Ἐπίκαιροι Σχολιασμοί: Ρωμηοὶ καὶ Τοῦρκοι ἀδελφοί

Πρωτοπρεσβύτερου π. Θωμᾶ Βαμβίνη

Στὴν Καθημερινὴ τῆς 9/12/2007 δημοσιεύθηκε μιὰ ἐνδιαφέρουσα συνέντευξη ἑνὸς ζεύγους Τούρκων ποὺ ἔχουν βαπτισθῇ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί. Τὴν συνέντευξη πῆρε ὁ δημοσιογράφος Ἀλέξανδρος Μασσαβέτας, ὁ ὁποῖος στὴν εἰσαγωγὴ τῆς συνέντευξης τοὺς περιγράφει ὡς ἑξῆς: «Κομψοί, μορφωμένοι, πολυταξιδεμένοι, τὸ ζεῦγος Ἀχμὲτ καὶ Νετζλᾶ Ὀζγκιουνὲς ἀνήκουν στοὺς χιλιάδες Τούρκους ποὺ ἐπέλεξαν, τὰ τελευταῖα χρόνια, νὰ ἀλλάξουν θρησκεία, καὶ στοὺς ἐλάχιστους ποὺ δὲν κρατοῦν τὴν ἐπιλογή τους αὐτὴ κρυφή. Θέλησαν νὰ μιλήσουν στὴν «Κ» γιὰ τὴν ἐσωτερικὴ ἀναζήτηση ποὺ τοὺς ὁδήγησε στὴν Ὀρθοδοξία καὶ γιὰ τὸ τί σημαίνει νὰ εἶσαι Τοῦρκος καὶ Χριστιανός, λίγους μῆνες πρὶν μετοικήσουν στὸ ἐξωτερικό».

Πρέπει νὰ ἐπισημανθῇ ὅτι δὲν ἔγιναν Χριστιανοί, ἐπειδὴ πρόκειται νὰ μετοικήσουν στὸ ἐξωτερικὸ ἡ ἐπειδὴ ἔζησαν στὸ παρελθὸν σὲ «χριστιανικὲς» χῶρες, στὶς Η.Π.Α. καὶ τὴν Εὐρώπη. Δὲν προέρχεται, δηλαδή, ἡ ἐπιλογή τους αὐτὴ ἀπὸ ἕναν κοινωνικὸ ὑπολογισμὸ• ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία τους νὰ μὴ διαφέρουν ἀπὸ τὸν κοινωνικό τους περίγυρο. Ἡ ἔνταξη στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἦταν ἀποτέλεσμα δικῆς τους προσωπικῆς ἀναζητήσεως, ἐλεύθερης ἀπὸ τέτοιου εἴδους ὑπολογισμούς. Δὲν ἔχουν ἐπίσης, ἀπ’ ὅσο οἱ ἴδιοι γνωρίζουν, μέσα στοὺς προγόνους τοὺς κάποιους Χριστιανούς. Αὐτὸ λέγεται γιατί, ὅπως ἐπισημαίνεται στὴν συνέντευξη, «ἄρθρα στὸν τουρκικὸ Τύπο ποὺ ἀναφέρονταν στὶς πρόσφατες βαπτίσεις μουσουλμάνων ὑποστήριζαν ὅτι οἱ περισσότεροι ἔχουν ἑλληνικὴ ἡ ἀρμενικὴ καταγωγή, καὶ ἄρα "ἐπιστρέφουν στὶς ρίζες τους"».

Αὐτὴ ἡ αἰτιολόγηση τῶν Τούρκων ἀρθρογράφων ἔχει μεγάλη ἀξία γιὰ τὴν ἐθνολογία ἡ τὴν πολιτική, γιατί δείχνει τὴν αἴσθηση ποὺ ἔχουν οἱ ἴδιοι οἱ Τοῦρκοι γιὰ τὴν ἐθνικὴ προέλευση τῶν πολιτῶν τοῦ Κράτους τους, ὅμως, στὸ σημείωμά μας αὐτὸ τὸ ἐνδιαφέρον στρέφεται ἀλλοῦ, σὲ ἄλλο σημεῖο τῆς συνέντευξης, τὸ ὁποῖο ἔχει νὰ μᾶς δώση σημαντικὰ στοιχεῖα γιὰ τὶς βαθιὲς ἀναζητήσεις τῶν ἀνθρώπων, ἡ ἔκφραση τῶν ὁποίων, στὴν δική μας περίπτωση, ἔχει μιὰ σύνδεση καὶ μὲ τὴν ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων, τὴν ὁποία διερχόμαστε.

