Θρησκεία καὶ Ἐκκλησία στὴν Κοινωνία

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ζοῦμε σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὸν συγκρητισμὸ καὶ τὴν σύγχυση μεταξὺ τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τῶν ἄλλων Θρησκειῶν. Τὰ ἐκκλησιολογικὰ προβλήματα αὐξάνονται καὶ ἡ Ἐκκλησία ἐκκοσμικεύεται. Τὸ μεγαλύτερο πρόβλημα ποὺ ὑπάρχει σήμερα στὸν χριστιανικὸ κόσμο εἶναι ὅτι μερικοὶ μετέτρεψαν τὸν Χριστιανισμὸ ἀπὸ Ἐκκλησία σὲ θρησκεία, δηλαδὴ ἔγινε ἡ θρησκειοποίηση τοῦ Χριστιανισμοῦ. Στὶς ἡμέρες μας ἐπικρατοῦν φαινόμενα στὴν Ἀνατολὴ καὶ τὴν Δύση ποὺ ἐπιβεβαιώνουν τὴν μαγικὴ βίωση καὶ ἔκφραση τῆς θρησκείας καὶ μέσα στὸν Χριστιανισμό.

Σὲ πολλὰ ἔργα τοῦ ἐπανειλημμένα ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ. Ἰερόθεος ὑποστηρίζει ὅτι δὲν μποροῦμε νὰ συζητοῦμε μόνο κοινωνικὰ καὶ ποιμαντικὰ προβλήματα καὶ νὰ παραθεωροῦμε τὰ θεολογικὰ καὶ ἐκκλησιολογικὰ θέματα ποὺ ἔχουν σχέση μὲ τὴν σωτηρία μας.

Στὸ νέο βιβλίο ποὺ κυκλοφόρησε μὲ τίτλο «Θρησκεία καὶ Ἐκκλησία στὴν κοινωνία» παρουσιάζονται κείμενα κυρίως «Θρησκευτικά - Ἐκκλησιαστικά», στὴν πρώτη ἑνότητα, ἀλλὰ καὶ «Πολιτιστικά - Κοινωνικὰ» στὴν δεύτερη, ποὺ προβάλλουν τὴν ἐπικαιρότητα καὶ τὴν ἀποστολὴ τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας.

Α Θρησκευτικά - Ἐκκλησιαστικά

1. Θρησκεία καὶ Ἐκκλησία. Στὴν ἀρχὴ τοῦ κεφαλαίου ὁ Σεβασμιώτατος παρουσιάζοντας τὰ κοινὰ στοιχεῖα κάθε θρησκείας διευκρινίζει πὼς ἡ θρησκεία συνδέεται μὲ τὸν πολιτισμὸ κάθε Χώρας καὶ πὼς ἐπηρεάζει τὶς κοινωνίες. Γράφει γιὰ τὴν ψυχολογία καὶ τὴν κοινωνιολογία τῆς θρησκείας. Ἐξηγεῖ γιὰ ποιό λόγο ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν μπορεῖ νὰ θεωρηθῇ ὡς θρησκεία. Γίνεται σύντομη ἀναφορὰ στὴν διδασκαλία τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν γιὰ τὴν διαφορὰ μεταξὺ θρησκείας καὶ Ἐκκλησίας.

2 Θρησκεία καὶ Ἐκκλησία κατὰ τὸν π. Ἰωάννη Ρωμανίδη. Ὑπογραμμίζονται ἐνδιαφέροντα σημεῖα γιὰ τὴν διαφορὰ μεταξὺ Ἐκκλησίας καὶ θρησκείας ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ π. Ἰωάννη Ρωμανίδη «Πατερικὴ θεολογία» καὶ ἀπὸ τὸ ἄρθρο τοῦ «Ἡ θρησκεία εἶναι νευροβιολογικὴ ἀσθένεια, ἡ δὲ Ὀρθοδοξία ἡ θεραπεία της». Σύμφωνα μὲ τὴν διδασκαλία τοῦ π. Ἰωάννη, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία βρίσκεται στὸν ἀντίποδα τῆς μεταφυσικῆς, τῆς δεισιδαιμονίας καὶ τοῦ ἀγνωστικισμοῦ. Ἀπὸ τὴν ἀρχαία ἐποχὴ ἡ θρησκεία παρουσιάσθηκε ὡς ἀσθένεια τῆς προσωπικότητας τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου ἐπιτυγχάνεται μὲ τὴν κάθαρση τῆς καρδιᾶς ἀπὸ τὰ πάθη, τὸν φωτισμὸ τοῦ νοῦ καὶ τὴν θέωση τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ π. Ἰωάννης γράφει ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν εἶναι ἕνα ἠθικὸ καὶ κοινωνικὸ σύστημα, ἀλλὰ πνευματικὸ νοσοκομεῖο ποὺ θεραπεύει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν ἀσθένεια τῆς θρησκείας καὶ τὸν ὁδηγεῖ ἀπὸ τὸν σκοτασμὸ τοῦ νοῦ στὸν φωτισμὸ καὶ τὴν θέωση.

