Γεγονός καὶ Σχόλιο: Ὀρθοδοξία καὶ Εὐρώπη

Μέσα στὴν σύγχυση τῶν ἡμερῶν μας, σὲ πολλὰ ἐπίπεδα, κυκλοφόρησε ἕνα κείμενο τοῦ Ἡγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου τοῦ Ἁγίου Ὅρους Ἀρχιμ. Γεωργίου, ὁ ὁποῖος εἶναι ἕνας σύγχρονος ὁμολογητὴς τῆς πίστεως, μὲ τίτλο «Ὀρθοδοξία: ἡ ἐλπίδα τῶν ἄλλων λαῶν τῆς Εὐρώπης». Τὸ κείμενο αὐτὸ ἐντυπωσιάζει γιὰ τὴν σαφήνεια καὶ τὴν καθαρότητα τῆς σκέψεώς του, ὡς πρὸς τὸ θέμα ποιά πρέπει νὰ εἶναι ἡ θέση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὴν σύγχρονη Εὐρώπη. Ἀπὸ ὅλα ὅσα γράφονται θὰ ἀποσπάσω μερικὲς θέσεις ποὺ νομίζω μποροῦν νὰ μᾶς βοηθήσουν στὸ νὰ δοῦμε καλύτερα τὰ πράγματα ἀπὸ Ὀρθοδόξου ἐκκλησιαστικῆς προοπτικῆς, ἐπειδὴ ἐπικρατεῖ μιὰ κινητικότητα στὸ θέμα αὐτό.

Τονίζεται ὅτι «ἡ Ὀρθοδοξία δὲν ἠμπορεῖ νὰ συναποτελῇ μαζὶ μὲ τὸν Δυτικὸ Χριστιανισμὸ μιὰ ἑνιαία ¨χριστιανικὴ ταυτότητα¨, ἀλλὰ ἀντιθέτως μᾶς ὑποχρεώνει νὰ τονίσωμε ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ λησμονημένη ἀπὸ τὴν Εὐρώπη πρωτογενής της Πίστις, ἡ ὁποία πρέπει κάποτε νὰ ἀποτελέση ἐκ νέου τὴν χριστιανική της ταυτότητα». Μιὰ ἄλλη θέση εἶναι ὅτι «ἡ Ὀρθοδοξία δὲν ἔχει συνήθως τὴν ἔννοια, ποὺ τῆς ἀποδίδουν ὅσοι τὴν βλέπουν ἡ τὴν ἀντιμετωπίζουν μὲ ἰδεολογικὰ ἡ κοινωνιολογικὰ κριτήρια, ὅσοι δηλαδὴ συνηθίζουν νὰ βλέπουν στὴν καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολὴ ἀντιδυτικὰ ¨ Ὀρθόδοξα¨ τόξα παράλληλα πρὸς τὰ μουσουλμανικά, ἡ θεωροῦν τὴν Ὀρθοδοξία ὡς ἐθνικιστικὴ δύναμι τῶν λαῶν ποὺ τὴν ἀσπάζονται... Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι κάτι πολὺ πιὸ σημαντικό, οὐράνιο, ἀκατάλυτο: εἶναι τὸ ἀνεκτίμητο δῶρο τοῦ ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ στὸν κόσμο».

