Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνός: Ἅγιοι Μάρτυρες Τρόφιμος, Σαββάτιος καὶ Δορυμέδων, 19 Σεπτεμβρίου

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Στὸ Ἁγιολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ὑπάρχουν ἅγιοι ποὺ δὲν εἶναι καὶ τόσο γνωστοὶ στοὺς πολλούς, καθὼς καὶ μερικοὶ ἐντελῶς ἄγνωστοι, παρὰ τὸ ὅτι δὲν ὑστεροῦν σὲ τίποτα ἀπὸ τοὺς περισσότερο γνωστοὺς ἁγίους. Μάλιστα, κάποιοι ἀπὸ αὐτοὺς ἴσως εἶναι καὶ ἀνώτεροι, ἐπειδὴ «ἀστὴρ ἀστέρος διαφέρει ἐν δόξῃ». Συνήθως, δίδεται ἀπὸ τὴν πλειονότητα τῶν πιστῶν μεγαλύτερη βαρύτητα στὰ θαύματα ποὺ ἔχουν σχέση μὲ σωματικὲς ἰάσεις καὶ αὐτὸς εἶναι προφανῶς ἕνας ἀπὸ τοὺς λόγους ποὺ οἱ περισσότεροι γνωρίζουν κυρίως τὰ ὀνόματα τῶν ἁγίων ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἔχουν τὸ χάρισμα τῶν ἰαμάτων. Τὰ ὀνόματα τῶν περισσοτέρων Ἀποστόλων καὶ μεγάλων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, οἱ ὁποῖοι ἀνωγίσθηκαν μὲ ὅλες τους τὶς δυνάμεις καὶ συνέβαλαν τὰ μέγιστα στὸ νὰ ἐξαπλωθῆ τὸ Εὐαγγέλιο σὲ ὅλη τὴν οἰκουμένη, στὸ νὰ παραμείνη ἀνόθευτη ἡ πίστη, καὶ νὰ διασωθῇ ὁ ὀρθόδοξος τρόπος ζωῆς καὶ σωτηρίας, χωρὶς νὰ σημαίνη ὅτι δὲν ἐπιτελοῦν καὶ σωματικὲς ἰάσεις, παραμένουν ἄγνωστα στοὺς πολλοὺς καὶ σπάνια ἀκούονται. Παλαιότερα οἱ ἄνθρωποι, ἴσως ἐπειδὴ ἦσαν ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον πολύτεκνοι, ἔδιναν στὰ παιδιά τους ἐκτὸς ἀπὸ τὰ οἰκογενειακὰ ὀνόματα, καὶ τὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου ὁ ὁποῖος ἑόρταζε τὴν ἡμέρα τῆς γεννήσεως τοῦ παιδιοῦ καὶ ἔτσι διασώζονται καὶ μερικὰ «σπάνια» ὀνόματα, ὅπως τὸ Δορυμέδων, τὸ ὁποῖο ἔφερε συμμαθητής μου.

Οἱ μάρτυρες Τρόφιμος Σαββάτιος καὶ Δορυμέδων, τοὺς ὁποίους ὁ ἱερὸς ὑμνογράφος ἀποκαλεῖ, τὸν πρῶτο μακάριο καὶ τῆς Ἐκκλησίας ἐντρύφημα, τὸν δεύτερο πάνσοφο καὶ τῶν ἀθλητῶν ἐγκαλλώπισμα, καὶ τὸν τρίτο δόξα τῶν εὐσεβῶν, ἀνήκουν στὴν κατηγορία τῶν ἀγνώστων στοὺς πολλοὺς ἁγίων, ἔζησαν τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς χρόνους καὶ μαρτύρησαν στὴν Ἀντιόχεια.

