Πρόλογος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου γιὰ τὸ βιβλίο «Οἴδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ»

Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀγαπητὲ ἀδελφὲ καὶ συλλειτουργὲ τῆς ἡμῶν Μετριότητος κύριε Ἰερόθεε, χάρις εἴη τὴ ὑμετέρα Ἱερότητι καὶ εἰρήνη παρὰ Θεοῦ.

Ἡ ἐπικειμένη ἔκδοσις τῆς ὑπὸ τῆς ὑμετέρας φίλης Ἱερότητος συγγραφείσης ὑπὸ τὸν τίτλον «Οἴδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ» βιογραφίας τοῦ μακαριστοῦ Γεροντος Σωφρονίου ἰδιαιτέρως ἐχαροποίησε τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν καὶ ἡμᾶς προσωπικῶς. Ἡ ὑμετέρα δὲ παράκλησις ἵνα προλογίσωμεν τὴν ἔκδοσιν ταύτην προεκάλεσεν ἡμῖν δισταγμὸν τινα καὶ περίσκεψιν, μήπως ὁ λόγος ἡμῶν φανῆ πτωχὸς νὰ ἀποδώση τὸ μέγεθος τοῦ πνευματικοῦ ἀναστήματος τοῦ ἀγαπητοῦ Γεροντος καὶ τὴν ὑπὲρ φύσιν πολιτείαν του. Ἀλλά, θαρροῦντες ἐκ τῆς πολλῆς ἡμῶν ἀγάπης πρὸς τὸ σεπτὸν πρόσωπον τοῦ Γεροντος καὶ ἀνταποκρινόμενοι εἰς τὴν ἐπιθυμίαν τῆς ὑμετέρας Ἱερότητος, σημειοῦμεν ταπεινὰς τινας σκέψεις περὶ τοῦ βίου καὶ τῆς πολιτείας αὐτοῦ.

Ὁ μακαριστὸς π. Σωφρόνιος ἦτο εἰς ἄνθρωπος ὅστις ἀνέλαβεν ἐν ἑαυτῷ τὴν «ἐσχάτην εὐθύνην», τὴν ὁποίαν ἀναμένει ἀπὸ τοὺς χριστιανοὺς ὁ Θεός, παραδώσας ἑαυτὸν εἰς τὸν «Ἅδην τῆς μετανοίας», ὡς χαρακτηριστικῶς γράφει εἰς τὰ συγγράμματα αὐτοῦ, διὰ νὰ γίνη τοιουτοτρόπως ὅμοιος πρὸς τὸν Χριστόν, τὸν κατελθόντα εἰς τὸν Ἑαυτοῦ «Ἅδην τῆς ἀγάπης». Συνεπῶς, ἡ ὑψηλὴ θεολογία του π. Σωφρονίου, ἥτις καὶ μεγάλως ἐδόξασεν αὐτόν, δὲν ἦτο καρπὸς ἀκαδημαϊκῶν σπουδῶν καὶ ψιλὴ διανοητικὴ ἐνασχόλησις. Ἦτο ἀληθῶς τὸ ἀπαύγασμα τῆς πεφωτισμένης διὰ τῆς ἐλλάμψεως τοῦ ἀκτίστου θείου φωτὸς καρδίας του, κεκαθαρμένης διὰ τῆς ἄχρι τελείας λήθης ἑαυτοῦ καὶ τοῦ σωτηρίου αὐτομίσους ἀφικνουμένης μετανοίας του.

Γενόμενος δὲ «νοῦς ὁρῶν τὸν Θεόν», ἐπάσχιζεν ὁ ἀοίδιμος νὰ ποιήση πάντας κοινωνοὺς τῆς ἰδίας κενωτικῆς πολιτείας, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ εἰς τὴν θείαν μέθεξιν: «Ἀγωνίζομαι ἀπεγνωσμένως νὰ περιγράψω τὴν ἐπιστήμην, τὴν πλέον μεγαλειώδη ἐξ ὅσων γνωρίζει ἡ γῆ καὶ ὁ οὐρανός. Ἀφομοιοῦται αὕτη οὐχὶ ἐν ὀλίγοις χρόνοις ἀκαδημαϊκῶν σπουδῶν, ἀλλά.... διὰ τῆς φλογερᾶς μετανοίας καὶ τῆς διαμονῆς ἡμῶν ἐν τῷ πνεύματι τῶν ἐντολῶν («Ὀψόμεθα τὸν Θεὸν καθὼς ἐστι»)». Ὁ μακαριστὸς Γερων ἐτόνιζε πάντοτε ὅτι ὁ στόχος ἡμῶν εἶναι ἡ ἐκπλήρωσις τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, ἡ αἰωνία ζωη, ἡ γνῶσις τοῦ Θεοῦ, καὶ οὐχὶ ἡ ἠθικὴ βελτίωσις.

