Βιβλιοπαρουσίαση: «Οἴδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ»

Μὲ τὴν ἔκδοση τοῦ νέου βιβλίου «Οἴδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ», τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου, ἐκπληρώνεται ἡ κατὰ καιροὺς ὑπόσχεση τοῦ συγγραφέα τόσο σὲ προφορικές του ὁμιλίες, ὅσο καὶ σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ βιβλία του, ὅτι θὰ δημοσιεύση ἐν καιρῷ ἀνάλυση τῶν ὅσων διδάχθηκε ἀπὸ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο. Σὲ πολλὰ ἔργα του ἀναφέρεται ὁ Σεβασμιώτατος στὸ πρόσωπο καὶ τὴν ζωντανή, ὅπως τὴν χαρακτηρίζει, Θεολογία τοῦ Γέροντα Σωφρονίου Σαχάρωφ, κτήτορα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Ἔσσεξ Ἀγγλίας, καὶ θεωρεῖ μεγάλη εὐλογία ἀπὸ τὸν Θεὸ τὴν ἐπικοινωνία ποὺ εἶχε μαζί του. Στὸ προκείμενο ὅμως βιβλίο, ποὺ εἶναι ἔκφραση βαθυτάτης εὐγνωμοσύνης στὸν Θεὸ καὶ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο, ἔχουμε ἕναν ὥριμο πλέον καρπό, μιὰ κατάθεση προσωπικῆς μαρτυρίας ἀπὸ τὴν πολυετῆ ἀναστροφή –δέκα ἑπτὰ ἔτη- ποὺ εἶχε μαζί του. Ὁ ἀναγνώστης θὰ δὴ συγκεντρωμένα στὸ πρόσωπο τοῦ Γέροντα Σωφρονίου τὰ στοιχεῖα ἑνὸς μεγάλου Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας ποὺ ἔζησε στὴν ἐποχή μας. Θὰ γνωρίση ἕνα ἀκόμη πρότυπο ἀσκητικῆς ζωῆς καὶ ὅτι σὲ κάθε ἐποχὴ ὑπάρχουν μάρτυρες τῆς ὁράσεως τοῦ Φωτὸς τῆς θείας δόξης.

Στὸ πρῶτο μέρος τοῦ βιβλίου «Πνευματικὴ αὐτοβιογραφία» σκιαγραφεῖ τὴν πνευματικὴ μορφὴ τοῦ Γέροντα Σωφρονίου, κυρίως ἀπὸ τὰ βιβλία του ποὺ κυκλοφοροῦν σὲ πολλὲς γλῶσσες. Τὰ ἔργα τοῦ Γέροντα Σωφρονίου, ὅμοια μὲ τὶς γραπτὲς μαρτυρίες τῶν «πεῖρα μεμυημένων», μᾶς ὑποδεικνύουν τὸν τρόπο βιώσεως τῆς πνευματικῆς ζωῆς καὶ ἀποτελοῦν μεγάλη παρηγοριὰ καὶ κληρονομιὰ τοῦ αἰῶνα μας. Στὸ δεύτερο μέρος «Καθημερινὴ ζωή – ποιμαντικὴ διακονία» περιγράφει ὅ,τι ἔμαθε καὶ ἔζησε κοντὰ στὸν Γέροντα κατὰ τὶς ἐπισκέψεις του στὸ Μοναστήρι του Ἔσσεξ. Μᾶς παραδίδει «α ἤκουσε παρ’ αὐτοῦ» ἔχοντας τὴν ἐπιθυμία, ὅπως γράφει, νὰ μοιρασθῇ μὲ τοὺς ἀναγνῶστες τὸν «πλοῦτο» ποὺ «ἀναξίως» δέχθηκε. Ἐπίσης ὡς «Παράρτημα» γίνεται ἀναφορά – περίληψη στὰ κείμενα ποὺ κατὰ καιροὺς ἔχει γράψει ὁ Σεβασμιώτατος σὲ ἤδη ἐκδοθέντα βιβλία του καὶ ἀναφέρονται στὸ πρόσωπο καὶ τὴν θεολογία τοῦ Γέροντα Σωφρονίου.

