Ἀρχιμανδρίτου Καλλινίκου: Ἑορτὴ τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ

Ἀρχιμανδρίτου Καλλινίκου Γεωργάτου, Ἱεροκήρυκος

(δημοσιεύθηκε συντετμημένο στὸ περιοδικὸ «Ἐφημέριος», Νοε. 2007)

«...προσήνεγκαν αὐτῷ δῶρα, χρυσὸν καὶ λίβανον καὶ σμύρναν» (Μάτθ. β, 11)

Τρία δῶρα προσέφεραν οἱ Μάγοι στὸν Χριστό. Δῶρα συμβολικά, ὅπως ἑρμηνεύει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεόλογος: «χρυσόν, καὶ λίβανον καὶ σμύρναν, ὡς βασιλεῖ, καὶ ὡς Θεῶ, καὶ ὡς διὰ σὲ νεκρῶ». Μιὰ ἑρμηνεία ποὺ ἐνέπνευσε τὴν ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ τὴν λαϊκὴ παράδοση, ὅπως τὸ ἀκοῦμε σὲ χριστουγεννιάτικους ὕμνους: «Τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ γεννηθέντος, ἐν Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας, ἐξ Ἀνατολῶν ἐλθόντες Μάγοι, προσεκύνησαν Θεὸν ἐνανθρωπήσαντα• καὶ τοὺς θησαυροὺς αὐτῶν προθύμως ἀνοίξαντες, δῶρα τίμια προσέφερον• δόκιμον χρυσόν, ὡς Βασιλεῖ τῶν αἰώνων, καὶ λίβανον, ὡς Θεῶ τῶν ὅλων• ὡς τριημέρῳ δὲ νεκρῶ, σμύρναν τῷ Ἀθανάτω...», ἀλλὰ καὶ στὰ κάλαντα τῶν ἡμερῶν: «Βγαίνουν οἱ Μάγοι τρέχουνε καὶ τὸν ἀστέρα βλέπουν /... / ἐν τῷ σπηλαίῳ ἔρχονται, βρίσκουν τὴν Θεοτόκον / κ' ἐβάστα στὰς ἀγκάλας της τὸν ἅγιόν της Τόκον. Γονατιστοὶ τὸν προσκυνοῦν καὶ δῶρα του χαρίζουν / σμύρνα, χρυσὸν καὶ λίβανον. Θεόν τον εὐφημίζουν. Τὴν σμύρναν μὲν ὡς ἄνθρωπον, χρυσὸν ὡς βασιλέα / τὸν λίβανον δὲ ὡς Θεόν 'ς ὅλην την ἀτμοσφαίρα».

Ὁ χρυσὸς προσφέρθηκε στὸν νεογέννητο Χριστὸ ὡς σὲ Βασιλέα. Εἶναι Βασιλεύς –μετὰ τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος– μὲ δύο ἔννοιες: Ὡς Δημιουργὸς καὶ συντηρητὴς τοῦ σύμπαντος κόσμου, ἀλλὰ καὶ ὡς Κύριος τῶν προαιρέσεων ποὺ πιστεύουν σὲ Αὐτόν.

Ὁ λίβανος προσφέρθηκε στὸν Χριστό, ἐπειδὴ εἶναι Θεός. Εἶναι Θεὸς Ἐμμανουήλ, δηλαδὴ «Θεὸς μεθ' ἡμῶν», ποὺ φανερώνεται στὸν κόσμο, σαρκώθηκε καὶ σαρκώνεται, κοινωνεῖ μὲ τοὺς πιστούς. Ὁ Χριστὸς δὲν εἶναι «Θεὸς σχολάζων», «σιωπῶν» καὶ «ἀπὼν» ἀπὸ τὴν δημιουργία, ὅπως διδάσκουν διάφορες θρησκεῖες τῶν ἀνθρώπων καὶ ὅπως θὰ προτιμοῦσαν ὅσοι ἀρνοῦνται μὲν τὸ Εὐαγγέλιο τῆς σωτηρίας, θέλουν ὅμως καὶ νὰ καθησυχάζουν τὴν συνείδησή τους μὲ τὸν «ὀφειλόμενο σεβασμὸ» στὸ «ἀνώτατο ὀν» πού, κατ' αὐτούς, εἶναι αἴτιο τῆς ἁρμονίας τοῦ σύμπαντος.

