Κύριο θέμα: Ἀλληλογραφία μὲ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο - Φωνὴ μέσα ἀπὸ τὸν πόνο γιὰ τὸ μυστήριο τοῦ πόνου

Τοὺς τελευταίους πέντε μῆνες ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κ. Χριστόδουλος δοκιμάζεται ἀπὸ τὴν ἐπώδυνη ἀσθένεια καὶ ὅλοι παρακολουθοῦμε μὲ συμπάθεια τὸν μεγάλο ἀγῶνα του γιὰ τὴν ζωή. Ἡ δημοσιογραφία ποὺ ἀσχολεῖται μὲ τὴν ἐπικαιρότητα ἐπιλέγει πὼς καὶ τί θὰ προβάλη καὶ πὼς θὰ ἐνημερώση τὸν λαὸ ποὺ δείχνει ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν περιπέτεια τοῦ Ἀρχιεπισκόπου.

Στὸ θέμα αὐτό, ὁ λαὸς φαίνεται νὰ ἀφήνη κατὰ μέρος τὰ θέματα ποὺ σχετίζονται μὲ τὰ λεγόμενα «πολιτικὰ» τῆς Ἐκκλησίας, καὶ δείχνει συγκινημένος μὲ τὴν προσωπικὴ καὶ ἐσωτερικὴ ἀντιμετώπιση τῆς ἀσθενείας ἐκ μέρους τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, ποὺ χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὴν ἐλπίδα, τὴν καρτερία καὶ τὴν συνεχῆ ἀναφορὰ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Πρόσφατα, καὶ μὲ ἀφορμὴ τὴν ἔκδοση τοῦ βιβλίου «Οἴδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ, βίος καὶ πολιτεία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου, τοῦ ἡσυχαστοῦ καὶ θεολόγου» ὁ Μητροπολίτης μας κ. Ἰερόθεος ἐπικοινώνησε γραπτῶς μὲ τὸν Μάκαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο κ. Χριστόδουλο, γιὰ νὰ τοῦ ἀποστείλη ἕνα ἀντίτυπο τοῦ βιβλίου καὶ νὰ τοῦ ἐκφράση τὶς εὐχὲς καὶ τὴν συμπαράστασή του. Βρῆκε ἐπίσης τὴν εὐκαιρία νὰ τοῦ ὑπενθυμίση τὴν ἀπὸ παιδικῆς ἡλικίας ἀφιέρωσή του στὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ καὶ νὰ μιλήση γιὰ τὸν πόνο, τὴν ἀξία καὶ τὴν ἀντιμετώπισή του. Ὁ Μακαριώτατος ἀπήντησε στὸν Σεβασμιώτατο μὲ τὴν ἀπὸ 2 Νοεμβρίου ε.ε. πολὺ συγκινητική, πνευματικὴ καὶ διδακτικὴ ἐπιστολή, ποὺ ἀναδεικνύει τὸν ἐσωτερικό του κόσμο, ἀλλὰ καὶ διδάσκει, ἰδιαιτέρως τοὺς πάσχοντες συνανθρώπους μας.

Δημοσιεύουμε ἐν συνεχείᾳ τὶς δύο αὐτὲς ἐπιστολές, γιατί πιστεύουμε ὅτι μποροῦν νὰ ὠφελήσουν πολλαπλᾶ τοὺς ἀναγνῶστες μας καὶ δείχνουν τὴν οὐσία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ περικλεισθῇ στὶς εἰδήσεις τῶν ΜΜΕ. Ἄλλωστε, οἱ «ἐκκλησιαστικὲς εἰδήσεις» ἀναφέρονται στὴν συνάντηση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεό, διὰ τοῦ πόνου καὶ διά της ἀσθενίας.

Ἡ Ἐπιστολὴ τοῦ Σεβασμιωτάτου πρὸς τὸν Ἀρχιεπίσκοπο

Ναύπακτος, 29 Ὀκτωβρίου 2007

Μακαριώτατε,

Μὲ τὴν ἐπάνοδό Σας εἰς τὰ ἴδια, θὰ ἤθελα νὰ εὐχηθῶ ὁ Θεὸς νὰ Σᾶς δίνη δύναμη, ὑπομονή, ἔμπνευση καὶ τὴν κατ' ἄμφω ὑγεία.

