Κύριο θέμα: Μιὰ οὐσιαστικὴ ἐκκλησιαστικὴ προσφορά - «Οἰκολογικὴ» συνείδηση

Καθὼς οἱ πυρκαγιὲς κατακαῖνε τὸ εὐλογημένο ἑλληνικὸ τοπίο, ἀναζωπυρώνονται καὶ οἱ οἰκολογικὲς εὐαισθησίες μας. Ἡ Ἐκκλησία μέσα στὰ πλαίσια τῆς ἀβίαστης καὶ μακρόχρονης παιδείας ποὺ προσφέρει στὰ μέλη της, προσφέρει καὶ τὴν καλλιέργεια οἰκολογικῆς συνείδησης, καὶ μάλιστα ὁλοκληρωμένης, μὲ θεολογικὸ ὑπόβαθρο. Περιγράφοντας στὴν συνέχεια μερικὰ στιγμιότυπα ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἐπικαιρότητα τοῦ φετινοῦ καλοκαιριοῦ στὴν Μητρόπολή μας, θὰ ἀφήσουμε νὰ φανερωθῇ αὐτὴ ἡ «οἰκολογικὴ» παιδεία ποὺ παρέχει ἀδιόρατα, ἀνάμεσα στὰ τόσα ἄλλα δῶρα της, ἡ Ἐκκλησία.

Βαράσοβα

Πραγματοποιήθηκε τὸ Σάββατο 14 Ἰουλίου ἡ καθιερωμένη ἀρχιερατικὴ θεία Λειτουργία στὸ σπήλαιο τοῦ Ἁγίου Νικολάου στὴν Βαράσοβα τὸ ὁποῖο ἔχει ἀνασκάψει ὁ Καθηγητὴς Ἀθανάσιος Παλιούρας. Ὅπως πολλὲς φορὲς ἔχει συμβῇ τὰ προηγούμενα ἔτη, τὸ μελτέμι ποὺ φυσοῦσε ὅλη τὴν ἑβδομάδα κόπασε τόσο ὅσο νὰ μπορέσουν οἱ βάρκες ἀκινδύνευτα νὰ μεταφέρουν τοὺς προσκυνητὲς ἀπὸ τὴν Κάτω Βασιλικὴ στὸν ὅρμο τοῦ Ἁγίου Νικολάου καὶ νὰ ἐπιστρέψουν.

Καὶ ἀφοῦ ἡ θάλασσα ἐπέτρεψε –πὼς μποροῦσε νὰ κάνη διαφορετικά, ἀφοῦ θὰ λειτουργεῖτο ὁ Ἅγιός της, καὶ θὰ ἁγιάζονταν ὄχι μόνον οἱ πιστοί, ἀλλὰ καὶ ἡ κτίση– στοὺς προσκυνητὲς τοῦ ἁγίου Νικολάου νὰ προσορμισθοῦν, ἦταν σχετικὰ εὔκολη μετὰ ἡ ἀνάβαση στὸ μονοπάτι μὲ τὴν κάπαρη –τόσο πολύτιμη μέσα στὰ ξηρὰ βράχια– μέχρι τὸν θεόρατο ἐκεῖνο βράχο ποὺ προστάγματι θείῳ ἄνοιξε τὴν ἀγκαλιά του, κατὰ τοὺς αἰῶνες τῆς κοσμογονίας, δημιουργῶντας ἕνα ἀχειροποίητο ἱερὸ γιὰ νὰ σκεπάση ἀργότερα, κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Χριστιανισμοῦ, πολλοὺς ἀσκητὲς ποὺ διψοῦσαν γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ.