Ἡ ὅρασις τοῦ θείου φωτός, τὸ ὁποῖον ἐπεσκέφθη αὐτὸν ἤδη ἐκ τῆς νεότητός του, ὅτε ἔζη ἐν τῇ Δυσει, ὡδήγησεν αὐτὸν εἰς τὸν Ἱερὸν Ἄθωνα, τὴν κληρουχίαν ταύτην της καθ' ἡμᾶς Μητρὸς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τὸ καταφύγιον τῆς σωτηρίας καὶ τόπον ἁγιασμοῦ πλείστων θεοφιλῶν ψυχῶν. Ἐκεῖ παρεδόθη εἰς τὴν ἄσκησιν καὶ τὴν ἀδιάλειπτον νοερὰν προσευχήν, ὑπὸ τὴν ἀσφαλῆ καθοδήγησν του ἐν ὁσίοις πατρὸς ἡμῶν Σιλουανοῦ του Ἀθωνίτου. Ἠκολούθησε τὸν Κυριον συναποθνήσκων μετ' Αὐτοῦ διὰ τῆς ὑπακοῆς καὶ τῆς ἐκκοπῆς τοῦ ἰδίου θελήματος, ἐγνώρισε Πνεύματι Ἁγίῳ τὸν Χριστόν, ὡς ὁ πνευματικός του πατήρ, καί, ὁμοιωθεὶς πλήρως πρὸς Αὐτὸν κατὰ τὰ παθήματα, συνανέστη μετὰ τοῦ Κυρίου καὶ ἐδέχθη «τοιοῦτον φῶς, τοιαύτην δύναμιν ζωῆς καὶ σοφίαν», αἱ ὁποῖαι μόνον παρὰ τῆς Πηγῆς τοῦ φωτὸς καὶ τῆς ζωῆς δύνανται νὰ προέλθουν.

Ὅμως, ἡ ἀνεξιχνίαστος Πρόνοια τοῦ Θεοῦ δὲν ἀφῆκε τὸν Γεροντα νὰ τελειώση τὴν ζωήν του εἰς τὸν ἱερὸν Ἄθωνα, ὡς ἐπεθύμει. Ἔπρεπε νὰ τεθῇ ὁ λύχνος ἐπὶ τὴν λυχνίαν, ἵνα λάμπη πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ. Οὕτως, ἐπορεύθη εἰς τὴν Δυσιν, ἔνθα θὰ ἔλαμπεν οὐχὶ ὡς λύχνος ἀλλ' ὡς ἀστὴρ ὑπέρλαμπρος καὶ νὰ ὀδηγήση εἰς τὸ φῶς τῆς θεογνωσίας πλῆθος ἀπεγνωσμένων ψυχῶν, ποθουσῶν τον Κυριον. Ἐκεῖ, ὑπὸ τὴν εὐλογίαν καὶ σκέπην τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας, ἢν ὑπερηγάπα καὶ βαθέως ἐσέβετο, ἵδρυσεν ἀληθῶς μίαν «καινὴν πολιτείαν», ἐν νέον ὑπερῶον τῆς Πεντηκοστῆς, ἔνθα μοναχοὶ καὶ ἁπλοῖ πιστοὶ ἐκ διαφόρων ἐθνῶν, γλωσσῶν καὶ παραδόσεων, συνήρχοντο καὶ συνέρχονται ἄχρι τοῦδε ἐπὶ τὸ αὐτό, ζῶντες καὶ ἀναπνέοντες διὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ γλυκυτάτου Ἰησοῦ καὶ διὰ τῆς μετοχῆς εἰς τὸ κοινὸν ποτήριον.

Ἡ ἀνύστακτος ποιμαντικὴ μέριμνά του καὶ τὸ μέγα χάρισμα τῆς διακρίσεως, ὅπερ ἐκόσμει αὐτόν, συνήνωναν ἀρραγῶς τοσοῦτον διαφορετικῶν καταβολῶν ἀνθρώπους καὶ αὐτὴ ἡ αἴσθησις τῆς ἐν Χριστῷ ἑνότητος ἐβιοῦτο ἔτι ἐντονώτερον κατὰ τὴν ὑπὸ τοῦ Γεροντος ἱερουργίαν τῆς ἀναιμάκτου μυσταγωγίας, ἡ ὁποία ἦτο ἐν ἀνεπανάληπτον καὶ συγκλονιστικὸν γεγονὸς διὰ πάντας τοὺς συμμετέχοντας. Ὡς γευθεῖς Πνεύματος Χριστοῦ ὁ π. Σωφρόνιος, δὲν ἠδύνατο νὰ ἀποψύγη ἐν τῇ Θείᾳ Λειτουργίᾳ τὴν συνάντησιν «μετὰ τοῦ ὠκεανοῦ τῶν δυστυχιῶν» τοῦ κόσμου τούτου. Λειτουργῶν ὅμως ἐπανελάμβανε τὴν θείαν πρᾶξιν τῆς ἀπολυτρώσεως τοῦ κόσμου, προσφέρων θυσίαν καὶ προσφερόμενος ὁ ἴδιος ὡς ἐξίλασμα ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν τῆς ἀνθρωπότητος, ὑπὲρ ὅλου τοῦ Ἀδάμ.

