Πρόλογος γιὰ τὴν ἔκδοση "ΗΣΥΧΙΑ καὶ ΘΕΟΛΟΓΙΑ" στὰ ἀγγλικά

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Αἰσθάνομαι ἰδιαίτερη χαρὰ ποὺ μεταφράσθηκε καὶ κυκλοφορεῖ τὸ βιβλίο «Ἡσυχία καὶ θεολογία» στὴν ἀγγλικὴ γλῶσσα καὶ θὰ διαβασθῇ ἀπὸ τὸν ἀγγλόφωνο κόσμο καὶ δοξάζω τὸν Θεὸ γιὰ τὴν δωρεὰ αὐτή.

Ὅπως θὰ διαπιστώση ὁ ἀναγνώστης τοῦ βιβλίου ἀπὸ τὸν πρόλογο, τὴν εἰσαγωγή, ἀλλὰ κυρίως ἀπὸ τὴν ἀνάπτυξη τῶν ἐπὶ μέρους θεμάτων, μέσα στὸ βιβλίο αὐτὸ συνδέεται στενὰ ἡ θεολογία μὲ τὴν ἡσυχία, γιατί ἡ θεολογία εἶναι τὸ λέγειν περὶ τοῦ Θεου, ἀλλὰ καὶ ἡ ἡσυχία εἶναι ὁ τρόπος διὰ τοῦ ὁποίου ὁ ἄνθρωπος ἀποκτᾶ τὴν πνευματικὴ γνώση τοῦ Θεοῦ.

Αὐτὸς ὁ συνδυασμὸς μεταξὺ ἡσυχίας καὶ θεολογίας ἀφ’ ἑνὸς μὲν δίνει θεολογικὸ νόημα στὴν ἡσυχία, ἀφ ἑτέρου δὲ θέτει τὴν πραγματικὴ βάση τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας ποὺ εἶναι ἡ ἱερὰ ἡσυχία, ὅπως τὴν περιέγραψαν οἱ ἅγιοι Πατέρες, ἰδιαιτέρως ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς στοὺς λόγους τοῦ περὶ τῶν ἱερῶς ἡσυχαζόντων. Ἔτσι, διὰ τῆς ὀρθοδόξου ἡσυχίας ἀποκτοῦμε τὴν γνώση τοῦ Θεοῦ καὶ αὐτὴ ἡ θεογνωσία κινεῖται πέρα ἀπὸ τὴν φαντασία καὶ τὸν στοχασμό. Ὁ συνδυασμὸς μεταξὺ ἡσυχίας καὶ θεολογίας μας βοηθᾶ νὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὸν ἠθικισμὸ καὶ ἀπὸ τὸν σχολαστικισμό, τὸν ἀνθρωποκεντρισμὸ καὶ τὴν δαιμονοποίηση τοῦ κόσμου. Ὅταν κανεὶς μελετᾶ τὰ φιλοσοφικὰ καὶ θεολογικὰ ρεύματα ποὺ ἐπικράτησαν στὸ παρελθὸν στὸν δυτικὸ κόσμο, ἀλλὰ καὶ τὴν σύγχρονη πρακτική, θὰ διαπιστώση ὅτι ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ἔχει ἀνάγκη καὶ τῆς ὀρθοδόξου ἡσυχίας μὲ ὅλη τὴν σημασία της, ἀλλὰ καὶ τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας. Ζοῦμε σὲ μιὰ ἐποχὴ διαρκοῦς δράσεως, ἱκανοποιήσεως τῶν αἰσθήσεων, τῆς ἀχαλινώτου φαντασίας καὶ τῶν στοχασμῶν ποὺ κουράζουν τὸν ἄνθρωπο καὶ γι’ αὐτὸ ἀναζητᾶ τὴν ἡσυχία τῶν αἰσθήσεων καὶ τῆς φαντασίας, ἀλλὰ καὶ τὴν θεολογία, τὴν γνώση τοῦ Θεοῦ, ὥστε ἔτσι νὰ βρῇ νόημα ζωῆς.