Τοὺς σκέπασε, ὄντως, ἡ θεία πρόνοια. Αὐτὸ αἰσθάνεται κανείς, ὅταν λειτουργῆται κάτω ἀπὸ τὴν πέτρινη φυσικὴ σκέπη, ποὺ στέκεται γιὰ αἰῶνες πλαγιαστὴ χωρὶς κολόνες καὶ στηρίγματα δημιουργῶντας ἕνα ἄνοιγμα ἀρκετὸ νὰ φιλοξενήση ὁλόκληρο μοναστήρι! Ἀφοῦ ὁλόκληρο τὸ οὐράνιο στερέωμα στέκει χωρὶς κολόνες καὶ στηρίγματα, τί τὸ θαυμαστὸ ἂν συμβαίνη αὐτὸ μὲ ἕνα βράχο, ὅσο τεράστιος κι ἂν εἶναι; Στὴν ὁμιλία του ὁ Σεβασμιώτατος ἀναφέρθηκε στὸν ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη, ποὺ ἑόρταζε τὴν ἡμέρα ἐκείνη καὶ ἦταν ἕνας λαμπρὸς ἐκπρόσωπος τῶν ὁσίων ἀσκητῶν, ὁ ὁποῖος ἀγάπησε τὴν ἔρημο καὶ τὴν ἄσκηση καὶ μὲ τὸν λόγο του ἀναδείχθηκε Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ Σεβασμιώτατος εὐχαρίστησε ὅσους βοήθησαν νὰ πραγματοποιηθῇ ἡ θεία Λειτουργία, τὸν Ἐφημέριο π. Κωνσταντῖνο, τοὺς ἱερεῖς π. Εὐθύμιο καὶ π. Νικόλαο, καὶ τὰ μέλη τοῦ Συλλόγου τοῦ χωριοῦ. Μετὰ τὴν θεία Λειτουργία οἱ πιστοὶ ἔλαβαν τὸν ἄρτο τῆς ἀρτοκλασίας καὶ μικρὸ κέρασμα, συζήτησαν γιὰ λίγο κάτω ἀπὸ τὸν φιλόξενο βράχο, καὶ ἀφοῦ ἀπήλαυσαν, λειτουργημένοι πιά, τὸ ἐντυπωσιακὸ τοπίο, ἀναχώρησαν γιὰ τὸν «κόσμο». Ἡ ἐτήσια ἀρχιερατικὴ θεία Λειτουργία στὸ σπήλαιο τοῦ ἁγίου, στὴν βίγλα αὐτὴ τοῦ Ἰονίου, ἀπ' ὅπου ὁ ἅγιος εὐλογῇ τὰ πλοῖα ποὺ διαπλέουν τὸν Κορινθιακὸ ἡ ταξιδεύουν ἀπὸ καὶ πρὸς τὸ λιμάνι τῆς Πάτρας, θὰ μᾶς συνοδεύη μὲ τὴν μνήμη της μέχρι τὴν ἑπόμενη χρονιά.

Στὸν Προφήτη Ἠλία στὸ Κάστρο

Ἡ πανήγυρη τοῦ Προφήτου Ἠλιοῦ στὸ Κάστρο της Ναυπάκτου συγκέντρωσε καὶ φέτος πολλοὺς Ναυπακτίους ποὺ παρὰ τὸν καύσωνα ἀνηφόρισαν τὸ καλντερίμι μέσα στὸ πευκόδασος γιὰ νὰ ἀκούσουν τὸν ἑσπερινὸ καὶ τὴν ἄλλη μέρα νὰ λειτουργηθοῦν στὸ παλαιὸ ἐξωκκλήσι. Φέτος ἡ ἀνάβαση ἔγινε ἐν μέσῳ τῶν ἐργασιῶν ἀποκατάστασης τοῦ Κάστρου διὰ τῆς 22ας Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων. Ὅταν περατωθοῦν μὲ τὸ καλὸ οἱ ἐργασίες, τὸ Κάστρο θὰ εἶναι καὶ πάλι ἡ περήφανη κορώνα τῆς πόλεως. Ἀπολαμβάνοντας τὴν σκια του πευκοδάσους, τὸ μελτέμι τῆς θάλασσας, τὸ εὐγενικὸ ἑσπερινὸ φῶς τοῦ ἡλίου ποὺ ἀναδεικνύει τὰ πολυκαιρισμένα χρώματα τοῦ κάστρου, δὲν μποροῦσες παρὰ νὰ λυπηθῇς καὶ νὰ ἀγανακτήσης γιὰ τοὺς καπνοὺς τῶν ἀνθρωπίνων παθῶν ποὺ ἔβγαιναν ἀπὸ τὸ ἀπέναντι φλεγόμενο δάσος.