Ρωτήθηκαν ἂν ἐπηρεάσθηκαν στὴν Ἀμερικὴ καὶ τὴν Εὐρώπη ἀπὸ τὸν ἐκεῖ Χριστιανισμό, ὥστε νὰ ἀποφασίσουν νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ Ἰσλάμ. Ἡ ἀπάντησή τους ἦταν χαρακτηριστική.

Ὁ Ἀχμὲτ εἶπε: «Ἡ ὁποιαδήποτε ἐπιρροὴ ἀπὸ τὸν χριστιανισμὸ στὴν Ἀμερικὴ καὶ τὴν Εὐρώπη μόνο ἀρνητικὴ θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι. Δὲν αἰσθανόμουν καθόλου ἄνετα μὲ τοὺς ἐκεῖ χριστιανούς». Καὶ ἐξηγεῖ τὸν λόγο, ὁ ὁποῖος θέλει κάποια ἑρμηνεία: «Μὲ ἀπωθοῦσαν», λέει, «ἀπὸ τὸν χριστιανισμό, γιατί τὸν ἔχουν μετατρέψει σὲ ψυχοθεραπεία. Πηγαίνουν τὴν Κυριακὴ στὴν ἐκκλησία γιὰ νὰ χαλαρώσουν. Ἀλλὰ ἡ θρησκεία στοχεύει νὰ γεμίση κάποιο ἄλλο κενό». Ὁ Ἀχμὲτ δείχνει ὅτι ἔχει καταλάβει τὴν διαφορὰ μεταξὺ τῆς κοσμικῆς ἀνθρωποκεντρικὴς ψυχοθεραπείας καὶ τῆς θεραπείας τῆς ψυχῆς ποὺ προσφέρει ὁ Χριστὸς μὲ τὴν Ἐκκλησία Του. Ἡ Χριστιανικὴ Ὀρθόδοξη «ψυχοθεραπεία» δὲν ἀποβλέπει, σὰν σὲ κύριο στόχο, στὴν ἐξισορρόπηση τῶν ἐσωτερικῶν μας συγκρούσεων, στὴν ἐξουδετέρωση τῶν ἐνοχῶν καὶ τὴν κατασίγαση τῶν τύψεων. Δὲν ἐπιδιώκει, δηλαδή, ἁπλὰ καὶ μόνο τὴν «χαλάρωσή» μας μὲ τὸ κατευναστικὸ χάπι μιᾶς θολῆς πίστης, μὲ ἰσορροπία ψυχολογική, χωρὶς πνευματικὲς ἐντάσεις, χωρὶς πόνους, ποὺ ἀπαιτοῦν διαρκῆ διάθεση μετανοίας καὶ ἐγρήγορση. Πρὶν ἀπ’ ὅλα «ἡ θρησκεία στοχεύει νὰ γεμίση κάποιο ἄλλο κενό».

Μὲ τὴν θεολογία της γεμίζει τὸ κενὸ τοῦ νοήματος, ποὺ βασανίζει τὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου. Εἰδικὰ ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανικὴ πίστη δίνει ὑψηλὸ νόημα στὴν ἀνθρώπινη ὕπαρξη καὶ ἀντὶ γιὰ ψυχολογικὴ χαλάρωση δημιουργεῖ ἔνταση πνευματική, ἡ ὁποία ξυπνᾶ, ἐνεργοποιεῖ καὶ ἑνοποιεῖ τὸν διασπασμένο ἄνθρωπο στὴν ἐπιδίωξη τοῦ ὑψηλοῦ στόχου τοῦ θεολογικοῦ νοήματος. Σ’ αὐτὴν τὴν κίνηση τὸν θεραπεύει, τοῦ δίνει ζωὴ καὶ δίψα γιὰ ἀληθινὴ ζωή, καθὼς καὶ γεύσεις μιᾶς βαθιᾶς εἰρήνης, ποὺ δὲν εἶναι βυθισμὸς σ’ ἕναν ψυχολογικὸ ἡ ψυχοσωματικὸ ὕπνο, οὔτε ἰνδουϊστικῆς μορφῆς χάσιμο τοῦ ἑαυτοῦ μέσα σὲ μιὰ ἀνύπαρκτη παγκόσμια συνείδηση. Εἶναι ἀνάπτυξη προσωπικῆς σχέσης μὲ τὸν Θεὸ τῆς εἰρήνης, ποὺ ἔγινε ἄνθρωπος, χωρὶς νὰ παύση νὰ εἶναι τέλειος Θεός. Ἡ σχέση μαζὶ Τοῦ ζωοποιεῖ τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο. Ὁ ἄνθρωπος στέκεται ἐνώπιόν Του ὡς ἄλλος, γεμίζοντας ἀπὸ τὴν δική Του δόξα, ἡ ὁποία διαχέεται σὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους μὲ τὰ μυστήρια καὶ τὴν ἄσκηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ, οἱ ὁποῖες περιγράφουν τὸν αὐθεντικὸ τρόπο τῆς ὕπαρξής μας. Ὁ Χριστιανισμὸς ποὺ συνάντησε ὁ Ἀχμὲτ στὴν Δύση εἶναι ὑποταγμένος σὲ ἐγκόσμιους στόχους. Ἔχει χάσει τὴν πρακτικὴ θεολογική του προοπτική. Ἀκόμη καὶ ἡ θεραπεία ποὺ προσφέρει ἡ ποὺ ἀναζητοῦν σ’ αὐτὸν οἱ πιστοί του, εἶναι μιὰ ἀμφίβολη ψυχοσωματικὴ χαλάρωση, γιὰ νὰ μποροῦν νὰ ζοῦν καλὰ σ’ αὐτὴν τὴν ζωή, στὸν παρόντα αἰῶνα.

