Κύριο θέμα: Τὰ φῶτα τῆς ἑορτῆς

«Μὲ σβηστὰ τὰ χριστουγεννιάτικα φωτάκια θὰ γιορτάσουν φέτος οἱ κάτοικοι τοῦ Λονδίνου τὰ Χριστούγεννα», μᾶς λένε οἱ εἰδήσεις. Ἀλλὰ καὶ στὴν ὑπόλοιπη Εὐρώπη καὶ στὶς ΗΠΑ, λένε, ὁ ἑορτασμὸς τῶν Χριστουγέννων τείνει νὰ ἀναδειχθῇ σὲ μεῖζον πολιτικὸ θέμα, καθὼς ἡ νέα τάση τῆς «πολιτικῆς ὀρθότητας» δὲν υἱοθετεῖ τὸ θρησκευτικὸ περιεχόμενο τοῦ ἑορτασμοῦ.

Στὴν προοπτικὴ αὐτὴ καταργοῦνται χριστουγεννιάτικα τραγούδια ἀπὸ τὰ σχολεῖα, κάλαντα ἀπὸ τὶς γειτονιές, φάτνες, ἀστέρια καὶ χριστουγεννιάτικα δένδρα ἀπὸ τοὺς δημόσιους χώρους (ἡ ὅπου ὑπάρχουν νὰ συνοδεύονται ἀπὸ ἰσάριθμα σύμβολα ἄλλων θρησκειῶν), ἀνταλλαγὴ χριστουγεννιάτικων εὐχῶν ἀκόμη καὶ χαιρετισμῶν, κ.α.

«"Εἶναι ἡ τελευταία τρέλλα τῆς πολιτικῆς εὐπρέπειας" ἔγραφε ὁ Guardian, ἐξηγῶντας ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο οἱ ἰδιωτικὲς ἐπιχειρήσεις καὶ οἱ δημοτικὲς καὶ ἐκπαιδευτικὲς ἀρχὲς θέλουν νὰ ἀποφύγουν νὰ θίξουν τὴν θρησκευτικὴ εὐαισθησία ἑκατομμυρίων Βρετανῶν πολιτῶν, ποὺ δὲν ἀνήκουν στὴν χριστιανικὴ πίστη», κυρίως Ἑβραίων καὶ Μουσουλμάνων (in.gr).

Φαίνεται, λοιπόν, νὰ σβήνουν τὰ φῶτα τῶν Χριστουγέννων στὴν Δύση. Νὰ λυπηθῇ κανεὶς ἡ νὰ πανηγυρίση τὴν ἐξέλιξη αὐτή; Νὰ σημαίνη αὐτὸ μιὰ νέα ἄρνηση τοῦ Χριστοῦ ἡ τὴν ἀρχὴ μιᾶς νέας προσέγγισής Του;

Λέμε νὰ λυπηθῇ, γιατί φαινομενικὰ ἡ ἀνθρωπότητα περιθωριοποιεῖ τὴν ἐνσαρκωμένη Ἀγάπη στὸ ὄνομα τῆς ...«ἀγάπης». Καὶ λέμε νὰ χαρῇ, ἀφοῦ πολλὰ παγανιστικὰ ἀμεταμόρφωτα ἔθιμα ποὺ εἶχαν παρεισφρύσει στὸν δυτικὸ χῶρο καὶ ἀπὸ ἐκεῖ καὶ στὸν ὀρθόδοξο μὲ τὸ ἔνδυμα τῶν Χριστουγέννων καταργοῦνται οὐσιαστικά, ἀφοῦ θὰ χάσουν τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ ἐμπορίου ποὺ τὰ εἶχε ἐπιβάλει παγκοσμίως. Νὰ χαρῇ ἀκόμη ἀφοῦ «τὰ καθιερωμένα πάρτυ δὲν θὰ γίνουν σὲ πολλὲς ἐπιχειρήσεις...». Ὡσὰν νὰ εἰσακούσθηκαν οἱ χριστοφιλεὶς προτροπὲς τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου (Λόγος στὰ Θεοφάνεια): «Μὴ στολίσουμε τὰ προπύλαια, μὴ δημιουργήσουμε χορούς, μὴ στολίσουμε τοὺς δρόμους... Ἂς μὴ μᾶς προσφέρουν ἡ γῆ καὶ ἡ θάλασσα τὴν πολύτιμη κοπριά τους, γιατί ἔτσι ξέρω ἐγὼ νὰ ἀποκαλῶ τὴν πολυτέλεια... Αὐτὰ μὲν ἂς τὰ ἀφήσουμε στοὺς ἕλληνες (ἐθνικοὺς) καὶ στοὺς ἐθνικοὺς κομπασμοὺς καὶ τὶς πανηγύρεις τους...».

Τὰ Χριστούγεννα γιορτάζονται μὲ μεγάλη λαμπρότητα ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μας, μὲ τὴν προετοιμασία τῆς νηστείας καὶ τῆς ἐξομολόγησης, μὲ τὰ σαρανταλείτουργα, τὶς θαυμάσιες νυκτερινὲς ἀκολουθίες, μὲ τὴν πλούσια ὀρθόδοξη θεολογία, μὲ τὶς πανηγυρικὲς θεῖες Λειτουργίες καὶ τὴν θεία Κοινωνία.