Ὁ πυρφόρος Προφήτης ἔδωσε ἔτσι τὴν ἀφορμὴ στὸν Σεβασμιώτατο νὰ ἀναφερθῇ στὸ κήρυγμά του κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ Ἑσπερινοῦ στὸν προφήτη Ἠλία ποὺ κατενίκησε τὴν ἀσέβεια καὶ τὸ ψεῦδος τῆς ἐποχῆς του μὲ τὴν πύρινη προσευχή του. Μὲ ἀφορμὴ τὴν φωτιὰ ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὸν οὐρανό, ἀναφέρθηκε στὶς φωτιὲς ποὺ βάζουν οἱ ἄνθρωποι στὴν κτίση καὶ μίλησε γιὰ τὴν δημιουργία τοῦ Θεοῦ καὶ γιὰ τὴν ἀγάπη μὲ τὴν ὁποία πρέπει νὰ τὴν περιβάλλουμε. Ἀνέφερε δὲ παραδείγματα ἀπὸ τὴν ζωὴ τῶν ἁγίων ποὺ ἐξέφραζαν μὲ χαριτωμένο διδακτικὸ τρόπο τὴν ὑγιῆ στοργή τους στὰ δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Στηλίτευσε τὰ ἀνθρώπινα πάθη –φιλοκτημοσύνη, ἐκδικητικότητα, ἀμέλεια κλπ.– ποὺ εὐθύνονται γιὰ τὸ λεγόμενο οἰκολογικὸ πρόβλημα. Χαρακτήρισε δὲ τὴν καταστροφὴ τοῦ περιβάλλοντος ἁμαρτία ποὺ στρέφεται κατὰ τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὴν ὁποία ἁμαρτία δυστυχῶς δὲν μετανοοῦμε.

Κατασκηνώσεις Ἱερᾶς Μητροπόλεως

Φέτος οἱ κατασκηνωτικὲς περίοδοι στὶς Κατασκηνώσεις τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ἦταν ἀφιερωμένες στὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο, τοῦ ὁποίου τὰ 1600 ἔτη ἀπὸ τὴν κοίμησή του ἑορτάζει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Γιὰ τὴν περίοδο τῶν κοριτσιῶν ἀναφέρονται τὰ σχετικὰ στὴν σελίδα 5 τοῦ παρόντος, ἐνῷ ἡ περίοδος τῶν ἀγοριῶν βρίσκεται, τὴν ὥρα ποὺ γράφονται αὐτὲς οἱ γραμμές, σὲ ἐξέλιξη. Ἀνάμεσα στὰ κείμενα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου ποὺ μελετήθηκαν ἀπὸ τοὺς Κατασκηνωτὲς ἐξέχουσα θέση εἶχαν αὐτὰ ποὺ ἀναφέρονταν τὴν δημιουργία τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἀνθρώπου, στὴν κτίση ὡς δῶρο τοῦ Θεοῦ, στὸν πάνσοφο καὶ θαυμαστὸ συνδυασμὸ τῆς δυνάμεως καὶ τῆς ἀδυναμίας τῶν δημιουργημάτων, στὴν πίστη μας στὴν θεία Πρόνοια κλπ.

«Τώρα ὅμως βλέπεις πρὸς χάρη σου νὰ τεντώνη τὸν οὐρανό, νὰ ἀνάβη τὸν ἥλιο, νὰ θεμελιώνη τὴν γῆ, νὰ χύνη τὴν θάλασσα, νὰ ἀπλώνη τὴν ἀτμόσφαιρα, νὰ ὀρίζη τὴν τροχιὰ τῆς σελήνης, νὰ θέτη σταθεροὺς νόμους γιὰ τὶς ἐποχὲς τοῦ ἔτους, καὶ ὅλα τὰ ἄλλα νὰ ἐκτελοῦν ἀκριβῶς τὸν δρόμο τους μὲ μόνο τὸ νεῦμα Ἐκείνου.  ...Γενικὰ ὅλα κινοῦνται ἀπὸ τὸ ἀκούραστο ἐκεῖνο χέρι καὶ ἐξυπηρετοῦν τὴν ζωή μας ὄχι μόνο ὅσο ἀφορᾶ τὰ ἀναγκαῖα τῆς ζωῆς, ἀλλὰ μᾶς διακονοῦν ἀπὸ τὸν ἑαυτό τους, γιὰ νὰ μᾶς κάνουν τιμή». ...Θαυμάζω τὸν Θεὸ καὶ γιὰ τὰ δύο αὐτά: καὶ γιὰ τὸ ὅτι τὸ ἔκανε φθαρτὸ καὶ διότι στὴ φθορὰ αὐτὴ τοῦ σώματος ἐπέδειξε τὴν δύναμή Του καὶ τὴν σοφία Τοῦ... Διότι τὸ εὐτελὲς ὑλικὸ ἀπὸ τὸ ὁποῖο τὸ ἐδημιούργησε φανερώνει περισσότερο τὸν πλοῦτο καὶ τὸ πολυμήχανο τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ, ὅτι δηλαδὴ ἔβαλε στὴ λάσπη καὶ στὴν τέφρα τόση ἁρμονία καὶ τέτοιες αἰσθήσεις ποικίλες καὶ παντὸς εἴδους, ὥστε καὶ αὐτὲς νὰ κάνουν φιλοσοφικὲς σκέψεις».

