Κύριο θέμα: Ὁ Μοναχισμὸς στὴν Ρουμανία - Στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Ὀλτενίας τῆς Ρουμανίας

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Πρὶν λίγους μῆνες ἔλαβα πρόσκληση ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Ὀλτενίας κ. Θεοφάνη, γνωστό μου ἀπὸ προηγούμενη ἐπίσκεψη στὴν Ρουμανία καὶ τὴν Κραϊόβα, νὰ συμμετάσχω στὶς ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς του, καὶ μάλιστα στὴν ἱστορικὴ Ἱερὰ Μονὴ Κοιμήσεως Θεοτόκου Tismana.

Ἀνταποκρίθηκα στὴν πρόσκλησή του, διότι ἀντελήφθηκα τὴν σημασία τῶν ἐκδηλώσεων καὶ τοῦ μοναστικοῦ Συνεδρίου, ποὺ ἔγινε μὲ ἀφορμὴ τὰ 600 χρόνια ἀπὸ τὴν κοίμηση τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τῆς Tismana, καὶ ὕστερα ἀπὸ σχετικὴ ἄδεια τῆς Ἱερᾶς Συνόδου παρευρέθηκα στὶς ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις.

Θὰ καταγράψω μερικὲς ἐντυπώσεις μου, χάριν τῆς ἐνημερώσεως τῶν ἀναγνωστῶν τῆς ἐφημερίδος μας μὲ σκοπὸ νὰ γνωρίζουμε τί συμβαίνει σὲ ἄλλες Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, διότι ἔτσι ἀποκτοῦμε τὴν ἑνότητα μεταξύ μας, ἰδιαιτέρως δὲ στὸν εὐαίσθητο καὶ ζωντανὸ χῶρο τῶν Βαλκανίων.

1. Ἡ πρόσκληση τοῦ Μητροπολίτου Ὀλτενίας

Ἡ ἐπιστολή – πρόσκληση τοῦ Μητροπολίτου Ὀλτενίας διαγράφει τὴν ὅλη προοπτικὴ αὐτῶν τῶν ἐκδηλώσεων.

Τὸ γράμμα ἔχει ὡς ἑξῆς:

«Σεβασμιώτατε,

Μὲ τὴν ἐν Χριστῷ ἀγάπῃ, θὰ θέλαμε νὰ Σᾶς προσκαλέσουμε στὴν Ἀρχιεπισκοπή της Κραϊόβα κατὰ τὴν περίοδο 22-24 Σεπτεμβρίου 2006 μὲ τὴν εὐκαιρία τοῦ ἑορτασμοῦ τῶν 600 ἐτῶν ἀπὸ τὴν εἰς οὐρανοὺς ἄνοδον τοῦ ἁγίου Νικοδήμου ἀπὸ τὴν Tismana.

Μὲ αὐτὴν τὴν ἰδιαίτερη εὐκαιρία σκοπεύουμε νὰ ὀργανώσουμε στὸ Μοναστήρι τῆς Tismana ἕνα Συνέδριο μὲ θέμα: «Ἡ προσφορὰ τοῦ ἁγίου Νικοδήμου στὴν Ρουμανικὴ μοναχικὴ ζωή», ὅπου Ἱεράρχες καὶ Ἡγούμενοι ἀπὸ ὅλη την Ρουμανία θὰ λάβουν μέρος. Θὰ εἶναι ἰδιαίτερη εὐλογία γιὰ μᾶς νὰ μᾶς τιμήσετε μὲ τὴν παρουσία Σας, ἐπειδὴ σκοπεύουμε ἐπίσης νὰ παρουσιάσουμε τὸν τόμο: «Ὁ Ὀρθόδοξος Μοναχισμὸς ὡς προφητική, ἀποστολικὴ καὶ μαρτυρικὴ ζωή», γραμμένο ἀπὸ τὴν Σεβασμιότητά σας καὶ μεταφρασμένο ἀπὸ τὸν ἐκδοτικὸ οἶκο τῆς Μητροπόλεως Oltenias.

Θὰ θέλαμε νὰ Σᾶς ὑπενθυμίσουμε ὅτι ὁ ἅγιος Νικόδημος ἀπὸ τὴν Tismana τιμᾶται ὡς προστάτης τῆς Μητροπόλεως τῆς Oltenias, ἐπειδὴ ἵδρυσε μὲ τὴν δραστηριότητά του τὰ Μοναστήρια τῆς Vodita καὶ τῆς Tismana. Ἡ προσωπικότητά του εἶναι συνδεδεμένη μὲ τὴν περιοχὴ τῆς Oltenia, ἀλλὰ ἡ πνευματικὴ κληρονομιὰ ποὺ ἄφησε σὲ μᾶς ὡς ὀργανωτὴς τοῦ Ρουμανικοῦ Μοναχισμοῦ καὶ ὑπερασπιστὴς τῆς ἀληθινῆς ὀρθόδοξης πίστης ἀνήκει σ' ὅλη τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία της Ρουμανίας.

Συνεπῶς, ἡ προσωπικότητα τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τῆς Tismana ξεπερνᾶ τὰ σύνορα τῆς Ὀltenia καὶ τῆς χώρας μας. Δι’ ὅλης τῆς ζωῆς καὶ τῆς δραστηριότητας, βόρεια καὶ νότια τοῦ Δούναβη, ὁ ἅγιος Νικόδημος εἶναι βαθύτατα συνδεδεμένος μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Βαλκανικὴ περιοχή.

Γεννήθηκε στὶς ἀρχὲς τοῦ 14ου αἰῶνα στὸ Prilep, στὴν Μακεδονία, καὶ ἐπέλεξε νὰ ἐγκαταλείψη τὸ σπίτι καὶ νὰ ἀνακαλύψη τὸ θρησκευτικὸ καὶ εὐσεβὲς πνεῦμα σὰν μοναχὸς στὸ Ἅγιον Ὅρος, στὴν Ἑλλάδα. Αὐτὸ τὸ πνεῦμα τὸν ὁδήγησε ἔπειτα στὰ μοναστήρια τῆς Σερβίας, στὴν Vratna καὶ Manastirita, ὅπως διατηρήθηκε ἀπὸ τὴν παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας στὴν χώρα μας. Ἐπίσης εἶναι παρὼν στὴν Ὀρθόδοξη ζωὴ σὰν ἕνας εὐφυὴς διπλωμάτης τοῦ Σερβικοῦ Πατριαρχείου στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ σὰν ἕνας ἀξιόπιστος σύμβουλος τῶν Σέρβων καὶ Ρουμάνων ἀρχόντων. Ἐν τῷ μεταξὺ ὁ ἅγιος Νικόδημος ἀλληλογραφοῦσε μὲ τὸν ἅγιο Εὐθύμιο, τὸν Πατριάρχη τῆς Tarnova, γιὰ τὴν ἐπίλυση τῶν θεολογικῶν προβλημάτων τῆς ἐποχῆς. Ὅλες αὐτὲς οἱ διασυνδέσεις μὲ ἐκκλησιαστικοὺς καὶ πολιτικοὺς ἐκπροσώπους ἀπὸ τὴν Σερβία, Ἑλλάδα καὶ Βουλγαρία μας ὁδήγησαν σὲ μιὰ καλύτερη κατανόηση τοῦ τρόπου μὲ τὸν ὁποῖον ὁ ἅγιος Νικόδημος ἐπέτυχε στὴν δημιουργία μιᾶς ἐσωτερικῆς, πνευματικῆς καὶ πανορθόδοξης ἑνότητας.

