Skip to main content

Ἐπίκαιροι Σχολιασμοί: Ἡ Σύνθεση τοῦ Τριωδίου

Πρωτοπρεσβύτερου Θωμᾶ Βαμβίνη

Ἡ εἴσοδος τοῦ Τριωδίου εἶναι μιά πρόσκληση νά δοῦμε λίγο καλύτερα τόν ἑαυτό μας. Ὄχι νά κλεισθοῦμε στό ἄτομό μας, ἀλλά νά δοῦμε καθαρά τίς ρίζες τοῦ ἀτομισμοῦ μας, μπαίνοντας στή διαδικασία μιᾶς παιδείας πού συνδέει ἐσωτερικότητα καί κοινωνικότητα, τῆς παιδείας πού προβάλλεται ἀπό τό βιβλίο τοῦ Τριωδίου.

Ἡ σύνθεση τοῦ Τριωδίου, σύμφωνα μέ τόν φιλόλογο Βασίλειο Λαούρδα “ἔχει μιά θαυμαστή ἑνότητα καί εἶναι ἀτύχημα πού δέν ἀποτελεῖ ἕνα σταθερό καί μόνιμο βίωμα τῆς ζωῆς μας, εἴτε μέσα ἀπό τήν ἐκκλησιαστική προβολή της, εἴτε μέσα ἀπό μελέτες γιά τή σύνθεση καί τήν ἀποστολή τού”. Παρακάτω ὁ ἴδιος μελετητής σημειώνει: “Ὄχι ὡς θεολόγος, οὔτε καν ὡς μέλος τῆς ἑλληνικῆς ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀλλά ἁπλῶς ὡς φιλομαθής ἀναγνώστης αἰσθάνομαι ὅτι πρέπει νά πῶ πόσο χάνουμε ὅλοι μας, πού δέν ἔχουμε γευθῆ κάτι ἀπό τό βαθύ καί συγκλονιστικό πνευματικό περιεχόμενό του. Σκέπτομαι πόσες πολλές μελέτες γράφονται κάθε χρόνο γιά τά μεγάλα ἔργα τοῦ πνεύματος, γιά τόν Ὅμηρο, γιά τήν ἀρχαία τραγωδία, γιά τήν Θεία Κωμωδία, γιά τόν Φάουστ, καί πόσο ἔχουν ἀδικηθῆ τά ὀρθόδοξα ἑλληνικά ἐκκλησιαστικά κείμενα πού δέν ἔχουνε ὡς τώρα ξεφύγει ἀπό τά χέρια τῶν εἰδικῶν, τῶν θεολόγων ἤ τῶν βυζαντινολόγων. Τό Τριώδιο, γιά νά ἀναφέρω μόνο ἕνα παράδειγμα, ὡς σύνθεσις ἀποτελεῖ ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα πνευματικά δημιουργήματα”.

Τό κείμενο στό ὁποῖο ἀναφέρομαι δημοσιεύθηκε τό 1969, ἀλλά δέν ἔχει χάσει μέχρι σήμερα τήν ἐπικαιρότητά του, γιατί τό αἴτημα γιά μιά βαθύτερη γνωριμία μέ τά λειτουργικά κείμενα τῆς Ἐκκλησίας μας, πού θά μᾶς βοηθήση, σύν τοῖς ἄλλοις, νά γνωρίσουμε καλύτερα τήν πολιτιστική μας κληρονομιά, παραμένει ἐπιτακτικό.

