Ὑπόμνημα γιὰ τὸ Κόσοβο ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας

Τὸ Κόσοβο εἶναι ἡ κοιτίδα τοῦ σερβικοῦ ἔθνους. Εἶναι μιὰ περιοχὴ μὲ μῆκος καὶ πλάτος περίπου ἑκατὸ χιλιόμετρα στὸ κέντο τῆς Βαλκανικῆς. Εἶναι τὸ σημαντικότερο σταυροδρόμι στὸ ἐσωτερικὸ τῆς Βαλκανικῆς γιατί ἔχει εὔκολη πρόσβαση ἀπὸ διάφορες κατευθύνσεις. Ἀπὸ ἐκεῖ ρέουν ποτάμια ποὺ κατευθύνονται σὲ τρεῖς θάλασσες: Αἰγαῖο, Μαύρη Θάλασσα, Ἀδριατική. Τὸ ἔδαφός του εἶναι ἀπὸ τὰ πιὸ εὔφορα τῆς Βαλκανικῆς, ἔχει ὀρυκτὸ πλοῦτο, ἀλλὰ θεωρεῖται ὑποβαθμισμένη-φτωχὴ περιοχή. Χωρίζεται σὲ δύο μέρη: Τὸ ἀνατολικό, γνωστὸ ὡς Κοσσυφοπέδιο, εἶναι ἕνα ὀροπέδιο μὲ ὑψόμετρο περίπου 600 μ. (Οὐρόσεβατς, Πρίστινα, Μιτροβίτσα) καὶ τὸ δυτικό, κοντὰ στὴν Ἀλβανία, μιὰ κοιλάδα μὲ ὑψόμετρο περίπου 300 μ. (Πρίζρεν, Πέτς), αὐτὸ ποὺ ἀποκαλεῖται Μετόχια, ἕνα ὄνομα ποὺ τὰ τελευταῖα χρόνια ἔχει ἐντέχνως ἀποσιωπηθῇ, μιὰ καὶ θυμίζει ὅτι στὸ μέρος αὐτὸ ὑπάρχουν πολλὰ μετόχια μεγάλων Σερβικῶν μοναστηριῶν.

«Γιὰ τοὺς ὀρθόδοξους Σέρβους τὸ Κόσοβο δὲ εἶναι μόνο γεωγραφικὸς ὅρος καὶ σημεῖο στὸ χάρτη, ἀλλὰ πατρογονικὸ Ἱερό. Εἶναι γῆ κατάσπαρτη ἀπὸ ἀρχαίους ναοὺς κι ὀρθόδοξα μοναστήρια μὲ ἀξεπέραστη πνευματικὴ καὶ πολιτισμικὴ ἀξία», ἔχει πῇ ὁ Πατριάρχης Ρωσίας Ἀλέξιος.

Τὰ παραπάνω ἀναφέρονται στὸ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΣΟΒΟ-ΜΕΤΟΧΙΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, τὸ ὁποῖο ἀποτελεῖ «ἐπίσημο ἔγγραφο τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Σερβικῆς Ἐκκλησίας», σύμφωνα μὲ τὴν ἀπὸ 10-5-2003 Συνοδικὴ ἀπόφαση. Πρόσφατα, τὸ ὑπόμνημα αὐτὸ ἐκδόθηκε ὡς βιβλίο μεταφρασμένο στὰ ἑλληνικά, μὲ τόπο ἔκδοσης τὴν Θεσσαλονίκη.

Τὸ βιβλίο παρουσιάζει τὴν ἱστορία του Κοσόβου-Μετόχια μὲ ἔμφαση στὰ τραγικὰ γεγονότα τῶν τελευταίων ἐτῶν. Ἀναφέρει ὅτι στὸ Κ/Μ ὑπάρχουν 1300 Μονὲς καὶ Ἐκκλησίες ἀπὸ τὸν 13ο μέχρι τὸν 20ο αἰῶνα καὶ ὅτι οἱ σημερινοὶ κάτοικοι τοῦ Κοσόβου ἔχουν καταστρέψει πάνω ἀπὸ 110 ἱερὰ κτίσματα, τὰ περισότερα τῶν ὁποίων παλαιά. Καταγράφονται ἐπίσης 936 θύματα καὶ 572 ἐξαφανισμένοι Σέρβοι μέχρι τὸ 2001.

Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς «Σερβικῆς Ἐκκλησίας» ὑπογραμμίζει ὅτι οἱ Σέρβοι βρίσκονται στὰ ἐδάφη του Κοσόβου-Μετοχίων ἀπὸ τὴν στιγμὴ τῆς ἐγκατάστασης τῶν Σλάβων στὰ Βαλκάνια τὸν 7ο αἰῶνα καὶ ἀποτελοῦσαν τὴν ἐκεῖ συντριπτικὴ πλειοψηφία τῶν κατοίκων, σὲ ὅλη τὴν διάρκεια τοῦ Μεσαίωνα καὶ τῶν νέων Χρόνων. Ἐπίσης, ἡ περιοχὴ ἀποτελεῖ τὸ λίκνο τοῦ σερβικοῦ ἔθνους, μιὰ καὶ ἀπὸ τὸ 1253 ἡ ἕδρα τῆς Σερβικῆς Ἐκκλησίας βρισκόταν στὴν μεγάλη τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ Ἐκκλησία στὸ Πὲτς (ἀπὸ τὸ 1346 Πατριαρχεῖο). Προβλήματα μὲ τοὺς Ἀλβανοὺς θὰ ἐμφανισθοῦν πολὺ ἀργότερα, τὸν 17ο αἰῶνα μέτα τὸν ἐξισλαμισμό τους.

Οἱ Τοῦρκοι κατέλαβαν τὰ Βαλκάνια μετὰ τὴν μάχη ποὺ ἔγινε στὸ Κοσσυφοπέδιο τὸ 1389. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ παραμένει στὴν Σερβικὴ ἱστορία καὶ συνείδηση, ὅπως γιὰ τοὺς Ρωμηοὺς ἡ ἅλωση τῆς Πόλεως. Γέννησε τὶς ὡραιότερες λαϊκές, ἐπικὲς καὶ ἀπελευθερωτικὲς παραδόσεις, διανθίστηκε μὲ ὕμνους καὶ τραγούδια, φανερώνοντας τὴν ζωτικότητα τοῦ Σερβικοῦ λαοῦ, συνδέθηκε μὲ τὸ ἰδανικὸ τῆς ἐλευθερίας καὶ τελικὰ μὲ τὴν πίστη του, ποὺ εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία.

Τὸ ὑπόμνημα ἀναφέρει ὅτι κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας, μὲ ἀρχὴ τὸ 1690, ὑπῆρξαν διάφορες μετακινήσεις Σερβικοῦ πληθυσμοῦ πρὸς τὰ βόρεια, γιὰ διάφορους ἱστορικοὺς λόγους. Ἔτσι αὐξήθηκε ὁ πληθυσμὸς τῶν Σέρβων στὴν περιοχή του Βελιγραδίου καὶ τοῦ Νόβι Σάντ, ἀλλὰ ἄλλαξε ἡ δημογραφία στὸ Κόσοβο σὲ βάρος τῶν Σέρβων καὶ ὑπὲρ τῶν Ἀλβανῶν. Κατὰ τὸν 18ο καὶ 19ο αἰῶνα ἄφησαν τὸ Κόσοβο-Μετόχια γιὰ τὶς βόρειες καὶ δυτικὲς σερβικὲς περιοχὲς περίπου 500.000 ψυχές.

Ἡ Σερβία ἀναγνωρίστηκε ὡς ἀνεξάρτητο κράτος τὸ 1978. Μέχρι τὸ 1912 ἐκδιώχθηκαν ἀπὸ τὸ Κόσοβο ἄλλοι 150.000 Σέρβοι καὶ ἦρθαν ἰσάριθμοι Ἀλβανοί. Ἀλλὰ καὶ τὸν 20ο αἰῶνα συνεχίστηκε ἡ ἀφαίμαξη τοῦ σέρβικου πληθυσμοῦ στὸ Κόσοβο. Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς κατοχῆς φονεύτηκαν 10-15 χιλιάδες καὶ ἐκδιώχθηκαν 70-100 χιλιάδες, σύμφωνα μὲ τὰ στοιχεῖα τοῦ ὑπομνήματος.