Συνεπῶς, ὁ ἅγιος Νικόδημος μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι ἐμεῖς ἀνήκουμε στὸν Ὀρθόδοξο κόσμο καὶ ὅτι οἱ χιλιετεῖς σχέσεις μὲ ὅλους τοὺς Ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς τῶν Βαλκανίων δὲν θὰ πρέπη νὰ διακοποῦν. Ὅθεν, ἡ δική Σας παρουσία ἐδῶ στὴν Ρουμανία μὲ τὴν εὐκαιρία αὐτοῦ τοῦ γεγονότος θὰ μᾶς βοηθήση νὰ δηλώσουμε σταθερὰ ὅτι ἐμεῖς, οἱ Ὀρθόδοξοι ἀπὸ τὰ νότια τοῦ Δούναβη (Ἕλληνες, Σέρβοι, Ἀλβανοὶ καὶ Βούλγαροι) καὶ ἀπὸ τὰ βόρεια, εἴμαστε στὴν ψυχὴ καὶ στὴν πίστη μέρος τῆς μεγάλης οἰκογένειας τοῦ Ἀνατολικοῦ Βυζαντίου. Μόνον μαζὶ θὰ μπορέσουμε νὰ ὑποστηρίξουμε τὴν Χριστιανικὴ Ὀρθόδοξη θρησκευτική μας ταυτότητα σὲ ἕνα ἐκκοσμικευμένο εὐρωπαϊκὸ πλαίσιο.

Ἔχοντας στὴν καρδιά μας τὴν ἐλπίδα ὅτι ἡ Σεβασμιότητά Σας θὰ μᾶς τιμήση μὲ τὴν παρουσία Σᾶς αὐτὸ τὸ ἔτος, –θὰ βρεθῆτε ἀνάμεσα στοὺς Χριστιανοὺς τῆς Oltenia– περιμένουμε νὰ μᾶς ἀπαντήσετε γιὰ νὰ Σᾶς ἀποστείλουμε τὶς περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικὰ μὲ τὸ πρόγραμμα.

Μὲ ἀδελφικὴ ἀγάπη ἐν Χριστῷ

Ὁ Μητροπολίτης τῆς Oltenia

Θεοφάνης»

2. Μερικὲς ἀπὸ τὶς ἐντυπώσεις μου

Πρὶν τρία χρόνια ποὺ ἐπισκέφθηκα τὴν Ρουμανία συνοδεύοντας τὸν Μάκ. Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κ. Χριστόδουλο μοῦ δόθηκε ἡ εὐκαιρία νὰ καταγράψω τὶς ἐντυπώσεις μου ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία τῆς σύγχρονης Ρουμανίας, ὕστερα ἀπὸ τὴν πτώση τοῦ Κομμουνιστικοῦ Καθεστῶτος. Δὲν θὰ ἐπανέλθω στὰ ἴδια θέματα (βλ. Ε.Π. τεύχ. 89, Ἰουν. 2003), ἀλλὰ θὰ τονίσω ἄλλες πλευρές.

α) Ρωμανία - Ρουμανία

Θὰ πρέπη ἐπιγραμματικῶς νὰ γραφῆ κάτι περὶ τοῦ ὀνόματος τοῦ Κράτους Ρουμανία, κατὰ τὴν ἄποψη τοῦ ἀειμνήστου π. Ἰωάννου Ρωμανίδη.

Ὅλη ἡ αὐτοκρατορία ἀπὸ τὴν Δυτικὴ Εὐρώπη μέχρι τὴν Μέση Ἀνατολή, ποὺ καλύπτει σήμερα τὴν Ἀγγλία, Πορτογαλία, Ἱσπανία, Γαλλία, Ἑλβετία, Ἰταλία, Αὐστρία, τὰ Βαλκάνια, ὅλη τὴν Βόρεια Ἀφρική, τὸν Λίβανο, τὴν Συρία, τὴν Τουρκία, τὶς Ρωσικὲς παραλίες τοῦ Εὔξεινου Πόντου, λεγόταν κατὰ τὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία ἡ Ρωμανία, ἀπὸ τὴν Πρωτεύουσα Ρώμη καὶ ἀργότερα τὴν Νέα Ρώμη. Ὁ Μ. Ἀθανάσιος γράφει «μητρόπολις ἡ Ρώμη της Ρωμανίας ἐστίν». Μὲ τὴν ἵδρυση τῆς Νέας Ρώμης – Κωνσταντινουπόλεως ἁπλῶς τὸ Κράτος ἄλλαξε Πρωτεύουσα.

Αὐτὴ ἡ ἐθνικὴ συνείδηση διατηρήθηκε μέχρι τέλους στὴν ἀνατολικὴ πλευρὰ τῆς Αὐτοκρατορίας καὶ οἱ κάτοικοί της λέγονταν Ρωμαῖοι ἡ Ρωμηοὶ καὶ ὁ Αὐτοκράτορας «Βασιλεὺς Ρωμαίων». Ἡ Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία εἶχε δύο ἐπίσημες γλῶσσες, τὴν ἑλληνικὴ καὶ τὴν λατινική.

Ἡ διάσπαση «τῆς ἑνιαίας ἱστορικῆς Ρωμανίας εἰς ρωμαϊκὴ (δυτικὴ) καὶ βυζαντινὴ αὐτοκρατορία εἶναι κατασκεύασμα τῶν Φράγκων κατακτητῶν τῆς δυτικῆς ἐν Γαλλίᾳ, Ἰταλία, Ἑλβετία, καὶ Αὐστρία Ρωμαιοσύνης». Οἱ Φράγκοι ἀπὸ τὸν 8ο καὶ 9ο αἰῶνα ἀπεκάλεσαν τοὺς δυτικοὺς κατοίκους τῆς Αὐτοκρατορίας Ρωμαίους καὶ τοὺς ἀνατολικοὺς κατοίκους Γραικούς.

Ἔτσι, τὸ κρατικό - ἐθνικὸ ὄνομα τῶν κατοίκων τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας εἶναι Ρωμανία. Μὲ αὐτὸ τὸ ὄνομα τὴν συναντοῦμε σὲ κείμενα τοῦ δεκάτου ἕκτου (16ου) αἰῶνος. Μὲ αὐτὴν τὴν ὀνομασία τιτλοφοροῦνται διάφορες περιοχές, ὅπως Ρούμελη, Ἀνατολικὴ Ρωμυλία κλπ.