Αὐτὴ ἡ θεολογία, ἡ λατρεία, ἡ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας δημιούργησε πλούσια χριστουγεννιάτικα ἔθιμα ἡ ἐκχριστιάνισε ἔθιμα ἄλλων παραδόσεων. Ἔτσι, τὰ ἔθιμα καὶ οἱ ἐξωτερικοὶ ἑορτασμοὶ ὅταν μένουν στὴν θέση τους ἔχουν μεγάλη ἀξία ἀναγωγικὴ καὶ παιδαγωγική. Σὲ ἐποχές, ὅμως, ἐκκοσμικεύσεως, ὅπως ἡ σημερινή, ἐπικρατοῦν ποσοτικὰ καὶ φαινομενικὰ τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἑορτασμοῦ, ὁ ὁποῖος γίνεται στὸ κοινωνικὸ περιθώριο τῶν παραδοσιακῶν Ἐνοριῶν καὶ τῶν Μοναστηριῶν.

Ἔτσι, ὅπως παρατηρεῖ σὲ παλαιότερο ἄρθρο του ὁ Μητροπολίτης μας κ. Ἰερόθεος («Χριστουγεννιάτικη ἀπελπισία καὶ ἐλπίδα», εἰς Ποιότητα Ζωῆς), τὰ Χριστούγεννα ἐντάχθηκαν ἐν πολλοῖς στὴν ἀτμόσφαιρα τῶν ἠθῶν καὶ τῶν ἐθίμων, στὸ μάρκετινγκ τῆς ἀγορᾶς. Κυριάρχησε ἡ ἐμπορικὴ ἐκμετάλλευση, ὁ συναισθηματικὸς διάκοσμος καὶ ὁ θρησκευτικὸς βερμπαλισμός. Οἱ ἀφιερώσεις μερικῶν ἐφημερίδων στὴν ἑορτὴ εἶναι μιὰ ἀνάπαυλα στὸν πόλεμο ὅλης τῆς χρονιᾶς γιὰ νὰ ξεριζώσουν ὅ,τι συνδέεται μὲ τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία. Μέσα στὰ στολισμένα σπίτια κυριαρχεῖ ὁ θάνατος καὶ ἡ φθορά... Καὶ τὸ κυριότερο: «Θὰ γιορτάσουν πολλοὶ τὰ Χριστούγεννα σὰν μιὰ ἑορτὴ ἑνὸς νεκροῦ καὶ πεθαμένου Θεοῦ. Στὴν σκέψη πολλῶν ἀνθρώπων ὁ Χριστὸς εἶναι μιὰ ἔννοια καὶ ὄχι ὁ Ζωντανὸς Θεός, ποὺ διευθύνει τὴν ἱστορία». Ἄλλωστε, ἕνας σημαίνων εὐρωπαῖος ἐπιστήμων εἶχε δηλώσει πρὶν λίγα χρόνια: «Γιορτάζουμε τὴν ἀρχὴ μιᾶς νέας χρονιᾶς ἡ ὁποία συμβολίζεται μὲ τὴν γέννηση ἑνὸς μωροῦ σὲ μιὰ φάτνη»!

Γιορτάζοντας, λοιπόν, τὴν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ οἱ ἄνθρωποι οὐσιαστικὰ Τὸν ἀρνήθηκαν, θεωρῶντας Τὸν μιὰ ἰδέα, ἕναν συμβολισμό, μιὰ συνήθεια, ἕναν ψιλὸ ἄνθρωπο. Μακάρι οἱ νέες ἐξελίξεις στὸ ὄνομα τοῦ ἀνθρώπου νὰ δώσουν τὸ ἔναυσμα γιὰ μιὰ νέα πραγματικὴ ἀναζήτηση τοῦ Χριστοῦ καὶ ἕναν νέον πραγματικὸ καὶ ὑπαρξιακὸ ἑορτασμὸ τῆς Γεννήσεώς Του, γιατί «ὁ Χριστὸς ἔγινε ἄνθρωπος γιὰ νὰ γίνουμε ἐμεῖς θεοί. Ταπεινώθηκε βαθειὰ γιὰ νὰ μᾶς ἀνυψώση. Ἔλαβε μορφὴ δούλου γιὰ νὰ μᾶς χαρίση τὴν ἐλευθερία. Γεννήθηκε στὸν χρόνο γιὰ νὰ ὑπερβοῦμε ἐμεῖς τὸν χρόνο. Ἀπέθανε γιὰ νὰ νικήση τὸν θάνατο. Ἔλαβε τὴν ἀνθρώπινη φύση γιὰ νὰ τὴν θεώση καὶ ζῆ ἀδιάλειπτα ἑνωμένος μὲ τὴν Ἐκκλησία. Μέσα στὸ ταπεινὸ σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ, ποὺ εἶναι ἡ Ἐκκλησία, μὲ τὴν μυστηριακὴ ζωὴ γεννιέται ἀκατάπαυστα ὁ Χριστός. Ἡ ἑορτὴ τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ ἑορτάζεται πανηγυρικὰ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, ὥστε νὰ πάθουμε "τὴν καλὴν ἀναστροφήν"... Ὁ Θεὸς δὲν εἶναι οὔτε μιὰ ἀνάμνηση τοῦ παρελθόντος, μιὰ ρομαντικὴ ἱστορία, οὔτε ἰδέα καὶ ἀξία γιὰ τὴν περιφρούρηση τῆς κοινωνίας, ἀλλὰ Πρόσωπο ποὺ ὑπάρχει στοὺς αἰῶνες καὶ καλεῖ τὸν ἄνθρωπο γιὰ νὰ τὸν κάνη πρόσωπο...» (ἐνθ. ἀνωτ.).