3. Τὸ Εὐαγγέλιο τῆς Βασιλείας. Ἀναλύοντας τὶς ἔννοιες Εὐαγγέλιον, Βασιλεία, Ἐκκλησία, Στρατεία καὶ πόσο στενὰ συνδέονται μεταξύ τους μᾶς παρουσιάζει ὁ συγγραφέας τὴν οὐσία τοῦ Χριστιανισμοῦ ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ συσχετισθῇ καὶ νὰ ταυτισθῇ μὲ τὶς διάφορες θρησκεῖες ποὺ ἔχουν ἐμφανισθῇ στὴν ἱστορία τοῦ κόσμου.

4. Ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία. Πρόκειται γιὰ εἰσήγηση σὲ Διεθνὲς Συνέδριο, ποὺ ἔγινε στὴν Ἁγία Πετρούπολη καὶ παρουσιάζονται οἱ βασικὲς θέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ θεολογίας πάνω στὴν ψυχοθεραπεία ἀπὸ πλευρᾶς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως...

5. Ὁ θεῖος ἔρως. Μελετᾶται ἡ οὐσία τῆς πνευματικῆς ζωῆς ποὺ εἶναι ἡ αἴσθηση τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ὁ θεῖος ἔρωτας, καὶ πὼς μπορεῖ νὰ φθάση κανεὶς σὲ αὐτὴν τὴν ἐμπειρία ποὺ προϋποθέτει μιὰ πνευματικὴ ὡριμότητα. Καθορίζονται οἱ ὀρθόδοξες προϋποθέσεις γιὰ τὴν κατανόηση τοῦ βιβλίου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης «Ἆσμα ἀσμάτων», σύμφωνα μὲ τὶς ἑρμηνεῖες τῶν νηπτικῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ ποιό εἶναι τὸ βαθύτερο νόημα τοῦ βιβλίου αὐτοῦ. Ποιά διάκριση ὑπάρχει μεταξὺ φόβου καὶ ἀγάπης; Περιγράφονται οἱ αὐξομειώσεις (ἐλεύσεις καὶ ἀποκρύψεις τῆς θείας Χάριτος), ἡ ἀξία καὶ τὰ πνευματικὰ χαρίσματα ποὺ προξενεῖ ἡ θεία ἀγάπη στὸν ἄνθρωπο.

6. Ντετερμινισμὸς καὶ ὀρθόδοξη συνέργεια. Στὴν εἰσήγηση αὐτὴ ἐξετάζεται κατὰ πόσον ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἐλεύθερος στὶς ἐπιλογές του καὶ κατὰ πόσον ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ καταργεῖ τὴν προσωπική του ἐλευθερία. Ἰδιαίτερα ἀναλύεται ὁ θρησκευτικὸς καὶ θεολογικὸς ντετερμινισμὸς καὶ ἡ «ἑτεροπροσδιοριστία». Εἶναι δυνατὴ ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου μόνον μὲ τὴν ἐνεργοποίηση τῆς ἐλευθερίας του; Πὼς ὁρίζεται ἀπὸ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τὸ μυστήριο τῆς ὀρθόδοξης συνέργειας;