Τὸ θέμα τῆς ἡσυχίας καὶ τῆς θεολογίας τὸ συναντοῦμε διάχυτα μέσα στὴν Ἁγία Γραφή, καὶ στὰ ἔργα τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Ὅλη ἡ ζωὴ τῶν Προφητῶν καὶ Ἀποστόλων, ὅπως καὶ ἡ ζωὴ τῶν πρώτων Χριστιανῶν, κινεῖται μέσα σὲ αὐτὴν τὴν ἱερὰ πραγματικότητα. Δὲν πρόκειται γιὰ μιὰ ἀφηρημένη καὶ ἀνυπόστατη ζωή, ἀλλὰ γιὰ τὴν εὐαγγελικὴ καὶ ἀποστολικὴ ζωή, τὴν ὁποία ἔζησαν καὶ οἱ ἅγιοι Πατέρες, οἱ μάρτυρες καὶ οἱ ὅσιοι διὰ μέσου τῶν αἰώνων.

Τὸ σημαντικὸ εἶναι ὅτι τόσο ἡ ἡσυχία ὅσο καὶ ἡ θεολογία, μὲ τὴν ὀρθόδοξη σημασία τῶν ὅρων, εἶναι παράδοση τῆς Δύσεως κατὰ τοὺς πρώτους αἰῶνας, ὅπως τὴν περιγράφει καὶ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Διάλογος, Πάπας Ρώμης, στὸ βιβλίο «Διάλογοι», ὅπου γίνεται λόγος γιὰ «τὸ εὐπρεπὲς κάλλος τῆς ἡσυχίας», γιὰ τὸν ὀφθαλμὸ τοῦ νοῦ καὶ τὸ φῶς τῆς θεωρίας τοῦ Θεοῦ καὶ ὅλα τὰ ἀποτελέσματα αὐτῶν τῶν εὐλογημένων καταστάσεων ποὺ συνδέονται μὲ τὴν μεταμόρφωση τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος, τοῦ ὅλου ἀνθρώπου. Αὐτὴ ἡ ἡσυχαστικὴ θεολογία εἶναι τὸ κοινὸ σημεῖο τῶν Ἐκκλησιῶν καὶ εἶναι αὐτὸ ποὺ πρέπει νὰ ἀναζητηθῇ καὶ νὰ βιωθῇ, γιατί τότε θὰ δώσουμε νόημα στὴν ζωή μας.

Βεβαίως, στὸ παρὸν βιβλίο δὲν ἐξαντλεῖται ὅλο τὸ θέμα τῆς ἡσυχίας καὶ θεολογίας, πρᾶγμα ποὺ γίνεται σὲ ἄλλα βιβλία, κυρίως στὸ βιβλίο μου μὲ τίτλο «ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὡς ἁγιορείτης», ἀλλὰ παρουσιάζονται μερικὲς πτυχὲς τοῦ σημαντικοῦ αὐτοῦ θέματος. Στὰ ἐπὶ μέρους κεφάλαια γίνεται μιὰ περιγραφὴ τῆς ἡσυχαστικῆς θεολογίας, μέσα ἀπὸ ἁγιογραφικὲς καὶ πατερικὲς μαρτυρίες.

Εὐχαριστῶ τὴν Ἱερὰ Μονὴ Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου (Πελαγίας) τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θηβῶν καὶ Λεβαδείας γιὰ τὴν ἐπιμέλεια καὶ ἔκδοση αὐτοῦ τοῦ βιβλίου, κυρίως ὅμως τὴν μεταφράστρια τῆς Ἱερᾶς Μονῆς μοναχὴ Πελαγία Selfe, ἀγγλικῆς καταγωγῆς, ἡ ὁποία μὲ γνώση, ἐπιμέλεια καὶ ζῆλο ἀνέλαβε αὐτὸ τὸ δύσκολο ἔργο τῆς μεταφράσεως καὶ τῆς ἀκριβοῦς ἀποδόσεως στὴν ἀγγλικὴ γλῶσσα τῶν δύσκολων ὅρων καὶ ἐννοιῶν.

Ζητῶ τὶς προσευχὲς τῶν ἀναγνωστῶν καὶ εὔχομαι αὐτὸ τὸ «πνεῦμα» τῆς ἡσυχίας καὶ τῆς θεολογίας νὰ διαποτίση τὴν ζωή μας γιὰ νὰ ἀποκτήσουμε κοινωνία μὲ τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο.–