Κύριο θέμα: Συνέδριο γιὰ τὸν «θεολόγο τοῦ ἀκτίστου Φωτός» - Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος στὴν Ἀθήνα

Ἕνα σημαντικὸ διορθόδοξο, ἐπιστημονικὸ καὶ ποιμαντικὸ Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στὴν Ἀθήνα, τὸ τριήμερο 19-21 Ὀκτωβρίου 2007, στὴν αἴθουσα τοῦ Πολεμικοῦ Μουσείου μὲ θέμα: «Γέροντας Σωφρόνιος, ὁ θεολόγος τοῦ ἀκτίστου Φωτός». Διοργανωτὲς ἦταν ἡ Ἱερὰ Μονὴ Βατοπαιδίου Ἁγίου Ὅρους καὶ τὸ Κέντρο Ἑλληνικοῦ καὶ Ὀρθοδόξου Πολιτισμοῦ. Τὸ Συνέδριο αὐτὸ ἦταν τὸ τρίτο κατὰ σειρὰ ποὺ διοργανώνει ἡ Ἱερὰ Μονὴ Βατοπαιδίου στὴν Ἀθήνα, στὰ πλαίσια τῶν προσπαθειῶν της νὰ προβάλη στὸ πολιτικὸ καὶ πολιτιστικὸ κέντρο τῆς Ἑλλάδος ἁγιασμένες μορφὲς τοῦ ἡσυχαστικοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ. Τὰ προηγούμενα Συνέδρια ἀναφέρονταν στὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ καὶ στὸν Γέροντα Ἰωσὴφ τὸν Ἡσυχαστή.

Τὸ Συνέδριο ἀσχολήθηκε μὲ τὴν μελέτη καὶ παρουσίαση τῆς διδασκαλίας καὶ πτυχῶν τῆς ζωῆς τοῦ συγχρόνου Γέροντος ἡσυχαστοῦ καὶ θεολόγου Σωφρονίου (Σαχάρωφ), ὁ ὁποῖος γεννήθηκε καὶ σπούδασε στὴν Μόσχα, ἔζησε στὴν Εὐρώπη ἐργαζόμενος ὡς ζωγράφος, ἀσκήθηκε στὸ Ἅγιον Ὅρος, ὅπου γνώρισε τὸν ἅγιο Σιλουανό τον Ἀθωνίτη, ἐπέστρεψε στὸ Παρίσι, ὅπου ἐξέδωσε τὰ θεόπνευστα γραπτὰ τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ καὶ ἵδρυσε στὴν Ἀγγλία, στὴν κομητεία του Ἔσσεξ, τὴν Ἱερὰ Σταυροπηγιακὴ Μονὴ τοῦ Τιμίου Προδρόμου, κατευθύνοντας ὀρθόδοξα τοὺς μοναχοὺς ποὺ ἦλθαν ἀπὸ τὰ πέρατα τῆς γῆς νὰ μονάσουν κοντά του. Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος κοιμήθηκε στὶς 11 Ἰουλίου 1993, ἀφήνοντάς μας τὴν πολύτιμη διδασκαλία του, γραμμένη στὰ βιβλία, ἀλλὰ καὶ στὶς καρδιὲς τῶν μαθητῶν του.

Τὸ Συνέδριο ἦταν διορθόδοξο, ἐπιστημονικὸ καὶ ποιμαντικὸ καὶ συμμετεῖχαν μὲ ἀντιπροσώπους ἡ ἔστειλαν χαιρετισμοὺς Ὀρθόδοξα Πατριαρχεῖα καὶ Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες, Ἀρχιερεῖς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μοναχοὶ ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὅρος καὶ ἀλλοῦ, Καθηγητὲς Θεολογικῶν Σχολῶν τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ ἐξωτερικοῦ. Ἰδιαίτερη τιμητικὴ συμμετοχὴ εἶχε, βεβαίως, ἀντιπροσωπεία τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Ἔσσεξ Ἀγγλίας, τὴν ὁποία ἵδρυσε καὶ κατηύθυνε ὁ ἁγιασμένος Γέροντας.