7. Χριστολογία καὶ Μονοφυσιτισμός. Παρουσιάζονται οἱ βασικὲς Χριστολογικὲς διαφορὲς τῶν Ὀρθοδόξων ἀπὸ τοὺς Μονοφυσίτες (Ἀντιχαλκηδονίους ἡ Προχαλκηδονίους) καὶ γίνεται ἔτσι κατανοητὸ γιὰ ποιούς λόγους δὲν ἐπιτυγχάνεται ἡ ἕνωση μεταξὺ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ τῶν Μονοφυσιτῶν. Βασικὴ διαφορὰ μεταξὺ τῶν ἁγίων Πατέρων καὶ τῶν αἱρετικῶν Μονοφυσιτὼν εἶναι ἡ ἀποκαλυπτικὴ ἐμπειρία τῶν ἁγίων Πατέρων τὴν ὁποία "ἐξέφρασαν μὲ τοὺς ὅρους ποὺ χρησιμοποιοῦσαν τὴν ἐποχὴ ἐκείνη γιὰ νὰ ἀνατρέψουν τὶς αἱρέσεις τῶν στοχαστῶν θεολόγων ποὺ δὲν εἶχαν προσωπικὴ ἀποκαλυπτικὴ ἐμπειρία". Ἐξηγεῖται ἐπίσης γιὰ ποιό λόγο δὲν μποροῦν νὰ γίνουν ἀποδεκτὲς ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία οἱ θεωρίες μερικῶν ὀρθοδόξων θεολόγων περὶ Νεοχαλκηδονισμοῦ.

8. Ἡ Θεοτόκος ὡς πρότυπο ζωῆς. Μὲ ἀφορμὴ τὴν ἐτήσια Πανρουμελιώτικη θρησκευτικὴ καὶ πνευματικὴ ἐκδήλωση γιὰ τὴν Παναγία τὴν Προυσιώτισσα στὴν ὁμιλία του ὁ Μητροπολίτης μας ἐξηγεῖ πὼς τὸ πρόσωπο τῆς Παναγίας εἶναι ἀπάντηση καὶ λύση στὸ "θεολογικὸ ἐρώτημα", στὸ "ἐκκλησιολογικὸ θέμα" καὶ στὸ "ἀνθρωπολογικὸ πρόβλημα". Ἡ Παναγία δείχνει καθαρὰ τὸν σκοπὸ τοῦ ἀνθρώπου πάνω στὴν γῆ καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ γίνεται πρότυπο ζωῆς γιὰ ὅλους μας.

9. Ἡ Ἱερωσύνη κατὰ τὸν Ἱερὸ Χρυσόστομο. Γίνεται ἀναφορὰ στὸ ἔργο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου «Λόγοι περὶ Ἱερωσύνης» στὸ ὁποῖο ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἐκθέτει ὅλη τὴν θεολογία του γιὰ τὸ ὕψος τῆς Ἱερωσύνης, τὴν ὁποία θεωρεῖ δωρεὰ τοῦ Θεοῦ ποὺ χορηγεῖται γιὰ τὴν διαπαιδαγώγηση τῶν Χριστιανῶν. Καταγράφονται οἱ προϋποθέσεις γιὰ τὴν Ἱερωσύνη, τὰ ἰδιαίτερα χαρίσματα ποὺ πρέπει νὰ διαθέτη ὁ Ἐπίσκοπος, τὸν ὁποῖο ἀποκαλεῖ "πατέρα, διδάσκαλο, ἰατρό, κυβερνήτη, ποιμένα", ποιό τὸ κατ ἐξοχὴν ἔργο τῶν ἱερέων καὶ ποιοί κίνδυνοι ἐνεδρεύουν κατὰ τὴν ἐξάσκηση τοῦ ποιμαντικοῦ τους ἔργου. Ὅλη ἡ ἀνάλυση ποὺ γίνεται ἀπὸ τὸν Σεβασμιώτατο στὴν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, σχετικὰ μὲ τὴν Ἱερωσύνη, θεωρεῖται καὶ σήμερα ἀπαραίτητη κατήχηση γιὰ τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς ὑποψηφίους ἱερεῖς διότι "οἱ ταραχὲς μέσα στὴν Ἐκκλησία γίνονται ἀπὸ τὸ ὅτι εἰσάγονται στὴν Ἱερωσύνη ἀνάξιοι Κληρικοί".