Καίτοι ὁ ἴδιος εἶχεν ἀνέλθει εἰς τὸ ὕψος τῆς θεοπτίας, διετήρει πάντοτε μέγιστον σεβασμὸν καὶ τιμὴν πρὸς τοὺς ποιμένας τῆς Ἐκκλησίας, καὶ δὴ τὸ σεπτὸν Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον καὶ τὸν Πατριάρχην. Ἀντὶ νὰ ὑπεραίρηται «τὴ ὑπερβολὴ τῶν θείων ἀποκαλύψεων» καὶ διὰ τὸν πλοῦτον τῶν χαρισμάτων, δι' ὤν ἐπροίκισεν αὐτὸν ὁ Θεός, διαρκῶς ἐταπεινοῦτο, ἀφοῦ, ὡς γράφει, «ἰδὼν ἐν πνεύματι τὸν Χριστόν, τὸν ἀγαπήσαντα ἡμᾶς εἰς τέλος, προσευχόμενον ἐν Γεθσημανῇ καὶ ἐν συνεχείᾳ ἐπὶ τοῦ Γολγοθᾶ, μὴ ἀντιστάμενον τῷ πονηρῷ», ἐμίσησεν ἑαυτόν.

Ὅθεν, ἔχοντες πρὸ ὀφθαλμῶν μίαν τοιαύτην πνευματικὴν προσωπικότητα, ἢν καὶ ὑμεῖς ἐκ τοῦ σύνεγγυς ἐγνωρίσατε καὶ ἐγεύθητε τὸ νέκταρ τῆς ἡδυτάτης διδασκαλίας της, δὲν δυνάμεθα νὰ κρύψωμεν τὴν ἡμετέραν πνευματικὴν ἀγαλλίασιν, δι ᾖς ὑποδεχόμεθα τὴν παροῦσαν βιογραφίαν, ἔχοντες βεβαίαν τὴν πεποίθησιν ὅτι θέλει συντελέσει εἰς μεγάλην ὠφέλειαν τῶν πιστῶν. Διὰ τοῦτο καὶ ἐνθέρμως συγχαίρομεν τη ὑμετέρα προσφιλεῖ Ἱερότητι διὰ τὸν κόπον εἰς ὀν ὑπεβλήθητε ἵνα ὁ βίος καὶ τὰ θεῖα διδάγματα τοῦ ἐν οὐρανοῖς ἀναπαυομένου Γεροντος γένωνται κτῆμα πάντων ὅσων ποθοῦν νὰ πορευθοῦν τὴν ἰδίαν ὁδὸν τῆς θεώσεως.

Ὅσοι ἔχουν ἀνοικτὰ τὰ ὦτα τῆς ψυχῆς των, ἀναγινώσκοντες τὰς σελίδας τοῦ παρόντος βιβλίου, θὰ ἀκούσουν ἐναργῶς αὐτὸν νὰ τοὺς καλῆ καὶ σήμερον εἰς τὴν ὁδὸν ταύτην, λέγοντα τοσοῦτον ἐπικαίρως καὶ διαχρονικῶς: «Συμπορευθεῖτε, ἀγαπητοί, μὲ ἐμᾶς τοὺς πένητες πρὸς τὸν Σταυρό, πρὸς τοὺς ὀνειδισμούς, τὶς ἐξουθενώσεις, τὴν πτωχεία, τὶς θλίψεις, καὶ ἀργότερα, ἴσως, καὶ στὸ θάνατο, Δὲν ὑπάρχει ἄλλη ὁδὸς πρὸς τὸν ἀληθινό, αἰώνιο δοξασμό. Γιὰ τὸ ὄνομά Του διωκόμαστε ἀπὸ παντοῦ...» (Ἐπιστολὴ πρὸς Δαβὶδ Μπάλφουρ).

Εὐχόμενοι, οὗν, πλουσίαν τὴν θείαν εὐλογίαν καὶ πνευματικὴν καρποφορίαν πᾶσι τοῖς ἀγαπητοῖς ἀναγνώσταις, τὴ δὲ ὑμετέρα φίλη Ἱερότητι δαψιλὴ καὶ ἑκατονταπλασίονα τὴν οὐράνιον ἀντιμισθίαν παρὰ τοῦ φιλοτέκνου μακαριστοῦ Πατρός, διὰ τῶν πατρικῶν αὐτοῦ πρεσβειῶν πρὸς Κυριον, καὶ κατασπαζόμενοι ἀπὸ τῆς Βασιλευούσης ὑμᾶς φιλήματι ἁγίῳ, ἐπικαλούμεθα ἐφ’ ὑμᾶς προσωπικῶς καὶ ἐπὶ τοὺς ἐντευξομένους εἰς τὴν ἔκδοσιν τὴν Χαριν καὶ τὸ ἄπειρον Ἔλεος τοῦ Θεοῦ.

βζ Ἰουνίου ζ

Ὁ Κωνσταντινουπόλεως ἀγαπητὸς ἐν Χριστῷ ἀδελφὸς Βαρθολομαῖος