Χάϊδως Παπαδημητρίου: «Ἀντίο»

Χάϊδως Παπαδημητρίου, Δασκάλας - Κατηχήτριας

Τὸ κείμενο ἐκφωνήθηκε ἀπὸ τὴν κ. Παπαδημητρίου, τὴν ἡμέρα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, κατὰ τὴν καθιερωμένη ἐκδήλωση ποὺ διοργάνωσε ὁ Σύλλογος Δασκάλων καὶ Νηπιαγωγῶν Ναυπακτίας-Δωρίδος, γιὰ νὰ τιμήση τοὺς δασκάλους ποὺ συνταξιοδοτήθηκαν τὴν χρονιὰ ποὺ μᾶς πέρασε.

Ἡ κ. Παπαδημητρίου, μπορεῖ νὰ εἶπε «ἀντίο» στὴν ἐνεργὸ διδασκαλικὴ δράση, ἀλλὰ συνεχίζει νὰ ὑπηρετῆ μὲ ζέση καὶ ἀγάπη τὴν Τοπική μας Ἐκκλησία ὡς Κατηχήτρια, στὴν Ἐνορία τοῦ Ἁγίου Θωμᾶ Λυγιά.

Αὐτὴ τὴ στιγμὴ νιώθω πολὺ συγκινημένη. Μιὰ πορεία προσφορᾶς στὴν ἐκπαίδευση, ἡ μακρόχρονη διδασκαλική μου πορεία, ἔφθασε στὸ τέλος της. Νιώθω βαθιὰ τὴν ἀνάγκη νὰ εὐχαριστήσω τὸν Θεὸ ποὺ μοῦ ἀνέθεσε νὰ ὑπηρετήσω αὐτὸ τὸ ἱερὸ λειτούργημα καὶ μὲ βοήθησε νὰ τὸ φέρω εἰς πέρας. Εὐχαριστῶ ἀκόμα τοὺς γονεῖς ποὺ μοῦ ἐμπιστεύθηκαν ὅ,τι πολυτιμότερο εἶχαν, τὰ παιδιά τους. Θέλω νὰ πὼ ἐπίσης ἕνα μεγάλο εὐχαριστῶ ἐκ μέρους ὅλων τῶν δασκάλων, ποὺ συνταξιοδοτηθήκαμε φέτος, στὸ Σύλλογο Δασκάλων καὶ Νηπιαγωγῶν, ποὺ εἶχε τὴν καλοσύνη νὰ μᾶς τιμήση.

Ἡ σκέψη μου αὐτὴ τὴ στιγμὴ πηγαίνει 35 χρόνια πίσω. Ἰούνιος τοῦ 1970. 40 νεαρὲς δασκάλες, ἀνάμεσά μας καὶ ἡ ἐκλεκτὴ συνάδελφος τῆς περιφερείας μας Βασιλικὴ Πάνου, παίρνουμε τὸ πτυχίο μας ἀπὸ τὴν Ἀρσάκειο Παιδαγωγικὴ Ἀκαδημία Πατρῶν. Ξέραμε ὅτι ὁ δρόμος ποὺ διαλέξαμε ἦταν δύσκολος. Ὅμως βλέπαμε μπροστά μας χιλιάδες μικρὲς ἀνθρώπινες ὑπάρξεις ὅμοιες μὲ μπουμπουκάκια, ποὺ περίμεναν τὸν ἐρχομὸ τῆς ἄνοιξης ν’ ἀνθίσουν. Καὶ στὸν ἐρχομὸ αὐτῆς τῆς ἄνοιξης ἡ δική μας συμβολὴ θὰ ἦταν καίρια. Ἡ ἀγάπη μας γι’ αὐτὲς τὶς παιδικὲς ψυχοῦλες μας ὁπλίζει μὲ θάρρος καὶ αἰσιοδοξία.