Περνᾶτε μιὰ ἀπὸ τὶς πιὸ δύσκολες περιόδους τῆς ζωῆς Σας καὶ ἀπ' ὅ,τι βλέπω τὴν ἀντιμετωπίζετε μὲ ἀνδρεία καὶ πίστη στὸν Θεό. Τὰ κηρύγματα ποὺ ἔχετε κάνει μέχρι τώρα, οἱ ποιμαντικὲς ἐπισκέψεις στὰ Νοσοκομεῖα, ἡ ἀγάπη Σας πρὸς τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν παιδικὴ ἡλικία, ὁ ζῆλος Σας κατὰ τὴν μοναχικὴ καὶ ἱερατικὴ διακονία καὶ πρὸ παντὸς ἡ συμμετοχή Σας στὶς εὐχαριστιακὲς συνάξεις, ἐπηρέασαν τὸν ψυχικὸ Σας κόσμο, ὁ ὁποῖος προβάλλεται αὐτὴν τὴν περίοδο καὶ ἐμπνέει τὸν λαό.

Πράγματι, τίποτε δὲν χάνεται ἀπὸ τὰ βιώματα ἐκεῖνα ποὺ ζοῦμε σὲ ἔντονες πνευματικὲς καὶ ψυχικὲς ἀνατάσεις. Οἱ ἔντονες προσευχές, ἔστω καὶ μερικῶν στιγμῶν, δὲν χάνονται, τὶς βρίσκουμε μπροστά μας καὶ περνοῦν στὴν αἰωνιότητα. Εἶμαι βέβαιος ὅτι ἀφιερώσατε τέτοιες στιγμὲς στὸν Θεό, κατὰ τὴν ἐφηβικὴ Σας ἡλικία καὶ τὰ μετέπειτα χρόνια, ὅπως στὸν Ἱερὸ Ναὸ τῆς Ἁγίας Ζώνης, στὰ Μετέωρα, στοὺς Ναοὺς ὅπου λειτουργούσατε ὡς Διάκονος, Πρεσβύτερος καὶ Ἐπίσκοπος, ἀλλὰ καὶ στὴν ἥσυχη ἀτμόσφαιρα τοῦ κελλίου Σας.

Ἄλλωστε, ὅπως γνωρίζετε προσωπικὰ αὐτὴν τὴν περίοδο, ὁ πόνος δὲν εἶναι μιὰ ἁπλὴ ἀτομικὴ δοκιμασία, ἀλλὰ μυστήριο ποὺ ἀποκαλύπτει ἄλλες πλευρὲς τῆς ζωῆς, εἶναι μιὰ κλήση γιὰ νὰ βιώση κανεὶς τὸν λυτρωτικὸ πόνο τοῦ Χριστοῦ, νὰ βιώση τὸ μυστήριο τοῦ Σταυροῦ καὶ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Γι' αὐτὸ ἔλεγε ὁ Ντοστογιέφσκι: «Πάσχω-πονῶ, ἄρα ὑπάρχω». Μέσα σὲ αὐτὴν τὴν προοπτικὴ πάντοτε μοῦ ἔκανε ἐντύπωση ὁ λόγος του: «Ἀλήθεια, θέτω ἕνα μάταιο ἐρώτημα: Τί εἶναι προτιμότερο• ἡ μέτρια εὐτυχία ἡ ὁ ὑψηλὸς πόνος;».

Ἡ πεῖρα τῆς Ἐκκλησίας ἔχει ἀποδείξει τὴν μεγάλη σημασία τῶν πειρασμῶν καὶ τοῦ πόνου. Ὁ Μέγας Βασίλειος γράφει: «Ὡς γὰρ τοὺς ἀθλητὰς οἱ τῶν ἀγώνων κάματοι τοῖς στεφάνοις προσάγουσιν, οὕτω καὶ τοὺς Χριστιανοὺς ἡ ἐν τοῖς πειρασμοῖς δοκιμασία πρὸς τὴν τελείωσιν ἄγει ἐὰν μετὰ τῆς πρεπούσης ὑπομονῆς ἐν εὐχαριστίᾳ πάση τα οἰκονομούμενα παρὰ τοῦ Κυρίου καταδεξώμεθα». Καὶ ὁ ἅγιος Ἰσαὰκ γράφει: «Θλῖψις μικρὰ διὰ τὸν Θεὸν γινομένη, κρείσσων ἐστὶ μεγάλου ἔργου, τοῦ ἀθλίπτως τελουμένου».

Ἐπίκαιρος εἶναι καὶ ὁ λόγος τοῦ ἀββᾶ Ἰωσὴφ τοῦ Θηβαίου: «Τρία πράγματα ἐστιν ἔντιμα ἐνώπιον Κυρίου• ὅταν ἄνθρωπος ἀσθενῆ καὶ προστίθενται αὐτῷ πειρασμοὶ καὶ μετ' εὐχαριστίας δέχεται αὐτοὺς• τὸ δὲ δεύτερον ἐστίν, ὅταν τὶς ποιῇ πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ καθαρὰ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, καὶ μηδὲν ἔχοντα ἀνθρώπινον• τὸ δὲ τρίτον, ὅταν τὶς ἐν ὑποταγῇ καθέζηται πατρὸς πνευματικοῦ καὶ πᾶσιν ἀποτάσσηται τοῖς ἰδίοις θελήμασιν• ἔχει δὲ οὗτος ἕνα στέφανον περισσὸν• ἐγὼ δὲ τὴν ἀσθένειαν ἠρησάμην».

