Λόγιοι Μητροπολῖτες Ναυπάκτου: Κωνσταντῖνος Μανασσῆς (1120; - 1187;)
Ἀρχιμανδρίτου π. Εἰρηναίου Κουτσογιάννη
Τόν ἐπισκοπικό θρόνο τῆς παλαιᾶς καί ἱστορικῆς Μητροπόλεως Ναυπάκτου ἐλάμπρυναν κατά καιρούς διάφοροι λίαν εὐπαίδευτοι ἄνδρες, μέ ἐκκλησιαστικό ἦθος, μέ πολλές γνώσεις καί μέ πλούσιο καί σπουδαῖο συγγραφικό ἔργο. Ὁ Κωνσταντῖνος Μανασσής ὑπῆρξε μιά τέτοια σπουδαία ἐκκλησιαστική προσωπικότητα τοῦ 12ου αἰῶνος. Δυστυχῶς, ἄν καί ἦταν πολυγραφότατος συγγραφέας, διασώζονται ἐλάχιστα, καί ἐν πολλοῖς συγκεχυμένα στοιχεῖα γιά τήν ζωή του. Γεννήθηκε περί τό 1120 (ἄν καί ὁ Ν. Βέης θεωρεῖ τό 1130 ὡς χρονολογία τῆς γεννήσεώς του), στήν Κωνσταντινούπολη. Εἶχε μεγάλη συγγένεια μέ τήν οἰκογένεια τῶν Ἀποκαύκων. Ἦταν θεῖος τοῦ Ἰωάννη Ἀποκαύκου, μετέπειτα Μητροπολίτου Ναυπάκτου. Τό οἰκογενειακό του περιβάλλον καί τό μορφωτικό ἐπίπεδό της Κωνσταντινουπόλεως εὐνόησαν τή μόρφωση καί τήν εὐρύτερη πνευματική του καλλιέργεια. Πραγματοποίησε τίς σπουδές του στήν Βασιλεύουσα, ὅπου ἀργότερα ἔγινε διδάσκαλος.
Μεταξύ των ἐτῶν 1143 καί 1152 ὁ Μανασσής συνέγραψε τό πιό γνωστό ἔργο του, τήν Χρονική Σύνοψη. Πρόκειται περί χρονογραφίας 6733 δεκαπεντασύλλαβων στίχων, πού ἀναφέρεται στή χρονική περίοδο ἀπό τή δημιουργία τοῦ κόσμου μέχρι τόν θάνατο τοῦ Νικηφόρου Βοτανειάτη τό 1081. Τό ἔργο τοῦ αὐτό διασώθηκε σέ πολλά χειρόγραφα.
Ὁ Κωνσταντῖνος Μανασσής κατεῖχε σημαντική θέση στήν κοινωνία τῆς Βασιλευούσης, καθώς διατηροῦσε φιλικές σχέσεις μέ ξακουστές οἰκογένειες. Μιά τέτοια οἰκογένεια ἦταν ἡ οἰκογένεια τοῦ Ἰωάννη Κοντοστεφάνου (συγγενική μέ τόν αὐτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνό), ἡ ὁποία ὑπῆρξε ἡ αἰτία ἑνός ταξιδιοῦ τοῦ Μανασσῆ τό 1160 στήν Παλαιστίνη καί τή Συρία.
Γιά τήν περίοδο τῆς ζωῆς του ἀπό τό 1162 ὡς τόν θάνατό του τό (1187;) ὑπάρχουν ἀρκετές διαφωνίες μεταξύ των ἐρευνητῶν. Σύμφωνα μέ τci ?ei aιαδεδομένη ἄποψη, πρίν τό 1170 χειροτονήθηκε ἐπίσκοπος Πανίου τῆς Θράκης. Σέ μολυβδόβουλο πού χρονολογεῖται ἀπό τό β’ μισό του 12ου αἰῶνος, ὑπάρχει ἡ ἑξῆς ἐπιγραφή: “Σκέποις ἄνασσα Μανασσήν Κωνσταντῖνον, τόν τῆς Πανίου προστάτην Ἐκκλησίας”. Μετά τό 1172 ἀνέλαβε Μητροπολίτης Ναυπάκτου μέχρι τόν θάνατό του πού τοποθετεῖται περί τό 1187. Τό 1180 χειροτόνησε διάκονο τόν ἀνηψιό τοῦ Ἰωάννη Ἀποκαυκο, πού βρισκόταν τότε στή Ναύπακτο. Ἐκτός ἀπό τήν Χρονική Σύνοψη ἄλλα γνωστά ἔργα τοῦ Μανασσῆ εἶναι τά ἑξῆς:
- “Ἐρωτικόν βιβλίον τό κατά Ἀρίστανδρον καί Καλλιθέαν Ἰνδικόν, διά στίχων πολιτικῶν”. Δέν σώζεται πλῆρες ἀντίγραφο τοῦ ἔργου αὐτοῦ, ὅπου καί πάλι οἱ στίχοι εἶναι δεκαπεντασύλλαβοι.
- “Βίος τοῦ Ὀππιανοῦ”. Σύντομο ποίημα ἀπό 52 δεκαπεντασύλλαβους στίχους.
- “Ὁδοιπορικόν εἰς τήν κατά τά Ἱεροσόλυμα ἀποδημίαν αὐτού”.
- “Ἔκφρασις εἰκονισμάτων ἐν μαρμάρω κυκλοτερεῖ, κατά μέσον μέν τυπούντων τήν γῆν, ἐν μορφή γυναικός, κύκλω δέ παρόντων ὀπωρῶν καί τινῶν ζώων θαλασσίων καί ἄλλων διαφόρων”. Τό ἔργο αὐτό ἐκδόθηκε στή Λειψία τό 1865.
- “Μονωδία ἐπί τῇ σεβαστή κυρά Θεοδώρα Κοντοστεφανίνη”
- “Εὐχή εἰς τήν Δέσποιναν ἡμῶν Θεοτόκον”
- “Στίχοι συνοψίζοντες τά προχειρότερα περί τῶν ἀστέρων”
- “Στίχοι εἰς τήν κοσμοποιίαν”
- “Ἔκφρασις ἁλώσεως σπίνων καί ἀκανθίδων”
- “Ἔκφρασις ἀνθρώπου μικρού”
- “Ἔκφρασις κυνηγεσίου γεράνων”
- Προβολές: 2802