Χαιρετισμὸ στὸ Συνέδριο ἀπηύθυναν ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος, διὰ τοῦ ἐκπροσώπου τοῦ Μητροπολίτου Περγάμου κ. Ἰωάννου, ὁ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας, διὰ τοῦ ἐκπροσώπου τοῦ Μητροπολίτου Κένυας Μακαρίου, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν κ. Χριστόδουλος διὰ τοῦ ἐκπροσώπου του Ἄρχιμ. Ἰακώβου Μπιζιαούρτη, Ἡγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀσωμάτων Πετράκη, κ.α

Ἀπὸ τὸν πολιτικὸ κόσμο χαιρετισμὸ ἀπηύθυνε ὁ Πρωθυπουργὸς τῆς Ἑλλάδος κ. Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς, διὰ τοῦ ἐκπροσώπου τοῦ Ὑπουργοῦ Ἐπικρατείας κ. Θεοδ. Ρουσόπουλου, καὶ πολιτικοὶ ἀπὸ τὴν Κύπρο.  Χαιρετισμὸ ἀπηύθυναν, βεβαίως, ἐκ μέρους τῶν διοργανωτῶν ὁ Ἄρχιμ. π. Ἐφραίμ, Ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βατοπαιδίου καὶ ὁ κ. Φοῖβος Χριστοδουλίδης, Πρόεδρος τοῦ Κ.Ε.Ο.Π.  Τὴν ἐναρκτήρια προσευχὴ εἶπε ὁ  Μητροπολίτης μας καὶ τὴν ἔναρξη κήρυξε ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ἰωάννης. Ὅλες τὶς ἐργασίες τοῦ Συνεδρίου μὲ παράλληλες συνεντεύξεις κάλυψε καὶ ἀναμετέδωσε ραδιοφωνικὰ καὶ δορυφορικὰ ὁ Ραδιοφωνικὸς Σταθμὸς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς καὶ ὁ Τηλεοπτικὸς Σταθμὸς τῆς Ἀδελφότητος Λυδίας.

Εἰσηγητὲς ἦσαν διακεκριμένοι θεολόγοι, διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἐπιστήμονες, Ἀρχιερεῖς, Ἱερεῖς καὶ Καθηγητές, μὲ πολὺ ἐνδιαφέροντα θέματα ποὺ διαρθρώθηκαν σὲ 10 Συνεδρίες. Οἱ εἰσηγητὲς καὶ τὰ ἀντίστοιχα θέματα ποὺ ἀνέπτυξαν ἦταν:

Ἄρχιμ. Ζαχαρίας Ζάχαρου: «Εἰσαγωγὴ στὴ θεολογία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου» (ἐναρκτήρια εἰσήγηση), Γέρων Μωυσῆς Ἁγιορείτης: «Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος ὡς ἁγιορείτης», Ἴερομ. Νικολάϊ Σαχάρωφ: «Ὁ μοναχισμὸς ὡς ζωὴ κατ’ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ», Ἐπίσκοπος πρ. Ἐρζεγοβίνης κ. Ἀθανάσιος Γιέφτιτς: «Ὁ ἐν χάριτι μοναχὸς κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο», Ὀμ. Καθηγητὴς κ. Ἰωάννης Καραβιδόπουλος: «Ἡ ἀσκητικὴ μέθοδος τῆς ἑρμηνείας τῶν Γραφῶν», Ὀμ. Καθηγητὴς κ. Γεώργιος Γαλίτης: «Ὁ παλαιὸς καὶ ὁ καινὸς Ἀδὰμ στὴ θεολογία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου», Ἐπίσκοπος Ἰλαρίων Alfeyev: «Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος ὡς θεολόγος τοῦ Θείου Ὀνόματος», Καθηγούμενος Ι. Μονῆς Βατοπαιδίου Ἄρχιμ. Ἐφραίμ: «Ἡ θεοεγκατάλειψη κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο», Ὀμ. Καθηγητὴς κ. Κωνσταντῖνος Σκουτέρης: «Ἡ Τριαδολογία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου», Πρωτοπρ. Andrew Louth: «Παράδοση καὶ ἀνανέωση στὴ θεολογία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου», Δρ. Θεολογίας Νῖκος Κόϊος: «Δόγμα καὶ ἦθος στὰ ἔργα τοῦ Γέροντος Σωφρονίου», Μητροπολίτης Κένυας κ. Μακάριος: «Χρόνος καὶ αἰωνιότητα κατὰ τὴ διδασκαλία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου», Καθηγητὴς κ. Ἀνέστης Κεσελόπουλος: «Ὁ πνευματικὸς ἀγῶνας κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο», Ὀμ. Καθηγητὴς κ. Γεώργιος Μαντζαρίδης: «Ἡ μετοχὴ στὴν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ὡς ὅρος πραγματώσεως τῆς ὑποστατικῆς ἀρχῆς στὸν ἄνθρωπο», Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ἰωάννης: «Ἡ περὶ προσώπου ἀντίληψη τοῦ Γέροντος Σωφρονίου σὲ σχέση μὲ τὰ σύγχρονα θεολογικὰ ρεύματα», Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ἰερόθεος: «Τὸ πρόσωπο ὡς ἀλήθεια στὴ διδασκαλία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου», Ἀρχιμανδρίτης Ζαχαρίας: «Τὸ ἄκτιστο φῶς στὴ ζωὴ καὶ τὴ διδασκαλία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου», Μητροπολίτης Λεμεσοῦ κ. Ἀθανάσιος: «Ἡ ἱερωσύνη κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο», Καθηγούμενος Ι. Μονῆς Σίμωνος Πέτρας Ἄρχιμ. Ἐλισαῖος: «Ἡ πνευματικὴ πατρότητα κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο», Γέρων Νικόδημος Ἁγιοπαυλίτης: «Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος ὡς πνευματικὸς στὴν Ι.Μ. Ἁγίου Παύλου», Πρωτοπρ. George Zavershinsky: «Θεολογικὸς ὑπαρξισμὸς στὸν Γέροντα Σωφρόνιο», Ἄν. Καθηγητὴς κ. Χρυσόστομος Σταμούλης: «Ἐπίψαυσις αἰωνιότητος. Ἡ γοητεία τῆς ζωγραφικῆς καὶ ἡ ἀτελεύτητος δημιουργία τῆς προσευχῆς», Μοναχὸς Βαρθολομαῖος: «Ἡ συμβολὴ τοῦ Γέροντος Σωφρονίου στὴν εἰκονογραφία», Ἴερομ. Σωφρόνιος Μιχαηλίδης: «Ἡ ἀσκητικὴ ἀνθρωπολογία κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο», Καθηγητὴς κ. Δημήτριος Τσελεγγίδης: «Ἡ συνεργία τῆς θείας καὶ τῆς ἀνθρώπινης θελήσεως», Καθηγητὴς κ. Jean-Claude Larchet: «Ἡ θέση τῆς ὀδύνης στὴν πνευματικὴ ζωὴ κατὰ τὴν ἐμπειρία καὶ τὴ διδασκαλία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου», Πρωτοπρ. Βασίλειος Καλλιακμάνης: «Ἡ θεολογία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου στὸ ἔργο τῆς παιδαγωγικῆς», Ἄρχιμ. Νικόδημος Σκρέττας: «Ἡ διδασκαλία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου γιὰ τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ», Πρωτοπρ. Δημήτριος Τζέρπος: «Οἱ λειτουργικὲς εὐχὲς τοῦ Γέροντος Σωφρονίου», M. Jean-Claude Polet: «Ἡ ὑπέρβαση τῆς ἐθνικῆς συνειδήσεως κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο», Ἴερομ. Νικολάϊ Σαχάρωφ: «Ἐπιστολογραφία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου», Ἄρχιμ. Ἀλύπιος, Λαύρας Ἁγίου Σεργίου: «Ἡ ἐπίδραση τοῦ Γέροντος Σωφρονίου στὴ Ρωσία», Μητροπολίτης Μεσογαίας κ. Νικόλαος: «Ὑπακοὴ καὶ ἐλευθερία κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο», Ἴερομ. Νικολάϊ Σαχάρωφ: «Προσευχὴ ὑπὲρ τοῦ κόσμου – Οἱ ἀπόψεις τοῦ Γέροντος Σωφρονίου γιὰ τὴ χριστιανικὴ ἐσχατολογία», Πρώτ. π. Νικόλαος Λουδοβίκος: «Ἡ ἔκσταση κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο...», Ἴερομ. Ραφαὴλ Νόϊκα: «Ὁ προφητικὸς λόγος καὶ ἡ χαρισματικὴ ἐμπειρία κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο».