Τὸ μῖσος τῶν Φράγκων ἐναντίον τῆς ἑνιαίας Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νὰ ὀνομασθοῦν ἀπὸ τὸν 16ο αἰῶνα οἱ κάτοικοι τῆς Ἀνατολικῆς Αὐτοκρατορίας Βυζαντινοί – Γραικοὶ καὶ οἱ Ἀνατολικοὶ Ρωμαῖοι, καὶ οἱ Γερμανοί – Φράγκοι ὡς Ρωμαῖοι, ὁ δὲ ἡγεμόνας τους ὡς «Βασιλεὺς τῶν Ρωμαίων».

Ἀργότερα μὲ τὴν ἐπήρεια τοῦ διαφωτισμοῦ καὶ τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ οἱ Φράγκοι διέσπασαν τὴν Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία τῶν Βαλκανίων σὲ Κράτη, ὅπως Ἑλλάδα, Ἀλβανία, Σερβία, Βουλγαρία, Ρουμανία. Προηγουμένως οἱ κάτοικοι τῶν περιοχῶν αὐτῶν ἦταν ἑλληνόφωνοι καὶ λατινόφωνοι κάτοικοι τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας.

Ἔτσι, οἱ κάτοικοι τῆς σημερινῆς Ρουμανίας ποὺ εἶναι ἀπόγονοι τῶν λατινοφώνων καὶ ἑλληνοφώνων Ρωμαίων, ἔλαβαν τὸ ὄνομα Ρουμανία (Romania). Δηλαδὴ τὸ προηγούμενο κρατικὸ ὄνομα Ρωμανία ἀποδόθηκε στὸ νέο Κράτος, πρᾶγμα ποὺ σημαίνει ὅτι τὸ ἐθνικὸ ὄνομα τῆς Αὐτοκρατορίας δόθηκε σὲ μιὰ ἀπὸ τὶς ἐπαρχίες της. Συγχρόνως δὲ ἀλλοιώθηκε καὶ πολιτιστικὰ ἀπὸ τὴν Δύση καὶ παρουσιάζεται ὡσὰν νὰ μὴν ἔχη μεσαιωνικὴ ἱστορία.

Εἶναι σημαντικὸ ὅτι κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας «οἱ σλαυόφωνοι ἦσαν μιὰ μικρὰ μειονότης στὰ Βαλκάνια» (ἐνθ. ἀνωτ. σελ. 179). Στὰ Βαλκάνια κατοικοῦσαν ἑλληνόφωνοι καὶ λατινόφωνοι Ρωμαῖοι. Ἔτσι ἐξηγεῖται ὅτι «ἡ βλαχικὴ (γλῶσσα) εἶναι ἡ ρωμαϊκὴ (λατινικὴ ) καὶ ἡ ἑλληνικὴ εἶναι ἡ ρωμαίϊκη καὶ ἡ ἀρβανίτικη εἶναι ἡ ὡραιότατη σύνθεση τῶν δύο».

Αὐτὴν τὴν ἑνιαία πολιτιστικὴ παράδοση τὴν συναντᾶ κανεὶς στὰ μνημεῖα ποὺ ὑπάρχουν στὰ Βαλκάνια, στὶς ἁγιογραφίες τῶν Ἱερῶν Ναῶν καὶ Μονῶν, ὅπου φαίνεται ἡ ἐπίδραση τῆς Μακεδονικῆς καὶ Παλαιολογείου Τέχνης, καὶ στὶς κοινὲς παραδόσεις μὲ τὶς τοπικὲς ἰδιαιτερότητες.

Ἔτσι, μποροῦμε νὰ καταλάβουμε τὴν μετακίνηση τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τῆς Tismana ἀπὸ τὴν περιοχὴ τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀχρίδος στὸ Ἅγιον Ὅρος, ὅπου διετέλεσε καὶ Πρωτεπιστάτης, καὶ στὴν συνέχεια τὴν μετάβασή του στὴν σημερινὴ Σερβία καὶ τὴν σημερινὴ Ρουμανία, καθὼς καὶ τὸ ὅτι ἐνδιαφερόταν γιὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ κατάσταση τῆς Ἐκκλησίας ποὺ βρισκόταν στὴν σημερινὴ Βουλγαρία. Ἦταν πράγματι Ρωμηός.

Γιὰ νὰ ἐννοήσουμε αὐτὴν τὴν δράση του, πρέπει νὰ ὑπερβοῦμε τὴν διαίρεση ποὺ ὑφίσταται σήμερα σὲ διάφορα Κράτη καὶ νὰ ἐννοήσουμε τὴν κοινὴ Ρωμαίϊκη συνείδηση. Γι' αὐτὸ ὅταν ἐπισκέπτομαι τὰ Βαλκάνια, αἰσθάνομαι ὡς Ρωμηὸς ὅτι βρίσκομαι στὸ «σπίτι» μου καὶ τὴν πολιτιστική μου Πατρίδα καὶ καυχῶμαι γι' αὐτό.

Σχετικὰ μὲ τὸ Ρουμανικὸ Κράτος πρέπει νὰ σημειωθῇ ὅτι τὰ ἐδάφη ποὺ ἀποτελοῦν τὴν σημερινὴ Ρουμανία κατὰ τὴν ἀρχαία ἐποχή, ὅπως ἀναφέρει ὁ Ἡρόδοτος, ἦταν μέρος της Δακίας καὶ οἱ κάτοικοί της λέγονταν Δάοι, Γέτες, Δάκες καὶ Δακοί. Οἱ Ἕλληνες ἀπὸ ἀρχαιοτάτους χρόνους ἦλθαν σὲ ἐπικοινωνία μὲ τοὺς κατοικοῦντες παρὰ τὸν ποταμὸ Δούναβη καὶ τὰ βόρεια παράλια τοῦ Εὐξείνου Πόντου καὶ διασώζονται ἐπιγραφὲς καὶ νομίσματα, συνετέλεσαν δὲ στὸν ἐκπολιτισμὸ τῶν ἰθαγενῶν. Κατὰ τὴν διάρκεια τῶν Φαναριωτῶν ἡγεμόνων (1711-1821) ὅλα τὰ ἐπίσημα ἔγγραφα, ὅπως γινόταν καὶ στοὺς πρώτους χρόνους τῆς Τουρκοκρατίας, γράφονταν στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα. Ἐκκλησιαστικῶς θεωροῦσαν τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ὡς κεφαλὴ τῆς Ὀρθοδοξίας. Εἶναι γνωστὸν ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης διετέλεσε Ἡγεμόνας τῆς Βλαχίας. Εὐπαίδευτοι Ἕλληνες δίδαξαν σὲ ὅλες τὶς Σχολὲς τῆς περιοχῆς.

Ἡ ἱστορία τοῦ Κράτους τῆς σημερινῆς Ρουμανίας ἀρχίζει τὸν Μάρτιο τοῦ 1856, μετὰ τὸν Κριμαϊκὸ Πόλεμο, μὲ τὴν Συνθήκη τῶν Παρισίων. Ἡ διεθνὴς ἐπιτροπὴ ποὺ συστάθηκε ἀποφάσισε τὴν ἕνωση τῶν ἡγεμονιῶν της Βλαχίας καὶ τῆς Μολδαυΐας σὲ ἕνα Κράτος. Ἡ ἕνωση τῶν παραδουνάβιων ἡγεμονιῶν πραγματοποιήθηκε τρία ἔτη μετά, τὸ 1859. Μετὰ τὸν Πρῶτο Παγκόσμιο Πόλεμο προσαρτήθηκαν καὶ ἄλλες περιοχὲς καὶ ἀπετέλεσαν τὴν σημερινὴ Ρουμανία.