Ἡ ἐπιστημονική μας κατάρτιση ἦταν κάπως πιὸ ἐλλιπὴς ἀπὸ τὴν σημερινή, ἀφοῦ ἡ ἐκπαίδευσή μας τότε διαρκοῦσε μόνο δύο χρόνια. Ἡ Παιδαγωγικὴ Ἀκαδημία προσπάθησε μέσα σ’ αὐτὰ τὰ δύο χρόνια νὰ μᾶς δώση ὅ,τι μποροῦσε πιὸ πολύ. Καὶ τὸ σπουδαιότερο: μᾶς ἔδωσε τὰ κλειδιὰ γιὰ τὴν αὐτομόρφωσή μας. Ἡ τεχνολογία ἦταν τότε πολὺ περιορισμένη. Θυμᾶμαι τὸν ἀείμνηστο Διευθυντή μας, ποὺ μᾶς ὑποχρέωσε φεύγοντας ἀπὸ τὴν Ἀκαδημία νὰ κρατᾶμε στὸ χέρι μας μαζὶ μὲ τὸ πτυχίο κι ἕνα πρόχειρο τυπογραφεῖο γλυκερίνης. Ἐπίσης τὰ ἐποπτικὰ στὰ ὁποῖα δίναμε μεγάλη βαρύτητα, ἔπρεπε νὰ τὰ κατασκευάζουμε μόνοι μας.

Σχολικὸ ἔτος 1970-71. Ἀρχίζω τὴν ἐπαγγελματική μου σταδιοδρομία μὲ πρώτη τάξη. Ἀριθμὸς παιδιῶν 53. Ἀριθμὸς πολὺ μεγάλος καὶ τάξη πολὺ δύσκολη γιὰ μιὰ ἄπειρη δασκάλα. Μὲ τὴ βοήθεια ὅμως τοῦ Θεοῦ τὰ ἀποτελέσματα τὸν Ἰούνιο εἶναι πολὺ ἱκανοποιητικὰ καὶ αὐτό μου δίνει θάρρος. Συνεχίζω στὰ ὀρεινὰ χωριὰ τῆς Ναυπακτίας, τοῦ Ξηρομέρου καὶ τῆς Τριχωνίδας. Οἱ συνθῆκες διαβίωσης σκληρές. Ἀκόμη καὶ ἡ συγκοινωνία ὄχι τακτικὴ καὶ ἀναγκαζόμασταν οἱ δάσκαλοι νὰ διανύουμε χιλιόμετρα μὲ τὰ πόδια μερικὲς φορές, ὅταν θέλαμε νὰ μετακινηθοῦμε. Μένουμε ὅμως ὅλοι οἱ δάσκαλοι στὰ χωριὰ καὶ γινόμαστε ἡ ψυχὴ τοῦ χωριοῦ. Γνωρίζαμε τὰ προβλήματα καὶ τὶς συνθῆκες μὲ τὶς ὁποῖες ζοῦσε τὸ κάθε παιδί. Παρακολουθούσαμε τὰ ἀπογεύματα πὼς μελετοῦσαν καὶ κάτω ἀπὸ ποιὲς συνθῆκες κι ἔτσι μπορούσαμε νὰ τὰ βοηθήσουμε.