Ὁ Μητροπολίτης μας κ. Ἰερόθεος συμμετεῖχε στὸ Συνέδριο μὲ εἰσήγηση, τὴν ὁποία θὰ δημοσιεύσουμε σὲ προσεχὲς τεῦχος, καὶ ὡς πρόεδρος τῆς ἐνάτης Συνεδρίας. Στὸ τέλος κάθε Συνεδρίας, ἐφ' ὅσον τὸ ἐπέτρεπε ὁ χρόνος, γινόταν συζήτηση ἐπὶ τῶν εἰσηγήσεων.Τὰ πρακτικὰ τοῦ Συνεδρίου πρόκειται νὰ ἐκδοθοῦν ἀπὸ τοὺς διοργανωτές.

Τὴν Κυριακὴ τὸ πρωΐ τελέσθηκε Ἀρχιερατικὸ συλλείτουργο προεξάρχοντος τοῦ Μητροπολίτου μας κ. Ἱεροθέου, ὁ ὁποῖος ἐκήρυξε καὶ τὸν θεῖο λόγο, παρουσιάζοντας τὰ τρία χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα τοῦ Γέροντος Σωφρονίου, ἤτοι θεολόγος, ἀσκητὴς καὶ πνευματικὸς πατέρας. Συλλειτούργησαν ὁ Ἐπίσκοπος πρ. Ἐρζεγοβίνης κ. Ἀθανάσιος Γιέφτιτς, δύο βοηθοὶ Ἐπίσκοποι ἀπὸ τὴν Κύπρο, οἱ Ἡγούμενοι τῶν Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὅρους Βατοπαιδίου κ. Ἐφραὶμ καὶ Σιμωνόπετρας κ. Ἐλισσαῖος, ὁ Ἄρχιμ. π. Ζαχαρίας Ζάχαρου καὶ ὁ Ἱερομόναχος π. Νικόλαος Σαχάρωφ ἀδελφοὶ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Ἔσσεξ Ἀγγλίας κ.α.

Τὸ Συνέδριο αὐτό, μὲ τὶς πολλὲς καὶ ἐνδιαφέρουσες εἰσηγήσεις ἀπὸ διακεκριμένους εἰσηγητὲς ἀπ' ὅλη τὴν Ὀρθοδοξία, ἦταν πολὺ σημαντικό:

Πρῶτον, γιὰ τὴν πόλη ποὺ τὸ φιλοξένησε, τὴν Ἀθήνα, ἡ ὁποία ἂν καὶ πρωτεύουσα ἑνὸς «ὀρθοδόξου» Κράτους, βρίσκεται ἀνάμεσα στὶς συμπληγάδες πέτρες τοῦ μεταφερόμενου Διαφωτισμοῦ-ἀνθρωπισμοῦ καὶ τῆς ἀρχαιολατρείας, ἐνῷ ἀπὸ κοινωνικῆς πλευρᾶς συνεχίζει νὰ εἶναι ἡ πόλη «τῶν πλουτοκρατῶν καὶ τῆς δουλοπαροικίας», ὅπως τὴν χαρακτήρισε ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ὅπου πολλοὶ ἄνθρωποι βασανίζονται ἀνεπιγνώστως στὸ κυνήγι τῆς καθημερινότητος ἀπεμπολοῦντες τὴν πολύτιμη παράδοση τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὴν προοπτικὴ τῆς αἰωνίου ζωῆς. Αἰσθάνθηκε, θὰ λέγαμε, καὶ ἡ Ἀθήνα τὴν πολύτιμη σκέπη τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ποὺ ἔχει δώσει μιὰ ἄλλη προοπτικὴ στὴν ἄλλη μεγάλη πόλη τῆς πατρίδος μας, τὴν Θεσσαλονίκη.

Ἦταν ἐπίσης σημαντικὸ γιὰ τὸν ὀρθόδοξο ἡσυχαστικὸ μοναχισμό, ὁ ὁποῖος ἔλαμψε καὶ δοξάσθηκε στὰ πρόσωπα τῶν συγχρόνων μεγάλων Γερόντων ἁγίου Σιλουανοῦ καὶ Γέροντος Σωφρονίου. Γιὰ τὸν ὀρθόδοξο μοναχισμὸ ποὺ δέχεται τόσες πιέσεις καὶ προσπάθειες ἁλώσεως στὰ πρόσωπα ἄλλων «μοναχῶν» ποὺ ἔχουν μολυνθεῖ ἀπὸ τὸν δυτικό, ἀκτιβιστικό, ἀλυτρωτικὸ μοναχισμὸ καὶ προσπαθοῦν νὰ εἰσαγάγουν καὶ νὰ ἐπιβάλουν ἀλλότρια ἤθη καὶ ἄλλους θεσμοὺς μέσα στὸ ἅγιο Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ἦταν ἐπίσης σημαντικὸ καὶ γιὰ τὴν διδασκαλία καὶ τὸ πρόσωπο τοῦ Γέροντος Σωφρονίου, ἀφοῦ, ὅπως ἀπεκάλυψε ὁ Ἱερομόναχος Ραφαὴλ Νόϊκα, ὁ Γέροντας ζήτησε ἀπὸ τοὺς μαθητές του νὰ συνεχίσουν τὴν πολύτιμη ὀρθόδοξη παράδοση, ὑποστηρίζοντας καὶ διαδίδοντας τὴν ἐπιβεβαιωμένη ἀπὸ τὴν διδασκαλία τῶν Πατέρων διδασκαλία του.Τέλος ἦταν σημαντικὸ γιὰ τὸ Ἅγιον Ὅρος καὶ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, ἡ παράδοση καὶ ἡ οἰκουμενικὴ διάσταση τῶν ὁποίων χαρακτήριζε τὸν Γέροντα Σωφρόνιο.

Ὁ Μητροπολίτης κ. Ἰερόθεος, κατέκλεισε τὸ κήρυγμά του κατὰ τὴν θεία Λειτουργία τὴν Κυριακὴ τοῦ Συνεδρίου μὲ τὰ λόγια: «Καὶ ἐμεῖς, ποὺ βρισκόμαστε στὶς ὑπώρειες τοῦ ὅρους τῆς θεοπτίας, τοῦ ὅρους Σινᾶ, τί νὰ ποῦμε γιὰ τὴν μεγάλο αὐτὸν Γέροντα ποὺ ἀνέβηκε στὴν κορυφὴ τοῦ ὅρους καὶ ἀξιώθηκε τῆς θείας ἀποκαλύψεως; Τὸ μόνο ποὺ μποροῦμε νὰ ποῦμε εἶναι: "Δι' εὐχῶν τοῦ ἁγίου Πατρὸς ἡμῶν Γέροντος Σωφρονίου, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐλέησον καὶ σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν"».

Α.Κ.