Ἑπομένως, τὸ ὄνομα Ρουμανία (Romania) εἶναι οἰκειοποίηση τοῦ ἐθνικοῦ ὀνόματος τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας ἀπὸ μιὰ ἐπαρχία της. Ἐὰν οἱ κάτοικοι τῆς Ρουμανίας εἶναι Ρουμάνοι, ἐμεῖς εἴμαστε Ρουμελιῶτες, καὶ ἐὰν σκάψουμε στὸ πολιτιστικὸ μᾶς D.N.A. ἔχουμε κοινὴ ζωή, ἱστορία, πολιτισμό, παραδόσεις. Οὔτε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες εἴμαστε ἀποξενωμένοι ἀπὸ τὴν μεσαιωνική μας ἱστορία (Ρωμανία – Βυζάντιο) σὰν νὰ ἔχουμε παπποῦ (Ἀρχαία Ἑλλάδα) χωρὶς πατέρα (Ρωμηοσύνη), οὔτε οἱ Ρουμάνοι εἶναι ὀρφανοὶ ἀπὸ πατέρα, δηλαδὴ δὲν εἶναι ἀπόγονοι τῶν κατοίκων τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας. Ἔχουμε κοινοὺς γονεῖς-πατέρας, τοὺς ὁποίους προσπάθησαν οἱ δυτικοὶ νὰ ἀφανίσουν. Ἀλλὰ ἐμεῖς ἔχουμε διαχρονικὴ ἱστορικὴ μνήμη, δὲν πάσχουμε ἀπὸ πνευματικὴ ἀμνησία καὶ ἀπὸ πολιτιστικό - ἱστορικὸ ἀλτσχάϊμερ. Ἔτσι ἐξηγεῖται ὅτι ὅλοι ἀγαποῦμε τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ τὸ Ἅγιον Ὅρος.

β) Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στὴν Ρουμανία

Ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία τῆς Ρουμανίας εἶναι πολυκύμαντη καὶ συνέβησαν περίπου οἱ ἴδιες ἐξελίξεις μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος.

Ὁ Χριστιανισμὸς μεταδόθηκε ἀπὸ τοὺς Ἀποστόλους, κυρίως ἀπὸ τὸν ἅγιο Ἀνδρέα, κατὰ τὸν Εὐσέβιο Καισαρείας. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος κάνει λόγο ὅτι μετέδωσε τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ ἀπὸ Ἱεροσόλυμα ἕως τοῦ Ἰλλυρικοῦ (Ρώμ. ἰε , 19). Οἱ Ἐπίσκοποι Δακίας συμμετεῖχαν στὶς Ἄ, Β, Γ καὶ ἄλλες Οἰκουμενικὲς Συνόδους. Ἀργότερα, τὸ 535, ὁ Ἰουστινιανὸς ἵδρυσε τὴν Ἐπισκοπὴ τῆς Πρώτης Ἰουστινιανής. Τὸν 14ο αἰῶνα ἀναφέρεται ἡ Μητρόπολη Οὐγγροβλαχίας.

Τὸν 16ο αἰῶνα παρατηρεῖται μεγάλη εἴσοδος ἁγιορειτῶν Μοναχῶν στὶς περιοχές της Μολδοβλαχίας, οἱ ὁποῖοι μετέφεραν τὸ βυζαντινὸ τυπικὸ καὶ δημιούργησαν τὴν ἄνθηση τοῦ Μοναχισμοῦ.

Τὰ σπέρματα τῆς αὐτοκεφαλίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς περιοχῆς αὐτῆς ἐτέθησαν ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Μολδαβίας Βενιαμὶν Κουστάκε (1803-1808) καὶ διαδοχικῶς οἱ Μητροπολῖτες ἀπεσπάσθησαν ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Διὰ νόμου τὸ 1864 ἡ Ρουμανικὴ Ἐκκλησία, κατὰ μίμηση τῆς αὐτονόμου ἀνεξαρτητοποιήσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀνακηρύχθηκε ἀνεξάρτητη διοικητικῶς ἀπὸ κάθε ξένη ἀρχή, παραμένουσα ἡνωμένη μὲ τὶς ἄλλες Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες μόνον δογματικῶς, διοργανώθηκε δὲ κατὰ τὰ προτεσταντικὰ πρότυπα. Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἐπέκρινε αὐτὲς τὶς μεταβολές, ἀλλὰ τελικὰ τὸ 1885 μὲ Πατριαρχικὸ καὶ Συνοδικὸ Τόμο χορήγησε τὸ Αὐτοκέφαλο στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία της Ρουμανίας. Τὸ δὲ ἔτος 1925 ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία της Ρουμανίας ἀνυψώθηκε σὲ Πατριαρχεῖο μὲ Πατριαρχικὸ καὶ Συνοδικὸ Τόμο ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο.

γ) Ὁ Μητροπολίτης Ὀλτενίας

Στὸ νέο ταξίδι μου στὴν Ρουμανία, μοῦ δόθηκε ἡ δυνατότητα νὰ γνωρίσω ἀπὸ πιὸ κοντὰ τὸν Σέβ. Μητροπολίτη Ὀλτενίας κ. Θεοφάνη καὶ νὰ σχηματίσω τὴν ἐντύπωση ὅτι πρόκειται γιὰ ἕναν νέο Ἱεράρχη μὲ ποιμαντικὴ ἀγωνία γιὰ τὸ ποίμνιό του, ἀγάπη πρὸς τὸν μοναχισμό, μὲ εὐαισθησία γιὰ τὰ προβλήματα τῶν καιρῶν μας καὶ μὲ ἀκάματη δραστηριότητα.

Εἶναι πράγματι πολὺ ἐνθαρρυντικὸ νὰ βλέπη κανεὶς ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας ποὺ νὰ διακρίνωνται ἀπὸ ἀγάπη γιὰ τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο καὶ θυσία γιὰ τὴν Ἐκκλησία.

δ) Ὁ Πατριάρχης Ρουμανίας καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας

Σὲ ὅλες αὐτὲς τὶς ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις συμμετεῖχε ὁ Μακαριώτατος Πατριάρχης Ρουμανίας κ. Θεόκτιστος, ἡλικίας 92 ἐτῶν, ἀλλὰ μὲ ἀκμαῖες τὶς δυνάμεις του. Ταξίδευσε 5 ὧρες ἀπὸ τὸ Βουκουρέστι γιὰ νὰ ἔλθη στὴν Ἱερὰ Μονὴ Tismana καὶ ἄντεξε στὸ δύσκολο πρόγραμμα, κυρίως τὴν θεία Λειτουργία, ἡ ὁποία διήρκησε πάνω ἀπὸ 5 ὧρες. Διακρίνεται ἀπὸ σοφία, πεῖρα καὶ ἀγάπη γιὰ τὸν λαό. Ἔβλεπες ἕναν Προκαθήμενο μὲ γνώση τῶν προβλημάτων καὶ ἀγάπη γιὰ τοὺς Κληρικοὺς καὶ λαϊκούς.