10. Ἐκλογὴ Ἀρχιερέων. Καταγράφονται οὐσιαστικὲς προτάσεις γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων ὅσον ἀφορᾶ τὸν τρόπο ἐκλογῆς τῶν Ἐπισκόπων στὰ σύγχρονα δεδομένα. Ὑπογραμμίζοντας ὁ συγγραφέας μερικὰ πρακτικὰ σημεῖα προτείνει τὴν ἀλλαγὴ τοῦ τρόπου ἐκλογῆς Μητροπολιτῶν χωρὶς κοσμικὲς νοοτροπίες καὶ συμβιβασμούς.

11. Ὁ Μέγας Βασίλειος καὶ ὁ ἀϊ-Βασίλης. Ἀναπτύσσονται μὲ συντομία μερικὰ σημεῖα τὰ ὁποῖα περιγράφονται στὸ ἀπολυτίκιο τοῦ Μ. Βασιλείου. Θὰ διακρίνη ὁ ἀναγνώστης τὴν σύνεση καὶ τὴν σοφία τοῦ Μ. Βασιλείου μὲ τὴν ὁποία «θεοπρεπῶς» ἀντιμετώπισε ὅλα τὰ θεολογικὰ ζητήματα τῆς ἐποχῆς του, πόσο ἀγάπησε, μελέτησε καὶ ἐρεύνησε τὴν φύση καὶ τὴν δημιουργία τοῦ κόσμου, καθὼς ἐπίσης τὴν κοινωνική του προσφορά, τὴν ἀγάπη καὶ τὴν φιλανθρωπία του. Ἐξηγεῖται μὲ ποιόν τρόπο ἔγινε ἡ ἀλλοίωση τῆς μορφῆς καὶ τῆς προσωπικότητας τοῦ Μ. Βασιλείου στὴν Εὐρώπη καὶ τὸν Νέο Κόσμο καὶ μετονομάσθηκε σὲ ἀϊ-Βασίλη ποὺ ἔχει σχέση μὲ τὸ ἐμπόριο, τὴν διαφήμιση, τὸν καταναλωτισμό, τὸν εὐδαιμονισμὸ καὶ τὴν πολιτικὴ καὶ ποιές ἐπιπτώσεις ἔχει ἐπιφέρει αὐτὴ ἡ ἀλλοίωση στὴν προσωπικὴ καὶ κοινωνικὴ ζωή.

12. Ὁ Νεομάρτυς Ἰωάννης ὁ ἐν Βραχωρίῳ ἀθλήσας. Μετὰ τὴν σύντομη παρουσίαση τοῦ βίου τοῦ ἁγίου, ποὺ εἶναι ἀπὸ τοὺς πλέον συγκινητικοὺς βίους τῶν Νεομαρτύρων, δικαιολογῶντας τὴν προσωπική του σχέση ὁ συγγραφέας μὲ τὸ θέμα ποὺ ἀναπτύσσει, μᾶς μεταφέρει μηνύματα ἀπὸ τὰ ὁποῖα μποροῦμε νὰ διδαχθοῦμε.

13. "Τὸ ἄρωμα τῆς παρουσίας". Πρόκειται γιὰ εἰσήγηση ποὺ ἐκφωνήθηκε στὴν ἐκδήλωση, ποὺ ἔγινε στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Ἐδέσσης Πέλλης καὶ Ἀλμωπίας, γιὰ τὴν συμπλήρωση εἰκοσαετίας ἀπὸ τὴν κοίμηση τοῦ ἀοιδίμου Μητροπολίτου Καλλινίκου. Περισσότερα στοιχεῖα ἀπὸ τὴν ζωὴ καὶ τὴν πολιτεία τοῦ ἀειμνήστου Ἐπισκόπου καταγράφονται μὲ αὐθεντικὸ τρόπο σὲ ἄλλο βιβλίο τοῦ συγγραφέα ποὺ ἔχει τίτλο «Κόσμημα τῆς Ἐκκλησίας».

14. "Χαριστήριος Τόμος". Στὸ κεφάλαιο αὐτὸ ὁ συγγραφέας παρουσιάζει τὸν ἐκδοθέντα Τιμητικὸ Τόμο πρὸς τιμὴν τοῦ πρώην Μητροπολίτου Φλωρίνης, Πρεσπῶν καὶ Ἐορδαίας κ. Αὐγουστίνου, ποὺ ἔχει τίτλο «Χαριστήριος Τόμος» καὶ εἶναι μιὰ συνοπτικὴ παρουσίαση τῆς προσωπικότητας, τῆς προσφορᾶς καὶ τοῦ ἔργου τοῦ πολιοῦ Ἱεράρχου.

