Γεγονότα καὶ Σχόλια: Ὁ Ἱστορικὸς καὶ ἡ Ἱστορία - Εἰρήνη καὶ γνώση

Ὁ Ἱστορικὸς καὶ ἡ Ἱστορία

Ποιός εἶναι ὁ ρόλος τοῦ μαθήματος τῆς Ἱστορίας μέσα στὸ πλαίσιο τῆς ἐθνικῆς μας παιδείας; Τὸ ἐρώτημα τίθεται μὲ ἀφορμὴ τὸ βιβλίο τῆς Ἱστορίας τῆς ἕκτης τάξεως τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου, ποὺ δέχθηκε καὶ δέχεται πολλὲς καὶ δριμεῖες κριτικές.

Ἡ ἐπιστημονικὴ ἀναδρομὴ στὸ παρελθὸν δὲν θὰ εἶχε κανένα νόημα, ἂν περιοριζόταν στὴν σύνταξη κειμένων «πρὸς τέρψιν» τῶν ἀναγνωστῶν. Ἡ Ἱστορία δὲν προσφέρεται καὶ δὲν διαβάζεται σὰν μυθιστόρημα. Εἶναι μεταλλεῖο ἐμπειρίας καὶ γνώσης, γι’ αὐτὸ μελετᾶται κριτικά. Μέσα στὸ πλαίσιο τῆς ἐκπαιδευτικῆς διαδικασίας, μάλιστα, συνιστᾶ τὴν προσπάθεια νὰ μεταδοθῇ στοὺς νέους ἡ πεῖρα τοῦ παρελθόντος, σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς τῆς ἀνθρώπινης δραστηριότητας, καθὼς ἐπίσης, νὰ ἑρμηνευθοῦν τὰ στοιχεῖα ποὺ ἀπαρτίζουν τὸ παρόν μας. Κι’ αὐτὸ διότι μέσα ἀπὸ τὴν Ἱστορία ἐξηγεῖται ἡ χρήση τῆς συγκεκριμένης γλώσσας μας, ἡ πίστη στὴν Θρησκεία μας, οἱ φόβοι καὶ οἱ ὑπεροψίες μας, οἱ καλὲς ἡ κακὲς σχέσεις μὲ τοὺς γείτονές μας, ἀκόμη καὶ ἡ σχέση μας μὲ τὴν γεωγραφική μας θέση, τὸ ἀπὸ πότε καὶ γιατί ζοῦμε σ’ αὐτὴν τὴν γωνιὰ τοῦ πλανήτη. Μὲ λίγα λόγια ἑρμηνεύεται ὅλη ἡ ὑποδομὴ τῆς σύγχρονης ἐθνικῆς μας πραγματικότητας.

Ὅταν εἶναι τέτοιο τὸ εὗρος καὶ τέτοιες οἱ συνέπειες τῆς μελέτης τῆς Ἱστορίας, καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικὸς εἶναι ὁ ρόλος τοῦ Ἱστορικοῦ, ποὺ προσφέρει γραπτὴ τὴν ἱστορική του πεῖρα. Κι’ ὅταν οἱ πολιτικὲς καὶ ἰδεολογικές του ἐπιλογὲς τὸν ὁδηγοῦν στὴν ἀποσιώπηση ἡ στὴν διαστρέβλωση ὁρισμένων κρίσιμων γεγονότων, καταλαβαίνουμε τὸ πόσο ἀρνητικὴ εἶναι ἡ συμβολή του στὴν ἱστορικὴ συνέχεια τοῦ τόπου του.

Εἰρήνη καὶ γνώση

Ἡ εἰρηνικὴ συμβίωση μὲ τοὺς γείτονές μας, ὁ σεβασμὸς τῆς ἐθνικῆς τους ὑπόστασης, πρέπει νὰ θεωροῦνται, στὶς μέρες μας, αὐτονόητες. Εἶναι ἐπίσης αὐτονόητος ὁ ρόλος ποὺ πρέπει νὰ παίζη ἡ ἐκπαίδευση στὴν καλλιέργεια αὐτοῦ τοῦ σεβασμοῦ. Κάτι τέτοιο, ὅμως, δὲν εὐοδώνεται ἀπὸ τὴν ἀποσιώπηση ἡ τὴν διαστρέβλωση τῶν ἱστορικῶν γεγονότων. Ἂν δοῦμε τὸ θέμα μας πνευματικά, ἕνας μόνον τρόπος ὑπάρχει γιὰ νὰ «διορθώσουμε» τὸ παρελθόν. Εἶναι ἡ μετάνοια, ἡ ὁποία, βέβαια, δὲν ἐξαλείφει τὰ γεγονότα, ἀλλὰ ἀλλάζει τὴν στάση μας ἀπέναντί τους. Ἀλλάζει τὸν ἑαυτό μας, ὥστε σὲ παρόμοιες περιστάσεις νὰ κινούμαστε διαφορετικά. Ἐξασκεῖ τὰ ἠθικά, πολιτιστικά, πολιτικά, ἀκόμη καὶ τὰ θεολογικὰ ἀντανακλαστικά μας, ὥστε νὰ κινοῦνται αὐτόματα καὶ σωστά.

Τὰ γεγονότα δὲν ἀλλάζουν. Δὲν μποροῦμε νὰ διαμορφώσουμε τὸ παρελθόν μας, ὅπως ἐμεῖς θέλουμε. Καὶ τὰ παιδιὰ δικαιοῦνται τὴν ἱστορικὴ ἀλήθεια, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀνάλογη ἀμερόληπτη κριτικὴ τῶν γεγονότων. Σὲ τί θὰ ὠφελήση τοὺς Ἕλληνες μαθητὲς ἡ ἀποσιώπηση τῆς ἀλήθειας γιὰ τὶς σφαγὲς τῶν Ἑλλήνων τοῦ Πόντου καὶ τῆς Σμύρνης ἀπὸ τὸν Κεμάλ, τὸν ὁποῖον ἀργότερα ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος πρότεινε γιὰ τὸ Νόμπελ Εἰρήνης; Πῶς θὰ ὡριμάσουν πολιτικὰ οἱ αὐριανοὶ ἡγέτες τοῦ τόπου μας, ἂν ἀγνοοῦν το πῶς ὁ σφαγέας τοῦ μικρασιατικοῦ Ἑλληνισμοῦ ἐκτιμήθηκε τόσο πολὺ γιὰ τοὺς «εἰρηνικοὺς ἀγῶνες» του ἀπὸ τὸν μεγάλο Ἕλληνα ἡγέτη;

π.Θ.Α.Β.