Ἐπίσης, σὲ ὅλες τὶς ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις συμμετεῖχε καὶ ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων καὶ Πάσης Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιος, ὁ ὁποῖος τιμήθηκε ὡς ἐπίτιμος διδάκτορας ἀπὸ τὸ Πανεπιστήμιο τῆς Κραϊόβας. Εἶχα τὴν δυνατότητα ὅλες αὐτὲς τὶς ἡμέρες νὰ ἐπικοινωνήσω μαζί του καὶ ἀφ' ἑνὸς μὲν νὰ πληροφορηθῶ ἀπὸ τὸ δικό του στόμα τὴν ἀνασυγκρότηση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὴν Ἀλβανία, ἀφ' ἑτέρου δὲ νὰ διαπιστώσω τὶς ἔντονες ποιμαντικές του ἀνησυχίες. Ἐργάζεται μὲ κόπο καὶ μόχθο γιὰ τὸ ποίμνιο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας, μέσα σὲ πολλὲς δυσκολίες καὶ μὲ πολλὲς ἀρρώστιες. Μάλιστα μοῦ ἔλεγε ὅτι ὅταν τελειώνη μιὰ ἀρρώστια ἀρχίζει ἡ διαδικασία μιᾶς ἄλλης, ἀλλὰ αἰσθάνεται ὅτι ὅλα αὐτὰ ὡριμάζουν τὸν ἄνθρωπο πνευματικά. Ὁ λόγος του ἀπέπνεε ἕνα ἄρωμα αἰσιοδοξίας ὅταν μιλοῦσε γιὰ τὴν αἴσθηση τῆς Οἰκουμένης, τὴν ἀγάπη πρὸς ὅλους τοὺς ἄνθρώπούς, ἀκόμη καὶ πρὸς τοὺς ἀθέους, ἀλλὰ καὶ τὴν πίστη στὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν ἀνθρώπων.

ε) Ὁ ἅγιος Νικόδημος

Ὅπως εἶναι φυσικὸ κεντρικὸ πρόσωπο ἦταν ὁ ἅγιος Νικόδημος τῆς Tismana. Ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Ὀλτενίας εἶχε ἀφιερώσει ὅλο τὸ ἔτος στὴν μεγάλη αὐτὴ μορφὴ μὲ τὴν εὐκαιρία τῶν 600 ἐτῶν ἀπὸ τὴν κοίμησή του. Στὴν πρόσκληση τοῦ Μητροπολίτου τὴν ὁποία παρέθεσα πιὸ πάνω φαίνεται ἡ ζωὴ καὶ ἡ πολιτεία τοῦ ἁγίου Νικοδήμου.

Ἐδῶ θὰ πρέπη νὰ προστεθῇ ὅτι ὁ ἅγιος Νικόδημος εἶναι ἔκφραση τῆς καθόλου Ἐκκλησίας καὶ κυρίως τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὰ Βαλκάνια, τῆς Ρωμηοσύνης μας. Ἔγινε μοναχὸς στὴν Ἱερὰ Μονὴ Χιλανδαρίου σὲ ἡλικία 16 ἐτῶν, στὴν συνέχεια ἀναδείχθηκε Ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς αὐτῆς Μονῆς, ἀλλὰ καὶ Πρωτεπιστάτης τοῦ Ἁγίου Ὅρους. Ἦταν ἡ ἐποχὴ ποὺ στὸ Ἅγιον Ὅρος ἀσκήτευε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί, βεβαίως, ἔγιναν οἱ γνωστοὶ ἡσυχαστικοὶ ἀγῶνες. Ὁ ἅγιος Νικόδημος ἦταν ἐκφραστὴς αὐτῆς τῆς παραδόσεως.

Μετὰ τὸ Ἅγιον Ὅρος μὲ πολλοὺς ὑποτακτικοὺς τοῦ πῆγε στὸν νότιο Δούναβη ὅπου ἵδρυσε δύο μικρὰ Ἡσυχαστήρια τὴν Vratna καὶ τὴν Monastirita. Στὴν συνέχεια πῆγε στὴν Οὐγγροβλαχία καὶ ἔκτισε τὴν Μονὴ Vodita ἐπ' ὀνόματι τοῦ ἁγίου Ἀντωνίου τοῦ Μεγάλου. Ἐπίσης, στὸν λάκκο τοῦ ποταμοῦ Tismana, ὅπου ἀσκήτευαν στὶς ἀρχὲς τοῦ 14ου αἰῶνος πολλοὶ ἡσυχαστὲς γύρω ἀπὸ μιὰ ξύλινη μικρὴ Ἐκκλησία, ὁ ὅσιος Νικόδημος, βοηθούμενος ἀπὸ τοὺς ἡγεμόνας τῆς Οὐγγροβλαχίας, ἔκτισε τὴν ἡγεμονικὴ Μονὴ Tismana ἀφιερωμένη στὴν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου. Σ' αὐτὴν τὴν Ἱερὰ Μονὴ ἵδρυσε καὶ περίφημη Σχολὴ καλλιγράφων καὶ ἀντιγραφέων ἐκκλησιαστικῶν βιβλίων ὀνομαστὴ σὲ ὅλη τὴν Χερσόνησο τῶν Βαλκανίων.

Ὁ ὅσιος Νικόδημος γνώρισε τὸ «πνεῦμα» τῆς ἡσυχίας καὶ ζοῦσε μὲ τὸν ἡσυχαστικὸ τρόπο ζωῆς καὶ μὲ αὐτὸ δίδασκε τοὺς μοναχούς του, μάλιστα δὲ διασώζεται καὶ ἡ σπηλιὰ στὴν ὁποία κατὰ διαστήματα ὁ ἅγιος ζοῦσε μὲ προσευχὴ καὶ ἱερὰ ἡσυχία.

Ὅμως ἀγωνίστηκε καὶ γιὰ τὰ διάφορα προβλήματα ποὺ ἀπασχολοῦσαν τὴν Ἐκκλησία τῆς ἐποχῆς του, ὅπως γιὰ παράδειγμα συνετέλεσε στὴν συμφιλίωση τῆς Ὀρθοδόξου Σερβικῆς Ἐκκλησίας μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Ὁ Πατριάρχης Φιλόθεος, συμμοναστὴς καὶ βιογράφος τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, δώρισε στὸν ὅσιο Νικόδημο τὴν ράβδο του, τὸν προεχείρισε σὲ Ἀρχιμανδρίτη καὶ τοῦ προσέφερε ὡς δῶρο τρία τεμάχια ἁγίων Λειψάνων, ἤτοι τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου καὶ τοῦ ἁγίου Ὁμολογητοῦ Θεοφίλου, τὰ ὁποῖα διαφυλάσσονται τὴν Ἱερὰ Μονή. Ἐπίσης στὴν Ἱερὰ Μονὴ σὲ εἰδικὴ θήκη διαφυλάσσονται τὰ δάκτυλα τοῦ ὁσίου Νικοδήμου καθὼς καὶ ὁ μολύβδινος σταυρὸς ποὺ φοροῦσε στὸν λαιμό του. Ἀκόμη ὁ ἅγιος μεσολάβησε γιὰ τὴν συμμαχία τοῦ Αὐτοκράτορος τοῦ Λουξεμβούργου Sigismund μὲ τὸν Ἡγεμόνα τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, κάνοντας διάφορα θαύματα. Μάλιστα ὁ Sigismund ζήτησε ἀπὸ τὸν ἅγιο νὰ βαπτισθῇ Χριστιανὸς Ὀρθόδοξος καὶ ἔλαβε τὸ ὄνομα Ματθαῖος.

Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ Μοναστήρια τὰ ὁποῖα ἀναφέραμε, ὁ ἅγιος Νικόδημος ἔκτισε καὶ δύο ἄλλα Μοναστήρια, ἤτοι τὴν Visina καὶ τὸ Prislop. Ἔτσι θεωρεῖται ὁ εἰσηγητὴς τοῦ ἡσυχαστικοῦ μοναχισμοῦ στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας της Ρουμανίας.

Ὁ ἅγιος Νικόδημος κοιμήθηκε στὶς 26 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1406 καὶ ἐνταφιάσθηκε στὸ μνῆμα ποὺ ὁ ἴδιος εἶχε προετοιμάσει. Τὸ λείψανό του μυρόβλυζε καὶ θαυματουργοῦσε. Σήμερα στὴν Ἱερὰ Μονὴ ὑπάρχει ὁ τάφος στὸ ὁποῖον εἶχε ἐνταφιασθῇ τὸ ἱερό του λείψανο.

στ) Τὸ Συνέδριο

Πρὸς τιμὴν τοῦ ὁσίου Νικοδήμου ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, διοργάνωσε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Κοιμήσεως Θεοτόκου Tismana τὸ Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου Συνέδριο γιὰ τὸν ὅσιο Νικόδημο καὶ τὸν μοναχισμὸ καὶ τὴν Κυριακὴ 24 Σεπτεμβρίου τελέσθηκε πανηγυρικὴ πατριαρχικὴ θεία Λειτουργία.

Στὶς ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις εἶχαν κληθῇ οἱ ἡγούμενοι καὶ οἱ ἠγουμένισσες τῶν Ἱερῶν Μονῶν τῆς Μητροπόλεως Ὀλτενίας, ἀλλὰ καὶ ἄλλων Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ρουμανίας, καθὼς ἐπίσης καὶ οἱ Ἔξαρχοι τῶν Ἱερῶν Μονῶν.

Θὰ πρέπη νὰ σημειωθῇ ὅτι ὁ Μοναχισμὸς στὴν Ρουμανία βρίσκεται σὲ μεγάλη ἄνθηση, τοὐλάχιστον ὡς πρὸς τὸν ἀριθμὸ τῶν Μονῶν καὶ τῶν μοναχῶν. Γράφω τοὐλάχιστον ὡς πρὸς τὸν ἀριθμό, γιατί δὲν γνωρίζω ποιό εἶναι τὸ «πνεῦμα» καὶ ἡ οὐσία τοῦ μοναχισμοῦ στὴν Ρουμανία. Ἀσφαλῶς ἡ προσέλευση τόσων ἀνθρώπων θὰ ἔχη σχέση μὲ τὶς ἀναζητήσεις τους καὶ τὴν ἱκανοποίηση τῶν ἀναζητήσεών τους.

Προηγουμένως ἔγινε λόγος γιὰ τὴν συμμετοχὴ τῶν Ἐξάρχων τῶν Ἱερῶν Μονῶν στὶς ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις. Εἶναι κάτι τὸ ὁποῖο δὲν ὑπάρχει στὴν Ἐκκλησία μας, γι' αὐτὸ θὰ πρέπη νὰ λεχθῇ ὅτι ἐπειδὴ ὑπάρχει πληθώρα Μονῶν καὶ Μοναχῶν, γι' αὐτὸ καὶ σὲ κάθε Ἱερὰ Μητρόπολη ἔχει ὁρισθῇ ἕνας ἡ καὶ περισσότεροι Κληρικοὶ ὡς Ἔξαρχοι, οἱ ὁποῖοι ἐπιβλέπουν τὴν καλὴ λειτουργία τῶν Ἱερῶν Μονῶν.

Στὸ Συνέδριο προηγήθηκε μιὰ γενικὴ εἰσήγηση καὶ πέντε (5) ἐπί μέρους εἰσηγήσεις σχετικὰ μὲ τὸν ἅγιο Νικόδημο καὶ τὸν μοναχισμό. Ἐπίσης στὸ πρόγραμμα τοῦ Συνεδρίου εἶχε περιληφθῇ ἡ παρουσίαση τοῦ βιβλίου μοῦ «Ὁ Ὀρθόδοξος Μοναχισμὸς ὡς προφητική, ἀποστολικὴ καὶ μαρτυρικὴ ζωή». Αὐτὸς ἦταν καὶ ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖον εἶχα προσκληθῇ νὰ παραστῶ στὸ Συνέδριο.

Ἡ εἰσήγησή μου δημοσιεύεται σὲ ἄλλες σελίδες τῆς Ἐφημερίδος. Ἐδῶ θὰ πρέπη νὰ τονισθῇ ὅτι στὴν εἰσήγηση αὐτὴ παρέστη καὶ ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων καὶ Πάσης Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιος, ὁ ὁποῖος ὅταν κλήθηκε, μετὰ τὴν εἰσήγησή μου, νὰ πῇ τὶς ἀπόψεις του, στὴν ἀρχὴ τόνισε ὅτι συμφωνεῖ ἀπόλυτα μὲ ὅσα ἐλέχθησαν καὶ στὴν συνέχεια ἀνέπτυξε δι ολίγων τὴν ἀξία τοῦ Ὀρθοδόξου Μοναχισμοῦ ὡς τρόπου γνώσεως τῆς ἀγάπης γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους καὶ ὡς ἐξόδου ἀπὸ τὶς Μονὲς καὶ εἰσόδου στὴν Οἰκουμένη γιὰ προσφορὰ στοὺς ἀνθρώπους. Καὶ κάλεσε ὅλους τους παρόντες νὰ κάνουν τὴν ἔξοδο ἀπὸ τὴν ἀτομικότητα στὴν οἰκουμενικότητα.