Μὲ αὐθεντικὸ τρόπο ξεδιπλώνεται στὶς σελίδες τοῦ βιβλίου ἡ πνευματικὴ βιογραφία τοῦ Γέροντα. Παρουσιάζεται ἡ διδασκαλία καὶ οἱ ἀποκαλυπτικὲς ἐμπειρίες του, διάφοροι λόγοι του ποὺ εἶχε καταγράψει ὁ συγγραφέας ἀπὸ τὶς συναντήσεις ποὺ εἶχε μαζί του. Περιγράφονται μὲ συντομία μερικὲς σκηνὲς καὶ ὅλες οἱ ἐντυπώσεις τοῦ ἀπὸ τὴν εὐλογημένη ζωὴ ποὺ ἔζησε, ὅταν ἐπισκεπτόταν τὴν Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Τιμίου Προδρόμου, μάλιστα μᾶς μεταφέρει καὶ τὴν ἀτμόσφαιρα ποὺ ἐπικρατοῦσε κατὰ τὴν διάρκεια τῆς συζητήσεως ποὺ εἶχε μὲ τὸν Γέροντα. Βλέπουμε τὸν Γέροντα στὸν Ἱερὸ Ναό, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας, στὶς καθημερινὲς ἀκολουθίες, στὴν Τράπεζα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς, στὴν ἐπικοινωνία του μὲ τοὺς προσκυνητές. Ἡ ἄσκησή του καὶ ὅλη ἡ ζωὴ τοῦ, ὅπως καταγράφεται στὰ βιβλία του καὶ ὅπως τὴν ἄκουσε προσωπικὰ ὁ συγγραφέας, ὑπερέβη κάθε ἀνθρώπινο. Στὰ γραπτὰ τοῦ κείμενα διακρίνει κανεὶς τὴν ἀνικανοποίητη δίψα του γιὰ θεογνωσία, τὴν φλόγα τῆς βαθυτάτης μετανοίας μὲ τὴν ὁποία ἀναγεννᾶται ὁ ἄνθρωπος, τὴν ἀποκαλυπτικὴ ἑρμηνεία στὴν φράση «Κράτει τὸν νοῦ σου στὸν ἅδη καὶ μὴ ἀπελπίζου», τὴν ὁποία θεωρεῖ θεμελιώδη ἀρχὴ τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς.

Ὁ προσεκτικὸς ἀναγνώστης θὰ κατανοήση πὼς ἀναλύει ὁ συγγραφέας τὴν διδασκαλία τοῦ Γέροντα γιὰ τὴν ἐλευθερία τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὴν καθαρότητα τοῦ νοῦ, γιὰ τὴν ὁδὸ τῆς ὑπακοῆς ποὺ εἶναι ἀπαραίτητη στὴν καθημερινὴ ζωή, γιὰ τὴν ἀκατάπαυστη ὁρμὴ πρὸς τὸν Θεό, γιὰ τὸ χάρισμα τῆς μνήμης τοῦ θανάτου, γιὰ τὸ πένθος, γιὰ τὸ πρόσωπο, τὴν ὑπόσταση, γιὰ τὴν διακονία τοῦ πλησίον καὶ τὴν ἀγάπη πρὸς τοὺς ἐχθρούς, γιὰ τὴν πνευματικὴ ἀνδρεία, γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τῶν πειρασμῶν, γιὰ τὸ θεῖο δῶρο τῆς ἐλευθερίας, γιὰ τὴν στάση τοῦ νοῦ καὶ τῆς καρδιᾶς ἀπέναντι στὸν Θεό, γιὰ τὴν ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ ἑνότητα μεταξύ μας, γιὰ πνευματικὰ θέματα ποὺ ἀποτελοῦν τὴν οὐσία καὶ τὴν βάση τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, γιὰ τὴν διάκριση μεταξὺ νοῦ καὶ λογικῆς, γιὰ τὴν διαφορὰ ἀνάμεσα στὴν θεολογία καὶ τὴν φιλοσοφία, γιὰ τὸν Μοναχισμό, γιὰ τὴν διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν.

Θὰ διακρίνη τὸν ἄξιο ὑποτακτικὸ τοῦ ὁσίου Σιλουανοῦ του Ἀθωνίτου, τὸν θεόπνευστο Θεολόγο, τὸν μεγάλο ἡσυχαστή, τὸν διακριτικὸ Πνευματικὸ Πατέρα, τὸν διδάσκαλο τῆς προσευχῆς καὶ τῆς θεωρίας τοῦ ἀκτίστου Φωτός, τὸν αὐθεντικὸ καὶ θεόπνευστο ἑρμηνευτὴ τῶν Γραφῶν. Θὰ γνωρίση τὸν ἐν Χριστῷ ἄνθρωπο. Θὰ ὠφεληθῇ ἀπὸ τὶς διδαχές του, ἀφοῦ ἀναφέρονται σὲ θέματα πνευματικῆς ζωῆς. Θὰ διακρίνη τὴν ἁπλότητά του, τὴν εὐαίσθητη καρδιά του καὶ τὴν πληθωρική του ἀγάπη, τὴν κένωσή του κατὰ τὴν θεία Λειτουργία, τὴν πνευματικὴ ἔμπνευση ποὺ διέθετε. Διαβάζοντας μάλιστα τὴν ἀνάλυση τῆς ἀλληλογραφίας τοῦ Γέροντα Σωφρονίου μὲ τὸν Δ. Μπάλφουρ θαυμάζει κανεὶς τὸν πεπειραμένο Πνευματικὸ Πατέρα καὶ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο καθοδηγεῖ αὐτοὺς ποὺ τὸν ἐμπιστεύονται. Ἴσως χαρακτηρίση ἀκατανόητη γιὰ τὴν ἀνθρώπινη λογικὴ τὴν ἐλευθερία καὶ τὴν κενωτικὴ ἀγάπη τοῦ Γέροντα πρὸς τὸν κάθε ἄνθρωπο, ἀφοῦ σεβόταν σὲ μεγάλο βαθμὸ τὴν ἐλευθερία τοῦ ἄλλου.