Οἱ ἅγιοι Τρόφιμος καὶ Σαββάτιος βρέθηκαν κάποτε στὴν Ἀντιόχεια, εἶδαν τὰ ὄργια ποὺ γίνονταν πρὸς τιμὴν τοῦ Ἀπόλλωνα καὶ τὰ ἀποδοκίμασαν δημοσίως, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ συλληφοὺν καὶ νὰ ὁδηγηθοῦν στὸν εἰδωλολάτρη ἡγεμόνα Ἠλιόδωρο, ὁ ὁποῖος διέταξε νὰ μαστιγωθοῦν ἀνελέητα μὲ μαστίγια γεμᾶτα καρφιά. Οἱ σάρκες τους κόβονταν κομμάτια καὶ τὸ αἷμα ἔρρεε σὰν ποτάμι, μὲ ἀποτέλεσμα ὁ Σαββάτιος νὰ ἀφήση τὴν τελευταία του πνοή. Ὁ Τρόφιμος συνέχισε νὰ παραμένη ὄρθιος καὶ ὁδηγήθηκε σὲ σκληρότερο ἡγεμόνα, τὸν Περώνιο, ὁ ὁποῖος τὸν ἔγδαρε ζωντανὸ καὶ τὸν ἔρριξε μισοπεθαμένο στὴν φυλακή. Ἐκεῖ στὴν φυλακή τον ἐπισκέφθηκε κάποιος βουλευτὴς ὀνόματι Δορυμέδων, ὁ ὁποῖος εἶχε παρακολουθήσει τὰ βασανιστήρια τῶν μαρτύρων καὶ βλέποντας τὴν ὑπομονή, τὴν ἠρεμία καὶ τὴν ἀνεξικακία τους πίστευσε στὸν Χριστὸ καὶ θέλησε νὰ συναντήση τὸν ἅγιο Τρόφιμο καὶ νὰ συνομιλήση μαζί του. Βγαίνοντας ἀπὸ τὴν φυλακὴ ὁ Δορυμέδων ὁμολόγησε τὴν πίστη του στὸν Χριστό, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ βασανισθῇ σκληρὰ καὶ νὰ ριχθῇ μαζὶ μὲ τὸν ἅγιο Τρόφιμο στὰ ἄγρια θηρία, τὰ ὁποῖα ὅμως σεβάσθηκαν τοὺς μάρτυρες καὶ δὲν τοὺς πείραξαν καθόλου. Ἡ ἀρκούδα καὶ ἡ λεοπάρδαλη, παρὰ τὸ ὅτι ἦσαν πεινασμένες, πλησίασαν τοὺς μάρτυρες καὶ στάθηκαν στὰ πόδια τους σὰν ἥμερα ἀρνάκια. Τότε, στάλθηκε ἐναντίον τους καὶ ἕνα ἐξαγριωμένο ἀπὸ τὴν πείνα λιοντάρι, τὸ ὁποῖο ὅμως συμπεριφέρθηκε κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο μὲ τὰ δύο προηγούμενα θηρία. Ὅταν εἶδε τὴν συμπεριφορὰ τῶν θηρίων ὁ εἰδωλολάτρης ἡγεμόνας, ἐξαγριώθηκε περισσότερο ἀπὸ αὐτὰ καὶ ἔδωσε ἐντολὴ νὰ τοὺς ἀποκεφαλίσουν. Καὶ μὲ τὸν τρόπον αὐτὸ οἱ μάρτυρες παρέδωσαν τὴν ἁγία ψυχή τους «εἰς χεῖρας Θεοῦ ζῶντος».

Ὁ βίος καὶ ἡ πολιτεία τῶν τριῶν αὐτῶν μαρτύρων μας δίνει τὴν ἀφορμὴ νὰ τονίσουμε τὰ ἀκόλουθα.

Ὁ ἄνθρωπος ὅταν ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ζῇ χωρίς την Χάρη του, ἡ δαιμονίζεται ἡ ἀποκτηνώνεται καὶ ἀποθηριοῦται. Μᾶλλον γίνεται χειρότερος ἀπὸ τὰ ἄγρια θηρία, γιατί ἐκεῖνα σεβάσθηκαν τοὺς μάρτυρες καὶ δὲν τοὺς ἔβλαψαν, παρὰ τὸ ὅτι ἦσαν νηστικά, καὶ λογικὰ θὰ ἔπρεπε νὰ τοὺς κατασπαράξουν. Δὲν τὸ ἔκαναν ὅμως, ἐπειδὴ καὶ αὐτὰ τὰ ἄλογα ζῶα καταλαβαίνουν τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ, «ὀσφραίνονται» τὴν ἄκτιστη Θεία Χάρη καὶ ἠρεμοῦν. Μελετῶντας κανεὶς τοὺς βίους τῶν ἁγίων διαπιστώνει ὅτι πολλοὺς ἁγίους, ποὺ ζοῦσαν στὴν ἔρημο, τοὺς ὑπηρετοῦσαν ἄγρια ζῶα, ὅπως ἀρκοῦδες, λιοντάρια κ.λ.π.

Ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ ὅταν εἰσέρχεται μέσα στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου τὴν μαλακώνει καὶ τὴν πλαταίνει τόσο, ὅσο νὰ χωρῆ ἀγαπητικὰ ὅλη τὴν οἰκουμένη. Ἀντίθετα, χωρὶς τὴν ἄκτιστη θεία Χάρη ἡ καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου στενεύει καὶ γίνεται σκληρότερη ἀπὸ τὴν πέτρα καὶ τὸ ἀτσάλι, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ παραμένη ἀσυγκίνητη μπροστὰ στὸν ἀνθρώπινο πόνο, τὴν φτώχεια, τὴν ἐξαθλίωση καὶ τὴν δυστυχία. Κυριαρχεῖται ἀπὸ τὰ πάθη καὶ ἀδιαφορεῖ ἐντελῶς γιὰ τοὺς ἄλλους. Εἶναι τελείως ξένη πρὸς τὴν ἀληθινὴ ἀγάπη καὶ διακρίνεται γιὰ τὴν ἰδοτέλεια, τὴν ἀλαζονεία καὶ τὸ μῖσος γιὰ ἐκείνους ποὺ θεωρεῖ ἐχθρούς. Μάλιστα, στὴν περίπτωση ποὺ ὁ θεωρούμενος ὡς ἐχθρὸς εἶναι ἀδύναμος, ἡ συντριβὴ καὶ ἡ ἐξαφάνισή του σὲ ἠθικό, ἡ καὶ σὲ βιολογικὸ ἐπίπεδο, ἀνάλογα μὲ τὶς περιστάσεις, εἶναι κάτι παραπάνω ἀπὸ σίγουρη.

Ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ διὰ τῶν ἁγίων μεταβάλλει τὴν ζούγκλα σὲ ἤρεμο τοπίο καὶ τὰ ἄγρια θηρία σὲ ἀρνάκια. Ἐνῷ ἡ παρουσία τῶν ἐμπαθῶν ἀνθρώπων, τῶν ἀγριοτέρων θηρίων, μεταβάλλει τὸ ἤρεμο τοπίο σὲ ζούγκλα, τὸν ἐπίγειο παράδεισο σὲ ἐπίγεια κόλαση, τὴν εἰρήνη σὲ ταραχή, τὴν χαρὰ σὲ θλίψη καὶ πόνο ἀβάσταχτο καὶ τὸ χαμόγελο σὲ δάκρυ.

Στὶς μέρες μας, γίναμε μάρτυρες ἑνὸς πολέμου μπροστὰ στὴν σκληρότητα καὶ τὴν ἀγριότητα τοῦ ὁποίου θὰ ὑποκλίνονταν καὶ τὰ ἀγριότερα θηρία τῆς ζούγκλας. Τὸ αἷμα τῶν ἀθώων θυμάτων, ποὺ «βοὰ πρὸς Κύριον» ὅπως τὸ αἷμα «Ἄβελ τοῦ δικαίου», φανερώνει τὸ μέχρι ποὺ μπορεῖ νὰ φθάση ἡ ἀνθρώπινη μωρία καὶ σκληροκαρδία, ἀλλὰ καὶ ἡ ὑποκρισία τῶν «δοκούντων ἄρχειν τῶν ἐθνῶν».

Ἡ ἀπιστία ὁδηγεῖ κατὰ κανόνα στὴν σκληροκαρδία καὶ τὴν μισανθρωπία. Ἀντίθετα, ὁ φιλόθεος εἶναι καὶ φιλάνθρωπος, ἐπειδὴ ἡ ἄκτιστη Χάρη τοῦ Θεοῦ μεταβάλλει καὶ μεταποιεῖ τὴν «λιθίνη καρδία σὲ σαρκίνη».–