Σημαντικὴ εἶναι καὶ ἡ ἄποψή του ὅτι «ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας δὲν εἶναι ἁπλῶς κιβωτὸς τῆς ἐθνικῆς ἱστορικῆς μας κληρονομιᾶς. Πρωτίστως καὶ κυρίως εἶναι ἡ Μία Ἁγία Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία». Μάλιστα οἱ «Ὀρθόδοξοι λαοὶ τῶν Βαλκανίων διετήρησαν τὴν Ὀρθόδοξο Πίστι τους μὲ τὴν θυσία χιλιάδων νεομαρτύρων, ἀντιστεκόμενοι τόσο στὸν ἐξισλαμισμὸ ὅσο καὶ στὸν ἐξουνιτισμό». Ἀκόμη σημαντικὴ εἶναι ἡ παρατήρηση ὅτι «ἡ Ὀρθόδοξος παρουσία» στὶς δυτικὲς κοινωνίες «πρέπει νὰ εἶναι σεμνὴ μαρτυρία περὶ τοῦ αὐθεντικοῦ Χριστιανισμοῦ, τὸν ὁποῖον στερήθηκαν ἐπὶ αἰῶνες οἱ κοινωνίες αὐτές, λόγῳ τῶν παπικῶν καὶ προτεσταντικῶν παρεκκλίσεων ἀπὸ τὴν Ἀποστολικὴ Πίστι».

Τὰ σημεῖα αὐτὰ εἶναι ἀξιοπρόσεκτα καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἀγνοηθοῦν ἀπὸ αὐτὸν ποὺ θέλει νὰ ἐμπνέεται ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησιολογία. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία διατηρεῖ τὴν αὐθεντικὴ διδασκαλία καὶ παράδοση, παρὰ τὰ λάθη μερικῶν ἐκπροσώπων της, εἶναι τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, καὶ ὄχι ἁπλῶς μιὰ ἐθνικὴ ἡ ἄλλη κουλτούρα καὶ πολιτισμός, εἶναι ἡ κοινωνία τῆς θεώσεως καὶ ὄχι μιὰ ὁμάδα ἀνθρώπων ἡ ὁποία μὲ μιὰ χριστιανικὴ ἰδεολογία ἀντιπαρατίθεται σὲ κάποια ἄλλη ἰδεολογία. Τὴν Ἐκκλησία τὴν ἐκφράζουν οἱ ἅγιοι διὰ μέσου τῶν αἰώνων καὶ ὄχι οἱ ποικίλης μορφῆς ἐμπαθεῖς ἄνθρωποι ποὺ ἐπιδιώκουν τὴν ἀτομική τους κυριαρχία διὰ μέσου τῆς πίστεως.

Στὴν Εὐρώπη δὲν ὑπάρχει μιὰ ἑνιαία «χριστιανικὴ ταυτότητα» ποὺ διαφέρει ἀπὸ ἄλλες «ταυτότητες», θρησκευτικὲς ἡ ἀθεϊστικές -πολλὲς μάλιστα λεγόμενες χριστιανικὲς εἶναι στὴν πραγματικότηα ἀθεϊστικὲς καὶ ὑπεύθυνες γιὰ ὅσα γίνονται στὴν Δύση- καὶ ἀγωνίζεται ἐναντίον τους. Καὶ ἐπειδὴ δὲν ὑπάρχει ἑνιαία χριστιανικὴ ταυτότητα, γι αὐτὸ καὶ ἡ ἀντιμετώπιση διαφόρων κοινωνικῶν θεμάτων, ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ τὶς ἄλλες χριστιανικὲς Ὁμολογίες, δὲν ταυτίζεται, καὶ σαφῶς, ἔχει διαφορετικὴ ἀφετηρία καὶ διαφορετικὸ ἀποτέλεσμα ἀπὸ κάθε μιὰ ἀπὸ αὐτές. Ἄλλωστε, εἶναι βασικὴ θέση, τὴν ὁποία μαθαίνουν καὶ οἱ πρωτοετεῖς φοιτητὲς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς, ὅτι τὸ δόγμα ἔχει συνέπεια καὶ στὸ ἦθος, ὁπότε διαφορετικὸ δόγμα συνεπάγεται διαφορετικὸ ἦθος.

Θὰ πρέπη νὰ προσεχθοῦν αὐτὲς οἱ ἀπόψεις τοῦ Ἡγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους Ἀρχιμ. π. Γεωργίου, γιατί χαρακτηρίζονται ἀπὸ καθαρότητα, σαφήνεια, ἀνιδιοτέλεια καὶ γνησιότητα.

Ν.Ι.