Εὔχομαι καὶ πάλιν ὁ Θεὸς νὰ Σᾶς δίνη ὑγεία, δύναμη, ὑπομονή, κυρίως ἔμπνευση.

Μὲ τὴν εὐκαιρία αὐτή Σᾶς ἀποστέλλω τὸ νέο βιβλίο μου γιὰ τὸν ἀείμνηστο Γέροντα Σωφρόνιο. Νομίζω ὅτι ὁ Γέροντας Σωφρόνιος θὰ Σᾶς κρατήση καλὴ συντροφιὰ μὲ τὸν γλυκύ του λόγο, ὅπως φαίνεται στὰ λόγια του, κυρίως στὸ δεύτερο μέρος τοῦ βιβλίου.

Μετὰ βαθυτάτου σεβασμοῦ

Ὁ Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου Ἰερόθεος

Ἡ ἀπάντηση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου πρὸς τὸν Σεβασμιώτατο

Ἐν Ἀθήναις τῇ 2ᾳ Νοεμβρίου 2007

Σεβασμιώτατε καὶ ἀγαπητὲ ἐν Χριστῷ ἀδελφὲ κ. Ἰερόθεε,

Ἔλαβον τὴν ἐπιστολήν σας καὶ τὸ νέο πόνημα γιὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο καὶ ἐκ βάθους καρδίας σᾶς εὐχαριστῶ.

Πολλὴν συγκίνησιν μοῦ δώσατε μὲ τὴν ὡραίαν καὶ μεστὴν θεολογικοῦ στοχασμοῦ ἐπιστολὴν σας τὴν ὁποίαν μὲ περισσὴν ἀγάπην γράψατε πρὸς τὴν ταπεινότητά μου. Ἐγκύψατε στὴ δοκιμασία μου καὶ ἀφήσατε καὶ τὴν ἰδικήν σας διάθεσιν καὶ σκέψιν νὰ ἔλθει πλησίον μου τοῦτες τὶς μέρες καὶ ὧρες ποὺ μὲ ταλαιπωρεῖ ἡ ἀσθένεια. Οἱ ὁλόθερμες εὐχαριστίες μου εἶναι πολλὲς καὶ τῷ ὄντι οἱ γραμμὲς ποὺ διατυπώνετε ὄχι στὸ ἄψυχο χαρτὶ ἀλλὰ στὴν ψυχή μου ἀποτελοῦν γιὰ μένα στήριγμα καὶ βακτηρία καὶ βάλσαμο καὶ στηριγμὸ ὡς τοῦ Κυρηναίου.

Δὲν σᾶς κρύβω ὅτι ὅλο αὐτὸ τὸ χρονικὸ διάστημα ἀπὸ τὸν μῆνα Ἰούνιο ποὺ εἰσῆλθον γιὰ πρώτη φορὰ στὸ Ἀρεταίειον Νοσοκομεῖον ἔχω μίαν πνευματικὴν μεταστροφὴν μέσα μου. Νοιώθω ὅτι ἡ δυσχερεστάτη αὐτὴ ἀσθένεια εἶναι ἐπίσκεψη τοῦ Θεοῦ. Ἔχω τὴν αἴσθηση τῆς φθαρτότητας καὶ τῆς θνητότητας τοῦ ἀνθρώπου. Ξέρω, εἴμεθα ταξιδιῶτες μέσα στὸ πέλαγος τῆς παρούσης ζωῆς καὶ τώρα τὰ ἄγρια κύματα τῆς ἀσθενείας κτυποῦν. Ὅμως στὸ καράβι, Κυβερνήτης εἶναι ὁ Χριστός. Γι' αὐτὸ «πέποιθα τῷ Κυρίω». Ἔχω βεβαίαν τὴν ἐσωτερικὴν πληροφορίαν ὅτι ὁ Θεὸς δὲν μ' ἐγκατέλειψε, ἀλλ' εἶναι μετ' ἐμοῦ τώρα πολὺ περισσότερον εὑρισκομένου ἐν θλίψει καὶ μ' ἐνισχύει, μ' ἐνθαρρύνει, μοῦ χαρίζει ὑπομονή, καρτερία, ὀλιγόστευση τοῦ πόνου, γλυκασμόν, παρηγορίαν καὶ ἔκβασιν.