Ἔχει ἐπισημανθῆ ὅτι στίς μέρες μᾶς ὑπάρχει πολύ ἐνημέρωση, ἀλλά λίγη γνώση. Κι αὐτό λόγω του ὅτι ἡ ἐνημέρωσή μας εἶναι περισσότερο δημοσιογραφική καί λιγότερο ἐπιστημονική. Ἐνημερωνόμαστε, μάλιστα, ὄχι μόνο γιά ὅσα ἔχουν ἄμεση σχέση μέ τή ζωή καί τήν πολιτεία μας, ἀλλά καί γιά ὅσα δέν μᾶς ἀφοροῦν καθόλου. Βέβαια, εἶναι θέμα πνευματικῆς ὡριμότητάς το νά διακρίνη κανείς κάθε φορᾶ τίς πραγματικές του ἀνάγκες, νά καταλαβαίνη τί πραγματικά τόν ἀφορά. Συνήθως μένουμε στήν ἐπιφάνεια τῶν γεγονότων. Δέ σκεφτόμαστε βαθύτερα. Μπερδεύουμε κοσμοϊστορικά ἤ τραγικά γεγονότα μέ τίς διαφημίσεις τῆς τηλεόρασης καί ἀποκτοῦμε ἔτσι μιά ψευδαίσθηση ἐνημέρωσης. Γι’ αὐτό, ἐνῶ αἰσθανόμαστε ἐνημερωμένοι, γινόμαστε ὅλο καί πιό ἀδιάφοροι γιά τά κοινά. Ἡ ἐνημέρωση, δηλαδή, δέν συντελεῖ στή δραστηριοποίηση, γιατί δέ μᾶς κάνει εὐαίσθητους στό κακό πού ὑπάρχει στόν κόσμο, οὔτε ἐπίσης μᾶς βοηθᾶ νά ἀποκτήσουμε αἴσθηση τοῦ κακοῦ πού ὑπάρχει μέσα μας.

Ἐνῶ γνωρίζουμε πολλά, μᾶλλον περιττά, δέ γνωρίζουμε τά λίγα πού εἶναι ἀναγκαῖα. Ζοῦμε σ’ ἕνα διαρκῆ θόρυβο, πού δέν μᾶς ἀφήνει νά ἐλέγχουμε τίς πληροφορίες μας καί νά καταλαβαίνουμε τίς αἰτίες καί τό νόημα τῶν γεγονότων. Γι’ αὐτό ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό τήν ἄσκηση τῆς ἡσυχίας. Ὁ Παῦλος Εὐδοκίμωφ μέ τό δικό του τρόπο ἔγραφε: “Ἄσκησις θά ἦταν μᾶλλον ἡ ἐπιβαλλόμενη ἀνάπαυσις, ἡ πειθαρχία τῆς ἠρεμίας καί τῆς σιωπῆς, ὅπου ὁ ἄνθρωπος βρίσκει τήν ἱκανότητα νά σταθῆ γιά τήν προσευχή καί τόν στοχασμό, στήν καρδιά τοῦ θορύβου τοῦ κόσμου νά ἀκούη τήν παρουσία τῶν ἄλλων”. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἔλεγε ὅτι ἡ ἡσυχία εἶναι νοῦ καί κόσμου στάση. Δέν εἶναι δηλαδή ἀρκετή ἡ “στάση” τοῦ ἐξωτερικοῦ θορύβου. Χρειάζεται ἐπιπλέον νά κωφεύη ὁ νοῦς στούς θορύβους τῶν ἄκαρπων λογισμῶν, πού δέν τόν ἀφήνουν νά προσηλωθῆ στό “ἕν οὐ ἐστί χρεία”, στή γνώση δηλαδή τοῦ Θεοῦ πού εἶναι ταυτόχρονα ἕνωση μαζί Του.

Εἶναι ἀπαραίτητο τουλάχιστον τώρα πού μπῆκε τό Τριώδιο νά προσπαθήσουμε νά ζήσουμε σύμφωνα μέ τό πνεῦμα του. Νά ζήσουμε τή σύνθεση τῆς διαλεκτικῆς του Τριωδίου. Κατά τόν Β. Λαούρδα στό βιβλίο τοῦ Τριωδίου “θέσις εἶναι ὁ Παράδεισος, ἀντίθεσις εἶναι ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὕα καί σύνθεσις εἶναι ὁ μετανοῶν καί ὑποστηριζόμενος ἀπό τή Θεία Χάρι χριστιανός”.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΙ

  • Προβολές: 2866