Ὁ δάσκαλος ἔπρεπε νὰ ἔχη ὅλες τὶς εἰδικότητες. Ἔπρεπε νὰ εἶναι μουσικός, τεχνικός, γυμναστὴς καὶ μάλιστα μὲ ἀπαιτήσεις, ἀφοῦ ἔπρεπε νὰ ἐτοιμάση ἀκόμα καὶ γυμναστικὲς ἐπιδείξεις καὶ ἐκθέσεις χειροτεχνίας. Τὸ φορτίο μεγάλο. Δὲν ἔφθαναν ὅλες οἱ ὑποχρεώσεις τοῦ σχολείου, ἔρχεται ἡ πολιτεία νὰ φορτώση τὸ δάσκαλο μὲ ἕνα ἀκόμη φορτίο: Τοῦ ἀναθέτει γιὰ ἕνα χρονικὸ διάστημα καὶ τὰ κοινοτικὰ καθήκοντα. Ἔτσι τὸ 1975 γίνομαι καὶ Πρόεδρος τῆς Κοινότητας. Πρέπει νὰ ἀσχοληθῶ καὶ μὲ τὰ προβλήματα τοῦ χωριοῦ καὶ νὰ λύσω ἀκόμη καὶ τὸ πρόβλημα τῆς μόλυνσης τοῦ νεροῦ, ποὺ παρουσιάστηκε ἐκεῖνον τὸν καιρό. Βάρος δυσβάστακτο γιὰ τοὺς νεανικούς μου ὤμους. Ὅμως παίρνω δύναμη ἀπὸ τὸν Θεὸ μὲ τὴν προσευχή. Ὁ Κύριος μᾶς εἶπε : «Δεῦτε πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι καγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς»

Τὰ χρόνια περνοῦν καὶ οἱ συνθῆκες στὰ χωριὰ καὶ στὰ σχολεῖα βελτιώνονται. Παίρνω ἀπόσπαση γιὰ νὰ διδάξω στὰ ἑλληνικὰ σχολεῖα τῆς Γερμανίας. Καινούργιες ἐμπειρίες, καινούργια βιώματα. Ἐκεῖ συναντῶ τὰ Ἑλληνόπουλα ποὺ μὲ καταπλήσσουν. Εἶναι ὑποχρεωμένα νὰ παρακολουθοῦν μέχρι στὶς 2 περίπου ἡ ὥρα τὸ γερμανικὸ σχολεῖο. Στὶς 2.30 χωρὶς κανεὶς νὰ τὰ ὑποχρεώνη μὲ ἕνα σάντουϊτς στὸ χέρι τρέχουν σὰν διψασμένα ἐλάφια νὰ παρακολουθήσουν τὰ μαθήματα στὸ ἑλληνικὸ σχολεῖο. Κρύβουν μέσα στὴν ψυχή τους Χριστὸ καὶ Ἑλλάδα. Αὐτὴ ἡ ἀγάπη τους γιὰ τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Ἑλλάδα ξεχυλίζει στὶς ἐθνικὲς καὶ θρησκευτικὲς ἑορτές. Τώρα καμαρώνουμε αὐτὰ τὰ παιδιὰ ἐπιτυχημένους ἐπιστήμονες καὶ οἰκογενειάρχες καὶ λέμε πὼς ἄξιζε τὸν κόπο.

Ἐπιστρέφω στὴν Ἑλλάδα. Ὁ ἀγῶνας συνεχίζεται. Κάθε χρόνο καινούργιες δυσκολίες, καινούργια προβλήματα τὰ ὁποῖα ἔπρεπε νὰ ἀντιμετωπίσω. Πόση χαρὰ ὅμως ἔνιωθα, ὅταν ἔβλεπα τὰ ἀποτελέσματα αὐτῆς τῆς ἐπίμονης ἐργασίας. Ἡ ὅποια πρόοδος τῶν μαθητῶν μου, μικρὴ ἡ μεγάλη, μὲ πλημμύριζε μὲ εὐχάριστα συναισθήματα καὶ μὲ αἰσιοδοξία. Ἐνδεικτικὴ ἡ περίπτωση πρώην μαθητή μου, ποὺ μὲ σχετικὴ κάρτα τοῦ ὡς φοιτητὴς τοῦ Πανεπιστημίου Πατρῶν μὲ εὐχαρίστησε γιὰ τὰ γράμματα ποὺ τοῦ ἔμαθα. Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀμοιβὴ τοῦ δασκάλου. Βέβαια ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια ἔκανα καὶ παραλείψεις καὶ σφάλματα, γιὰ τὰ ὁποῖα παρακαλῶ τὸ Θεὸ καὶ τοὺς μαθητές μου νὰ μὲ συγχωρήσουν. Τώρα ἦρθε ἡ ὥρα νὰ παραδώσω τὴ σκυτάλη σὲ νεώτερους συναδέλφους. Ἀνάμεικτα συναισθήματα πλημμυρίζουν τὴν ψυχή μου. Λυπᾶμαι ποὺ ἀφήνω αὐτὸ τὸ λειτούργημα ποὺ τόσο ἀγάπησα. Χαίρομαι ὅμως, γιατί ἀφήνω τὴ σκυτάλη σὲ συναδέλφους πιὸ ἐπιστημονικὰ καταρτισμένους καὶ μὲ μεγαλύτερο ζῆλο.