Στὸν Χριστὸ προσφέρθηκε ἡ σμύρνα, ἐπειδὴ κενώθηκε καὶ ἔγινε θνητὸς γιὰ μᾶς τοὺς ἀνθρώπους, καὶ νίκησε τὸν θάνατο, μὲ ἀγαθότητα καὶ σοφία καὶ δικαιοσύνη καὶ δύναμη.

Τὰ δῶρα ποὺ προσέφεραν οἱ Μάγοι στὸν Χριστὸ εἶναι συμβολικά. Ὅμως ὁ Χριστὸς εἶναι τὸ ὄντως δῶρο τοῦ Θεοῦ στὸν ἄνθρωπο καὶ ὡς τὸ πρωτότυπο τῆς δημιουργίας μας μᾶς χαρίζει τὰ ἰδιώματά Του καὶ ὅ,τι Αὐτὸς εἶναι κατὰ φύσιν, ἐμεῖς γινόμαστε κατὰ Χάριν. Καὶ τὰ δῶρα Του γίνονται δικά μας δῶρα. Ἔτσι, καὶ τὰ δῶρα τῶν Μάγων, εἶναι δῶρα τοῦ Χριστοῦ στὸν ἄνθρωπο, ἀφοῦ διὰ τοῦ Χριστοῦ ὁ ἄνθρωπος γίνεται κατὰ χάριν βασιλεὺς καὶ θεὸς καὶ μέτοχος τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ.

Προεκτείνοντας λίγο τὴν σκέψη μας, τὶς ἡμέρες αὐτὲς τῆς Γεννήσεως τοῦ Νέου Παιδίου, ποὺ χαρακτηρίζονται καὶ ὡς γιορτὴ τῶν παιδιῶν καὶ γίνεται πολὺς λόγος γιὰ τὰ δικαιώματά τους, γιὰ τὶς ἀδικίες ἐναντίον τους, γιὰ τὰ δῶρα ποὺ λαμβάνουν ἡ στεροῦνται κλπ., θὰ θέλαμε νὰ συνδέσουμε τὰ δῶρα τῶν Μάγων μὲ τὰ παιδιά. Πιστεύουμε ὅτι τὰ τρία αὐτὰ πολύτιμα συμβολικὰ δῶρα τῶν Μάγων, εἶναι καὶ τὰ κατ' ἐξοχὴν δῶρα ποὺ πρέπει νὰ προσφέρουμε στὰ παιδιὰ ποὺ ἔχουμε ὑπὸ τὴν εὐθύνη μας, ὡς παιδαγωγοί, κατηχητές, ὡς γονεῖς, ὡς Κοινωνία ἡ τοὐλάχιστον ὡς Ἐκκλησία.

Τὸν χρυσό: Ὀφείλουμε νὰ προσφέρουμε στὰ παιδιὰ τὴν πολύτιμη διδασκαλία ὅτι καλοῦνται νὰ γίνουν βασιλεῖς, δηλαδὴ νὰ κυριεύσουν στὸν ἑαυτό τους, νὰ βασιλεύσουν ἐπὶ τῶν παθῶν καὶ οἱ φωτοβόλες ἀρετὲς νὰ δορυφοροῦν τὸν ἐλεύθερο ἀπὸ τὰ πάθη βασιλέα λόγο. Νὰ ἀποκτήσουν τὴν φυσικὴ θέληση-κλίση πρὸς τὸ ἀγαθὸ καὶ νὰ μὴν δουλωθοῦν σὲ πάθη, σὲ ἰδέες, στὴν κτίση.