Ὁ μεγάλος Πονεμένος, ὁ Κύριος, ὁ Ἐσταυρωμένος εἶναι Ἐκεῖνος ποὺ μὲ γεμίζει ἐλπίδα. Πόσο γλυκὰ ἠχοῦν μέσα μου τὰ λόγια: «Αὐτὸς τὰς ἀσθενείας ἡμῶν ἔλαβε καὶ τὰς νόσους ἐβάστασε». Πραγματικὰ μὲ τὴν ἀσθένειά μου ἔχω ἐγκληματισθεῖ στὸ χῶρο τῆς θείας ἀγάπης καὶ ἀρχίζω νὰ καταλαβαίνω πόσο μεγάλο μυστήριο εἶναι ὁ πόνος. Τώρα δυσκολοερμήνευτες φράσεις τῆς ἁγίας Γραφῆς, ἀκατανόητα καὶ μυστηριώδη λόγια προσεγγίζονται κάπως καλλίτερα καὶ καθίστανται πιὸ κατανοητά. Εἶναι τῶν Παροιμιῶν: «Ὦσπερ δοκιμάζεται ἐν καμίνῳ ἄργυρος καὶ χρυσὸς οὕτως ἐκλεκταὶ καρδίαι παρὰ Κυρίω». Εἶναι τὸ ψαλμικόν: «Ἐπικάλεσαί με ἐν ἡμέρᾳ θλίψεως καὶ ἐξελούμαί σε καὶ δοξάσεις με». Εἶναι φοβερὰ τὰ λόγια τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου: «Ὡς λυπούμενοι, ἀεὶ δὲ χαίροντες», «Ὀν ἀγαπᾶ Κύριος παιδεύει», «Καυχώμεθα ἐν ταῖς θλίψεσιν», «Ἐδόθη μοὶ σκόλοψ τὴ σαρκὶ» καὶ τὸ καταπληκτικὸν «ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται». Τὰ σκέπτομαι, τὰ μελετῶ, τὰ ζῶ στὴ σάρκα μου. Ἔτσι θέλησε ὁ Θεός. Δὲν ἀγανακτῶ καὶ δὲν λέγω τί οὐδέν. Ξέρω ὁ Θεὸς θέτει τὴν θεϊκὴ Του σφραγῖδα πάνω μου. Ἰσχύει ὁ λόγος τῆς Φιλοκαλίας «Ὀν τρόπον μὴ θερμανθεῖς ἡ μαλαχθεῖς ὁ κηρὸς ἐπὶ πολύ, οὐ δύναται τὴν ἐπιτιθεμένην αὐτῷ σφραγῖδα δέξασθαι, οὕτως οὐδὲ ἄνθρωπος, ἐὰν μὴ διὰ πόνων καὶ ἀσθενειῶν δοκιμασθῇ, οὐ δύναται χωρῆσαι της τοῦ Θεοῦ ἀρετῆς τὴν σφραγῖδα». Προσεύχομαι, ὑπομένω, ἐλπίζω ἀλλὰ καὶ δάκρυ ἀγάπης γιὰ τὸν παιδιόθεν Ἠγαπημένον Νυμφίον τῆς ψυχῆς μου τὸν Χριστὸν ἀφήνω νὰ κυλήσει καθ' ἑκάστην γι' Αὐτὸν καὶ τὴν ἁγίαν Του Ἐκκλησίαν.

Συνήθως τὸ βαρὺ φορτίο τῆς ἀσθενείας, ὅπως ἡ ἰδική μου, γίνεται βαρύτερο ὅταν ὑπάρχει ἡ ἀδιαφορία, ἡ ἐγκατάλειψη, ἡ μοναξιά. Δόξα τῷ Θεῷ ὅμως δὲν συμβαίνει αὐτό. Τοὐναντίον, σύμπασα ἡ σεπτὴ Ἱεραρχία, ὁ Ἱερὸς κλῆρος, οἱ μοναχοί, οἱ μοναχές, ὁ πιστὸς καὶ εὐσεβὴς λαὸς τοῦ Θεοῦ εἶναι κοντά μου. Τοὺς εὐχαριστῶ. Καὶ ἐσᾶς ὅλως ἰδιαιτέρως.

«Ἐμαυτῷ ἔδωκα Θεῶ». Αὐτὸς ὁ λόγος τοῦ πονεμένου θεολόγου, τοῦ Γρηγορίου, εἶναι τώρα καὶ ὁ ἰδικός μου ἀρχιεπισκοπικὸς λόγος. Εὔχεσθε.