Μὲ τέτοιους θαυμάσιους λόγους τῆς σοφίας τῶν ἁγίων προσπαθεῖ νὰ φέρη σὲ ἐπαφὴ τὰ παιδιὰ καὶ τοὺς νέους μας ἡ Ἐκκλησία, μέσα στὸ ὄμορφο φυσικὸ περιβάλλον τῶν κατασκηνώσεων.

Τὰ θερινὰ πανηγύρια

Δὲν ὑπάρχει χωριό της Ναυπακτίας ποὺ νὰ μὴ πανηγυρίζη κάποιο Ναό-Ναΰδριο τὸ καλοκαίρι, καὶ τὸ πανηγύρι αὐτὸ νὰ μὴ κινητοποιῇ ὅλο τὸ χωριό. Γιὰ νὰ πραγματοποιηθῇ τὸ πανηγύρι θὰ ἀσχοληθοῦν οἱ κάτοικοι τοῦ χωριοῦ, μὲ ἐπί κεφαλῆς συνήθως τὸν Ἐφημέριο, ἡ ἐλλείψει αὐτοῦ, τὴν Ἐκκλησιαστικὴ Ἐπιτροπὴ ἡ κάποιον ἄλλον φιλόπονο καὶ φίλεργο, ἤδη ἀπὸ τὸ τέλος τοῦ προηγούμενου καλοκαιροῦ, γιὰ τὴν στεγανοποίηση τοῦ Ναϋδρίου. Τὸν χειμῶνα θὰ «κυνηγήσουν» τὸν Νομάρχη ἡ τὸν Δήμαρχο ἡ κάποιον ἄλλον ἁρμόδιο γιὰ νὰ ἐξασφαλίσουν λίγα χρήματα γιὰ τὴν συντήρησή του, ἡ μιὰ ἀπόφαση γιὰ τὴν ἐπισκευὴ τοῦ δρόμου ποὺ ὁδηγεῖ σὲ αὐτὸ κλπ. Μόλις ἔλθη ἡ ἄνοιξη θὰ φροντίσουν γιὰ τὸν καλλωπισμό του. Καὶ τὶς παραμονὲς τοῦ πανηγυριοῦ θὰ φροντίσουν γιὰ τὸ πρόσφορο, τοὺς ἄρτους, γιὰ τὰ ἱερὰ καὶ τὶς ἄλλες δευτερεύουσες λεπτομέρειες, ὥστε καθαρό, στολισμένο καὶ ἕτοιμο νὰ δεχθῇ τὸν λειτουργὸ καὶ τοὺς πιστοὺς γιὰ τὴν μοναδική, μερικὲς φορές, ἐτήσια θεία Λειτουργία.

Τὴν λειτουργία αὐτή την χαίρονται ὅλοι οἱ πιστοί. Καὶ πρῶτοι ὅσοι τὴν προσμένουν μὲ λαχτάρα πνευματική. Ὕστερα αὐτοὶ ποὺ πόνεσαν, κουράστηκαν γιὰ τὴν πραγματοποίησή της. Οἱ ζῶντες καὶ οἱ κεκοιμημένοι ποὺ μνημονεύονται στὴν πρόθεση καὶ στὶς προσευχὲς τῶν Χριστιανῶν. Τὴν χαίρονται ἀκόμη καὶ οἱ περαστικοὶ φυσιολάτρες. Τὴν χαίρεται ἡ κτίση ὅλη, ἀφοῦ καὶ γι' αὐτὴ θὰ ἀναπεμφθοῦν δεήσεις, γιὰ ὅλα τὰ δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Ἡ κτίση –ποὺ μετὰ τὴν πτώση τοῦ Ἀδὰμ ἤθελε συντριβὴ μαζὶ μὲ τὸν παραβάτη βασιλιᾶ της, καὶ θὰ γινόταν, ἂν δὲν τὴν συγκρατοῦσε ἡ θεία Πρόνοια– ἁγιάζεται καὶ συγκρατεῖται ἀκόμη στοὺς ὅρους της χάρη στὴν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ ποὺ ἐκδυσωπεῖται ἀπὸ τὶς προσευχὲς τῆς Ἐκκλησίας, τὶς προσευχὲς τῶν ἁγίων.