Β Πολιτιστικά – κοινωνικά

1. Συνάντηση Ἑλληνισμοῦ καὶ Χριστιανισμοῦ στὴν Ἀνατολὴ καὶ τὴν Δύση. Καταγράφεται ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ἐργάσθηκαν οἱ ἅγιοι Πατέρες, ἐμπνεόμενοι ἀπὸ τὴν θεία Ἀποκάλυψη, γιὰ νὰ ἀπαντήσουν στὰ ὑπαρξιακά, ὀντολογικά, κοσμολογικὰ προβλήματα τῶν Ἑλλήνων φιλοσόφων καὶ σὲ ὅλα τὰ φιλοσοφικὰ ρεύματα τῆς ἐποχῆς τους...

2. Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες καὶ ἡ ταυτότητα τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες μὲ τὴν διαχρονικὴ διδασκαλία τους ἀπαντοῦν στὶς σύγχρονες αἱρέσεις τοῦ ἑλληνισμοῦ ποὺ εἶναι τὰ ρεύματα τοῦ παγανισμοῦ, τοῦ ὀρθολογισμοῦ, τῆς μεταφυσικῆς καὶ τοῦ μυστικισμοῦ, τὰ ὁποῖα παρατηροῦνται στὴν ἐποχή μας καὶ διασποῦν τὸν Ἑλληνισμὸ καὶ τὴν ταυτότητά του...

3. Ρωμηοὶ καὶ Ἄραβες σὲ σχέση μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Ἐξηγεῖται γιὰ ποιό λόγο ἡ καλὴ διάθεση ποὺ εἶχαν ἀρχικὰ οἱ Ἄραβες ἔναντι τῶν Χριστιανῶν μετατράπηκε σὲ μῖσος καὶ ἐπιθετικότητα...

4. Ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ ἡ θεσμικὴ μεταρρύθμισή της. Μετὰ τὴν σύντομη ἱστορικὴ ἀναδρομὴ γιὰ τὴν προσπάθεια ἑνοποίησης τῆς Εὐρώπης παρουσιάζονται ἐνδεικτικὰ στοιχεῖα ποὺ φανερώνουν ὅτι "ἡ Ὀρθοδοξία μπορεῖ νὰ παίξη σπουδαῖο ρόλο, τόσο στὴν ἀναζήτηση τῶν συγχρόνων Εὐρωπαίων, ὅσο καὶ στὴν θεσμικὴ μετεξέλιξη τῆς Εὐρώπης"...

5. Ἡ ποιμαντική της πολυπολιτισμικότητας. Ἐξετάζονται οἱ βασικὲς ἀρχὲς ποὺ διέπουν τὴν πολυπολιτισμικὴ κοινωνία... Μὲ ποιόν τρόπο μπορεῖ νὰ ἐξασκηθῇ ὀρθόδοξη ποιμαντικὴ σὲ μιὰ πολυπολιτισμικὴ κοινωνία; "Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία βρίσκει τρόπους γιὰ νὰ βοηθήση τοὺς ἀνθρώπους χωρὶς φανατισμὸ καὶ ζηλωτισμό. Τὸ σημαντικὸ εἶναι ὅτι ὅ,τι εἶναι δυνατό, ὅ,τι ἔχει τὴν ζωὴ μέσα του, ὅ,τι νικᾶ τὸν θάνατο, αὐτὸ καὶ κυριαρχεῖ, δὲν ἀλλοτριώνεται, δὲν ἀλλοιώνεται, δὲν ἀφομοιώνεται, ἀλλὰ αὐτὸ ἀπὸ μόνο τοῦ κυριαρχεῖ καὶ προσελκύει μὲ τὴν δύναμη ποὺ διαθέτει".

6. Ἡ Ἐκκλησία καὶ ἡ νεανικὴ παραβατικότητα. Θίγεται ἕνα σοβαρὸ καὶ πολύπλευρο θέμα ποὺ ἀπαντᾶ στὰ ἐρωτήματα ποὺ προκύπτουν ἀπὸ τὶς σχέσεις τῆς Ἐκκλησίας μὲ τοὺς νέους. Πὼς πρέπει νὰ ἀντιμετωπίζουν οἱ νέοι τὶς διάφορες ἐκκλησιαστικὲς κρίσεις;  Ὑπάρχουν ἐπιπτώσεις στὴν ζωὴ τῶν νέων ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὰ λεγόμενα σκάνδαλα ἐκπροσώπων τῆς Ἐκκλησίας; Πὼς ἀντιμετωπίζει ἡ Ἐκκλησία τὴν παραβατικότητα τῶν νέων, ἀλλὰ καὶ τὶς δυσκολίες τῆς ἡλικίας τους; Ἐξετάζεται καὶ τὸ θέμα τῆς «ποιμαντικῆς τοῦ περιθωρίου»...