Μᾶς παραθέτει ὁ συγγραφέας τὰ βασικὰ αἴτια τῆς ἀπώλειας τῆς θείας Χάριτος σύμφωνα μὲ τὴν διδασκαλία τοῦ Γέροντα. Διευκρινίζει τὴν διαφορὰ τῶν δύο Φώτων, δηλαδὴ τοῦ κτιστοῦ καὶ τοῦ ἀκτίστου καὶ βοηθᾶ τὸν ἀναγνώστη νὰ κατανοήση πὼς ἡ ἐνέργεια τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ θεᾶται ἀπὸ τοὺς κεκαθαρμένους ὡς Φῶς. Πολλὲς φορὲς ὁ συγγραφέας ἐπιλέγει νὰ ἀφήνη τὸν ἴδιο τόν Γέροντα Σωφρόνιο νὰ ὀμιλήση γιὰ τὸν ἑαυτό του πιστεύοντας ὅτι «δὲν εἶναι εὔκολο νὰ περιγράψη κανεὶς τὴν ζωὴ καὶ τὴν πολιτεία ἑνὸς ἁγίου». Ὁ λόγος τοῦ Γέροντα - προφορικὸς καὶ γραπτός - προερχόμενος ἄνωθεν, εἶναι πάντοτε θεολογικός, ἀναγεννητικὸς καὶ μεταδίδει ἔμπνευση καὶ Χάρη. Γίνεται κατανοητὸ ἀπὸ τὴν μελέτη τοῦ παρόντος βιβλίου ὅτι ἡ θεολογία τοῦ Γέροντα Σωφρονίου εἶναι μιὰ «θεολογία ποὺ γεννιέται ἀπὸ τὴν μετάνοια». Μόνον ὅταν περάση κανεὶς μέσα ἀπὸ βαθειὰ μετάνοια μπορεῖ νὰ συνδεθῇ μὲ τὸν Θεὸ καὶ νὰ θεολογήση. Πρωταρχικὸ σκοπὸ τοῦ ἀνθρώπου θέτει τὴν κοινωνία τοῦ μὲ τὸν Θεὸ καὶ τὴν κατὰ Χάρη θέωσή του, ἡ ὁποία «μὴ ἐκ μαθημάτων ἀλλ’ ἐκ καθαρότητος» κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ.

Ἀποδεικνύεται ἐπίσης ὅτι ἡ μέθεξη τῆς Χάριτος δὲν εἶναι ἀνεξάρτητη ἀπὸ τὴν ἐν Χριστῷ ἄσκηση καὶ τὴν κατάσταση τοῦ νοῦ. Ὁ δρόμος πρὸς τὴν θέωση καὶ ἡ ἐν Χριστῷ ἐμπειρίᾳ συνδέονται μὲ πνευματικοὺς ἀγῶνες καὶ πολλὲς θυσίες. Σὲ πολλὰ ἔργα του ὁ Μητροπολίτης ἔχει γράψει γιὰ τὸν ὀρθὸ προσανατολισμὸ τοῦ νοῦ ποὺ διαδραματίζει σπουδαῖο ρόλο στὴν πορεία τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὴν θέωση καὶ τὸν ἁγιασμό. Δηλαδή, δὲν μᾶς παρουσιάζει ὁ συγγραφέας μόνον τὰ περὶ τῆς ὁράσεως τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ἐκθέτει καὶ τὶς προϋποθέσεις, ὅπως τὶς ἄκουσε προσωπικὰ ἀπὸ τὸν ἴδιο τόν Γέροντα Σωφρόνιο, γιὰ νὰ φθάση κανεὶς στὸ ὕψος αὐτὸ τῆς πνευματικῆς ζωῆς, διότι, ὅπως γράφει καὶ ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ μελωδός, «οἱ τῷ ὕψει τῶν ἀρετῶν διαπρέψαντες, καὶ τῆς ἐνθέου δόξης ἀξιωθήσονται».

Πιστεύουμε ὅτι ἡ μελέτη τοῦ βιβλίου «Οἴδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ» θὰ γίνη αἰτία δοξολογίας στὸν Θεό, διότι ὁ Γέροντας Σωφρόνιος εἶναι ἕνα ἀνεκτίμητο δῶρο ποὺ χάρισε ὁ Θεὸς στὸν λαό του. Θὰ μεταδώση στὸν ἀναγνώστη ὑψηλὰ καὶ οὐσιαστικὰ μηνύματα τῆς πνευματικῆς ζωῆς καθὼς ἐπίσης θὰ συμβάλη καὶ στὴν κατανόηση τῶν βιβλίων ποὺ συνέγραψε ὁ Γέροντας.

Ἡ ἐκδότρια Ἱερὰ Μονή

Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου (Πελαγίας)