Σύμφωνα μὲ τὸν Ἀχμὲτ «Στὴν Εὐρώπη, ὁ χριστιανισμὸς ἔχει μετατραπεῖ σὲ πανηγύρι ἐκκαθαρισμένο ἀπὸ θρησκευτικὲς ἀναφορές. Ἂς πάρουμε τὰ Χριστούγεννα ὡς παράδειγμα: πολὺς κόσμος δὲν εὔχεται πιὰ «Καλᾶ Χριστούγεννα», ἀλλὰ «Καλὲς γιορτές». Στὴν Εὐρώπη, ὁ κόσμος ἔχει μιὰ πολὺ ἐπιφανειακὴ σχέση μὲ τὸν χριστιανισμό. Δὲν ἔχουν γνώση τοῦ μηνύματος καὶ τῆς πνευματικότητάς του».

Αὐτὴ ἡ παρατήρηση τοῦ Ἀχμὲτ εἶναι πολὺ ἐπίκαιρη. Δείχνει τὴν πραγματικότητα τοῦ δυτικοῦ ἑορτασμοῦ τῶν Χριστουγέννων, ποὺ εἶναι ἕνας ἑορτασμὸς ἀφυδατωμένος θεολογικά. Εἶναι μιὰ γιορτὴ μὲ θρησκευτικὴ ἀφετηρία, ποὺ σὺν τῷ χρόνῳ ἔχασε τὴν θεολογική της ἀναφορά. Οἱ Εὐρωπαῖοι κυβερνῆτες, ποὺ ἀρνοῦνται τὶς χριστιανικὲς καταβολὲς τῆς Εὐρώπης, ἀνάβουν περιχαρεῖς τὰ φῶτα σὲ χριστουγεννιάτικα δένδρα, εὔχονται «καλὲς γιορτές», συνήθως χωρὶς οὔτε στὸ ἄκρο τῆς διάνοιας ἡ τοῦ λόγου τους νὰ συνδέεται τὸ «πανηγύρι» αὐτὸ μὲ τὸ μυστήριο τῆς σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ, μὲ τοὺς καρποὺς τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Χριστοῦ, καθὼς καὶ μὲ τὸν τρόπο ποὺ γεύεται ὁ ἄνθρωπος τοὺς καρποὺς αὐτούς. Γενικά, «Στὴν Εὐρώπη, ὁ κόσμος ἔχει μιὰ πολὺ ἐπιφανειακὴ σχέση μὲ τὸν χριστιανισμό. Δὲν ἔχουν γνώση τοῦ μηνύματος καὶ τῆς πνευματικότητάς του», χωρίς, βέβαια, νὰ ἀπουσιάζουν καὶ ἀπὸ ἐκεῖ τὰ ἀνήσυχα πνεύματα, ποὺ ἀναζητοῦν τὴν ἀλήθεια γιὰ τὴν ἀνθρώπινη ζωὴ καὶ πολλὰ ἀπ’ αὐτὰ βρίσκουν τὴν Ὀρθοδοξία, ὅπως τὴν βρῆκαν ὁ Ἀχμὲτ καὶ ἡ Νετζλᾶ, ἐνῷ ζοῦσαν μέσα στὸ πλαῖσο τοῦ Ἰσλάμ.