Τὸν λίβανο: Ὀφείλουμε νὰ χαρίσουμε στὰ παιδιὰ τὴν διδαχὴ καὶ τὴν δυνατότητα νὰ ἀνταποκριθοῦν στὴν κλήση νὰ γίνουν κατὰ χάριν θεοί, νὰ πορευθοῦν πρὸς τὴν θέωση (διὰ τῆς καθάρσεως καὶ τοῦ φωτισμοῦ) καὶ νὰ ὁμοιάσουν μὲ τὸ Παιδίον-Χριστό. Νὰ μὴ μειώνουμε καὶ νὰ μὴ ἀλλοιώνουμε τὶς προσδοκίες τους γιὰ τὸν ἀληθινὸ σκοπὸ τῆς ζωῆς, προβάλλοντας τὴν ματαιότητα ὡς «φυσικὸ» καὶ μοναδικὸ τρόπο ὕπαρξης.

Τὴν σμύρνα. Ὀφείλουμε νὰ διαποτίσουμε τὴν παιδεία μας μὲ τὴν ἀρετὴ τῆς κενώσεως, δηλαδὴ μὲ τὸ θυσιαστικὸ πνεῦμα, ποὺ φθάνει μέχρι τὴν θυσία γιὰ τὸν ἄλλον, μὲ τὴν μετοχή μας στὴν θυσία τοῦ Χριστοῦ. Νὰ ἀντιστρέψουμε, ὅσον εἶναι σὲ μᾶς δυνατόν, τὴν νοοτροπία καὶ τὸν «πολιτισμὸ» τῆς φιλαυτίας. Ὀφείλουμε ἀκόμη νὰ διδάσκουμε ὅτι εἴμαστε φθαρτοὶ καὶ θνητοί, τοὐλάχιστον νὰ μὴν καλύπτουμε ἔνοχα τὴν αἴσθηση τῆς θνητότητος, ποὺ μέσα ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη προοπτικὴ δὲν δημιουργεῖ ἀπόγνωση καὶ ἀπραγία, ἀλλὰ ἔμπνευση, σοφία, σύνεση, ἀνθρωπιά, ἐλπίδα.

Αὐτὰ πρέπει νὰ εἶναι τὰ δῶρα μας πρὸς τὰ παιδιά.

Καὶ πρὸ παντὸς νὰ «μισήσουμε τὴν παιδοκτονία τοῦ Ἡρώδη», δηλαδὴ νὰ μὴ θανατώνουμε τὶς ψυχές –ποὺ βρίσκονται ὑπὸ τὴν ἐπιρροή μας– ποὺ ἐπιθυμοῦν τὰ δῶρα τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὴ ἡ πνευματικὴ «παιδοκτονία» γίνεται, δυστυχῶς, ὅταν ἐπενδύουμε τὴν πολύτιμη ζωή μας στὴν ματαιότητα καὶ ἀπωθοῦμε τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὴν μετάνοια. Τότε, ἀνασφαλεῖς ὄντες καὶ ἐλεγχόμενοι γιὰ τὴν ἀποτυχία μας νὰ ἐλευθερωθοῦμε ἀπὸ τὶς προλήψεις, νὰ ἀποκτήσουμε ταπείνωση καὶ νὰ γνωρίσουμε τὸν Χριστὸ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ Του, προσπαθοῦμε νὰ ἐπιβάλλουμε τὴν κοσμικότητα καὶ στὸ περιβάλλον μας, ἀρνούμαστε τὴν ὀρθόδοξη θεολογία, κάνουμε διδασκαλία τὰ πάθη μας καὶ «φονεύουμε» ἔτσι τοὺς προσκυνητὲς τοῦ Παιδίου-Χριστού.

Μακάρι ὁ τεχθεὶς Βασιλεὺς νὰ διασφαλίζη –στὴν ἐποχή μας τῶν πολλῶν δικαιωμάτων– τὰ «δικαιώματα» τῶν παιδιῶν στὴν ὄντως ζωὴ καὶ νὰ τοὺς δίνη τὰ δῶρα Του, χρυσὸ καὶ λίβανο καὶ σμύρνα, ποὺ εἶναι ἡ συμμετοχή τους στὴν ζωὴ τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι Βασιλεὺς καὶ Θεὸς καὶ Ἀναστάς.