Ἐπίσης, πρέπει νὰ σημειωθῇ ὅτι τὸ βιβλίο μοῦ «Ὁ Ὀρθόδοξος Μοναχισμὸς ὡς προφητική, ἀποστολικὴ καὶ μαρτυρικὴ ζωὴ» ποὺ μεταφράσθηκε στὰ Ρουμανικὰ καὶ ἐκδόθηκε ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Ὀλτενίας, κυκλοφόρησε μεταξὺ τῶν μοναχῶν καὶ ἄλλων ἀνθρώπων ποὺ ἐνδιαφέρονται γιὰ τὴν μοναχικὴ ζωὴ καὶ ὅπως μοῦ εἶπαν πολλοὶ ἡγούμενοι καὶ ἠγουμένισσες διαβάζεται ὡς ἀνάγνωσμα στὴν καθημερινὴ τράπεζα τῶν Μονῶν. Αἰσθάνομαι τὴν μεγάλη τιμὴ καὶ εὐλογία ἀπὸ τὸν Θεὸ τὸ ὅτι προσφέρθηκε καὶ ἕνα μικρὸ πετραδάκι γιὰ τὴν ποιοτικὴ ἄνθιση τοῦ Μοναχισμοῦ στὴν Ρουμανία, γιατί μοναχὸς δὲν εἶναι ἁπλῶς αὐτὸς ποὺ ἐξέρχεται ἀπὸ τὸν κόσμο καὶ ζῆ μέσα σὲ μιὰ Ἱερὰ Μονή, ἀλλὰ αὐτὸς ποὺ ἐξέρχεται ἀπὸ τὴν φιλαυτία καὶ βιώνει τὴν φιλοθεΐα καὶ τὴν φιλανθρωπία. Στὴν πραγματικότητα ἡ μοναχικὴ ζωὴ εἶναι ἡ εὐαγγελικὴ ζωή, ἡ μετάνοια καὶ ἡ κοινωνία τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεὸ ἐν προσώπῳ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Τὸ Σάββατο τὸ ἀπόγευμα, μὲ μιὰ λαμπρὴ τελετὴ ὑποδεχθήκαμε τὸν γεραρὸ Πατριάρχη Ρουμανίας κ. Θεόκτιστο, ὁ ὁποῖος κατὰ τὴν διάρκεια τῆς τελετῆς ὁμίλησε μὲ θερμὰ λόγια γιὰ τοὺς παρισταμένους, ἀνέφερε ἱστορικὰ γεγονότα ἀπὸ τὴν Μητρόπολη Ὀλτενίας καὶ τὴν Μονὴ τῆς Κοιμήσεως Θεοτόκου Tismana ἀπὸ τότε ποὺ ἦταν Μητροπολίτης τῆς Ἱερᾶς αὐτῆς Μητροπόλεως.

ζ) Θεία Λειτουργία

Κορυφαία στιγμὴ τῶν ἐκδηλώσεων ἦταν ἡ Πατριαρχικὴ θεία Λειτουργία ποὺ τελέσθηκε στὴν Ἱερὰ Μονὴ πρὸς τιμὴν τοῦ ἁγίου Νικοδήμου. Ἐπειδὴ προβλεπόταν νὰ προσέλθη πολὺς κόσμος, ἡ θεία Λειτουργία ἔγινε ἔξω ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μονή, σὲ εἰδικὴ ἐξέδρα. Ἦταν μιὰ πρωτόγνωρη ἐμπειρία ποὺ δύσκολα κανεὶς θὰ ζήση στὴν ζωή του.

Ἐπρόκειτο γιὰ ἕναν ἀνοικτὸ χῶρο στὸν ὁποῖο ἀριστερὰ ἀνυψωνόταν τὸ βουνὸ μὲ τὰ πανύψηλα δένδρα (δρῦς, καστανιές, σημύδες κλπ.) καὶ ἀριστερὰ ὁ ποταμὸς Tismana καὶ κατὰ τὴν διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας ἀκουόταν νὰ ρέη. Χιλιάδες κόσμος εἶχε γεμίσει αὐτὸ τὸ ἄνοιγμα μέχρι ποὺ ἔφθανε τὸ μάτι τοῦ ἀνθρώπου καὶ μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς εἶχαν σκαραφαλώσει καὶ στὸ βουνό, ἄλλοι στέκονταν δίπλα στὴν παραποταμιὰ καὶ ἄλλοι βρίσκονταν ἐπάνω στὶς γέφυρες.

Ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Πατριάρχη συλλειτούργησε καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας καὶ πάνω ἀπὸ 20 Μητροπολῖτες καὶ Ἐπίσκοποι, 50 περίπου Ἱερεῖς καὶ πολλοὶ Διάκονοι. Ἡ θεία Λειτουργία διήρκησε πάνω ἀπὸ τεσσεράμιση ὧρες μαζὶ μὲ τοὺς εὐχαριστήριους λόγους στὸ τέλος της. Δηλαδὴ ἄρχισε στὶς 8:45 καὶ τελείωσε 13:30, ὁ δὲ Ὄρθρος εἶχε τελεσθῇ τὴν προηγούμενη ἡμέρα. Βεβαίως, ὁ λαὸς εἶχε ἀρχίσει νὰ προσέρχεται στὸν χῶρο τελέσεως τῆς θείας Λειτουργίας ἀπὸ τὶς 8:00 ἡ ὥρα καὶ τελικὰ κοινώνησε μετὰ τὶς 13:30, δηλαδὴ μετὰ ἀπὸ 5:30 ὧρες. Πρέπει δὲ νὰ ὑπολογισθῇ καὶ ὁ κόπος τὸν ὁποῖο ἔκαναν, διότι οἱ Χριστιανοὶ ἦλθαν ἀπὸ διάφορα μέρη της Ρουμανίας.

Μεγάλη ἐντύπωση προξένησε σὲ ὅλους ἡ κοσμοσυρροή, ἀλλὰ καὶ ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο συμμετεῖχαν στὴν θεία Λειτουργία. Ὁ λαὸς παρέμεινε ὄρθιος μὲ ἔνταση προσευχῆς καὶ προσοχῆς γιὰ 5:30 ὧρες. Ἔβλεπα ἀνθρώπους νὰ κλαῖνε, νὰ ψάλλουν καὶ νὰ συμμετέχουν παντοιοτρόπως καὶ ποικιλοτρόπως στὴν θεία Λειτουργία. Μέσα σὲ αὐτὴν τὴν ἀτμόσφαιρα ἡ θεία Λειτουργία ἦταν κατανυκτικότατη καὶ σὲ αὐτὸ συνετέλεσε καὶ ὁ πολυμελὴς χορὸς ἱεροψαλτῶν ποὺ ἔψαλαν θαυμάσια κατὰ τὸ βυζαντινὸ μέλος.

Στὸ τέλος τῆς θείας Λειτουργίας ἀπηύθυνε χαιρετισμὸ ὁ Σύμβουλος τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας τῆς Ρουμανίας, καθὼς καὶ ὁ Γενικὸς Γραμματέας Θρησκευμάτων ἐκ μέρους τῆς Κυβερνήσεως. Θὰ πρέπη νὰ σημειωθῇ ὅτι ὁ Πρωθυπουργὸς ποὺ προῆλθε ἀπὸ τὶς πρόσφατες ἐκλογὲς ζήτησε ἀπὸ τὸν Πατριάρχη νὰ τοῦ ὑποδείξη τὸ κατάλληλο πρόσωπο γιὰ νὰ ἀναλάβη τὴν Γενικὴ Διεύθυνση τῶν Θρησκευμάτων, διότι ὅπως εἶπε αὐτὸ εἶναι κυρίως ἁρμοδιότητα τῆς Ἐκκλησίας.