Συγχρόνως ἡ κτίση ὠφελεῖται καὶ μὲ ἕναν ἀκόμη τρόπο ἀπὸ τὶς θεῖες λειτουργίες τῆς ὑπαίθρου: Ὅσοι συμμετέχουν ἐνσυνείδητα καὶ μὲ ἀγαθὴ καρδιὰ σὲ αὐτές, εἶναι ἀδύνατον μετὰ νὰ μὴ σεβαστοῦν τὴν κτίση, τὸ δῶρο τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἀδύνατον νὰ μὴν ἀγαπήσουν τὸ δάσος, ἕνα ἀπὸ τὰ εὐεργετήματα τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ συγκινήθηκε ἔστω καὶ μία φορὰ ἀπὸ τὶς ἡμι-ὑπαίθριες θεῖες Λειτουργίες στὰ Ξωκκλήσια τῶν χωριῶν μας, εἶναι ἀδύνατον νὰ σκεφθῇ νὰ κάνη κακὸ στὴν κτίση, εἶναι ἀδύνατον νὰ ὀπλίση τὸ χέρι του μὲ ἐμπρηστικὸ δαυλό, εἴτε εἶναι δαυλὸς φιλοκτημοσύνης, εἴτε ἐκδικητικότητος, εἴτε ἀμελείας. Βεβαίως, ἡ «οἰκολογικὴ» αὐτὴ συνείδηση εἶναι ἕνα πρῶτο μικρὸ δῶρο τῆς θείας Λειτουργίας. Ἄλλο σημαντικότερο δῶρο θὰ εἶναι νὰ συγκινηθῇ ὁ ἄνθρωπος ὥστε νὰ μὴ μπορῇ νὰ κάνη ἡ νὰ σκεφθῇ κακὸ γιὰ τὸν συνάνθρωπο, παρὰ μόνον νὰ ἐπιθυμῇ τὸ ἀγαθό.

Ἀπὸ τὰ πάμπολλα αὐτὰ πανηγύρια τῶν ἐξωκκλησιῶν μποροῦμε νὰ μνημονεύσουμε αὐτὸ τοῦ Προφήτου Ἠλιοῦ Ἐλατούς. Τὸ ἐξωκκλήσι εἶναι κτισμένο σὲ μιὰ κορυφὴ σὲ ὑψόμετρο 1.400 μ. Τὸ ἔχουν πολὺ περιποιημένο καὶ φροντισμένο. Τὴν πρώτη Κυριακὴ μετὰ τὴν ἑορτὴ τοῦ Προφήτου τελεῖται θεία Λειτουργία στὸ Ναΰδριο, μὲ κήρυγμα, ἀρτοκλασία καὶ ἁγιασμὸ ἔξω στὴν ὕπαιθρο. Ἔπειτα ὁ Σύλλογος Ἐλατιωτὼν δεξιώνεται ὅλους τοὺς πανηγυριστὲς κάτω ἀπὸ τὰ ἔλατα μὲ τὴν συνοδεία ὄχι κάποιας τυχαίας ὀρχήστρας, ἀπὸ αὐτὲς ποὺ προσπαθοῦν νὰ σκεπάσουν τὶς παραφωνίες καὶ κακοτεχνίες τοὺς μὲ τὴν ἐκκωφαντικὴ ἠλεκτρικὴ ἔνταση, ἀλλὰ ἐπιλεγμένης ἔντεχνης παραδοσιακῆς ὀρχήστρας ποὺ γεμίζει τὸ δάσος καὶ τὶς κορυφὲς μὲ τὶς μελωδικὲς νότες της. Τὸ ἀξιοσημείωτο εἶναι ὅτι στὸ πανηγύρι αὐτὸ τὸ γεῦμα καὶ ὁ χορὸς ἀκολουθεῖ τὴν θεία Λειτουργία καὶ δὲν προηγεῖται αὐτῆς, ὅπως δυστυχῶς ἔχει ἐπικρατήσει σὲ μερικὲς περιπτώσεις ἡ νέα ἀλειτούργητη συνήθεια νὰ ξημερώνωνται μὲ φαγητὸ καὶ χορὸ ὅλο τὸ βράδυ καὶ τὴν ἄλλη μέρα κουρασμένοι καὶ βεβαρημένοι νὰ ἐκκλησιάζωνται, ὅσοι ἐκκλησιάζονται.

***

Ἡ σύντομη αὐτὴ περιήγηση στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἐπικαιρότητα ἑνὸς μόνο μηνὸς τῆς μικρῆς μας Μητροπόλεως, ἔδωσε, πιστεύουμε, μιὰ ἰδέα γιὰ τὴν μεγάλη πρακτικὴ προσφορὰ τῆς Ἐκκλησίας καὶ στὸ φλέγον θέμα τῆς «οἰκολογίας».