Γεγονότα καὶ Σχόλια: Ὁ ἀπαιδαγώγητος θυμός - Ἡ παραθεώρηση τῆς ἀγωγῆς τοῦ θυμικοῦ

Ὁ ἀπαιδαγώγητος θυμός

Ἡ συμφωνημένη σύρραξη τῶν χούλιγκανς στὴν Παιανία, ποὺ εἶχε ὡς συνέπεια τὸν θάνατο νεαροῦ φιλάθλου, εἶναι ἕνα ἀνησυχητικὸ γεγονός, ποὺ ἀποκαλύπτει μὲ τὸν πιὸ τραγικὸ τρόπο μιὰ λανθάνουσα, γιὰ τοὺς ἐφησυχάζοντες, ἀσθένεια τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας. Δείχνει ὅτι ἡ παιδεία τῶν Νεοελλήνων εἶναι ἐλλιπής. Εἶναι μιὰ παιδεία ποὺ δὲν καλλιεργεῖ τὸν ἄνθρωπο ἀκέραιο. Δίνει πιθανῶς κάποιες γνώσεις μὲ ἕναν μηχανιστικό –φροντιστηριακό– τρόπο, φορτώνει μὲ πληροφορίες τὴν διανοητικὴ μνήμη, ἐξασκεῖ κάπως τὴν λογική, ἀλλὰ ἀφήνει ὅλον τὸν ἄλλο δυναμισμὸ τῆς ψυχῆς τῶν νέων ἀπαιδαγώγητο. Αὐτὸ εἶναι ἕνα πρόβλημα ποὺ δὲν ἀφορᾶ τὰ σωματεῖα μὲ τοὺς ὀργανωμένους ὀπαδούς, ἀλλὰ πρωτίστως τὸ Ὑπουργεῖο Παιδείας, τὴν ἐκπαιδευτικὴ κοινότητα, τοὺς γονεῖς καὶ ὅλους τοὺς ἄλλους φορεῖς, ποὺ ἄμεσα ἡ ἔμμεσα προσφέρουν ἀγωγὴ στὴ νεότητα. Οἱ συρράξεις ποὺ προκαλοῦν οἱ ἔνθερμοι καὶ ταραχοποιοὶ ὀπαδοὶ τῶν διαφόρων ὁμάδων (ἀθλητικῶν καὶ μὴ) δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἐκρήξεις ἑνὸς ἀπαιδαγώγητου θυμοῦ. Ἑνὸς θυμοῦ ποὺ δὲν «ἐκπαιδεύτηκε» νὰ κινῆται κατὰ φύση, δημιουργικά.

Ἡ παραθεώρηση τῆς ἀγωγῆς τοῦ θυμικοῦ

Ὁ θυμὸς εἶναι φυσικὴ δύναμη τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία, ἂν δὲν προσεχθῇ, μπορεῖ νὰ γίνη τυραννικὸ καὶ φονικὸ πάθος, ἐνῷ ἐὰν παιδαγωγηθῇ σωστά, γίνεται μεγάλη δημιουργικὴ δύναμη. Ἡ παιδαγωγία ὅμως τοῦ θυμοῦ μᾶλλον παραθεωρεῖται ἀπὸ τὴν σύγχρονη ἑλληνικὴ ἐκπαίδευση, κυρίως στὰ Γυμνάσια καὶ τὰ Λύκεια. Αὐτὸ συμβαίνει λόγῳ τῆς σταδιακῆς περιθωριοποίησης τῶν μαθημάτων τῆς Γυμναστικῆς καὶ τῶν Θρησκευτικῶν καὶ τῆς ἀφυδάτωσης τοῦ μαθήματος τῆς Ἱστορίας ἀπὸ τὸ ἡρωικὸ στοιχεῖο μεγάλων μορφῶν τῆς δικῆς μας, ἀλλὰ καὶ τῆς παγκόσμιας ἱστορίας.

Ὁ Πλάτων στὴν Πολιτεία του θέλει τοὺς φρουρούς της νὰ εἶναι «θυμοειδεῖς», ἀλλὰ ταυτόχρονα καὶ φιλόσοφοι, ταχεῖς καὶ ἰσχυροί. Γι’ αὐτὸ καταγράφει ἕνα πρόγραμμα ἀγωγῆς τῶν νέων ποὺ προορίζονται γιὰ φρουροὶ τῆς πόλεως. Εἶναι σημαντικὸ ὅτι θέλει τὸν θυμὸ νὰ τιθασεύεται ἀπὸ τὴν γνώση καὶ νὰ ἔχη ὡς ὄργανο γυμνασμένο, ἰσχυρὸ καὶ γρήγορο σῶμα. Στὸ σύγχρονο ἑλληνικὸ σχολεῖο τὰ στοιχεῖα αὐτὰ μποροῦν νὰ προσφερθοῦν μέσα ἀπὸ τὰ μαθήματα τῆς Γυμναστικῆς, τῶν Θρησκευτικῶν καὶ τῆς Ἱστορίας. Ἡ Γυμναστικὴ εἶναι μιὰ πολὺ καλὴ ἐκτόνωση καὶ ἀγωγὴ τοῦ θυμοῦ, ἀφοῦ μὲ τὸν κόπο ποὺ ἀπαιτεῖ τὸν ἐξαντλεῖ καὶ μὲ τοὺς κανόνες τῶν διαφόρων ἀθλημάτων τὸν ἐκπαιδεύει νὰ κινῆται νόμιμα.

Τὰ Θρησκευτικὰ μέσα ἀπὸ τὴν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, τὶς ἱστορίες τῶν μαρτύρων καὶ τῶν ἀσκητῶν, δίνουν τὶς ὑψηλὲς προδιαγραφὲς τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἐμπνέουν στὴν ὑπέρβαση τῆς ἰδιοτέλειας, στὴν μὴ ἀνοχὴ τῆς ἀδικίας, ἐνεργοποιῶντας τὸν θυμὸ ὡς ἀνδρεία, ὡς δύναμη ἀγάπης, δικαιοσύνης καὶ πίστης. Ἡ Ἱστορία, ὅπως σημειώσαμε, μπορεῖ νὰ ἐπιδράση στὸν θυμὸ μὲ τὸ θετικὸ παράδειγμα ἡρωικῶν μορφῶν, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν διεκτραγώδηση τῶν καταστροφῶν ποὺ δημιούργησαν παράλογα θυμωμένοι ἡγέτες ἡ ἡγέτες ποὺ δὲν διέθεταν φιλοσοφία ποὺ τιθασεύει τὸν θυμό.

Ὁ θυμὸς ὑπάρχει. Εἶναι φυσικὴ δύναμη. Εἶναι καιρὸς νὰ σκεφθοῦμε τὴν ἀγωγή του μέσα ἀπὸ τὴν ὑποχρεωτικὴ ἐκπαίδευση.

π.Θ.Α.Β.