Τὴν περίοδο τοῦ Τίτο τὸ Κοσσυφοπέδιο χαρακτηρίστηκε αὐτόνομη περιοχή. Μετὰ τὸ 1974 χαρακτηρίστηκε δημοκρατία στὰ πλαίσια τῆς Γιουγκοσλαβίας καὶ ἡ πλειοψηφία ἦταν Ἀλβανοὶ μουσουλμᾶνοι (σουνίτες). Στὰ χρόνια αὐτὰ ἐγκατέλειψαν τὸ Κόσοβο τοὐλάχιστον ἄλλοι 250.000 Σέρβοι μιὰ καὶ εἶχε δοθῇ ἀπὸ τὴν ὁμοσπονδιακὴ κυβέρνηση τοῦ Βελιγραδίου ὑψηλὸς βαθμὸς αὐτονομίας στὴν περιοχή.

Τὸ 1990 ὁ Σλόμποταν Μιλόσεβιτς βρῆκε 350.000 Σέρβους στὸ Κ/Μ νὰ φυλᾶνε τὰ ἱερά τους (τὸ Πατριαρχεῖο στὸ Πέτς, τὴν μεγίστη Μονὴ Ντέτσανη, τὴν Μονὴ Γκρατσάνιτσα, τὴν Μονὴ Μπάνσκα στὴν Μιτροβίτσα, τὸ Ναὸ τῆς Θεοτόκου Λιέβισκα στὸ Πρίζρεν καὶ πολλὰ ἄλλα) καὶ τοὺς ἐκμεταλλεύτηκε πολιτικά, ὅπως καταγγέλλεται στὸ ὑπόμνημα. Ἐπίσης καταγγέλλεται ὅτι τὰ γεγονότα τῆς δεκαετίας τοῦ '90, μὲ τοὺς βομβαρδισμοὺς τοῦ ΝΑΤΟ εἶναι προϊόντα λαθῶν τῆς Σερβικῆς ἡγεσίας, ἀλλὰ καὶ ἀποτυχίας τοῦ διεθνοῦς παράγοντα κατὰ τὴν ἀνάμιξή του σὲ κάποια περιοχή. Ὁδήγησαν τὴν Σερβία σὲ τραγικὴ κατάσταση, τοὺς Ἀλβανοὺς νὰ θρηνοῦν τοὐλάχιστον 5.000 νεκροὺς καὶ τὴν πάνδημη φυγή των Σέρβων ἀπὸ τὸ Κόσοβο-Μετόχια.

Σήμερα ὅλη αὐτὴ ἡ περιοχὴ κατοικεῖται ἀπὸ 2-2,5 ἑκατομμύρια Ἀλβανούς, καὶ ἀπὸ μόνο μερικὲς δεκάδες χιλιάδες Σέρβους σὲ μικροὺς θύλακες ὑπὸ τὴν προστασία τοῦ ΟΗΕ, κυρίως στὴν Μιτροβίτσα καὶ στὰ βόρεια.

Τὸ ὑπόμνημα τῆς Ἐκκλησίας της Σερβίας καταλήγει μὲ τὸ ἐρώτημα-πρόταση:

«Τέλος, ἂς ἀναρωτηθοῦμε: γιατί τὸ Κόσοβο-Μετόχια σὰν Ἱερὴ Γῆ τῶν Βαλκανίων, νὰ μὴν εἶναι ἡ κοινὴ γῆ καὶ περιοχὴ Σέρβων, Ἀλβανῶν, Χριστιανῶν καὶ Μουσουλμάνων, δυὸ λαῶν, δυὸ γλωσσῶν, δυὸ θρησκειῶν, δυὸ πολιτισμῶν, καθὼς εἶναι –mutatis mutantis– ἡ Ἁγία γῆ γιὰ Ἰσραηλινοὺς καὶ Παλαιστίνιους; Γιὰ μιὰ τέτοια συμβίωση καὶ συνύπαρξη στὴν Ἁγία Γῆ ἡ Ἀμερικὴ εἶναι σύμφωνη. Γιατί νὰ μὴν εἶναι σύμφωνη καὶ γιὰ τούτη τὴν Ἁγία Γῆ, χάριν τοῦ Θεοῦ, χάριν τῶν ἀνθρώπων, χάριν τῶν Ἱερῶν, τῆς δικαιοσύνης καὶ ἐλευθερίας τῶν ἀνθρώπων;».

Χ.Α.Μ.