Ἀγαπητοὶ ἐν ἐνεργείᾳ συνάδελφοι σᾶς χαίρομαι καὶ σᾶς καμαρώνω, ποὺ διαλέξατε αὐτὸ τὸ ἐπάγγελμα ἀνάμεσα σὲ τόσα ἄλλα. Ἡ προσφορά σας στὸ παιδί, στὴν οἰκογένεια, στὴν κοινωνία εἶναι ἀμέτρητη. Ἔχετε μεγάλη δύναμη στὰ χέρια σας. Ἡ σοφία τοῦ λαοῦ μας λέει: «Πές μου ποιόν ἔχεις δάσκαλο νὰ σοῦ πὼ τί ἄνθρωπος θὰ γίνης». Τί κι ἂν οἱ ἄλλοι πλουτίζουν καὶ θησαυρίζουν; Ἐσεῖς θησαυρίζετε ἀλλιώτικα, στὶς ψυχὲς τῶν παιδών. Δικό σας ἔργο εἶναι νὰ μορφώνετε ψυχές, νὰ πλάθετε χαρακτῆρες, νὰ ἐμπνέετε ἰδανικά. Ἐνστερνιστῆτε τὶς ἀρχὲς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ποὺ γιορτάζουμε σήμερα, καὶ μεταδῶστε τις στοὺς μαθητές σας. Δουλέψτε ἀκούραστα στὶς καρδιὲς τῶν παιδιῶν, ποὺ ἡ Ἑλλάδα σας ἐμπιστεύεται.

Αὐτὴ τὴ στιγμή μου ἔρχονται στὸ νοῦ οἱ στίχοι τοῦ ποιητῆ ποὺ δείχνουν ὅλο τὸ μεγαλεῖο τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς θυσίας τοῦ δασκάλου:

Σμίλεψε πάλι δάσκαλε ψυχές

κι ὅ,τι σ’ ἀπόμεινε ἀκόμη στὴ ζωή σου

μὴν τ’ ἀρνηθῇς, θυσίασ’το ὡς τὴ στερνὴ πνοή σου.

Χτὶσ’ τὸ παλάτι δάσκαλε σοφέ!

Κι ἂν λίγη δύναμη μὲς τὸ κορμί σου μείνει

μὴν κουρασθεῖς! Εἶναι ἡ ψυχή σου ἀτσαλωμένη.

Θέμελα βάλε τώρα πιὸ γερά,

ὁ πόλεμος νὰ μὴ μπορεῖ νὰ τὰ γκρεμίσει.

Σκάψε βαθιά. Τί κι ἂν πολλοὶ σ’ ἔχουνε λησμονήσει.

Θὰ θυμηθοῦνε κάποτε κι αὐτοί

τὰ βάρη ποὺ κρατᾶς σὰν Ἄτλαντας στὴν πλάτη.

Ὑπομονή! Χτίζε σοφέ, τῆς κοινωνίας τὸ παλάτι.

Τράβα, λοιπόν, τὴ στράτα σου ἀτρόμητος

γενναῖος, καὶ σκόρπιζε τὰ μύρα σου στὴν παιδικὴ ψυχή.

Ἀπάνωθέ σου σύντροφος γλυκὸς ὁ Ναζωραῖος,

ὁ Μέγας ὁ Παιδαγωγὸς θὰ σὲ καθοδηγεῖ!–