γλυκύτητα καὶ τὴν χαρὰ τῆς ζωντανῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ, ἐὰν προηγουμένως δὲν δοκιμασθῇ «ὡς χρυσὸς ἐν χωνευτηρίῳ» καὶ δὲν ὑπομείνη «τὸν καύσωνα τῆς ἡμέρας καὶ τὸν παγετὸν τῆς νυκτὸς» γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, ἐπειδὴ «ἄνευ πόνων οὐ πρᾶξις οὐ θεωρία... κατορθωθήσεται» (Μέγας Κανῶν). Ἡ πρᾶξις ἡ πρακτικὴ ζωὴ εἶναι ὁ ἀγῶνας καὶ ἡ προσπάθεια γιὰ τὴν βίωση τῶν θείων ἐντολῶν καὶ τὴν κάθαρση ἀπὸ τὰ πάθη καὶ ἡ θεωρία εἶναι ἡ θέα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ.

«Ἡ ὑπομονὴ ἄνευ μεμψιμοιρίας καὶ γογγυσμῶν, ἀλλὰ μετὰ δοξολογίας συνεζευγμένη» συνιστᾶ πνευματικὴ ὡριμότητα καὶ τοποθετεῖ τὸν ἄνθρωπο στὴν προοπτικὴ τοῦ ἁγιασμοῦ καὶ τῆς σωτηρίας.