Βεβαίως, ὅπως συνήθως συμβαίνει στὴν Ρουμανία καὶ στὶς ἄλλες Ὀρθόδοξες Χῶρες τῆς Βαλκανικῆς καὶ τὴν Ρωσία μετὰ τὴν θεία Λειτουργία ὁ λαὸς «ἔπεσε» ἐπάνω στὸν Πατριάρχη καὶ τοὺς Μτηροπολίτας - Ἐπισκόπους γιὰ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία τους κατὰ τὴν ρουμανικὴ παράδοση, ἤτοι σκύβουν γιὰ νὰ τοὺς εὐλογήση τὴν κεφαλὴ καὶ στὴν συνέχεια ἀσπάζονται στὸ χέρι τοῦ Κληρικοῦ.

η) Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Tismana

Θὰ πρέπη νὰ τονισθῇ καὶ ἡ μεγάλη σημασία τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Κοιμήσεως Θεοτόκου Tismana γιὰ ὅλη τὴν περιοχὴ καὶ τὴν Ρουμανία. Πρόκειται γιὰ ἕνα Μοναστήρι μὲ παράδοση, μὲ ὀμορφιά, κτισμένο μέσα σὲ δάσος καὶ εἶναι ἕνα σημαντικὸ μνημεῖο προσκυνήματος, περισυλλογῆς καὶ ὀρθοδόξου πίστεως. Εἶναι ὁ ἀρχαιότερος μοναστικὸς χῶρος της Οὐγγροβλαχίας, εἶναι ἕνα Μοναστήρι ὅπου ἔζησαν πολλοὶ πατέρες καὶ ἁγιάσθηκαν, ἀλλὰ καὶ ἐμπνέει γιὰ μιὰ σκληρὴ καὶ ἁγιασμένη μοναχικὴ ζωή.

Σήμερα στὴν Μονὴ ἀσκοῦνται περίπου 70 μοναχὲς μὲ ἀφοσίωση, ἡσυχία, ὑπακοὴ καὶ ἀγάπη γιὰ τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο. Δύο μέρες ἤμουν στὸ Μοναστήρι, χιλιάδες κόσμος πέρασε ἀπὸ ἐκεῖ καὶ οἱ μοναχὲς κινοῦνταν καὶ ἐξυπηρετοῦσαν τοὺς πάντας σὰν μέλισσες, μὲ γρηγοράδα, σιωπὴ καὶ καλωσύνη. Ἡ Γερόντισσα ποὺ ὀνομάζεται Ἱερουσαλήμ, περασμένης τώρα ἡλικίας, κράτησε τὸ Μοναστήρι ἀνοικτὸ κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ κομμουνιστικοῦ καθεστῶτος καὶ ἐλεύθερο ἀπὸ τὶς ἐπεμβάσεις τοῦ Κράτους. Τὸ ἔκανε δὲ αὐτὸ μὲ τὴν ἐνεργητικότητά της, ἀλλὰ καὶ τὸ ἀνδρικό της φρόνημα.

θ) Στὸ Πατριαρχεῖο

Τὴν Δευτέρα 25 Σεπτεμβρίου ταξιδεύσαμε γιὰ τὸ Βουκουρέστι. Στὸ Παριαρχεῖο μας ὑποδέχθηκε ὁ Πατριάρχης κ. Θεόκτιστος μὲ τοὺς βοηθοὺς τοῦ Ἐπισκόπους καὶ τοὺς Κληρικοὺς τοῦ Γραφείου, μὲ πολὺ μεγάλη ἀγάπη. Ὁ Πατριάρχης Ρουμανίας συμπεριφέρεται ὡς πνευματικὸς ἄρχοντας καὶ μᾶς παρέθεσε πλούσια τράπεζα τὴν ὁποία διήνθιζε μὲ τοὺς λόγους του ποὺ ἦταν ἔκφραση τῆς πολυχρόνιας ἐμπειρίας του στὰ ἐκκλησιαστικὰ πράγματα, ἀφοῦ εἶναι Ἐπίσκοπος ἀπὸ τὸ 1950 καὶ εἴκοσι (20) χρόνια Πατριάρχης.

Ἐντύπωση μᾶς προξένησε καὶ ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ ποὺ ἔγινε ἐκείνη τὴν ἡμέρα στὸν Πατριαρχικὸ Ναό. Πολλοὶ πιστοὶ ἦταν παρόντες καὶ συμμετεῖχαν στὸν Ἑσπερινὸ μὲ μεγάλη κατάνυξη καὶ προσευχή, κυρίως νέοι ἄνθρωποι, γονατιστοὶ καὶ σὲ εὐχετικὴ στάση. Ὅταν ρώτησα μήπως ἡ προσέλευση τοῦ κόσμου εἶχε σχέση μὲ κάποια γιορτή μου εἶπαν ὅτι αὐτὸ γινόταν κάθε πρωΐ καὶ κάθε ἀπόγευμα καὶ μάλιστα ἄλλες ἡμέρες γεμίζει ὁ Ναὸς ὁ ὁποῖος λειτουργεῖ καὶ σὰν Μοναστήρι.

Ἔφυγα ἀπὸ τὴν Ρουμανία μὲ τὶς καλύτερες ἐντυπώσεις λόγῳ τῶν ἐμπειριῶν ποὺ ἔζησα τὶς τέσσερεις αὐτὲς ἡμέρες στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Ὀλτενίας, τὴν Ἱερὰ Μονὴ Κοιμήσεως Θεοτόκου Tismana καὶ τὸ Βουκουρέστι. Ὁ μοναχισμὸς εἶναι ἡ εὐαγγελικὴ ζωὴ καὶ οἱ μοναχοὶ εἶναι οἱ μυστικοὶ ἀδένες τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μας σώματος. Φυσικὰ ἐννοεῖται ὅτι συμβαίνει αὐτὸ ὅταν ζοῦν τὴν πραγματικὴ μοναχικὴ ζωή, ὅπως ἑρμηνεύεται στὰ ἔργα τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ καθορίζεται ἀπὸ τοὺς Ἱεροὺς Κανόνας τῶν Τοπικῶν καὶ Οἰκουμενικῶν Συνόδων.

Δέχθηκα πολλὲς αἰτήσεις καὶ παρακλήσεις ἀπὸ Ἐπισκόπους, Καθηγητὲς τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν καὶ φοιτητὲς νὰ ἐπισκεφθῶ ἐκ νέου τὴν Ρουμανία γιὰ ἄλλες ἐπαφὲς καὶ ἐπικοινωνίες, ἀφοῦ πολλοὶ Ρουμάνοι ἔχουν διαβάσει τὰ δώδεκα (12) βιβλία μου ποὺ μεταφράσθηκαν καὶ κυκλοφοροῦν στὴν Ρουμανικὴ γλῶσσα. Αὐτὸ ἀφήνεται στὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ.

Εὔχομαι ὁ Θεὸς νὰ ἐνδυναμώνη τὸν Μητροπολίτη Ὀλτενίας κ. Θεοφάνη καὶ νὰ ἐνισχύη Κληρικοὺς καὶ λαϊκοὺς στὸ ἔργο τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο.–