7. Πόλεμος καὶ φτώχεια. Σύμφωνα μὲ τὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας ὁ πόλεμος καὶ ἡ φτώχεια δὲν εἶναι μόνο μεγάλα κοινωνικὰ καὶ ἀνθρωπολογικὰ προβλήματα, ἀλλὰ κυρίως θεολογικά, ἀφοῦ εἶναι ἔκφραση τῆς φθορᾶς καὶ τῆς θνητότητας, τῶν δερματίνων χιτώνων ποὺ ἐνδύθηκε ὁ ἄνθρωπος μὲ τὴν πτώση του. Ζῶντας κανεὶς μέσα στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας μπορεῖ νὰ ὑπερβῇ ὅλα τὰ κοινωνικὰ προβλήματα, τὶς κοινωνικὲς ἀδικίες, ἀκόμη καὶ τὸν θάνατο καὶ νὰ νοηματοδοτήση τὴν ζωή του, "γιατί ὁ ἐκτὸς τῆς Ἐκκλησίας κόσμος εἶναι ὁ κόσμος τῆς πτώσεως, τῆς φθορᾶς καὶ τοῦ θανάτου".

Θὰ παρατηρήση ὁ ἀναγνώστης ὅτι ὅλα τὰ κείμενα ποὺ παρετέθησαν στὸν Τόμο αὐτό, ἂν καὶ ἔχουν διαφορετικὸ περιεχόμενο, ἐν τούτοις δημιουργοῦν "μία ἄλλη αἴσθηση τοῦ Χριστιανισμοῦ- Ἐκκλησίας ἀπὸ ἐκείνη τὴν συμβατικὴ ποὺ ἔχουμε προσλάβει ἀπὸ τὶς στοιχειώδεις γνώσεις μας". Εἶναι κείμενα ὁμολογιακά, κείμενα πίστεως καὶ ἀληθείας, ποὺ περιγράφουν καὶ συνιστοῦν ἕναν τρόπο ζωῆς ποὺ ἐντάσσεται μέσα στὰ πλαίσια τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως.

Ἡ ἡσυχαστικὴ παράδοση καὶ ἡ θεραπευτικὴ ἀγωγὴ ποὺ διαθέτει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι μοναδικὴ καὶ ἔχει τὴν δυνατότητα ὄχι μόνο νὰ ἀναγεννήση τὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰ καὶ νὰ δώση οὐσιαστικὲς λύσεις σὲ ὅλα τὰ προβλήματα ποὺ ἀναφύονται καθημερινὰ μέσα στὴν κοινωνία.

Ὁ Χριστιανισμὸς εἶναι κυρίως ζωή, "ποὺ δὲν ἀποβλέπει στὴν συντήρηση τοῦ παλαιοῦ, ἀλλὰ στὴν μεταμόρφωση καὶ τὴν ἀνακαίνιση τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ κόσμου". Ὅπως ἔχει γράψει καὶ σὲ ἄλλα ἔργα του ὁ Σέβ. Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ. Ἰερόθεος, ὁ Χριστὸς δὲν εἶναι ἀρχηγὸς μιᾶς θρησκείας, οὔτε ἕνας ἰδεολόγος ἡ κοινωνιολόγος, ἀλλὰ εἶναι ἡ κεφαλὴ τῆς Ἐκκλησίας, ὁ νικητὴς τοῦ θανάτου. Ἡ θρησκεία δὲν μπορεῖ νὰ ὑπερβῇ τὸν θάνατο. Ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν ἐν Χριστῷ ζωῇ βοηθᾶ τὸν ἄνθρωπο νὰ τὸν ὑπερβῇ καὶ νὰ ζήση ἀπὸ τώρα τὴν πρώτη Ἀνάσταση.

μ.Κ.