Γεγονότα καὶ Σχόλια: Φιλελευθερισμὸς καὶ δεισιδαιμονία - Ἡ ἀνάπτυξη τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης

Φιλελευθερισμὸς καὶ δεισιδαιμονία

Ἡ συνεχιζόμενη συζήτηση γιὰ θέματα Παιδείας μας δίνει τὴν ἀφορμὴ νὰ δοῦμε κάπως ἐκτενέστερα μιὰ συμπεπυκνωμένη διατύπωση, ποὺ περιλάβαμε σὲ σχόλιο τοῦ προηγουμένου φύλλου τῆς Παρέμβασης. Στὸ σχόλιο ἐκεῖνο ἔγινε λόγος γιὰ τὴν «ποικίλη νεοφιλελεύθερη δεισιδαιμονία», ἀπὸ τὴν ὁποία πρέπει νὰ προφυλαχθῇ ἡ θρησκευτικὴ συνείδηση τῶν μαθητῶν.

Ἂς δοῦμε, λοιπόν, κατ’ ἀρχὴν τὴν σημασία τῶν ὅρων «νεοφιλελευθερισμὸς» καὶ «δεισιδαιμονία».

Ὁ Νεοφιλελευθερισμός, ὡς νέος Φιλελευθερισμός, στὸν νοῦ τῶν περισσοτέρων συνδέεται μὲ τὴν οἰκονομία, ἐνῷ ἡ δεισιδαιμονία μὲ τὴν θρησκεία. Κι ὅμως ὁ Φιλελευθερισμὸς ἔχει σχέση καὶ μὲ τὴν θρησκεία. Ἄλλωστε ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο κινεῖται ἕνας ἄνθρωπος στὶς οἰκονομικές του δραστηριότητες δὲν εἶναι ἄσχετος μὲ τὶς γενικότερες τοποθετήσεις του ἀπέναντι σὲ ὅλες τὶς πτυχὲς τῆς ζωῆς του, ἀκόμη καὶ ἀπέναντι στὴν ἀνάγκη του νὰ θρησκεύη. Τὸ Λεξικὸ Κοινωνικῶν Ἐπιστημῶν τῆς UNESCO μᾶς πληροφορεῖ ὅτι «στὸν χῶρο τῆς θρησκευτικῆς σκέψεως ὁ Φιλελευθερισμὸς ὑπονοοῦσε τὴν πίστη στὸ δικαίωμα τῶν ἀνθρώπων νὰ λατρεύουν [τὸν Θεὸ] κατὰ τὸν τρόπο καὶ τὴν μορφὴ ποὺ τοὺς ὑπαγόρευε ἡ συνείδησή τους• καὶ σ’ αὐτὸ συμπεριλαμβανόταν καὶ τὸ δικαίωμα νὰ μὴν ἔχουν ὁποιαδήποτε λατρεία».

Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ ἡ δεισιδαιμονία στὶς μέρες μας ἔφθασε νὰ σημαίνη «τὸν παράλογο φόβο πρὸς τὸν Θεό, φόβο ποὺ δὲν ἔχει σχέση μὲ τὴν εὐσέβεια» (Μπριτάνικα). Ἡ, κατὰ τὸ Λεξικὸ Μαμπινιώτη, «τὴν παράλογη πίστη σὲ ὑπερφυσικὲς καὶ μυστηριώδεις δυνάμεις». Ἡ λέξη, βέβαια, δὲν εἶχε πάντοτε κακὴ σημασία. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ ἀπ. Παῦλος, ἐπαινῶντας τὴν θρησκευτικότητα τῶν Ἀθηναίων, τοὺς εἶπε: «κατὰ πάντα ὡς δεισιδαιμονεστέρους ὑμᾶς θεωρῶ» (Πράξεις 17,22). Ἡ λέξη σημαίνει τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ. Ἀναλόγως, λοιπόν, μὲ τὸν Θεὸ ποὺ κανεὶς πιστεύει καὶ τὴν ὑγεία ἡ τὴν νοσηρότητα τοῦ φόβου ἀπὸ τὸν ὁποῖο διακατέχεται, παίρνει καλὴ ἡ κακὴ σημασία ἡ λέξη. Ἱστορικά, ὅμως, συνδεδεμένη πιὸ πολὺ μὲ τὴν εἰδωλολατρία καὶ τὴν μαγεία ἔφθασε στὶς μέρες μας νὰ χρησιμοποιῆται μόνο μὲ τὴν κακή της σημασία.

Ἡ ἀνάπτυξη τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης

Γιὰ μᾶς τοὺς Ὀρθοδόξους ἡ θρησκεία συνδέεται μὲ τὴν δεισιδαιμονία. Κι αὐτὸ γιατί ὁ Χριστιανισμὸς δὲν εἶναι γιὰ μᾶς θρησκεία μὲ τὴν μορφὴ ποὺ τὴν βλέπουμε στὴν εἰδωλολατρία ἡ στὶς ἄλλες μονοθεϊστικὲς θρησκεῖες. Πρὶν ἀπ’ ὅλα εἶναι Ἐκκλησία, ποὺ στρατεύεται στὸν κόσμο αὐτὸ ἐμπνεόμενη καὶ κατευθυνόμενη ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Στὶς μέρες μας μιὰ πανσπερμία δεισιδαιμονιῶν (ἀνατολικὲς θρησκεῖες, νεοπαγανιστικὲς ὀργανώσεις, ἀποκρυφιστικὲς ἀσκητικὲς καὶ σατανιστικὲς λατρεῖες) προσφέρονται ὡς θρησκευτικὲς δυνατότητες στὸν σύγχρονο ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος μέσα στὸ πνεῦμα τοῦ Φιλελευθερισμοῦ, μπορεῖ νὰ ἐπιλέξη ὅ,τι θέλει καὶ νὰ τὸ πιστεύση καὶ νὰ τὸ λατρεύση, ὅπως ὁ ἴδιος θέλει.

Εἶναι προφανὲς ὅτι ἡ ἀνάπτυξη τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως, ποὺ γίνεται μὲ βάση τὴν ἀποστολικὴ καὶ πατερική μας Παράδοση, προσφέρει στὰ παιδιὰ τὴν δυνατότητα νὰ κρίνουν σωστὰ καὶ νὰ μὴ βρεθοῦν εὔκολα θύματα τῆς ποικίλης δεισιδαιμονίας.

π.Θ.Α.Β.