Τὸ πρόβλημα εἶναι ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων ποὺ ἐρωτοτροποῦμε πνευματικὰ μὲ τὴν Δύση. Ὄχι μὲ τὶς ἀναζητήσεις τῶν ἀνήσυχων πνευμάτων της, ἀλλὰ μὲ τὴν ἐκκοσμίκευση καὶ τὴν χαλάρωση τῆς ὑγιοῦς πνευματικῆς ἔντασης, λόγῳ τῆς ἀπώλειας τοῦ θεολογικοῦ νοήματος τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς.

Βέβαια, ἀκόμη δὲν χάθηκε ὁ πνευματικὸς πλοῦτος τῆς πίστης μας. Σὲ ἐρώτηση τοῦ δημοσιογράφου γιὰ τὸ ἂν διαφέρουν οἱ Χριστιανοὶ τῆς Κωνσταντινούπολης (ὅπου ζοῦν ὁ Ἀχμὲτ καὶ ἡ Νετζλᾶ) καὶ γενικὰ οἱ Ὀρθόδοξοι ἀπὸ τοὺς δυτικοὺς Χριστιανούς, πῆρε τὴν ἀπάντηση:

«Νετζλά: Εἴμαστε πολὺ πιὸ κοντὰ στὴν οὐσία καὶ τὴν παράδοση τοῦ χριστιανισμοῦ.

Ἀχμέτ: Εἴμαστε πολὺ πιὸ πιστοί.

Νετζλά: Ἐμεῖς οἱ δύο τοὐλάχιστον τηροῦμε ὅσα ἐπιτάσσει ἡ θρησκεία μας. Πηγαίνουμε στὴν ἐκκλησία κάθε Κυριακὴ καὶ διαβάζουμε τὶς Γραφὲς γιὰ κάποια ὥρα μαζὶ κάθε βράδυ. Καὶ προσευχόμαστε».

Αὐτοὶ ποὺ ἐμποτίζουν τὴν ζωή τους μὲ τὰ νοήματα τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ποὺ γεύονται τὴν χάρη τῆς προσευχῆς καὶ τρέφονται μὲ τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ἑλκύουν ἐπὶ γῆς τὴν εἰρήνη τοῦ Θεοῦ καὶ ὑπερβαίνουν τὶς φυλετικὲς καὶ ἐθνικὲς διακρίσεις, χωρὶς νὰ ἀρνοῦνται τὴν φυλὴ ἡ τὸ ἔθνος τους. Σ’ αὐτὴν τὴν κατηγορία ἀνήκουν ὁ Ἀχμὲτ καὶ ἡ Νετζλᾶ. Εἶναι χαρακτηριστικὸ τὸ παρακάτω ἀπόσπασμα τῆς συνέντευξής τους, ποὺ μιλᾶ γιὰ τὴν σχέση τους μὲ τοὺς Ρωμηοὺς τῆς Πόλης, μὲ τὸ ὁποῖο κλείνουμε τὸ σημείωμά μας:

Διατηρεῖτε σχέσεις μὲ τὴν ἐδῶ ρωμαίικη κοινότητα;

Ἀχμέτ: Διατηροῦμε στενὲς σχέσεις, καθὼς τοὺς συναντοῦμε κάθε Κυριακὴ στὴν ἐκκλησία. Ἡ ρωμαίικη κοινότητα περιλαμβάνει πολὺ συμπαθητικὰ ἄτομα καὶ ἔχουμε δημιουργήσει φιλίες. Καθένας ἔχει καὶ κάτι νὰ μᾶς δώση. Οἱ λειτουργίες γίνονται ἐκ περιτροπῆς σὲ κάποια ἐκκλησία. Πηγαίνουμε συχνὰ στὶς ἐκκλησίες στὸ Νιχώρι. Ὁ Λάκης Βίγκας, πρόεδρος τῆς κοινότητας, βάζει τὴ Νετζλᾶ νὰ διαβάζη τὸ Πάτερ Ἡμῶν στὰ τουρκικά».

Ἔτσι Ρωμηοὶ καὶ Τοῦρκοι, χωρὶς νὰ χάνουν τὴν ἐθνική τους ἑτερότητα, ζοῦν ὡς πραγματικοὶ «ἐξ αἵματος Χριστοῦ» ἀδελφοί, μέσα στὸ ἕνα σῶμα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.